Pomiar ciśnienia tętniczego w domu przez pacjenta jako najlepsza metoda długotrwałego monitorowania skuteczności terapii hipotensyjnej

Pomiar ciśnienia tętniczego przez pacjentów w domu jest coraz częściej wykorzystywany w monitorowaniu skuteczności terapii hipotensyjnej. Ponadto, domowy pomiar ciśnienia jest jedną z metod poprawiających współpracę chorego z lekarzem oraz stopień kontroli nadciśnienia tętniczego. Konieczne wydaje się zaproponowanie schematu, dzięki któremu wartości zmierzone przez chorych będą rzeczywistym i powtarzalnym odwzorowaniem ciśnienia tętniczego mierzonego poza gabinetem lekarskim. W wielu badaniach, w których oceniano domowe pomiary ciśnienia tętniczego, wykazano ich przydatność w ocenie ryzyka sercowo- naczyniowego. Do optymalnego wykorzystania pomiarów domowych w praktyce konieczne są proste i zrozumiałe dla pacjentów wytyczne wskazujące, jak stosować tę metodę na co dzień. Pacjenci oraz lekarze powinni być poinformowani, jak często, o jakich porach dnia oraz ile pomiarów w czasie jednej sesji należy wykonywać, aby w pełni wykorzystać możliwości metody

Prevalence of hypertension and metabolic disturbances in a population-based cohort of postmenopausal women. The Gniewkowo Women Study

Background Metabolic syndrome (MS) constitutes a major determinant of cardiovascular (CV) morbidity and mortality in adults. This phenomenon in women before menopause is attenuated by gonadal hormonal activity. After menopause the CV disease (CVD) incidence among women increases dramatically, and often overtakes the prevalence observed among men. Little is known about the CV-risk characteristic of early postmenopausal women in our country. Therefore the aim of our study was to investigate the frequency and distribution of metabolic syndrome components in early postmenopausal women residing urban-rural area in central Poland. Material and Methods All women aged 65–75 years, opted for one general practice form an urban-rural area in Central Poland were invited to participate. The anthropometric measures, blood pressure and blood sampling were performed. For the purpose of the study, the modified NCEP ATP III criteria for the diagnosis of metabolic syndrome were used. Results 59.5% of eligible women accepted the invitation. Additional 5.2% of randomly selected women from initially non-responders group were added to the investigated population. In the studied group only 15.7% had normal body weight and 82.4% met the criteria for abdominal obesity (92% according to IDF). 81.9% of women were characterized by hypertension, even more met the NCEP ATP III criterion for elevated blood pressure (BP) (91.5%). Only 24.2% of studied women were treated effectively; moreover, despite treatment with three antihypertensive drugs 17.4% hypertensive women did not reach target BP values. Over one quarter of studied women suffered from diabetes mellitus, among whom 25.5% were not aware of the presence of the disease. Another 37.1% of women presented with prediabetic condition. Lipid disturbances were noted in the 25.3% and 18.4% of women for triglycerides (TG) increase and low HDL-C levels, respectively. According to modified NCEP ATP III criteria we were able to diagnose 58.8% of studied women with metabolic syndrome. Additionally, 31.9% of postmenopausal women were active cigarette smokers. Conclusions Metabolic profile of early postmenopausal women in central Poland is strikingly abnormal. High incidence of metabolic syndrome is mainly determined by extremely prevalent increased blood pressure and abdominal obesity. With relation to all identified metabolic syndrome components, the strategy aimed at the improvement of body mass status, diabetes diagnosis and especially blood pressure control appear to be of highest priority

The abdominal obesity prevalence among hypertensives patients in Poland — the consequence of diagnostic criteria change in new Polish Society of Hypertension 2011 guidelines

