3 research outputs found
์ด๋ถ5๋์ฒญ๊ณผ ๋๋ฏผ์กฐ์ง์ ๋ํ ์ธ๋ฅํ์ ์ฐ๊ตฌ
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ) -- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์ฌํ๊ณผํ๋ํ ์ธ๋ฅํ๊ณผ, 2021. 2. ๊น์ฌ์.This paper examines mechanisms by which a community that has a weak territorial basis attempts to hold together and observe how characteristics of such a community become apparent when faced with a crisis. For this purpose, I analyze the 'Committee for the Five Northern Korean Provinces' (previously called โOffice of Five Northern Provincesโ) and a civil organization of displaced people who came from Northern Korea in the period between the decolonization of Korea and the conclusion of Korean Armistice Agreement. Affiliated with the Ministry of the Interior and Safety, the Committee for the Five Northern Korean Provinces has been established in 1949 in accordance with Article 3 of the South Korean constitution. The constitution claims that โ[t]he territory of the Republic of Korea shall consist of the Korean peninsula and its adjacent islands.โ By establishing the committee, the South Korean government has expressed its firm determination to lay claim to the whole Korean peninsula as its legitimate national territory and thus reunite the two Koreas by โrecoveringโ the northern territories. In this paper, I call the structure of the committee โNorthern Korean governmental organization,โ which consists of honorary governors, mayors, and chiefs. Meanwhile, I regard the provincial organizations, many of which were voluntarily organized as early as 1946, as "Northern Korean civil organization". They are organized according to membersโ place of originโi.e. associations of people who come from the same province, district, township, etc., in North Korea. These organizations were eventually restructured into provincial and municipal associations that are closely affiliated with the โCentral Committee of North Korean Provincial Associationsโ. Although they lack effective jurisdiction over the actual territory and people due to the political division of the Korean peninsula, these civil organizations and government bodies have so far existed for more than seventy years.
The absence of the physical territory to rule over, however, constantly undermines the community and intensifies the communityโs sense of crisis as the number of the first generation of displaced people decreases and the South Koren governmentโs efforts of reunification become manifest. Above all, this thesis, based on anthropological fieldwork, investigates the mechanism that sustains the existence of provincial organizations and government bodies. Second, this paper analyzes how the people of the organizations respond to the imminent crisis of such a mechanism. This critical juncture is when the virtual nature of the community becomes explicit. Then how does the actual power stemming from the virtual operate? How could we interpret the meaning of this community, considering its inherent limits? First, I discuss how this community pretends as if they actually govern North Korea. The community members attempt to sustain themselves by substituting what they lack in reality with what they construct through their imagination. Their fictional society comes into material being as they construct a symbolic order with the artifacts taken from their past and future hometowns, and grants significance to spaces that bear relevance to the community. In the context of divided Korea, such effort operates through their construction of virtual temporality. Notwithstanding two Korean governments competing for claims over the legitimacy of governing the entire Korean peninsula, in actual reality, the northern part of North Korea has been under the effective jurisdiction of the North Korean government since August 15, 1945. The community of the displaced, however, produces an alternative temporality assuming that the South Korean government rules over the entire peninsula. This virtual temporality must operate between two different points of time: the moment of displacement and the reunification-homecoming. The idealized images of hometown from the past and the ideals of the future reunification sustain todayโs community, in which its members are assigned with the task of anchoring their newly constructed time to the moment of displacement and suspend it until the eventual reunification.
Second, this research investigates how the displaced people maintain their virtual temporality by forming a specific structure of kinship polity. Though the aforementioned government bodies and the provincial associations are often at odds with one another, it is evident that they are mutually interdependent on one another. Most of all, the two types of organizations are often hyphenated as Northern Korean civil-governmental organization, which reveals the difficulty in making neat distinctions between the two. The copresence of the discrepant time-spaces is fundamentally unstable, as one refers to the non-existing prewar territorial structure and the other the actually existing reality of displacement. The community, however, continues to exist by maintaining intimate relationships among its members. This relationship can be carried out by extending the bloodline until the eventual reunification. In this sense, to practice a kinship is itself a political action that sustains the community and prepares for reunification.
