Biznes i zarządzanie rachunek zysków i strat edukacji w zakresie przedsiębiorczości w Polsce

Przygotowanie młodych ludzi do uczestniczenia w życiu gospodarczym w polskim systemie oświaty dotychczas odbywało się w szkołach ponadpodstawowych na lekcjach z podstaw przedsiębiorczości. Od 1 września 2023 r. przedmiot ten zlikwidowano i zastąpiono nowym: biznes i zarządzanie, który od 2027 r. będzie można zdawać na egzaminie maturalnym. Przedmiotem artykułu jest ocena zmian w edukacji w zakresie przedsiębiorczości w Polsce spowodowana likwidacją podstaw przedsiębiorczości i zastąpieniem go nowym przedmiotem. Celem autorki jest poszukiwanie odpowiedzi na dwa pytania badawcze: Czy zmienił się zakres treści kształcenia przedsiębiorczości w polskim kształceniu formalnym w wyniku dokonanych zmian? Czy zmienia się idea edukacji w zakresie przedsiębiorczości w Polsce w myśl ich wprowadzenia? W badaniach zastosowano: kwerendę literatury dotyczącej koncepcji kształcenia przedsiębiorczości; analizę porównawczą zakresu treści obowiązującej wg podstawy programowej biznesu i zarządzania oraz podstaw przedsiębiorczości, a także analizę trendów rynku pracy wg raportów instytucji badawczych. Badania wykazały, że dotychczasowy zakres treści podstaw przedsiębiorczości odpowiadał celom edukacyjnym, gdyż pozwalał na kształcenie kompetencji przedsiębiorczych i umiejętności zakładania własnej działalności gospodarczej. Znaczna część wcześniejszych treści kształcenia została przeniesiona na poziom rozszerzony biznesu i zarządzania, ze stratą dla większości uczniów, którzy prawdopodobnie będą uczyć się tego przedmiotu na poziomie podstawowym. Biznes i zarządzanie w większym stopniu pozwala na rozwój ich kompetencji. Zastrzeżenia budzi jednak celowość wdrażania w praktykę szkolną kompetencji wymaganych w korporacjach w miejsce dotychczasowych kompetencji niezbędnych do rozwoju mikroprzedsiębiorczości

Innovation of franchise networks

A lasting success of business activities regardless of their location, nature, size and industry isnow dependent on the degree of innovation. Innovation is a way for modern enterprises to survive in thechanging market, and a response to customer needs, including their formation, but also seeking waysto develop the internal businesses, particularly in its organization and ideas. Innovation today cannotbe limited to the creation of new technological solutions, and then their implementation into industrialproduction. A particular kind of a modern business model, which has been recently developing inPoland and which is an example of an innovative organization in many fields, is the franchise, the focusof this article.In the article, the principles of operation and the current state of development of franchise networksin Poland is explained, and then the innovative features of franchise business in general, resultingfrom franchise agreements, are analyzed. In the final part of the article, examples of innovations arepresented: technological, market and organizational innovations, used in various franchise industries.In the article, the author also pays attention to the unique character of the franchise system, basedon assistance and transfer of know-how to its franchisees by the entrepreneur, which reduces therisk arising from the start-up of new economic activity, and affects the fast and multi-dimensionaldevelopment of franchise networks

Publications of Professor Jan Flis in the collections of the Library of the Institute of Geography of the Pedagogical University of Cracow

Professor Jan Flis began his collaboration with the Higher College of Teacher Training in 1951, and since 1960 he has become its full-time employee, which he remained until the end of his long teaching and academic career. One of the most important record of his research activity (especially in the area of teaching), is an extensive collection of his publications that can be found in the Library of the Institute of Geography of the Pedagogical University of Cracow, which the author compiled into the article. In the article, the author compiled 135 publications. They are divided into several thematic sections: geography teaching, college teaching, the physical geography of the world, regional geography of the world, physical geography of Poland, cartography and topography, reviews, translations, and others. Within those groups, the publications are presented in chronological order

Czy ekonomia w praktyce będzie przydatna w praktyce?

