The challenge facing raspberry production on a regular basis is knowledge of both the biology of growth and development and the characteristics of aboveground growth –pseudostems arising from the rhizome of raspberry, as dependent on the nature and positi

The challenge facing raspberry production on a regular basis is knowledge of both the biology of growth and development and the characteristics of aboveground growth –pseudostems arising from the rhizome of raspberry, as dependent on the nature and position of adventitious buds from which they develop. In terms of the formation and realization of the bearing potential, fruiting canes as aboveground growth are classified according to the rooting degree of the supporting rhizome. The two-year research on the bearing potential of cv. ‘Polka’ as dependent on the type of aboveground growth indicates differences that are likely to affect the cost-effectiveness of raspberry production. The aboveground growth developing from primary adventitious buds positioned on horizontally growing roots exhibits significantly higher bearing potential compared to that arising from lateral buds positioned on etiolated belowground growth. The number of fruits per cane ranged from 310.20 to 429.15. Fruit characteristics were significantly affected by harvest date

Procena rizika po zdravlje vozača, od vibracija nastalih pri eksploataciji traktora

Drivers of agricultural tractors are exposed during operation, a number of harmful effects, such as high or low temperatures, high humidity, dust, noise, etc. Among the adverse factors there are vibrations from the engine, during the operating, and are transmitted through the seat, floor and commands of the vehicle to the driver's entire body. Exposure to high levels of vibration, in the long term, can lead to serious health problems and permanent damage of the driver's health. Therefore, the health risk assessment of vibration for the professional tractor drivers is extremely important in terms of developing of protection mechanisms. Although the usual procedure of risk assessment involves the study of all hazards and harmful effects that may occur in a specific workplace, in this work is done only health risk assessment tractor drivers from the harmful effects of vibration, whereby the assessment used a simple 5x5 matrix method. Evaluation was carried out using the results of measuring the level of exposure to the driver in real operating conditions, on the different tractors. Part of the results is available from international studies dealing with this issue, a part of the result its own vibration measurements on the domestic IMT tractors. The risk assessment showed that drivers and operators of heavy machinery are working in conditions of increased risk of vibration. For this reason, it`s given a number of organizational and technical measures that should be taken by employer to reduce increased risk of or completely reduced risk.Vozači poljoprivrednih traktora izloženi su, tokom rada, mnogobrojnim štetnim faktorima, među kojima se nalaze i vibracije. U pitanju su opšte vibracije koje nastaju u motoru, pri radu traktora, i prenose se, preko sedišta, poda i komandi vozila do celog tela vozača (whole body vibration). Izloženost ovim vibracijama, u dužem periodu, može dovesti do ozbiljnih zdravstvenih problema vozača. Zato je procena rizika po zdravlje od vibracija, kod profesionalnih vozača traktora, izuzetno bitna sa aspekta razvijanja zaštitnih mehanizama. Iako uobičajena procedura procene rizika podrazumeva proučavanje svih opasnosti i štetnosti koje se mogu pojaviti na određenom radnom mestu, u radu je urađena samo procena rizika po zdravlje vozača traktora od štetnog delovanja vibracija. Za ovu procenu korišćen je matrični model 5x5, pri čemu je procena pokazala da vozači i rukovaoci teškom mehanizacijom rade u uslovima povećanog rizika od vibracija. Iz tog razloga dato je nekoliko organizacionih i tehničkih mera koje je poslodavac dužan da preduzme kako bi se povećani rizik smanjio ili potpuno redukovao

Uticaj termina prikraćivanja mladara na karakteristike letorasta kod kruške (Pyrus communis L)

U voćarskoj proizvodnji Republike Srpske (BiH) posle jabuke i šljive kruška ima najveći ekonomski značaj. Dominantna upotreba sejanca divlje kruške (Pyrus communis L) kao podloge, uslovljava intenzivan porast i odloženo stupanje u plodonošenje. Intenzivan vegetativan porast u prvim godinama uzgoja utiče na formiranje dugih letorasta sa formiranjem mešovitih pupoljaka na vrhu porasta, koje najčešće prati odumiranje tačaka rasta u njihovom baznom delu. Cilj rada je ispitivanje uticaja termina prikraćivanja mladara tokom vegetacije na karakteristike rasta i razvoja letorasta kod kruške. Istraživanje je izvršeno u proizvodnom zasadu kruške, starosti 2 godine koji se nalazi u selu Jasenje (45o 09' 32'',16o 44' 43'') opština Kozarska Dubica. Voćnjak je površine 1,2 ha sa ukupno 1350 sadnica. U sortimentu dominira sorta Vilijamovka, sa sortama Abate fetel i Pakhams trijumf kao pratećim. Sve sorte su kalemljene na sejancu divlje kruške (Pyrus communis L). Uzgojni oblik je vitko vreteno i u zasadu se primenjuju standardne pomotehničke i agrotehničke mere. Tretmani novoformiranih mladara na stožini izvršeni su tokom 2015. godine, a analiza formiranih letorasta obavljena je početkom 2016. godine. Mladari su prikraćeni na dužinu od 10 pupoljaka u tri različita termina u periodu intenzivnog porasta, počevši od 25.05.2015. godine; II termin – 15.06.2015. i III termin – 05.07.2015. Razmak između prikraćivanja je u proseku 20 dana. Kontrolni mladari nisu prikraćivani. Svaki tretman je izvršen na po 20 mladara (10 stabala sa po 2 mladara). Kod formiranih letorasta izvršena je analiza rasta (broj novih prirasta i njihova prosečna i ukupna dužina) i razvoja (karakteristike formiraih prirasta, kao i broj formiranih mešovitih pupoljaka). Sve ispitivane sorte najbolju reakciju u pogledu inciranja novih tačaka rasta i intenziteta obrastanja, pokazale su pri prikraćivanju u prvom terminu. Intenzitet obrastanja predstavlja sortnu karakteristiku i najizraženiji je kod sorte Abate fetel, bez obzira na termin prikraćivanja