Copper content in soil-plant-sheep continuum at Nisici plateau

Uz toksičnost bakar ima i esencijalnu ulogu u odvijanju životnih procesa. Razlike između esencijalnih i toksičnih koncentracija kod bakra su vrlo male. Iako je bakar u mnogim područjima zastupljen odgovarajućim količinama neka područja su manjkava ovim elementom. Da bi se ispitao sadržaj bakra u hranidbenom lancu tlo-biljka-ovca, na području Nišićke visoravni su tijekom ljeta 2003. godine ispitani uzorci tla, paše i krvi životinja. Srednje vrijednosti bakra su u paši od 0,56 ppm u svibnju i 0,72 ppm u lipnju i indiciraju manjkav sadržaj ovog elementa. To potvrđuju i njegove koncentracije u krvi ovaca od 0,39 ppm. Iako je tlo sadržavalo 18,85 ppm (svibanj) i 20,01 ppm bakra (lipanj), zbog interakcije s drugim elementima kao što su Fe, Mo i S nemoguće je dati generalnu ocjenu o statusu bakra bez istraživanja spomenutih minerala.Besides its toxicity, copper has an important role in animal nutrition. The differences between copper toxicity and copper requirement are very small. Although copper is found in adequate amounts over most regions worldwide some deficient areas have been reported in scientific literature. In order to examine the copper status in sheep, during summer of 2003 it were collected samples of soil, plant and blood of sheep at Nišići plateau in Central Bosnia. The results indicated low copper content in pasture (0.56 ppm and 0.72 ppm in May and July, respectively). Low level of copper in blood of sheep (0.39 ppm) confirms this deficiency. Although the soil contained 18.85 and 20.01 ppm of Cu in May and June, respectively, due to interaction with other elements such as Fe, Mo and S it is impossible to give general opinion on the Cu status without studying them

Sezonske i regionalne varijacije sadržaja joda u mlijeku u Federaciji Bosne i Hercegovine

The aim of this study was to determine the iodine concentrations in raw cow’s milk produced in Federation of Bosnia and Herzegovina (B&H) and to evaluate the milk iodine contribution to the iodine intake in the B&H population. Milk samples (n=139) were taken from five regions during the spring, summer and winter season. Iodine concentrations were determined by the inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) method. The mean (± standard deviation) milk iodine concentration was 60.9±67.5 μg/kg and ranged from 4.4 to 378.7 μg/kg. Winter milk had higher iodine content (84.0±88.2 μg/kg) than the spring (45.3±46.7 μg/kg) and summer milk (51.3±51.0 μg/kg), although two of five investigated regions did not follow this tendency and had the similar milk iodine content in all three seasons. Very low iodine concentrations (<20 μg/kg) were found in 41 milk samples from four regions indicating extensive iodine deficiency in dairy cows. Milk samples from the north-east of the country had much more iodine than samples from other regions in all seasons with no values below 20 μg/kg. With the current average intake of 0.4 L milk per day, the milk contributes with 20 % of the recommended iodine intake for humans, ranging from 6 % to 72 % depending on the season of the year and the region of the country. The results indicate the need for iodine supplementation of animal diets, as well as for increased milk consumption in human population.Cilj rada bio je utvrditi koncentraciju joda u sirovom kravljem mlijeku proizvedenom u Federaciji Bosne i Hercegovine (BiH) te procijeniti udio mlijeka u ukupnoj konzumaciji joda kod BiH populacije. Uzorci mlijeka prikupljeni su iz pet različitih regija tijekom proljeća, ljeta i zime. Koncentracija joda u uzorcima određena je metodom ICP-MS. Srednja vrijednost (± standardna devijacija) sadržaja joda u mlijeku iznosila je 60,9±67,5 μg/kg i varirala od 4,4 do 378,7 μg/kg. Zimsko mlijeko sadržavalo je više joda (84,0±88,2 μg/kg) nego proljetno (45,3±46,7 μg/kg) i ljetno mlijeko (51,3±51,0 μg/kg), iako u dvije od pet istraživanih regija