Preparing young people to participate in economic life, in particular, to enter the labor market, in addition to education, knowledge transfer and the development of skills, is one of the most important tasks of modern school. This preparation in Poland is carried out mainly in secondary schools by means of the subject Basics of Entrepreneurship, and according to the new curriculum, since the school year 2012/2013 on the new complementary subject Economics in Practice. The main objective of this paper is to assess the content of Economics in Practice in the context of the requirements of the employers towards young people entering the labor market and identified gaps in their preparation. To achieve this goal, the author begins the article from the analysis of the situation of young people in the labor market. Then, she presents the requirements and expectations of employers contained in three recent reports of PARP (Polish Agency for Enterprise Development), in which they point out the deficiencies of young people in relatingto cognitive skills, self-organization and interpersonal skills. The author compares it with the expectationsand knowledge of young people entering the labor market gained from the research conducted by graduatesin Cracow. According to these results, the author analyzes the content of the curriculum of Economicsin Practice and evaluate its response to the current demand on the labor market.Przygotowanie młodych ludzi do uczestniczenia w życiu gospodarczym, a w szczególności wkroczenia na rynek pracy, jest, oprócz wychowania, przekazywania wiedzy i kształtowania umiejętności, jednym z najważniejszych zadań współczesnej szkoły. Przygotowanie to odbywa się na zajęciach z przedsiębiorczości realizowanych głównie w szkole ponadgimnazjalnej na przedmiocie podstawy przedsiębiorczości, a zgodnie z nową podstawą programową, od roku szkolnego 2012/2013, na dodatkowowprowadzonym nowym przedmiocie uzupełniającym: ekonomia w praktyce. Głównym celem artykułu jest ocena treści kształcenia przedmiotu ekonomia w praktyce w kontekście wymagań stawianych przez pracodawców osobom młodym, wchodzącym na rynek pracy, oraz wskazanych braków kompetencyjnych występujących u tych osób. Dla osiągnięcie tego celu autorka rozpoczyna artykuł od analizy sytuacji młodych ludzi na rynku pracy, a następnie przedstawia wymaganiai oczekiwania pracodawców zawarte w trzech najnowszych raportach PARP, w których wskazują oni braki młodych ludzi w umiejętnościach kognitywnych i interpersonalnych oraz samoorganizacji. Autorka porównuje je z oczekiwaniami i wiedzą młodych ludzi wkraczających na rynek pracy napodstawie badań własnych, prowadzonych wśród krakowskich maturzystów. W świetle tych wyników analizuje treści podstawy programowej ekonomii w praktyce i dokonuje oceny jej treści pod kątem aktualnego zapotrzebowania na rynku pracy

Miejsce podstaw przedsiębiorczości w zreformowanej polskiej szkole ponadpodstawowej i ich korelacje z innymi przedmiotami szkolnymi

Wprowadzana obecnie do polskich szkół reforma oświaty spowoduje znaczne zmiany organizacyjne i merytoryczne w kształceniu polskich uczniów, w tym w zakresie podstaw przedsiębiorczości. Przedmiotem artykułu jest miejsce przedmiotu podstawy przedsiębiorczości w zreformowanej szkole średniej. W pracy autorka realizuje następujące cele badawcze: ustalenie pozycji przedmiotu podstawy przedsiębiorczości wśród innych przedmiotów szkolnych, wskazanie przedmiotów szkolnych, których źródła naukowe i założenia dydaktyczne są koherentne z założeniami podstaw przedsiębiorczości, analiza i wskazanie treści podstaw programowych: podstaw przedsiębiorczości, geografii i wiedzy o społeczeństwie, które umożliwiają przeprowadzenie korelacji, oraz analiza możliwości realizacji korelacji lub integracji międzyprzedmiotowej wskazanych przedmiotów wg monodyscyplinarnego, interdyscyplinarnego i multidyscyplinarnego modelu kształcenia. Wyniki analizy pozycji przedmiotu podstawy przedsiębiorczości wykazały, że z punktu widzenia ramowego planu nauczania przedmiot nie zyska na znaczeniu. Zakres treści kształcenia podstaw przedsiębiorczości sytuuje go jednak jako znaczący przedmiot dla rozwoju ekonomicznego ucznia. Przedmiotami, których źródła naukowe i założenia dydaktyczne w wielu zakresach są zbliżone do podstaw przedsiębiorczości, są geografia i wiedza o społeczeństwie. W artykule wskazano liczne treści kształcenia wskazanych przedmiotów, które umożliwiają przeprowadzenie korelacji. Modelem kształcenia najbardziej sprzyjającym budowaniu u ucznia holistycznej wiedzy ekonomicznej jest model multidyscyplinarny. Abstract:The educational reform which is being introduced into Polish schools is going to cause significant organisational and technical changes in educating Polish students, also in the field of Basics of Entrepreneurship. The paper analyses the position occupied by the Basics of Entrepreneurship in secondary school after the reform. In her paper, the author achieves the following research goals: she defines the position occupied by the Basics of Entrepreneurship vis-a-vis other school subjects, identifies the subjects whose scientific sources and didactic foundations are consistent with the assumptions underlying the introduction to business, analyses and identifies the content of the curriculum for: the Basics of Entrepreneurship, Geography and Civics which allow for such a correlation, and analyses a potential inter- subject correlation of integration of some subjects in line with a mono-disciplinary, interdisciplinary and multidisciplinary educational model. According to the analysis of the Basics of Entrepreneurship, the subject will not grow in importance from the point of view of the curriculum framework. However, the scope of the educational content of the Basics of Entrepreneurship places it as a subject important for economic development of a student. Subjects having their scientific sources and didactic assumptions similar in many aspects to the Basics of Entrepreneurship are geography and civics. The article identifies the sample educational content of the subjects that allow for the above-described correlation. The multidisciplinary model is the educational model offering the strongest support of holistic economic knowledge in students

