Ocena zmian o charakterze wczesnej repolaryzacji w grupie młodych sportowców wyczynowych trenujących wioślarstwo

Background: The prevalence and significance of the early repolarisation (ER) pattern in the general population has raised a number of questions. Even less data are available on athletes. Aim: To determine the prevalence and determinants of ER in a group of young high endurance athletes. Methods: We studied 117 rowers (46% women, mean age 17.5 ± 1.5 years, mean training duration 4.3 ± 1.8 years). On 12-lead electrocardiogram (ECG), we evaluated inferolateral leads for the presence of the ER pattern, defined as at least 0.1 mV elevation of the QRS-ST junction (J point) from the baseline in at least two leads. All subjects underwent detailed echocardiographic study, cardiopulmonary exercise test with evaluation of VO2max (mean 57.1 ± 8.4 mL/kg/min), and evaluation of complete blood count and biometric parameters (fat tissue, body mass index, body surface area). Results: We identified 35 subjects with ER in the inferior and/or lateral leads. The phenomenon was more frequent in males (n = 25, 21.36% of the overall study population) than in females (n = 10, 8.54%, p = 0.01). The training duration in both groups (with or without ER) was similar (4.4 ± 1.5 vs. 4.3 ± 1.8 years, p > 0.05). Athletes with the ER pattern had significantly higher VO2max (58.8 ± 7.8 vs. 55.3 ± 8.2 mL/kg/min, p = 0.03), lower resting heart rate (58.7 ± 11.3 vs. 65.4 ± 11.9 bpm, p < 0.01), higher haemoglobin level (15.2 ± 0.8 vs. 14.6 ± 1.2 g/dL, p < 0.01), higher red blood cell count (5.31 ± 0.3 vs. 4.98 ± 0.4 million/μL, p = 0.04), and lower fat tissue mass (12.1 ± 4.4 vs. 14.9 ± 6.0 kg, p < 0.01). Compared with the others, the ER group was characterised by a higher left atrial area index (12.2 ± 1.3 vs. 11.5 ± 1.6 cm2/m2, p = 0.01), right atrial area index (9.9 ± 1.3 vs. 9.0 ± 1.4 cm2/m2, p < 0.01), and right ventricular basal diameter index (2.0 ± 0.2 vs. 1.9 ± 0.2 cm/m2, p = 0.04). We found no significant differences in any other cardiac size and function parameters. Conclusions: ER pattern in the inferior and/or lateral leads is a frequent finding in the population of young high endurance rowers. The presence of ER pattern is associated with gender and a number of parameters reflecting the general level of fit­ness and may be considered an electrophysiological sign of the athlete’s heart. The significance of these alterations should be evaluated in prospective follow-up studies.Wstęp: Znaczenie prognostyczne występowania wczesnej repolaryzacji (ER) w odprowadzeniach znad ściany dolnej i/lub bocz­nej ciągle pozostaje tematem aktywnych badań. Jedną z grup szczególnego zainteresowania pozostają sportowcy wyczynowi. Cel: Celem pracy było stwierdzenie częstości występowania oraz znalezienie czynników predykcyjnych związanych z obec­nością ER w grupie młodych sportowców wyczynowych uprawiających wioślarstwo, które jest jedną z dyscyplin sportowych najbardziej obciążających układ sercowo-naczyniowy. Metody: Do badania włączono 117 sportowców wyczynowych — wioślarzy (mężczyźni: 54%, średni wiek: 17,5 ± 1,5 roku, średni okres trenowania: 4,4 ± 1,8 roku). Na podstawie wyników 12-odprowadzeniowego badania elektrokardiograficznego (EKG) zidentyfikowano osoby z cechami ER w odprowadzeniach znad ściany dolnej i/lub bocznej. ER definiowano jako uniesienie punktu J/załamka J ≥ 1 mV obecne w co najmniej dwóch sąsiednich odprowadzeniach. U wszystkich wykonano szczegółowe badanie echokardiograficzne, badanie spiroergometryczne z oceną VO2max (średnia wartość: 57,1 ± 8,4 ml/kg/min), oceniano morfologię krwi żylnej i wybrane parametry biometryczne (zawartość tkanki tłuszczowej, wskaźnik masy ciała, pole powierzchni ciała). Wyniki: W badanej grupie zidentyfikowano 35 (29,9%) osób z cechami ER obecnymi w odprowadzeniach znad ściany dolnej i/lub bocznej. ER częściej występowało u mężczyzn (25; 21,4%) niż u kobiet (10; 8,5%; p = 0,01). Średni okres trenowania w obu grupach (ER vs. pozostali) był podobny (4,4 ± 1,5 vs. 4,3 ± 1,8 roku; p > 0,05). W grupie osób z ER, w porówna­niu z pozostałymi badanymi, stwierdzono następujące zmienne, które były istotne statystycznie: wyższe wartości VO2max (58,8 ± 7,8 vs. 55,3 ± 8,2 ml/kg/min; p = 0,03), niższa spoczynkowa częstość rytmu serca (58,7 ± 11,3 vs. 65,4 ± 11,9 ude­rzeń na minutę; p < 0,01), wyższe stężenie hemoglobiny (15,2 ± 0,8 vs. 14,6 ± 1,2 g/dl; p < 0,01), większa liczba czer­wonych krwinek (5,31 ± 0,3 vs. 4,98 ± 0,4 mln komórek/ml; p = 0,04) oraz niższa oszacowana masa tkanki tłuszczowej (12,1 ± 4,4 vs. 14,9 ± 6,0 kg; p < 0,01). Porównując osoby z ER z pozostałą grupą badanych, wyniki echokardiografii, poza większym indeksowanym wymiarem prawego i lewego przedsionka oraz większym podstawnym wymiarem prawej komory, nie wykazały różnic w zakresie pozostałych ocenianych parametrów. Wnioski: 1. Wczesna repolaryzacja w odprowadzeniach znad ściany dolnej i/lub bocznej występuje często w spoczynkowym EKG w grupie sportowców wyczynowych. 2. Obecność wczesnej repolaryzacji wiąże się z płcią i wieloma parametrami odzwierciedlającymi ogólny poziom wytrenowania, co przemawia za fizjologicznym charakterem zmian i może być uznane za elektrofizjologiczny wykładnik tzw. „serca sportowca”