nije postojala ovakva tendencija a sadržaj joda u mlijeku bio je sličan u sve tri sezone. Vrlo niske koncentracije joda (ispod 20 μg/kg) utvrđene su u 41 uzorku, ukazujući na raširen deficit joda kod muznih krava. Mlijeko iz sjeveroistočnog dijela zemlje imalo je znatno veći sadržaj joda nego mlijeko iz preostale četiri regije u sve tri sezone. U svim uzorcima iz te regije sadržaj joda bio je veći od 20 μg/kg. Uz trenutno postojeću prosječnu konzumaciju od 0,4 L dnevno, mlijeko sudjeluje s 20 % u preporučenom dnevnom unosu joda za ljude, varirajući od 6 % do 72 %, ovisno o sezoni godine i dijelu zemlje. Rezultati ukazuju na potrebu dodatnog obogaćivanja obroka životinja jodom, kao i na potrebu povećanja konzumacije mlijeka kod ljudske populacije

Impatto del trattamento termico sul contenuto di ferro, zinco, rame e magnesio nelle carni bovine da allevamento intensivo ed estensivo

Cilj ovog rada bio je ispitati utjecaj termičke obrade kuhanjem na sadržaj željeza (Fe), cinka (Zn), bakra (Cu) i magnezija (Mg) u mišićnom tkivu i jetri junadi u ovisnosti od sustava tova iz kojeg životinje potječu. Istraživanje je provedeno na uzorcima mišićnog tkiva (but i plećka) i jetre junadi u dobi od 9 do 12 mjeseci koja su tovljena ekstenzivno (n=12) ili intenzivno (n=12). Svaki uzorak je podijeljen na dva jednaka dijela od kojih je jedan analiziran u sirovom stanju, a drugi nakon termičke obrade kuhanjem u vodi na 100°C. Rezultati su iskazani u apsolutno suhoj tvari mesa. Sadržaj pepela (mineralnog ostataka) u termički obrađenim uzorcima bio je smanjen u odnosu na sirove uzorke, ali to nije bilo praćeno značajmeso junadi, termička obrada, minerali nim promjenama u sadržaju Fe, Zn i Cu u mišićnom tkivu, niti promjenama Zn i Cu u jetri. Termička obrada dovela je do smanjenja sadržaja Mg u svim ispitivanim partijama mesa (za 40-50%), a do smanjenja sadržaja Fe došlo je samo u jetri (za 25-42 %). Učinak termičke obrade na sadržaj ispitivanih minerala u mišićnom tkivu i jetri bio je neovisan od sustava tova, iako su razlike po sustavu tova bile evidentne kod svih ispitivanih minerala, osim kod Fe. Sadržaj Zn u mišićnom tkivu buta junadi iz ekstenzivnog tova bio je manji, a sadržaj Cu veći u odnosu na uzorke buta iz intenzivnog sustava tova. Suprotno od buta, u jetri je sadržaj Cu bio veći kod junadi iz intenzivnog tova. U svim ispitivanim partijama mesa iz ekstenzivnog tova sadržaj Mg je bio značajno veći nego kod junadi iz intenzivnog tova.The aim of this study was to examine the effect of heat treatment on the content of iron (Fe), zinc (Zn), copper (Cu) and magnesium (Mg) in muscles and liver of cattle depending on the fattening system from which the animals originate. The study was conducted on samples of muscle meat (round and chuck) and liver of cattle aged 9 to 12 months that were fattened extensively (n = 12) or intensively (n = 12). Each sample was divided into two equal parts, one of which was analyzed in the raw state and the other after heat treatment by boiling in water at 100°C. The results are expressed in dry matter of meat. The content of ash (mineral residues) in thermally treated samples was reduced compared to raw samples, but this was not accompanied by significant changes in the content of Fe, Zn and Cu in muscle meat, nor changes in Zn and Cu in the liver. Heat treatment led to a decrease in Mg content in all examined batches of meat (by 40-50%), and a decrease in Fe content occurred only in the liver (by 25-42%). The effect of heat treatment on the content of tested minerals in muscles and liver was independent of the fattening system, although differences in the fattening system were evident for all tested minerals, except for Fe. The Zn content in beef round muscles from extensive fattening was lower, and the Cu content was higher compared to samples from intensive fattening system. In contrast to round muscles, the Cu content in the liver was higher in cattle from intensive