Implementing the inquiry-based learning in geographic education using selected teaching methods and teaching aids

Kształcenie poszukujące jest strategią edukacyjną powstałą w latach 50. i 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, opracowaną na podstawie wyników badań amerykańskich psychologów rozwojowych. Jej głównym założeniem jest praca badawcza uczniów. Badania naukowe dowodzą wyższej efektywności kształcenia poszukującego w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych od innych strategii kształcenia. W Stanach Zjednoczonych i krajach Unii Europejskiej jest ona powszechnie stosowana. W Polsce w szerszym zakresie wdrażana jest dopiero teraz, w myśl najnowszych podstaw programowych do geografii (Rozporządzenia MEN 2017, 2018). Przedmiotem artykułu jest implementowanie założeń kształcenia poszukującego do edukacji geograficznej w polskich szkołach. Celem artykułu jest określenie założeń kształcenia poszukującego, możliwości jego wdrażania na lekcjach geografii w Polsce wynikających z treści obowiązujących podstaw programowych nauczania geografii oraz wskazanie przykładowych metod kształcenia i środków dydaktycznych dzięki którym możliwa jest implementacja strategii w praktyce szkolnej. Wdrażanie kształcenia poszukującego możliwe jest przez właściwy dobór metod kształcenia i środków dydaktycznych. Najbardziej predysponowanymi do tego metodami są: projekt badawczy i metody praktyczne. Spośród środków dydaktycznych w kształceniu poszukującym stosować można umiejętnie zarówno środki tradycyjne (mapy, podręczniki), jak i nowoczesne oparte na technologii informacyjno-komunikacyjnej (np. internetowe bazy danych, czy narzędzia do konstrukcji i wizualizacji wskaźników). Wprowadzenie założeń kształcenia poszukującego jest warunkiem poprawy efektywności kształcenia geograficznego w Polsce charakteryzującym się nadal encyklopedyzmem dydaktycznym.Inquiry-based learning is an educational strategy born in the 1950s and 1960s in the USA, developed on the basis of research results generated by American developmental psychologists. Its key assumption is discovery learning by students. Scientific research proves higher efficiency of the inquiry-based learning in teaching science when compared to other pedagogical strategies. The method is commonly used in the USA and European Union countries. However, it is only at present that it is being introduced to a larger extent in Poland, in line with the latest geography curriculum (the regulation of the Polish Ministry of Education 2017, 2018). The paper discusses implementation of the assumptions underlying inquiry-based learning to geographic education in Polish schools. Its purpose is identifying the assumptions of the inquiry-based learning, the potential for its introduction in geography courses/ classes in Poland based on the content of the geography curriculum as well as recommending, as an example, some educational methods and learning aids facilitating implementation of the strategy in the school practice. Introduction of inquiry-based learning is possible with the right selection of teaching methods and didactic tools. Methods best suited for this purpose are the research project method and fundamental methods. Training aids available for inquiry-based learning include, potentially, a skilful use of traditional training aids such as textbooks and maps as well as modern aids based on the information and communication technology (e.g. Internet database or dashboard building and visualising tools). Introduction of the assumptions underlying inquiry- based learning is the condition for improving the efficiency of geography teaching and learning in Poland, which continues with the encyclopaedic style of learning

Oczekiwania a realia wejścia ludzi młodych na rynek pracy jako wyzwanie dla edukacji z przedsiębiorczości