The administrative structure and rituals also maintain the virtual temporality. The meticulous administrative system keeps the community from the destructive effects of the actual temporality at work. In this context, an appointment of a county chief precedes an existence of an actual county, not the other way around. Offices and titles are created for the people to proclaim a social structure that serves as a foundation of a symbolic society of the displaced. Its structure is strictly hierarchical, as they share the same place(s) of origin. Meanwhile, the symbolic structure must be maintained through the constant performance of a series of rituals. For example, the hometown-based groups construct symbolic artifacts and perform rituals where even slight detail such as seat arrangements and the name orders take the utmost importance. They represent the strict hierarchy that sustains the community as the rituals are highly formalized. The rituals are carried out frequently and periodically in a pattern that only changes slightly, to the extent that the community can suspend the flow of the โactualโ time.
The production and maintenance of this virtual temporality, however, far from being isolated from the actual situation, are constantly overshadowed by it. The legitimacy of the community gradually weakens as the number of the first generation of the displaced dwindles. Although the provincial organizations seek to sustain themselves by recruiting second- and third-generation displaced people and North Korean defectors, the task to perpetuate the organizations faces continuous challenges. This situation gets worse as peace negotiation emerges as a more viable option for reunification rather than the โrecoveryโ of the lost territories by military force. Since actual North Korea can never reconcile with virtual Northern Korea, the community of the displaced may undergo what seems close to extinction as the two Koreas open up to each other more. This raises fundamental questions to the community about how to define the displaced and what is the meaning of the present. These questions go beyond the current identity of the organization as a medium between the past and the future. They always argue "We lost our hometown. We should reclaim ours." However, what looms large through their rendering of the past and the future is not the hometown situated in the northern territories than the present community of the displaced. The displacement itself eventually becomes the place where their hometown is.๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ถ5๋์์ํ์ ์ด๋ถ ๋๋ฏผ์กฐ์ง์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก, ํ์ค์ ๊ธฐ๋ฐ์ด ์ฝํ ๊ณต๋์ฒด๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ๊ฐ๋ฅํ์ง ๋ด์ ์๋์๋ฆฌ๋ฅผ ๋ถ์ํ๋ ๋์์ ๊ทธ ์๋๋ฐฉ์์ ์๊ธฐ ์ํฉ์์ ๋๋ฌ๋๋ ๊ณต๋์ฒด์ ํน์ฑ์ ๋ํด ์ดํด๋ณธ๋ค. ์ด๋ถ5๋์ฒญ์ โ๋ํ๋ฏผ๊ตญ์ ์ํ ๋ ํ๋ฐ๋์ ๊ทธ ๋ถ์๋์๋ก ํ๋คโ๋ ํ๋ฒ์ ๋ฐ๋ผ ์ด๋ถ์ง์ญ์ ํฌํจํ๋ค๋ ๊ตญํ ๊ฐ๋
์ ๋ช
๋ฐฑํ ํ๊ณ ์ด๋ถ ์ง์ญ์ ํ๋ณตํ๋ ํต์ผ ์์ง๋ฅผ ๋ํ๋ด๊ธฐ ์ํด 1949๋
๋ง๋ค์ด์ก์ผ๋ฉฐ ํ์ฌ๋ ํ์ ์์ ๋ถ ์ฐํ์ ์ด๋ถ5๋์์ํ๋ก ์กด์ฌํ๋ค. ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์์๋ ๋์ง์ฌ์ ๋ช
์ ์์ฅยท๊ตฐ์, ๋ช
์ ์ยท๋ฉดยท๋์ฅ์ผ๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ์ด ์ฒด๊ณ๋ฅผ ํตํ์ด ์ด๋ถ ํ์ ์กฐ์ง์ด๋ผ๊ณ ์นญํ๋ค. ์ด๋ถ ๋๋ฏผ์กฐ์ง์ ๋๋ฏผํ, ์ยท๊ตฐ๋ฏผํ, ์ยท๋ฉดยท๋๋ฏผํ ๋ฑ ์น๋ฐํ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๋ ๊ณ ํฅ ์ค์ฌ์ ๋ชจ์๋ค์ ํต์นญํ๋ค. ๋๋ฏผ์กฐ์ง์ 1946๋
๋ถํฐ ๋ค์ํ ์๊ธฐ์ ์๋ฐ์ ์ผ๋ก ํ์ฑ๋์๋ค๊ฐ ํ์ฌ๋ ์ด๋ถ๋๋ฏผํ ์ค์์ฐํฉํ ์ฐํ์ ๋, ๊ตฐ, ๋ฉด๋ฏผํ๊ฐ ์ฒด๊ณ๋ฅผ ์ด๋ฃจ๊ณ ์๋ค. ๋์ ์ด๋ถ ๋๋ฏผ-ํ์ ์กฐ์ง์ด๋ผ๋ ์ด์์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํจ๊ป ๊ตฌ์ฑํ๋ฉด์ ๋ถ๋จ ์์์ ์ด๋ถ์ ์ํ ์ ์ฃผ๋ฏผ ๊ฐ์ ํ์ค์ ์กฐ๊ฑด๋ค์ด ๋ช
๋ฐฑํ ๊ฒฐ์ฌ๋์ด ์์์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ 70์ฌ ๋
์ ์ธ์๋์ ์กด์ฌํ๊ณ ์๋ค. ํ์ง๋ง ํ์ค์ ์กฐ๊ฑด์ ๊ฒฐ์ฌ๋ ๊ณต๋์ฒด ๋ฐ๊นฅ์ผ๋ก๋ถํฐ ๋์์๋ ์์ฌ์ ์์ ์ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์๊ฐ์ด ํ๋ฅด๋ฉด์ ์คํฅ๋ฏผ 1์ธ์ ์๊ฐ ์ค์ด๋ค๊ณ , ํต์ผ์ด ์ด๋ถ ์๋ณต์ด ์๋๋ผ ํ์ค ๋ถํ ์ ๊ถ๊ณผ์ ๋ํ๋ฅผ ํตํ ๊ฒ์ ๊ฐ๊น์์ง์๋ก ๊ธด์ฅ์ ์ปค์ง๋ค. ์ด์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด๋ถ ๋๋ฏผ-ํ์ ์กฐ์ง์ด ์ง์๋ ์ ์๊ฒ ํ๋ ์๋๋ฐฉ์์ ๋ฐํ๋ ๋์์ ๊ทธ ์๋๋ฐฉ์์ด ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ง๋ ์๊ฐ ๊ณต๋์ฒด๊ฐ ์ด๋ป๊ฒ ๋์ํ๋์ง ํฌ์ฐฉํ๋ ๊ฒ์ ๊ณผ์ ๋ก ์ผ๊ณ ์ด๋ถ5๋์ฒญ์ด๋ผ๋ ๊ณต๊ฐ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ์ธ๋ฅํ์ ํ์ง์กฐ์ฌ๋ฅผ ์ํํ๋ค. ์ด๋ ๊ณต๋์ฒด์ ๊ฐ์์ฑ์ด ๊ทน๋ช
ํ๊ฒ ๋๋ฌ๋๋ ์ฌ๋ก๋ฅผ ํตํด ๊ฐ์์ ์ธ ๊ฒ์ด ๊ตฌ์ถํ๋ ์ค์ฌ์ ํ๊ณผ ํ๊ณ๋ฅผ ํ๊ตฌํ๊ณ ๊ทธ โํ๊ณโ๋ฅผ ํตํด ๊ณต๋์ฒด์ ์๋ฏธ๋ฅผ ๋ฐ์ถํ๊ณ ์ ํ๋ ์๋์ด๋ค.