fattening. In all examined batches of meat from extensive fattening the Mg content was significantly higher than in beef from intensive fattening system.Ziel dieser Studie war es, den Einfluss der Wärmebehandlung auf den Gehalt an Eisen (Fe), Zink (Zn), Kupfer (Cu) und Magnesium (Mg) in Muskeln und Leber von Rindern in Abhängigkeit vom Mastsystem, aus dem die Tiere stammen, zu untersuchen. Die Studie wurde an Muskelfleisch- (Keule und Schulterblatt) und Leberproben von Rindern im Alter von 9 bis 12 Monaten durchgeführt, die extensiv (n = 12) oder intensiv (n = 12) gemästet wurden. Jede Probe wurde in zwei gleiche Teile geteilt, von denen ein Teil im Rohzustand und der andere nach einer Wärmebehandlung durch Kochen in Wasser bei 100°C analysiert wurde. Die Ergebnisse sind in Trockenmasse des Fleisches ausgedrückt. Der Aschegehalt (mineralische Rückstände) in den wärmebehandelten Proben war im Vergleich zu den rohen Proben reduziert, aber dies ging nicht mit signifikanten Veränderungen des Fe-, Zn- und Cu-Gehalts im Muskelfleisch oder des Zn- und Cu-Gehalts in der Leber einher. Die Wärmebehandlung führte zu einer Abnahme des Mg-Gehalts in allen untersuchten Fleischpartien (um 40-50 %), während ein Rückgang des Fe-Gehalts nur in der Leber auftrat (um 25-42 %). Die Auswirkung der Wärmebehandlung auf den Gehalt der untersuchten Mineralstoffe in Muskeln und Leber war unabhängig vom Mastsystem, obwohl für alle untersuchten Mineralstoffe, mit Ausnahme von Fe, vom Mastsystem abhängige Unterschiede festzustellen waren. Der Zn-Gehalt in den Muskeln der Keule aus extensiver Mast war niedriger und der Cu-Gehalt war höher als bei Proben aus intensiver Mast. Im Gegensatz zu den Muskeln der Keule war der Cu-Gehalt in der Leber bei Rindern aus der Intensivmast höher. Bei allen untersuchten Fleischpartien aus extensiver Mast war der Mg-Gehalt deutlich höher als bei Rindfleisch aus intensiver Mast.El fin de este trabajo fue investigar la influencia del tratamiento térmico en el contenido de hierro (Fe), zinc (Zn), cobre (Cu) y magnesio (Mg) en el tejido muscular y de hígado de los bovinos dependiendo del sistema de engorde del que proceden los animales. El estudio fue realizado en muestras de tejido muscular (muslo y paletilla) e hígado de bovinos de 9 a 12 meses de engorde extensivo (n = 12) o intensivo (n = 12). Cada muestra fue dividida en dos partes iguales, una de las cuales fue analizada en estado crudo y la otra después del tratamiento térmico por ebullición en agua a 100 °C. Los resultados se expresan en “materia seca” de carne. El contenido de cenizas (residuos minerales) en las muestras tratadas térmicamente fue reducido en comparación con las muestras crudas, pero esto no estuvo acompañado de cambios significativos en el contenido de Fe, Zn y Cu en el tejido muscular, ni de cambios en Zn y Cu en el hígado. El tratamiento térmico condujo a una disminución en el contenido de Mg en todos los grupos de carne examinados (en un 40-50%), y se produjo una disminución en el contenido de Fe solo en el hígado (en un 25-42%). El efecto del tratamiento térmico sobre el contenido de minerales del tejido muscular e hígado fue independiente del sistema de engorde, aunque las diferencias en el sistema de engorde fueron evidentes en todos los minerales probados, excepto en Fe. El contenido de Zn en el tejido muscular de los muslos de bovinos de engorde extensivo fue menor, y el contenido de Cu fue mayor en comparación con las muestras de muslos de engorde intensivo. A diferencia de los muslos, el contenido de Cu en el hígado fue mayor en los bovinos de engorde intensivo. En todos los grupos de carne examinados de engorde extensivo, el contenido de Mg fue significativamente mayor que en el ganado de engorde intensivo.Questo studio aveva lo scopo di esaminare l’effetto del trattamento termico mediante bollitura sul contenuto di ferro (Fe), zinco (Zn), rame (Cu) e magnesio (Mg) nel tessuto muscolare e nel fegato