One of the most important task of contemporary school, in addition to education, knowledge transfer and skills development, is to prepare young people to participate in economic life and particularly to enter the job market. Their success depends on a number of factors like the level and type of education, their entrepreneurial attitude, but above all on their knowledge and understanding of the market requirements. And it is the main task of the school entrepreneurship. In this article the author confronts expectations, plans and beliefs of young people (students from four secondary schools in Cracow) against their future employment in the real job market situation depicted in a report of Central Statistical Office in Poland: "Entry of young people into the job market in Poland in 2009". The conducted survey research shows several features such as: high expectations of young people towards their future work, varied and not always accurate plans for a job search, a large diversity in their initial work experience, problems with identifying their career plans and making the correct choice of further education and finally a low inclination to start their own business. Opinions of students about their own entrepreneurial attitude, usefulness of school subjects in their adult lives, and an indication of the key economic issues that, according to them, should be taught at school also supplement the studies. The results obtained by the author, showing the attitude and awareness of young people about their future career start, are the basis for discussion on further improving the process of entrepreneurship education in schools

Poziom przedsiębiorczości w krajach europejskich w świetle wskaźników TEA i EEA a występujące w wybranych z nich modele kształcenia przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość jest istotnym czynnikiem decydującym o rozwoju społecznym i gospodarczym układów przestrzennych w różnych skalach (Płaziak, Rachwał, 2015). Współczesne pojęcie przedsiębiorczości nie doczekało się jednak zbyt wielu wskaźników, którymi można by dokonywać jego pomiaru w większych skalach przestrzennych, z uwzględnieniem jego szerokiego zakresu pojęciowego, co służyłoby otwarciu nowych pól badawczych. W niniejszym artykule, którego przedmiotem jest poziom przedsiębiorczości w krajach europejskich i wybrane modele edukacji w jej zakresie w krajach o najbardziej przedsiębiorczej ludności, autorka rozpoczęła pracę od analizy istniejących wskaźników wykorzystywanych przez badaczy do pomiaru przedsiębiorczości ludności. Wybrała wskaźniki przedsiębiorczości uwzględniające jej różnorodne przejawy i dokonała analizy przestrzennego zróżnicowania ich poziomu w Europie (wskaźniki GEM: Globalnego Monitora Przedsiębiorczości - TEA i EEA). Na tej podstawie wskazała kraje europejskie o najbardziej przedsiębiorczej ludności. Zakładając kluczową rolę edukacji w zakresie przedsiębiorczości w kształtowaniu postawy przedsiębiorczej ludności, dokonała następnie analizy systemów edukacji w zakresie przedsiębiorczości w krajach najbardziej przedsiębiorczych (wg wcześniejszych wyników analizy wskaźnika TEA i EEA). Analiza wykazała, że kraje o najwyższym poziomie przedsiębiorczości ludności (Estonia, Łotwa, Szwecja) cechują odmienne, wysoko rozwinięte systemy kształcenia w zakresie przedsiębiorczości, których najistotniejsze rozwiązania przedstawiono w artykule. Autorka zamyka pracę wskazaniem tych rozwiązań spośród nich, które można wykorzystać w Polsce w celu podniesienia jakości kształcenia przedsiębiorczości.Entrepreneurship is an important factor determining the social and economic development of spatial systems of different scales (Płaziak, Rachwał 2015). However, the contemporary notion of entrepreneurship has not yet seen a fair number of indicators potentially measuring it in larger spatial dimensions, taking into account a broad range of concepts and ideas it entails, which could help to open up new research areas. In the paper devoted to the advancement of entrepreneurship in the European countries and to selected models of education for enterprise in countries with the most entrepreneurial population, the author begins with analysing the existing indicators used by researchers to measure entrepreneurship in population. She has chosen indicators which account for its various manifestations and analysed spatial diversification of entrepreneurship level in Europe (the Global Entrepreneurship Monitoring indicators TEA and EEA). On this basis, she listed the European countries with the most entrepreneurial population. Assuming the key role of education for entrepreneurship in developing and shaping entrepreneurial attitudes in the population, as the next stage, she analysed the systems educating for entrepreneurship in the most entrepreneurial countries (according to the earlier results from analysing the TEA and EEA indicators). The analysis showed that the countries with the most entrepreneurial population (Estonia, Latvia and Sweden) are characterised by different, advanced systems of educating for entrepreneurship and the key solutions applied in the systems are presented in the paper. The author concluded her paper with a presentation of solutions potentially implementable in Poland in order to improve the quality of entrepreneurship education