๋จผ์ , ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ์ด ๊ณต๋์ฒด๊ฐ ๋ง์น ์ด๋ถ์ ๋ค์ค๋ฆฌ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ธ ์ ๊ฐ์ฅ(ๅ่ฃ)ํ๊ณ ํ์ค์ ์๋ ๊ฒ์ ์์์ผ๋ก ๋ฉ์๊ฐ๋ฉด์ ์กด์ฌํ ์ ์๋ค๊ณ ๋
ผํ๋ค. ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ฏธ๋์ ๊ณ ํฅ์์ ์ฌ๋ฃ๋ค์ ๊ฐ์ ธ์ ์์ง์ ๊ตฌ์ฑํ๊ณ ๊ณต๋์ฒด์ ๊ด๋ จ ์๋ ์ฅ์๋ค์ ์ง์ญ์ผ๋ก ์ผ์ผ๋ฉด์ ๊ฐ์์ ์ด๋ถ ์ฌํ๋ ๋จ์ํ ํ๊ตฌ๊ฐ ์๋๋ผ ์ค์ฌ๊ฐ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฐ๋ฐ ๋ถ๋จ์ ํน์์ฑ ์์์ ์ด ๊ฐ์ฅํ๊ธฐ๋ ๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ๊ตฌ์ฑํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๋ํ๋๋ค. ๋ถ๋จ์ ๊ท์ ์ ๋จํ ์ ๋ถ์ ๋ถํ ์ ๋ถ๊ฐ ์๋ก๋ฅผ ์ธ์ ํ์ง ์๊ณ ์์ ๋ง์ ํ๋ฐ๋์ ์ ๋นํ ์ ์น์ธ๋ ฅ์ผ๋ก ์ฃผ์ฅํ๋ ๋ฐ ์๋ค. 1945๋
8์ 15์ผ์ ํด๋ฐฉ ์ดํ ์ด๋ถ์ด ๊ณต์ฐ ์ ๊ถ์ ์ํฅ ํ์ ๋์ด๊ณ ํ๊ตญ ์ ๋ถ๋ ํด์ ์ ์ด๋จ๋ง์ ๋ค์ค๋ฆฌ๊ณ ์๋ ๊ฒ์ด ํ์ค์ ์๊ฐ์ด๋ผ๋ฉด, ํด๋ฐฉ ํ๋ถํฐ ํ๋ฐ๋ ์ ์ฒด๋ฅผ ํ๊ตญ ์ ๋ถ๊ฐ ๋ค์ค๋ฆฌ๋ ๋ ๋ค๋ฅธ ์๊ฐ์ ์จ๊ฐ์ผ ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ์คํฅ์ ์์ ๋ถํฐ ๊ณ ํฅ์ ๋์ฐพ์ ํต์ผ์ ์์ ๊น์ง ์๋ํด์ผ ํ๋ค. ์ด ๋ ๊ณผ๊ฑฐ์ ๊ณ ํฅ์ด๋ผ๋ ์ด์๊ณผ ๋ฏธ๋์ ํต์ผ์ด๋ผ๋ ์ด์์ ํ์ฌ์ ๊ณต๋์ฒด๋ฅผ ์งํฑ์์ผ์ฃผ๋ฉฐ, ํ์ฌ์ ์๋ฌด๋ ์คํฅ์ ์์ ์ ์๊ฐ์ ์ ๋ฐ์ํค๊ณ ์ธ์ ์ฌ์ง ๋ชจ๋ฅด๋ ํต์ผ์ ์์ ๊น์ง ์ ์ง๋ ์๊ฐ์ ์ ์งํด๋ด๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ์ด์ด๊ฐ๋ ๋ฐฉ์ ์ค ์ฒซ ๋ฒ์งธ๋ ์น์กฑ ์ ์น์ฒด๋ผ๋ ํน์ํ ๊ตฌ์กฐ์ด๋ค. ํ์ ์กฐ์ง๊ณผ ๋๋ฏผ ์กฐ์ง์ ๊ธด์ฅ๊ณผ ๊ฐ๋ฑ ๊ด๊ณ์ ์์ผ๋ฉด์๋, ์๋ก์๊ฒ ์์กดํ๋ฉด์๋ง ์กด์ฌํ ์ ์๊ณ ๋์ ๋ช
ํํ ๊ฐ๋ฅผ ์ ์๋ค๋ ์ ์์ ์ด๋ถ ๋๋ฏผ-ํ์ ์กฐ์ง์ผ๋ก ์กด์ฌํ๋ค. ํด๋ฐฉ ์ด์ ์ ์ํ ์ฒด๊ณ์ ํ์ฌ์ ์คํฅ๋ฏผ์ด๋ผ๋ ์์ดํ ์๊ณต๊ฐ์ด ๊ฒฐํฉ๋์ด ์๋ ๋ถ์์ ํ ์กฐ๊ฑด์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ๊ณต๋์ฒด๋ ์น๋ฐํ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ด์ด๋๊ฐ์ผ๋ก์จ ์ ์ง๋ ์ ์๋ค. ๋ํ ๊ณ ํฅ์ ํํต์ผ๋ก ์ด์ด์ง๋ ๊ฒ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๋
ผ๋ฆฌ์ ์ผ๋ก๋ ๋๋ฅผ ์ด์ด์ ํต์ผ์ด ์ฌ ๋๊น์ง ๊ณ์ํด์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ด์ด๊ฐ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด ๊ณต๋์ฒด์์ ์น๋ชฉ์ ๊ทธ ์์ฒด๋ก ์กด์ฌ์ ์ ์ง์ด์ ํต์ผ์ ์ค๋นํ๋ ์ ์น์ ํ์๊ฐ ๋๋ค.
๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ์ ์งํ๋ ๋ ๋ฒ์งธ ํน์ง์ ๊ตฌ์กฐ์ ์๋ก์์ ๋๋ฌ๋๋ค. ์ด ๊ณต๋์ฒด๊ฐ ํ์ค์ ์๊ฐ์ ํ๋ฆ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ํผํผํ๊ฒ ์ ์ง๋๊ธฐ ์ํด ํํ ๋ฐฉ์์ ์ด์ดํ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํ์ฑํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ํ์ค์ ๋ฉด์ด ์์ด์ ๋ฉด๋ฏผํ์ฅ๊ณผ ๋ช
์ ๋ฉด์ฅ์ด ์๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ ๋ฉด์ฅ๊ณผ ๋ฉด๋ฏผํ์ฅ์ด ์์์ผ๋ก์จ ๋ฉด์ด ์๊ฒจ๋๋ค. ์ง์ฑ
์ ๋ง๋ฆ์ผ๋ก์จ ์ฌ๋๋ค์ด ์ฌํ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํ๋ฐฉํ๊ฒ ๋๊ณ ์์ง์ ์ธ ์ด๋ถ ์ฌํ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ์์์ ์ฌ๋๋ค์ ์ํ์ ์ผ๋ก๋ ํน์ ํ ๊ณ ํฅ์ ์ํ๊ณ , ์์ง์ ์ผ๋ก๋ ์๊ฒฉํ ์๊ณ์ง์ด์ง๋ค. ๋ํ, ๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ํ๋ ์์ง์ ๊ตฌ์กฐ๋ ํ๋ฒ ์์๋๋ค๊ณ ํด์ ์ ์ง๋์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋ก์ ์ง์์ ์ธ ์์ฐ ์์์ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๊ณ ํฅ๋ค ๊ฐ์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ์์ง๋ฌผ์ ๋ง๋ค๊ณ ์๋ก์์ ๊ฒฝ์ํจ์ผ๋ก์จ, ์๋ก์์ ์๋ฆฌ์ ๋ช
๋ช
์์๋ฅผ ํตํด ์๊ณ๊ฐ ํํ๋จ์ผ๋ก์จ ๊ตฌ์กฐ๊ฐ ํ์ฑ๋๊ณ ์ ์ง๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์๋ก๋ ๊ณ ๋๋ก ์์ํ๋๋ค. ๋ํ ์๋ก๋ ๋น์ทํ ํ์์ผ๋ก ๋น๋ฒํ๊ฒ ์ผ์ด๋๊ณ ์ฃผ๊ธฐ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ๋ฐ๋ณต๋จ์ผ๋ก์จ ์๊ฐ์ ํ๋ฆ์ ์ต์ ํ๋ค.