Wstęp Nadciśnienie tętnicze i otyłość brzuszna są jednymi z czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Istnieją dwie równoległe definicje otyłości brzusznej. Third Report of the National Cholesterol Education Program Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (ATP III) zaleca rozpoznawanie otyłości przy obwodzie pasa powyżej 102 cm dla mężczyzn i powyżej 88 cm dla kobiet, natomiast International Diabetes Federation (IDF) odpowiednio: 94 cm i poniżej 80 cm. W nowych wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego przyjęto definicję proponowaną przez IDF. Celem pracy było określenie wpływu zmiany kryteriów rozpoznawania otyłości brzusznej na częstość jej występowania u chorych z nadciśnieniem tętniczym. Materiał i metody Pacjentom zgłaszającym się do wybranych gabinetów lekarzy rodzinnych w ramach badania IDEA wykonano badanie podmiotowe i przedmiotowe, w tym pomiar obwodu pasa, według standardów obowiązujących we wszystkich ośrodkach. Analizowano częstość występowania otyłości brzusznej wśród osób z nadciśnieniem tętniczym według kryteriów ATP III oraz IDF. Wyniki Zbadano 5371 osób (2024 mężczyzn, 3347 kobiet). Według kryteriów ATP III otyłość brzuszną stwierdzono u 36,7% kobiet bez nadciśnienia tętniczego oraz u 75,5% z nadciśnieniem tętniczym (p < 0,001); wśród mężczyzn odpowiednio u 23,1% oraz 54% (p < 0,001). Według kryteriów IDF otyłość brzuszna występowała u 60,9% kobiet bez nadciśnienia tętniczego oraz 91,2% kobiet z nadciśnieniem tętniczym (p < 0,001) oraz u mężczyzn odpowiednio u 51,1% oraz 80,2% (p < 0,001). Stosowanie kryteriów IDF spowodowało wzrost częstości otyłości brzusznej wśród chorych z nadciśnieniem tętniczym z 67,2% do 86,9%. Zarówno dla kryteriów ATP III oraz IDF częstość otyłości brzusznej wzrastała z wiekiem do 70. roku życia u kobiet z nadciśnieniem tętniczym. W grupie mężczyzn zależność ta istniała jedynie dla kryteriów ATP III. Różnice częstości występowania otyłości brzusznej dla obu kryteriów były znamienne we wszystkich przedziałach wiekowych, szczególnie w młodszych grupach. Wnioski Nieprawidłową masę ciała stwierdza się u 2/3 osób zgłaszających się do lekarza. Otyłość brzuszna, według ATP III, występuje dwukrotnie częściej u chorych z nadciśnieniem tętniczym niż z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. Kryteria IDF prowadzą do wzrostu częstości występowania otyłości brzusznej wśród chorych z nadciśnieniem tętniczym z 67,2% do 86,9%. Nadciśnienie Tętnicze 2011, tom 15, nr 3, strony 155&#8211;162.Background Hypertension and visceral obesity are major cardiovascular risk factors. There are two parallel definitions of abdominal obesity &#8212; the ATP III defines abdominal obesity as a waist circumference more than 102 cm for men and 88 cm for women, whereas the IDF criteria are 94 cm for men and 80 cm for women. In new PTNT guidelines, the IDF criteria are recommended. The aim of our paper is to asses the influence of change in definition on abdominal obesity prevalence among hypertensive patients. Material and methods We studied consecutive patients visiting general practitioners enrolled into the IDEA Study. Subjects underwent physical examination with waist circumference assessment. The prevalence of abdominal obesity among hypertensives was analyzed according to the ATP III and IDF criteria. Results Fife thousand three hundred seventy one patients were included into the study (2024 men, 3347 women). According to the ATP criteria, visceral obesity was more prevalent in hypertensives than in normotensives (75.5% vs. 36.7% in women, and 54.0% vs. 23.1 in men; p < 0.001 for both comparisons). Similarly, hypertension was associated with higher prevalence of visceral obesity when IDF criteria were used (91.2% vs. 60.9% in women, and 80.2% vs. 51.1 in men; p < 0.001 for both comparisons). Application of IDF criteria increased abdominal obesity prevalence increase among hypertensives from 67.2% to 86.9%. Application of both ATP III and IDF criteria resulted in significant increase in prevalence of abdominal obesity among hypertensive women in all age groups, whereas for men it was true only for the ATP III criteria. The difference between abdominal obesity prevalence according to the ATP III and IDF criteria was significant in all age groups, especially among younger patients. Conclusions Two thirds of Polish patients are either overweight or obese. Abdominal obesity, according to ATP III criteria is twice more prevalent among hypertensives than subjects with normal blood pressure. The application of IDF criteria increases abdominal obesity prevalence among Polish hypertensives from 67.2% to 86.9%. Arterial Hypertension 2011, vol. 15, no 3, pages 155&#8211;162

Jak poprawić stopień przestrzegania zaleceń terapeutycznych i jakość współpracy lekarz - pacjent