dei bovini a seconda del sistema di allevamento di provenienza degli animali. La ricerca è stata condotta su campioni di tessuto muscolare (coscia e spalla) e fegato di bovini di età compresa tra 9 e 12 mesi provenienti da allevamento estensivo (n = 12) o intensivo (n = 12). Ogni campione è stato diviso in due parti uguali, una delle quali è stata analizzata cruda, mentre l’altra è stata analizzata dopo essere stata trattata termicamente mediante bollitura in acqua a 100°C. I risultati sono stati espressi in sostanza secca assoluta. Il contenuto di ceneri (residui minerali) nei campioni trattati termicamente è risultato inferiore rispetto ai campioni crudi, ma ciò non è stato accompagnato da variazioni significative del contenuto di Fe, Zn e Cu nel tessuto muscolare, né da variazioni di Zn e Cu nel fegato. Il trattamento termico ha portato a una diminuzione del contenuto di Mg in tutti i gruppi di carne esaminati (del 40-50%), mentre la diminuzione del contenuto di Fe si è verificata soltanto nel fegato (del 25-42%). L’impatto del trattamento termico sul contenuto di minerali oggetto d’esame nel tessuto muscolare e nel fegato non è risultato dipendere dal sistema di allevamento, sebbene le differenze nel sistema di allevamento fossero evidenti in tutti i minerali oggetto d’esame, ad eccezione del Fe. Il contenuto di Zn nel tessuto muscolare delle cosce dei bovini da allevamento estensivo è risultato inferiore, mentre il contenuto di Cu è risultato maggiore rispetto ai campioni di cosce di bovini provenienti dal allevamento intensivo. A differenza della coscia, il contenuto di Cu nel fegato è risultato maggiore nei bovini da allevamento intensivo. In tutti i gruppi esaminati di carne bovina da allevamento estensivo, il contenuto di Mg è risultato significativamente maggiore rispetto ai bovini da allevamento intensiv

Impatto del trattamento termico sul contenuto di ferro, zinco, rame e magnesio nelle carni bovine da allevamento intensivo ed estensivo

Cilj ovog rada bio je ispitati utjecaj termičke obrade kuhanjem na sadržaj željeza (Fe), cinka (Zn), bakra (Cu) i magnezija (Mg) u mišićnom tkivu i jetri junadi u ovisnosti od sustava tova iz kojeg životinje potječu. Istraživanje je provedeno na uzorcima mišićnog tkiva (but i plećka) i jetre junadi u dobi od 9 do 12 mjeseci koja su tovljena ekstenzivno (n=12) ili intenzivno (n=12). Svaki uzorak je podijeljen na dva jednaka dijela od kojih je jedan analiziran u sirovom stanju, a drugi nakon termičke obrade kuhanjem u vodi na 100°C. Rezultati su iskazani u apsolutno suhoj tvari mesa. Sadržaj pepela (mineralnog ostataka) u termički obrađenim uzorcima bio je smanjen u odnosu na sirove uzorke, ali to nije bilo praćeno značajmeso junadi, termička obrada, minerali nim promjenama u sadržaju Fe, Zn i Cu u mišićnom tkivu, niti promjenama Zn i Cu u jetri. Termička obrada dovela je do smanjenja sadržaja Mg u svim ispitivanim partijama mesa (za 40-50%), a do smanjenja sadržaja Fe došlo je samo u jetri (za 25-42 %). Učinak termičke obrade na sadržaj ispitivanih minerala u mišićnom tkivu i jetri bio je neovisan od sustava tova, iako su razlike po sustavu tova bile evidentne kod svih ispitivanih minerala, osim kod Fe. Sadržaj Zn u mišićnom tkivu buta junadi iz ekstenzivnog tova bio je manji, a sadržaj Cu veći u odnosu na uzorke buta iz intenzivnog sustava tova. Suprotno od buta, u jetri je sadržaj Cu bio veći kod junadi iz intenzivnog tova. U svim ispitivanim partijama mesa iz ekstenzivnog tova sadržaj Mg je bio značajno veći nego kod junadi iz intenzivnog tova.The aim of this study was to examine the effect of heat treatment on the content of iron (Fe), zinc (Zn), copper (Cu) and magnesium (Mg) in muscles and liver of cattle depending on the fattening system from which the animals originate. The study was conducted on samples of muscle meat (round and chuck) and liver of cattle aged 9 to 12 months that were fattened extensively (n = 12) or intensively (n = 12). Each sample was divided into two equal parts, one of which was analyzed in the raw state and the other after heat treatment by boiling in water at 100°C. The results are expressed in dry matter of meat. The content of ash (mineral residues) in thermally treated samples was reduced compared to raw samples, but this was not accompanied by significant changes in the content of Fe, Zn and Cu in muscle meat, nor changes in Zn and Cu in the liver. Heat treatment led to a decrease in Mg content in all examined batches of meat (by 40-50%), and a decrease in Fe content occurred only in the liver (by 25-42%). The effect of heat treatment on the content of tested minerals in muscles and liver was independent of the fattening system, although differences in the fattening system were evident for all tested minerals, except for Fe. The Zn content in beef round muscles from extensive fattening was lower, and the Cu content was higher compared to samples from intensive fattening system. In contrast to round muscles, the Cu content in the liver was higher in cattle from intensive fattening. In all examined batches of meat from extensive fattening the Mg content was significantly higher than in beef from intensive fattening system.Ziel dieser Studie war es, den Einfluss der Wärmebehandlung auf den Gehalt an Eisen (Fe), Zink (Zn), Kupfer (Cu) und Magnesium (Mg) in Muskeln und Leber von Rindern in Abhängigkeit vom Mastsystem, aus dem die Tiere stammen, zu untersuchen. Die Studie wurde an Muskelfleisch- (Keule und Schulterblatt) und Leberproben von Rindern im Alter von 9 bis 12 Monaten durchgeführt, die extensiv (n = 12) oder intensiv (n = 12) gemästet wurden. Jede Probe wurde in zwei gleiche Teile geteilt, von denen ein Teil im Rohzustand und der andere nach einer Wärmebehandlung durch Kochen in Wasser bei 100°C analysiert wurde. Die Ergebnisse sind in Trockenmasse des Fleisches ausgedrückt. Der Aschegehalt (mineralische Rückstände) in den wärmebehandelten Proben war im Vergleich zu den rohen Proben reduziert, aber dies ging nicht mit signifikanten Veränderungen des Fe-, Zn- und Cu-Gehalts im Muskelfleisch oder des Zn- und Cu-Gehalts in der Leber einher. Die Wärmebehandlung führte zu einer Abnahme des Mg-Gehalts in allen untersuchten Fleischpartien (um 40-50 %), während ein Rückgang des Fe-Gehalts nur in der Leber auftrat (um 25-42 %). Die Auswirkung der Wärmebehandlung auf den Gehalt der untersuchten Mineralstoffe in Muskeln und Leber war unabhängig vom Mastsystem, obwohl für alle untersuchten Mineralstoffe, mit Ausnahme von Fe, vom Mastsystem abhängige Unterschiede festzustellen waren. Der Zn-Gehalt in den Muskeln der Keule aus extensiver Mast war niedriger und der Cu-Gehalt war höher als bei Proben aus intensiver Mast. Im Gegensatz zu den Muskeln der Keule war der Cu-Gehalt in der Leber bei Rindern aus der Intensivmast höher. Bei allen untersuchten Fleischpartien aus extensiver Mast war der Mg-Gehalt deutlich höher als bei Rindfleisch aus intensiver Mast.El fin de este trabajo fue investigar la influencia del tratamiento térmico en el contenido de hierro (Fe), zinc (Zn), cobre (Cu) y magnesio (Mg) en el tejido muscular y de hígado de los bovinos dependiendo del sistema de engorde del que proceden los animales. El estudio fue realizado en muestras de tejido muscular (muslo y paletilla) e hígado de bovinos de 9 a 12 meses de engorde extensivo (n = 12) o intensivo (n = 12). Cada muestra fue dividida en dos partes iguales, una de las cuales fue analizada en estado crudo y la otra después del tratamiento térmico por ebullición en agua a 100 °C. Los resultados se expresan en “materia seca” de carne. El contenido de cenizas (residuos minerales) en las muestras tratadas térmicamente fue reducido en comparación con las muestras crudas, pero esto no estuvo acompañado de cambios significativos en el contenido de Fe, Zn y Cu en el tejido muscular, ni de cambios en Zn y Cu en el hígado. El tratamiento