Roma ethnic minority risk of social exclusion in Poland

Roma people are one of the most colourful minorities in Poland and arouse interest and controversy among contemporary Polish society, nearly monolithic in terms of ethnic origin and nationality. At present, the socio-economic situation of Roma people in Poland and in other European countries is difficult and marked with social exclusion. In the article the author identifies and describes the following symptoms of social exclusion experienced by Roma people in Poland: lack of tolerance in Polish majority, problems relating to the functioning on the labour market and access to education, low standard of living as well as the need for some actions for Roma people in Poland to be taken by governmental authorities. The author refers in the article to numerous results of current surveys on the attitude adopted by Poles towards Roma people, which prove intolerant attitude of Poles to this minority. The second fact that, in the author’s opinion, confirms social exclusion of Roma people in Poland is extremely high unemployment rate (90%) among Polish Roma, a consequence of disappearance of typical Roma professions, cultural limitations, stereotypes and very low level of education. This last reason further proves social exclusion of Roma people, although the situation in this respect is dynamically changing. As a result of actions taken by governmental authorities and because of financial support and creation of a post of a Roma assistant and a support teacher since 2004 Roma children have been widely attending schools. Roma ethnic minority is also excluded because of its very low standard of living characterised by the author on the basis of her own research carried out in the Małopolska Region. At the end of the article the author indicates governmental actions aimed at fighting the symptoms of social exclusion taken within the “Program for the Roma Community in Poland”

Educational services in Poland during the COVID‑19 pandemic

Kryzys edukacji w pandemii COVID-19 jest w ostatnich dwóch latach tak często dyskutowanym medialnie tematem, że powoli staje się frazesem. Opinia publiczna skupia się na problemach adaptacyjnych uczniów i nauczycieli w zakresie psychologicznym, technicznym oraz organizacyjnym. Podobna tematyka dominuje w pracach naukowych. Zdecydowanie mniejsze jest zainteresowanie ekonomiczną analizą wpływu pandemii COVID-19 na branżę usług edukacyjnych. Przedmiotem artykułu są usługi edukacyjne w Polsce w dobie pandemii COVID-19. Opracowanie przedstawia wyniki badania branży usług edukacyjnych świadczonych w ramach obowiązkowego systemu kształcenia (formalnego), przeprowadzonego metodą pięciu sił konkurencyjnych M.E. Portera. Celem badania była odpowiedź na pytanie, jaka jest kondycja branży usług edukacyjnych w Polsce w dobie pandemii (w latach 2020, 2021) – czy przeżywa ona kryzys oraz jakie mogą być potencjalne konsekwencje tego kryzysu w przyszłości. W artykule dokonano analizy strukturalnej branży i diagnozy stanu rynku usług edukacyjnych w Polsce w zakresie kształcenia formalnego w czasie pandemii COVID-19 na podstawie licznych raportów, w szczególności NIK, Centrum Edukacji Cyfrowej i grupy naukowców Uniwersytetu Warszawskiego. Analiza wykazała zarówno kryzys jakości usług edukacyjnych świadczonych przez państwowy system oświaty, jak i wskazała obszary wcześniejszych zaniedbań w szkolnictwie publicznym w zakresie rozwoju kompetencji cyfrowych nauczycieli, wyposażenia szkół oraz rosnącego znaczenia i konkurencyjności szkolnictwa niepublicznego w Polsce, które w najbliższym czasie, wskutek pandemii, może przełamać strukturalną dominację szkolnictwa publicznego.The education crisis in the COVID-19 pandemic has been such a much‑discussed media topic in the last two years that it is slowly becoming a platitude. The public opinion focuses on the adaptation, i.e. psychological, technical and organisational problems of students and teachers. Similar topics dominate in academic papers. There is far less interest in an economic analysis of the impact of the COVID-19 pandemic on the sector of educational services. The paper is devoted to educational services in Poland during the COVID-19 pandemic. The study presents a survey of the educational services sector provided within the compulsory (formal) education system conducted using the 5 Forces method By M.E. Porter. The study aims to answer the question about the condition of the educational services sector in Poland in the era of the pandemic (in 2020, 2021), about its potential crisis and potential present and future consequences for educational services. The paper presents a structural analysis of the sector and a diagnosis of the state of the market of educational services in Poland in the field of formal education during the COVID-19 pandemic, based on many reports, in particular those of the Supreme Chamber of Audit, the Centre for Digital Education and a group of researchers at the University of Warsaw. The analysis revealed a crisis in the quality of educational services provided by the state educational system, areas of previous neglect in public education in terms of the development of digital competencies of teachers and school equipment and the growing importance and competitiveness of non‑public education in Poland, which shortly, thanks to the pandemic, may break the structural domination of public education