Good cooperation between patient and physician is a very important part of treatment, especially in the case of chronic diseases. Previous studies conducted by the World Health Organization show that, on average, every second patient doesn’t follow therapeutic recommendations. In Poland, this percentage is even higher, and in the case of some diseases exceeds 70%. Importantly, these results are based primarily on patient statements, obtained by using questionnaire reviews, so in practice, the percentage of not properly cooperating patients may be even larger.The reasons for this phenomenon lie both on the patients and health care professionals side. The greatest impact on patients health behavior have psychological and socio-economical factors. First group includes primarily cognitive function, life satisfaction, personality, sense of control and mental state. The second group is associated mainly with the material status, but as the cyclic surveys on the Polish population show, the impact of income on treatment adherence from year to year is becoming smaller. Causes related with Health Service concern invalid communication between doctor and patient as well as lack of patient’s involvement in setting plan of therapy.Previous studies indicate how important is the quality of the relationship between physician and patient. Healthcare professionals should recognize patient’s needs and possibilities and fit treatment process to them. Better cooperation can be achieved by guiding motivation dialogue and patient’s engagement in therapy plan determination.Dobra współpraca lekarza z pacjentem jest bardzo ważnym elementem leczenia, zwłaszcza w przypadku chorób przewlekłych. Dotychczasowe badania prowa­dzone przez Światową Organizację Zdrowia wskazują, że przeciętnie co drugi chory nie przestrzega prawidło­wo zaleceń terapeutycznych. W Polsce odsetek ten jest jeszcze wyższy i w przypadku niektórych chorób sięga ponad 70%. Co ważne, wyniki te opierają się przede wszystkim na deklaracjach pacjentów uzyskanych na postawie kwestionariuszowych narzędzi badawczych, zatem w praktyce odsetek chorych niewspółpracują­cych w sposób prawidłowy może być jeszcze większy. Przyczyny tego zjawiska leżą zarówno po stronie pa­cjentów, jak i pracowników służby zdrowia. Na chorych najbardziej wpływają czynniki psychologiczne oraz społeczno-ekonomiczne. Do tych pierwszych należy zaliczyć przede wszystkim funkcjonowanie poznaw­cze, satysfakcję z życia, osobowość, poczucie kontroli oraz stan psychiczny. Druga grupa wiąże się przede wszystkim z sytuacją materialną, jednak — jak poka­zują cykliczne badania w polskiej populacji — wpływ dochodów na przestrzeganie zaleceń terapeutycznych z roku na rok jest coraz mniejszy. Powody związane z opieką medyczną to przede wszystkim nieprawidło­wa komunikacja z lekarzem i nieangażowanie chorego w ustalanie planu terapii. Dotychczasowe wyniki badań wskazują, jak istotna dla przestrzegania zaleceń terapeutycznych jest jakość relacji lekarz–pacjent. Pracownicy służby zdrowia po­winni poznać chorego i dostosować proces leczenia do jego potrzeb i możliwości. Polepszenie współpracy można osiągnąć, prowadząc dialog motywujący i an­gażując chorego w ustalanie planu terapii