térmico condujo a una disminución en el contenido de Mg en todos los grupos de carne examinados (en un 40-50%), y se produjo una disminución en el contenido de Fe solo en el hígado (en un 25-42%). El efecto del tratamiento térmico sobre el contenido de minerales del tejido muscular e hígado fue independiente del sistema de engorde, aunque las diferencias en el sistema de engorde fueron evidentes en todos los minerales probados, excepto en Fe. El contenido de Zn en el tejido muscular de los muslos de bovinos de engorde extensivo fue menor, y el contenido de Cu fue mayor en comparación con las muestras de muslos de engorde intensivo. A diferencia de los muslos, el contenido de Cu en el hígado fue mayor en los bovinos de engorde intensivo. En todos los grupos de carne examinados de engorde extensivo, el contenido de Mg fue significativamente mayor que en el ganado de engorde intensivo.Questo studio aveva lo scopo di esaminare l’effetto del trattamento termico mediante bollitura sul contenuto di ferro (Fe), zinco (Zn), rame (Cu) e magnesio (Mg) nel tessuto muscolare e nel fegato dei bovini a seconda del sistema di allevamento di provenienza degli animali. La ricerca è stata condotta su campioni di tessuto muscolare (coscia e spalla) e fegato di bovini di età compresa tra 9 e 12 mesi provenienti da allevamento estensivo (n = 12) o intensivo (n = 12). Ogni campione è stato diviso in due parti uguali, una delle quali è stata analizzata cruda, mentre l’altra è stata analizzata dopo essere stata trattata termicamente mediante bollitura in acqua a 100°C. I risultati sono stati espressi in sostanza secca assoluta. Il contenuto di ceneri (residui minerali) nei campioni trattati termicamente è risultato inferiore rispetto ai campioni crudi, ma ciò non è stato accompagnato da variazioni significative del contenuto di Fe, Zn e Cu nel tessuto muscolare, né da variazioni di Zn e Cu nel fegato. Il trattamento termico ha portato a una diminuzione del contenuto di Mg in tutti i gruppi di carne esaminati (del 40-50%), mentre la diminuzione del contenuto di Fe si è verificata soltanto nel fegato (del 25-42%). L’impatto del trattamento termico sul contenuto di minerali oggetto d’esame nel tessuto muscolare e nel fegato non è risultato dipendere dal sistema di allevamento, sebbene le differenze nel sistema di allevamento fossero evidenti in tutti i minerali oggetto d’esame, ad eccezione del Fe. Il contenuto di Zn nel tessuto muscolare delle cosce dei bovini da allevamento estensivo è risultato inferiore, mentre il contenuto di Cu è risultato maggiore rispetto ai campioni di cosce di bovini provenienti dal allevamento intensivo. A differenza della coscia, il contenuto di Cu nel fegato è risultato maggiore nei bovini da allevamento intensivo. In tutti i gruppi esaminati di carne bovina da allevamento estensivo, il contenuto di Mg è risultato significativamente maggiore rispetto ai bovini da allevamento intensiv

COMPLETE FEED MIXES QUALITY FOR TROUT BREEDING IN BOSNIA AND HERZEGOVINA

Tijekom 2000. godine, slučajnim uzorkovanjem potpunih krmnih smjesa za pastrve u ribogojilištima na području Bosne i Hercegovine prikupljen je i na kemijsku analizu dostavljen 31 uzorak i to: 16 uzoraka za mlađ i 15 uzoraka za rast i tov. Od ukupnog broja, 29 uzoraka vodilo je podrijetlo od inozemnih proizvođača. Kontrola deklariranog sastava izvršena je kemijskom analizom u laboratoriju Katedre za hranu i ishranu životinja Veterinarskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu. Utvrđeno je da su krmne smjese za mlađ prosječno sadržavale: vlage 6,14%, bjelančevina 50,46%, masno_e 16,92%, vlaknine 1,18%, i pepela 8,87%. Krmne smjese za rast i tov pastrve prosječno su sadržavale: vlage 6,97%, bjelančevina 43,86%, masnoće 15,82%, vlaknine 2,25%, i pepela 7,43%. Prosječan sadržaj mineralnih elemenata u svim uzorcima iznosio je: kalcija 1,56%, fosfora 1,29%, magnezija 0,17%, natrija 0,51%, kalija 1,00%, željeza 247,45 