İZMİR -DIŞ- KÖRFEZİ’NDEKİ ADALARIN NEOJEN STRATİGRAFİSİ

Abstract

ÖZ İzmir -Dış- Körfezi’ndeki Uzun ada, Hekim adası, Çiçek adaları ve Karantina adasında, bölgenin geç Erken Miyosen kalkalkali asidik-ortaç volkanizmasından türeyen volkanoklastikler ile Orta Miyosen gölsel çökelleri ve alkali volkanitler yüzeyler. En yaşlı kaya birimi, geç Erken Miyosen döneminde esas olarak kalkalkali andezitikdasitik ürünler veren Kocadağ volkanizmasından türemiş Kocadağ volkanoklastikleri ile simgelenir. Uzun ada kuzeyinde yayılım gösteren volkanoklastik istif, ignimbirit ve bloklu kül akışı fasiyeslerindeki piroklastikler ile volkanik kütle akması (lahar) fasiyesindeki epiklastiklerden oluşur. Foça Yarımadası’nın bulunduğu çevreden türeyerek Uzun adanın bulunduğu bölgeye ulaşan riyolitik ignimbiritlerin temsil ettiği Foça tüfü, Kocadağ volkanoklastikleri üzerine başlıca iki patlama evresinde yerleşmiştir. Patlama evreleri arasındaki durgun dönemde, Değirmentepe üyesi adıyla ayırtlanan, volkanik kaba kırıntılı alüviyal çökeller depolanmıştır. Foça Yarımadası’ndaki korelan ignimbiritlerle yanal ilişkili bir riyolit domundan 16,0 My K/Ar yaşı alınmış ve Foça tüfünün Erken Miyosen sonlarında bölgeye yerleştiği değerlendirilmiştir.Foça tüfü üzerinde uyumsuzlukla yer alan egemen gölsel Orta Miyosen istifi Urla grubu kapsamında tanımlanmıştır. Urla grubu, alttan üste, alüviyal Beşiktepe formasyonu, gölsel ortamda çökelmiş volkanik yoğunluk akması çökelleri ile felsik ignimbirit aradüzeylerinde oluşan Pırnallı ada volkanoklastikleri, alkali bazik volkanitlerin simgelediği Hekim adası bazaltı ve gölsel Urla kireçtaşı’nı kapsar. Foça tüfü üzerindeki uyumsuz konumuyla Orta Miyosen havza kenarı çökelimini yansıtan Beşiktepe formasyonu, yalnızca Uzun adada yüzeyler. Hekim adası ve Çiçek adalarındaki yayılım alanı içinde tabanı gözlenemeyen Pırnallı ada volkanoklastik istifi, esas olarak sualtı çekim akması dinamikleriyle çökelmiş epiklastiklerden oluşur ve farklı kaynaklanma derecelerinde trakitik ignimbirit ara düzeyleri kapsar. Pırnallı ada volkanoklastiklerini oluşturan başlıca kaya türü bileşenleri, Menteş Yarımadası’nda Orta Miyosen boyunca etkinliğini sürdüren alkali trakitik volkanizmadan türemiştir. Urla kireçtaşı istifinin tabanına sil şeklinde sokulan Hekim adası bazaltının çıkış merkezi, adını aldığı Hekim adasındadır. Urla kireçtaşının tabanındaki kıyı gerisi çökellerine alttan sokulan bazaltın üst dokanağında, lav-sulu sediman ilişkisini yansıtan peperitler oluşmuştur. Ana element bileşimine göre trakibazalt ve bazaltik trakiandezit olarak adlanabilen bazik lavlardan 14,8±0,8 My K/Ar yaşı alınmıştır. Foça Çöküntüsü’nün ortasında yüzeyleyen Hekim adası bazaltı, Foça Yarımadası’ndaki Ilıpınar bazaltı ile Urla havzasındaki Ovacık bazaltının zaman-kayastratigrafik korelanıdır. Hekim adası bazaltını transgresif olarak üstleyen Urla kireçtaşı istifi, kıyı gerisi çamurtaşlarıyla başlar, stromatolitik onkoidler ve algal biyoklastlardan yapılı kıyı önü çökellerini izleyen çörtlü kireçtaşları ile Orta Miyosen sonlarına kadar devam eder