Prevalence of postural hypotension in patients with treated hypertension

Wstęp Uważa się, że do występowania ortostatycznych spadków ciśnienia tętniczego (OH) predysponują nadciśnienie tętnicze, terapia hipotensyjna oraz podeszły wiek badanych. Celem niniejszej pracy było ustalenie związku między częstością OH a wiekiem, płcią, BMI, otyłością brzuszną i glikemią u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Materiał i metody Badaniami objęto 250 osób (125 kobiet i 125 mężczyzn) z nadciśnieniem tętniczym w wywiadzie. Ciśnienie tętnicze mierzono w pozycji siedzącej i stojącej po 1 minucie pionizacji. Analizowano częstość spadku skurczowego ciśnienia tętniczego (SBP) o 20 i 10 mm Hg. Wyniki Spadek ciśnienia tętniczego po pionizacji nie zależał od wieku, płci, stopnia i rodzaju otyłości oraz od obecności zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Spadek SBP o 10 mm Hg występował znamiennie częściej w grupie chorych powyżej 60 rż. oraz w grupie z BMI powyżej 30 kg/m2. Zaobserwowano tendencję do częstszego występowania spadku SBP o 10 mm Hg w grupie z otyłością brzuszną i zaburzeniami tolerancji glukozy. Nie stwierdzono innych zależności między spadkiem ciśnienia tętniczego po pionizacji a badanymi zmiennymi. Wnioski 1. Kryterium spadku SBP o 20 mm Hg wydaje się zbyt mało czułym wskaźnikiem rozpoznania OH u chorych z nadciśnieniem tętniczym. 2. Przy zastosowaniu kryterium spadku SBP o 10 mm Hg zaobserwowano znamienny wpływ wieku i BMI, ale nie otyłości brzusznej, na częstość OH. 3. Wydaje się, że OH u chorych z leczonym nadciśnieniem tętniczym nie jest już tak częstym problemem klinicznym jak podaje dotychczasowe piśmiennictwo. Można przypuszczać, iż jest to efektem stosowania leków o korzystniejszym profilu farmakokinetycznym.Background The presence of hypertension, antihypertensive therapy and elderly age are well known as common causes of orthostatic hypotension. The aim of the study was to evaluate the relationship between postural hypotension and age, gender, BMI, visceral obesity and glucose tolerance in hypertensive patients. Material and methods A total of 250 patients (125 females and 125 males) with history of hypertension were recruited for the study. The collected data included standing and supine blood pressure measurements, glucose level, BMI and waist circumference. The data were analyzed using criteria of 20 mm Hg and 10 mm Hg SBP decreases in response to standing. Results Mean blood pressure decrease did not depend on age, sex, BMI, presence of visceral obesity or glucose level. SBP pressure decrease of 10 mm Hg was more prevalent in older (> 60 yrs) and obese (BMI > 30 kg/m2) patients. There was a trend towards the correlation of 10 mm Hg SBP decrease with visceral obesity and impaired glucose levels. There were no other statistically significant correlation between PH and investigated variables. Conclusions 1. SBP decrease of 20 mm Hg is not sensitive enough to diagnose postural hypotension among patients with hypertension. 2. Prevalence of 10 mm Hg SBP decrease in response to standing is related to age and BMI, but not to visceral obesity or to blood glucose level. 3. Prevalence of orthostatic hypotension in the present study was less common than that suggested by earlier studies. This might be attributed to more favorable farmacokinetic profile of newer anti-hypertensive drugs

Prevalence of metabolic syndrome in patients with essential hypertension - impact of gender

Wstęp Występowanie zespołu metabolicznego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym. Celem niniejszej pracy była ocena częstości zespołu metabolicznego w populacji chorych na nadciśnienie tętnicze w zależności od płci. Materiał i metody Badaniem objęto grupę 572 chorych z nadciśnieniem tętniczym (275 kobiet i 297 mężczyzn). Średnia wieku badanej grupy chorych wynosiła 53,0 &#177; 14,6 roku (zakres 18-85 lat), a wskaźnik masy ciała 28,5 &#177; 5,0 kg/m2. Definicję zespołu metabolicznego przyjęto zgodnie z zaleceniami ATP III. Wyniki Otyłość brzuszną stwierdzono u 44,8% chorych. Otyłość centralna dotyczyła aż 50,9% kobiet i 39,2% badanych mężczyzn (p < 0,05). Przynajmniej jedną dodatkową - poza nadciśnieniem tętniczym - składową zespołu metabolicznego zaobserwowano u 66% kobiet i aż u 75% mężczyzn (p < 0,01). Zespół metaboliczny, rozpoznawany na podstawie kryteriów ATP III, stwierdzono u 40,5% badanych. Częstość zespołu metabolicznego (co najmniej 3 kryteria) była znamiennie większa u mężczyzn (45%) niż u kobiet (35%) (p < 0,01). Wnioski 1. Zespół metaboliczny, rozpoznawany na podstawie kryteriów ATP III, występuje u chorych z nadciśnieniem tętniczym dwukrotnie częściej niż w populacji ogólnej. Relatywny wzrost częstości zespołu metabolicznego u chorych z nadciśnieniem tętniczym jest większy w wypadku mężczyzn niż kobiet. 2. Istnieją znamienne różnice dotyczące częstości poszczególnych składowych zespołu metabolicznego u kobiet i mężczyzn z nadciśnieniem tętniczym. Otyłość brzuszna występuje częściej u kobiet, a zaburzenia gospodarki węglowodanowej, hipertriglicerydemia i niskie stężenia cholesterolu frakcji HDL są znamiennie częstsze u mężczyzn z nadciśnieniem tętniczym.Background Metabolic syndrome is associated with increased cardiovascular risk. The aim of the present study was to evaluate prevalence of metabolic syndrome in hypertensive patients with respect to gender. Material and methods We enrolled 572 patients with essential hypertension (275 females and 297 males). Mean age of the subjects was 53.0 &#177; 14.6 years (range 18-85 years), and mean body mass index 28.5 &#177; 5.0 kg/m2. Metabolic syndrome was diagnosed according to ATP III criteria. Results Abdominal obesity was found in 44,8% of the patients. Central obesity was detected in 50.9% of females and in 39,2% of males (p < 0.05). At least one component of the syndrome, additional to hypertension, was observed in 66% of females and in 75% of male hypertensives (p < 0.01). Metabolic syndrome, defined by the ATP III criteria, was found in 40,5% of the subjects. Metabolic syndrome (at least 3 criteria) was more prevalent in males (45%) than in females (35%) (p < 0.01). Conclusions 1. In hypertensive patients, prevalence of metabolic syndrome is increased two-fold in comparison to general population. Relative increase in the prevalence of metabolic syndrome in hypertensives is greater in male than in female patients. 2. There are gender-specific differences in the prevalence of various components of metabolic syndrome in patients with hypertension. While abdominal obesity is more prevalent in females, glucose intolerance, high triglyceride levels and low HDL cholesterol levels are more frequent in male patients with hypertension