mg/kg, mangana 53,79 mg/kg, bakra 10,39 mg/kg i cinka 147,17 mg/kg. Rezultati pokazuju da je sadržaj bjelančevina u 37,5% uzoraka za mlađ i 40% uzoraka za rast i tov, a sadržaj masnoće u 81,2% uzoraka za mlađ i 38,5% uzoraka za rast i tov bio niži od deklariranih vrijednosti. Sadržaj vlaknine je u 81,2% uzoraka za mlađ i 53,3% uzoraka za rast i tov, a pepela u 37,5% uzoraka za mlađ i 20% uzoraka za rast i tov bio veći u odnosu na deklarirane vrijednosti. U odnosu na preporuke (NRC, 1993), u analiziranim uzorcima nađeno je prosječno više kalcija za 56%, fosfora 115%, kalija 43% i čak 240% više magnezija. Prosječne vrijednosti mikroelemenata pokazuju da je bakra bilo oko 3,5 puta, željeza i mangana oko 4 puta, a cinka gotovo 5 puta više od preporučenog sadržaja u hrani za pastrve. Obzirom da važećim Pravilnikom o kvalitetu stočne hrane u BiH nisu regulirani minimalni uvjeti kakvoće hrane za ribe i tolerantna odstupanja u deklariranom sastavu, ova i druga naša ispitivanja, te česti nesporazumi između inozemnih proizvođača i potrošača hrane vezani za kakvoću, nameću potrebu brzog rješavanja ove problematike permanentno prisutne u našim ribogojilištima, te izmjenu i dopunu propisa o kakvoći stočne hrane

VARIABILITY OF LEAD CONTENT IN FEEDSTUFFS AND MIXED FEEDS FOR POULTRY

Cilj rada je bio ispitati sadržaj olova (Pb) u komponentama industrijske stočne hrane i krmnim smjesama za perad korištenim u Bosni i Hercegovini, te dobivene rezultate usporediti s važećim propisima o kakvoći stočne hrane (RBiH 2/92) i regulativom Europske Unije (EC/29/1999). Tijekom 2003-2004. godine pratili smo kretanje sadržaja olova u fitogenim, animalnim i mineralnim komponentama te kompletnim krmnim smjesama za hranidbu peradi. Za kemijsku analizu ukupno su prikupljena 123 uzorka i to: 61 uzorak fitogenih, 15 uzoraka animalnih, 20 uzoraka mineralnih krmiva i 27 uzoraka krmnih smjesa koje su proizvedene u TSH i MSH (mješaonica stočne hrane) na području Bosne i Hercegovine. Kemijske analize izvršene su u laboratoriju Katedre za hranu i ishranu životinja Veterinarskog fakulteta Sveučilišta u Sarajevu. Sadržaj Pb odrečen je metodom plamene atomske apsorpcijske spektrofotometrije – AAS prema A.O.A.C.-u. Dobiveni rezultati kemijske analize svedeni su na 88% suhe tvari i statistički obrađeni. Prosječan sadržaj Pb (mg/kg) u fitogenim krmivima iznosio je: kukuruz 0,469, pšenica 0,569, lucerka 3,152, stočno brašno 1,332, sojina sačma 1,652, suncokretova sačma 1,808 uz varijacijski raspon od 0,354 do 4,006. U animalnim krmivima prosječan sadržaj olova (mg/kg) iznosio je: u kvascu 3,322 i ribljem brašnu 5,899 uz varijacijsku širinu od 2,113 do 7,036, a u mineralnim krmivima, u stočnoj kredi 17,579 i DiCa-P 13,700 uz varijacijski raspon od 12.480 do 20,270. Sadržaj Pb u kompletnim krmnim smjesama za perad prosječno je iznosio 3,315 mg/kg, uz varijacijski raspon od 1,542 do 7,504 mg/kg.The aim of this study was to investigate lead content in components of feed products and mixed feeds for poultry in Bosnia and Herzegovina, and to compare obtained results with current local legislation on livestock feed and European legislation (RB&H 2/92 and EC/29/1999). During the years 2003-2004 lead content in feeds of plant, animal and mineral origin and mixed feeds for poultry were investigated. A total of 123 samples were collected including 61 plant feeds, 15 animal feeds, 20 mineral feeds and 27 samples of mixed feeds for poultry that were produced at feed factories in Bosnia and Herzegovina. Chemical analyses were performed in the laboratory at Department of Animal Nutrition of the Veterinary faculty of the University of Sarajevo. Lead content was determinated by flame atomic absorption spetrophotometry according to the AOAC. The obtained results were calculated to 88% of dry matter and statistically analyzed. Mean values of lead (mg/kg) in plant feeds were: corn grain 0.469, wheat grain 0.569, alfalfa meal 3.152, wheat meal 1.332, soybean meal 1.652 and sunflower meal 1.808 ranging from 0.354 to 4.006. Feeds of animal origin contained lead (mg/kg) as follows: yeast 3.322, fish meal 5.899 ranging from 2.113 to 7.036 and in mineral-feeds, limestone 7.579 and dicalcium phosphate 13.700 ranging from 12.480 to 20.270. Mean value of lead content in mixed feeds for poultry was 3.315 mg/kg ranging from 1.542 to 7.504 mg/kg