๊ทธ๋ฌ๋ ์ด ๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ๊ธฐํ์ ํ์ค์ ์๊ฐ ์์์๋ง ๊ฐ๋ฅํ๊ธฐ์ ๊ฒฐ๊ตญ ํ์ค์ ์๊ฐ์๊ฒ ์นจ๋ฒ ๋นํ๋ฉด์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๋ง๋๋ค. ๋จผ์ ์คํฅ๋ฏผ 1์ธ๋๊ฐ ๋์ด ๋ค์ด๊ฐ๋ฉด์ ๊ตฌ์ฑ์์ด ์ค๊ณ ๊ณต๋์ฒด์ ์ ๋น์ฑ์ด ์ฝํ๋๋ค. ๋๋ฏผ์กฐ์ง์ ์ฃผ๋ก ์๋ฌผํ์ ํ์์ธ ์คํฅ๋ฏผ 2ยท3์ธ๋ค์ ํตํด, ํ์ ์กฐ์ง์ ์ฃผ๋ก ์คํฅ ๊ฒฝํ์ ๊ณต์ ํ๋ค๊ณ ์ฌ๊ฒจ์ง๋ ํ๋ถ๋ฏผ์ ํตํด ๊ทธ ์๋ฆฌ๋ฅผ ๋์ ํ๊ณ ์ ํ์ง๋ง ์ด๋ ค์์ ๊ฒช๊ณ ์๋ค. ๋ํ ์ ์ฐจ ์๋ณต ํต์ผ์ ์ด์์ ๋ก์ ๊ฒ์ด ๋์ด๊ฐ๊ณ ๋ถํ ์ ๊ถ๊ณผ์ ๋ํ๋ฅผ ํตํ ํํ ํต์ผ์ด ๋๋๋๋ค. ์๊ฐ์ด ํ๋ฅด๋ ํ์ค์ ๋ถํ๊ณผ ํด๋ฐฉ ์ด์ ์ ์์ ์ ๋์ด์ค๊ณ ์๋ ๊ฐ์์ ์ด๋ถ์ ์ ๋ ๋์์ ์กด์ฌํ ์ ์๊ธฐ์ ๋จ๋ถ๊ด๊ณ๊ฐ ๊ฐ๊น์์ง์๋ก ๊ณต๋์ฒด๋ ์๋ฉธ์ ์ฒดํํ๋ค. ์ด๋ฐ ์๊ธฐ ์์์ ๊ณต๋์ฒด๋ ์คํฅ๋ฏผ์ด๋ ๋๊ตฌ์ธ์ง, ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ฏธ๋์ ์ฌ์ด๋ก์๋ง ์กด์ฌํ๋ ํ์ฌ๋ ์ด๋ค ์๋ฏธ๋ฅผ ๊ฐ๊ณ ์๋์ง ์ง๋ฌธํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ทธ ์์์ ์ ์ฐจ โ๊ณ ํฅ์ ์์๋คโ, โ๊ณ ํฅ์ ๋์ฐพ์โ๊ณ ์ธ์น๋ฉด์ ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ฏธ๋์ ์ด๋ถ์ ํํํจ์ผ๋ก์จ ํ์ฑ๋๋ ๊ฒ์ ์ด๋ถ์ ๊ณ ํฅ์ด ์๋๋ผ โ์คํฅโ ๊ทธ ์์ฒด์ด์ ์ง๊ธ ์ฌ๊ธฐ์ ๊ณต๋์ฒด์์ด ๋๋ฌ๋๋ค.I. ์๋ก 0
1. ์ฐ๊ตฌ์ง๋ฌธ 0
2. ์ ํ์ฐ๊ตฌ ๊ฒํ 2
3. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 6
1) ๊ฐ์๊ณผ ์ฐํ 6
2) ๊ตญ๊ฐ, ๊ณต๋์ฒด์ ์์ 8
3) ์น์กฑ๊ณผ ์ ์น 10
4. ์ฐ๊ตฌ ๋์ ๋ฐ ๋ฐฉ๋ฒ 11
1) ์ฐ๊ตฌ ๋์ 11
2) ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ 12
II. ํ์ฌ์ ๊ฒฐ์ฌ์ ๊ฐ์์ ์๊ฐ 15
1. ํ์ฑ๊ณผ์ ๊ณผ ์กฐ์ง์ ํ์ฑ 15
1) ํ์ ์กฐ์ง 15
2) ๋๋ฏผ ์กฐ์ง 17
2. ๊ฐ์ฅํ๋ ๊ณต๋์ฒด 21
1) 'ํ๊ตฌ'์ ๊ฐ์ฅํ๊ธฐ 21
2) ์์ฑ์ ์กฐ๊ฑด 26
3. ๊ฐ์์ ์๊ฐ ๋ง๋ค๊ธฐ์ ์๊ฐ ๋ฉ์ถ๊ธฐ 34
1) ๋ค๋ฅธ ์๊ฐ ๋ง๋ค๊ธฐ 34
2) ๊ณผ๊ฑฐ์ ๋ฏธ๋์ ์ฌ์ด๋ก์ ํ์ฌ 39
III. ์๊ฐ์ ์ด์ด๊ฐ๋ ๊ธฐํ์ผ๋ก์ ์น์กฑ๊ณผ ์ ์น 46
1. ์น์กฑ์กฐ์ง์ผ๋ก์ ๋๋ฏผ์กฐ์ง 46
1) ์ง์ญ๊ณผ ์น์กฑ 46
2) ํํต์ผ๋ก์ ๊ณ ํฅ 48
3) ๋ถ๊ณ ์ค์ฌ์ ํํต์์ ํ์ฅ์ ์น์กฑ๊ด๊ณ๋ก 52
4) ์น๋ฐํ ๊ด๊ณ๋ก์ ์น์กฑ 54
2. ์ด์์ ๊ตฌ์กฐ 58
1) ๋๋ฏผ์กฐ์ง๊ณผ ํ์ ์กฐ์ง์ ๊ธด์ฅ๊ด๊ณ 59
2) ๊ฐ๋ฑ 62
3) ์์กด๊ด๊ณ์ ์ฐ๊ฒฐ 65
4) ์ด๋ถ ๋๋ฏผ-ํ์ ์กฐ์ง 68
3. ์น๋ชฉ-ํต์น 71
1) ๊ด๊ณ์ ๊ธฐ๋ฐํ ์ ์น 71
2) ์กด์ฌ์ ์ ์ง๋ฅผ ํตํ ํต์ผ ๋๋น 76
IV. ๊ฐ์์ ์๊ฐ์ ๋ง๋ค๊ณ ์งํฑํ๋ ๊ตฌ์กฐ์ ์๋ก 82
1. ๊ตฌ์กฐ์ ํ์ฑ๊ณผ ์์ฐ(ไธๆผ) 82
1) ๋ถ์ ์ ํํต์ฒด๊ณ 82
2) ๋ถํํ๊ณ ์ฐ๊ฒฐ๋๋ ๊ตฌ์กฐ 95
3) ๊ตฌ์กฐ์ ์์ฐ๊ณผ ์์ฑ 101
2. ์ผ์์ ์๋ก์ ๋ฐ๋ณต๊ณผ ์์ฑ 112
1) ์ผ์์ ์๋ก์ ์์ํ์ ๋์ด ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ถํ 112
2) ์๋ก์ ์์ง์ ์ง์๊ณผ ์์ฑ 122
V. ํ์ค ์๊ฐ์ ์นจ๋ฒ 129
1. ์คํฅ๋ฏผ 1์ธ์ ์ฃฝ์๊ณผ ํ์ 131
1) ์คํฅ๋ฏผ 1์ธ์ ์ฃฝ์ 131
2) ์คํฅ๋ฏผ ํ๊ณ์ธ๋ ์ก์ฑ์ ๊ณผ์ 136
3) ํ๋ถ๋ฏผ๊ณผ์ ์ฐ๊ฒฐ์๋ 145
2. ํต์ผ์ ์ ๊ทผ๊ณผ ์๋ฏธ๋ณํ 160
1) ์๋ณตํต์ผ๊ณผ ํํํต์ผ์ ๋ชจ์ 161
2) ์น๋ชฉ-ํต์น์ ๊ท ์ด 171
3. '์ฐ๋ฆฌ'์ ํ์ฌ์ ๋ํ ์ง๋ฌธ 177
1) ์คํฅ๋ฏผ์ ๋๊ตฌ์ธ๊ฐ 178
2) ํ์ฌ์ ๋ํ ์ง๋ฌธ 194
VI. ๊ฒฐ๋ก : '์คํฅ'์ด๋ผ๋ ๊ณ ํฅ 203Maste