C-reactive protein is not related to ambulatory blood pressure or target organ damage in treated hypertensives

Background Publication of the JUPITER trial has renewed the interest in the use of CRP in cardiovascular risk prediction. The aim of the study was to assess the relationship between CRP, ambulatory blood pressure and target organ damage in a cohort of treated hypertensive males without overt cardiovascular disease.Materials and methods The studied group consisted of 299 male hypertensive patients. Patients were stratified into low (≤ 2 mg/L), intermediate (2–5 mg/L), and high (&gt; 5 mg/L) CRP groups. We measured ambulatory blood pressure, pulse wave velocity, left ventricular function and structure, carotid intima media thickness and ankle-brachial index.Results Twenty-six percent of the patients had CRP in the range of 2 to 5 mg/L, and 12% had CRP levels exceeding 5 mg/L. Ambulatory blood pressure and heart rate were not different across the three groups. Patients with high CRP had lower HDL cholesterol levels and higher plasma fibrinogen levels. Carotid femoral pulse wave velocity, carotid intima media thickness and ankle-brachial index were not different across the three groups. Echocardiographic data were also not related to the CRP level.Conclusions1. Elevated levels of CRP are frequently observed among treated patients with hypertension.2. CRP elevation is associated with higher fibrinogen and glucose levels, and lower HDL cholesterol independently of obesity and smoking status.3. Elevated CRP levels are not related to ambulatory blood pressure profile or target organ damage severity.4. Our findings are consistent with the concept that CRP measurement is of limited value in cardiovascular assessment.Background Publication of the JUPITER trial has renewed the interest in the use of CRP in cardiovascular risk prediction. The aim of the study was to assess the relationship between CRP, ambulatory blood pressure and target organ damage in a cohort of treated hypertensive males without overt cardiovascular disease.Materials and methods The studied group consisted of 299 male hypertensive patients. Patients were stratified into low (≤ 2 mg/L), intermediate (2–5 mg/L), and high (&gt; 5 mg/L) CRP groups. We measured ambulatory blood pressure, pulse wave velocity, left ventricular function and structure, carotid intima media thickness and ankle-brachial index.Results Twenty-six percent of the patients had CRP in the range of 2 to 5 mg/L, and 12% had CRP levels exceeding 5 mg/L. Ambulatory blood pressure and heart rate were not different across the three groups. Patients with high CRP had lower HDL cholesterol levels and higher plasma fibrinogen levels. Carotid femoral pulse wave velocity, carotid intima media thickness and ankle-brachial index were not different across the three groups. Echocardiographic data were also not related to the CRP level.Conclusions1. Elevated levels of CRP are frequently observed among treated patients with hypertension.2. CRP elevation is associated with higher fibrinogen and glucose levels, and lower HDL cholesterol independently of obesity and smoking status.3. Elevated CRP levels are not related to ambulatory blood pressure profile or target organ damage severity.4. Our findings are consistent with the concept that CRP measurement is of limited value in cardiovascular assessment

Kontrowersje w postępowaniu z chorymi na nasieniaka jądra w I stopniu zaawansowania klinicznego