Učinci testne mješavine i komercijalnog probiotika na proizvodna svojstva brojlera

The objective of this study was to investigate the effects of test mixture or probiotic addition to drinking water on the growth performance of broiler chickens. A total of 240 one-day-old Cobb 500 chickens were distributed into three groups with eight replicates in each (10 chickens in each replicate). The control group of chickens (C) were without treatment. The chickens in experimental group E1 were treated with the commercial probiotic Probios® and the chickens in experimental group E2 were treated with the test mixture (Lactobacillus acidophilus culture, inactivated baker’s yeast, C vitamin, lactose and glucose) prepared using the authors’ own recipe. Treatments of chickens were conducted during the first three days of life and for three days using the chickens’ vaccination drinking water. The experiment lasted for 42 days. Feed and water were offered ad libitum during the experiment. Body weight, daily feed intake, body weight gain, feed conversion ratio (FCR), carcass weight, carcass yield and European production index (EPI) were studied in this experiment. The addition of the experimental probiotic significantly increased (P<0.05) body weight gain at 21, 35 and 42 days of age, however, the probiotic Probios® improved body weight gain over the same period without any significant difference compared to the control group. FCR was significantly improved at 21 and 35 days of age in both E1 and E2 groups, but at the end of fattening the FCR was not affected. Feed consumption was not influenced by the treatments. The results obtained indicate that carcass weight significantly increased (P<0.05) in the groups of chickens treated by the test mixture or probiotic. It was concluded that addition of test mixture or probiotic improved body weight gain, feed conversion ratio, carcass weight and EPI.Cilj istraživanja bio je analizirati učinke dodatka testne mješavine ili probiotika u vodi za piće na proizvodna svojstva brojlerskih pilića. Ukupno 240 jednodnevnih pilića Cobb 500 podijeljeno je u tri skupine, i to po osam ponavljanja u svakoj skupini (10 pilića u svakom ponavljanju). Kontrolna skupina pilića (K) bila je bez tretmana. Pilići u pokusnoj skupini E1 tretirani su komercijalnim probiotikom Probios®, a pilići u pokusnoj skupini E2 testnom mješavinom (kultura Lactobacillus acidophilus, inaktivirani pekarski kvasac, vitamin C, laktoza i glukoza) pripremljenom prema vlastitoj recepturi. Tretman pilića provodio se prva tri dana života i trodnevno, pri cijepljenju pilića, u vodi za piće. Pokus je trajao 42 dana. Tijekom pokusnog razdoblja pilići su dobivali hranu i vodu ad libitum. Analizirani su tjelesna masa, konzumacija hrane, prirast tjelesne mase, konverzija hrane, masa trupa, randman mesa i proizvodni indeks (European Production Index, EPI). Dodavanjem testne mješavine znakovito je povećana tjelesna masa pilića u dobi od 21, 35 i 42 dana (P < 0,05). U istom je razdoblju dodatkom probiotika Probios® tjelesna masa pilića neznakovito poboljšana u usporedbi s kontrolnom skupinom. Konverzija hrane znakovito je poboljšana u dobi od 21 i 35 dana u skupinama E1 i E2, ali bez učinka tretmana na kraju tova. Probiotski tretman nije utjecao na konzumaciju hrane. Pilići tretirani testnom mješavinom ili probiotikom ostvarili su znakovito veću masu trupa na kraju tova. Dobiveni rezultati pokazuju da dodatak testne mješavine ili probiotika poboljšava prirast tjelesne mase, konverziju hrane, masu trupa i proizvodni indeks (EPI)