Osiemdziesiąt procent nasieniaków sklasyfikowanych jest w I stopniu zaawansowania klinicznego, stanowiąc około40% wszystkich guzów jądra. Postępowanie z tą grupą chorych po pierwotnym leczeniu polegającym na orchiektomiijest przedmiotem kontrowersji. Rozpatrywane są trzy opcje: obserwacja, radioterapia oraz chemioterapia.Aktywna obserwacja z leczeniem wdrażanym w przypadku wznowy, uzupełniające napromienianie lub adiuwantowamonochemioterapia karboplatyną pozwalają na uzyskanie około 100% przeżyć całkowitych i są alternatywnymi,równoważnymi metodami postępowania. Na podstawie aktualnych danych z literatury przedstawiono zalety i wadykażdej z trzech omawianych opcji

The tolerance of proton radiotherapy — preliminary results

Introduction. Because the specific proton beam dose distribution (i.e. the so-called ’Bragg curve’), proton radiotherapy ensures that the high-dose region is precisely confined to the target volume while minimizing the dose delivered to healthy tissues/critical organs surrounding the tumour or to those lying in the path of the proton beam. This method has been used for patients in Kraków since November 2016. Aim. To report the early tolerance outcomes to proton radiotherapy in patients completing their treatment just before the end of August 2017. Materials and methods. Study subjects were 47 patients who had completed their treatment before the end of August 2017 with a mean age of 41.6 years (range: 16–76, median: 40). The most frequent diagnoses were skull base tumours (22 pts. — 46.8%) and brain G1 or G2 gliomas (17 pts. — 36.2%), whereas the most frequent histological types were chordomas (17 pts. — 36.2%). Proton radiotherapy was administered by pencil beam scanning and consisted of using the intensity modulated proton therapy (IMPT) technique. The total dose given per cancer type averaged as follows: (i) 70 and 74 Gy(RBE), for respectively chodrosarcomas and chordomas, (ii) 54 Gy(RBE) for brain gliomas and (iii) 70 Gy(RBE) for paranasal sinuses tumours. Early tolerance was prospectively evaluated and measured according to the CTCAE scale, version 4.03. Results. In all, 91 side effects (SE) were recorded in 44 patients. The intensity of SEs were as following: 62 SEs (68.1%) were of grade 1 intensity, 21 SEs (23.1%) were of grade 2 and 8 SEs (8.8%) were of grade 3. The most frequently developed SEs were skin reactions (29 pts. — 61.7%) or oral/pharyngeal mucositis (20 pts. — 42.6%). Because the patient follow-up period was short, presented results only describes the early tolerance to this therapy. Our findings of mild intensities for the most early side effects, at (grades 1 or 2) are consistent with other published studies

The tolerance of proton radiotherapy — preliminary results

Introduction. Because the specific proton beam dose distribution (i.e. the so-called ’Bragg curve’), proton radiotherapy ensures that the high-dose region is precisely confined to the target volume while minimizing the dose delivered to healthy tissues/critical organs surrounding the tumour or to those lying in the path of the proton beam. This method has been used for patients in Kraków since November 2016. Aim. To report the early tolerance outcomes to proton radiotherapy in patients completing their treatment just before the end of August 2017. Materials and methods. Study subjects were 47 patients who had completed their treatment before the end of August 2017 with a mean age of 41.6 years (range: 16–76, median: 40). The most frequent diagnoses were skull base tumours (22 pts. — 46.8%) and brain G1 or G2 gliomas (17 pts. — 36.2%), whereas the most frequent histological types were chordomas (17 pts. — 36.2%). Proton radiotherapy was administered by pencil beam scanning and consisted of using the intensity modulated proton therapy (IMPT) technique. The total dose given per cancer type averaged as follows: (i) 70 and 74 Gy(RBE), for respectively chodrosarcomas and chordomas, (ii) 54 Gy(RBE) for brain gliomas and (iii) 70 Gy(RBE) for paranasal sinuses tumours. Early tolerance was prospectively evaluated and measured according to the CTCAE scale, version 4.03. Results. In all, 91 side effects (SE) were recorded in 44 patients. The intensity of SEs were as following: 62 SEs (68.1%) were of grade 1 intensity, 21 SEs (23.1%) were of grade 2 and 8 SEs (8.8%) were of grade 3. The most frequently developed SEs were skin reactions (29 pts. — 61.7%) or oral/pharyngeal mucositis (20 pts. — 42.6%). Because the patient follow-up period was short, presented results only describes the early tolerance to this therapy. Our findings of mild intensities for the most early side effects, at (grades 1 or 2) are consistent with other published studies.