Recenzja książki Jesúsa Sáez Cruza pt. Sobre el problema de la realidad divina. Una aproximación filosófica al misterio de Dios(Universidad Pontificia de Salamanca, Salamanca 2023)

Book review: “Sobre el problema de la realidad divina. Una aproximación filosófica al misterio de Dios’’ by Jesús Sáez Cruz (Universidad Pontifi cia de Salamanca, Salamanca 2023)Recenzja książki Jesúsa Sáez Cruza pt. Sobre el problema de la realidad divina. Una aproximación filosófica al misterio de Dios (Universidad Pontifi cia de Salamanca, Salamanca 2023

Kataloński kabalista Ezra z Gerony o Pieśni nad pieśniami

The Catalan Kabbalist Ezra of Gerona (c.1175–1245) places within his exegesis of the Song of Songs a commentary on the Book of Job, more specifically on its 28th chapter known as the Hymn of Wisdom, thus connecting the most mystical work of Scripture with the most philosophical. In this way, he is able to convey to his disciples – for they were the recipients of his work – the cosmogonic vision of the world contained in the tree of the sefirot, which allows him to indirectly link the Song of Songs to the Act of Creation. According to the Kabbalistic interpretation, the lower world emerged from the second sephira or Wisdom (Chochmah) and in its first form was identical to the higher one. It was not until the fall of man that the lower world diverged from its original and the universal aim became to reconnect it to the higher one in every respect: cosmic, national and individual. In Ezra of Gerona’s interpretation, the Bride of the Song of Songs is at the same time the Universe, the Community of Israel and the soul of the believer, all moving towards a loving union with the Beloved, which is possible because every form of existence is called to perfection. The Jews, in any case, are convinced that if man has contributed to the ‘corruption’ of creation, he too can, through his actions, restore perfection to the world. In line with this conviction, the Song of Songs, in addition to its cosmogonic message, also contains a didactic and moral injunction, which Ezra of Gerona presents to his adepts.Kataloński kabalista Ezra z Gerony (ok. 1175–1245) umieszcza wewnątrz swojej egzegezy Pieśni nad pieśniami komentarz do Księgi Hioba, a ściślej do jej 28 rozdziału, znanego jako Hymn o mądrości, łącząc tym samym najbardziej mistyczne dzieło Pisma z najbardziej filozoficznym. Dzięki temu może przekazać swoim uczniom ‒ odbiorcom swoich prac ‒ kosmogoniczną wizję świata zawartą w drzewie sefirot, co pozwala mu pośrednio połączyć Pieśń nad pieśniami z aktem Stworzenia. Zgodnie z kabalistyczną interpretacją, niższy świat wyłonił się z drugiej sefiry, czyli Mądrości (Chochma) i w swej pierwszej formie tożsamy był z wyższym. Dopiero upadek człowieka spowodował, że niższy świat oddalił się od swojego pierwowzoru, a uniwersalnym celem stało się ponowne upodobnienie go do wyższego pod każdym względem: kosmicznym, narodowym i indywidualnym. W interpretacji Ezry z Gerony, Oblubienica z Pieśni nad pieśniami to jednocześnie Wszechświat, Społeczność Izraela i dusza wierzącego, a wszystkie one podążają do miłosnego zjednoczenia z Oblubieńcem, co jest możliwe, gdyż każda forma istnienia jest powołana do doskonałości. Żydzi są bowiem przekonani, że jeśli człowiek przyczynił się do „zepsucia” stworzenia, to również może on poprzez swoje czyny przywrócić światu doskonałość. Zgodnie z tym przeświadczeniem Pieśń nad pieśniami oprócz przekazu kosmogonicznego zawiera także nakaz dydaktyczno-moralny, który Ezra z Gerony przedstawia swoim adeptom

Polityka a religia w perspektywie filozofii chrześcijańskiej księdza Hieronima Kajsiewicza CR

The article presents philosophical and theological views of Rev. Hieronim Kajsiewicz on the relationship between politics and religion from Christian philosophy perspective. As a supporter of their autonomy, he also advocated their cooperation for the broadly understood good of man. He justified their autonomy on the basis of their different nature, thus revealing the truth of human existence, which is realized as if in the sphere of two different stages, worlds and goals. He explained the necessity of cooperation between both on the ground of truth of God’s relation to man and creation and on the ground of the existential situation of a believer in this world. In practice, this dealt with basic forms of social life, especially with the nation.Artykuł prezentuje stanowisko filozoficzne i teologiczne ks. Hieronima Kajsiewicza w sprawie relacji pomiędzy polityką a religią na gruncie filozofi i chrześcijańskiej. Jako zwolennik ich autonomii, ks. Kajsiewicz opowiadał się jednocześnie za ich współdziałaniem dla szeroko pojętego dobra człowieka. Autonomię uzasadniał ich odmienną naturą, odpowiadającą prawdzie na temat egzystencji ludzkiej, która realizuje się jakby w kręgu dwóch różnych etapów, światów i celów. Konieczność współdziałania tłumaczył zaś prawdą na temat pozycji Boga w stosunku do człowieka i stworzenia oraz sytuacją egzystencjalną człowieka wierzącego w tym świecie. W praktyce dotyczyło to podstawowych form życia społecznego, a szczególnie narodu

Neofenomenologia albo nowa fenomenologia francuska

The article outlines the development of the philosophical movement known as the “theological turn of French phenomenology”. The first part describes the origins of this group of thinkers related to Dominique Janicaud’s “founding” accusations against the phenomenological works of Michel Henry, Jean-Luc Marion and Jean-Louis Chrétien, among others. The second part deals with the systematizing consciousness responses from both the authors of the so-called “turn”, as well as current comments by Janicaud and the French theological community. The third part of the article describes the reactions of philosophical historians outside of France, who have expanded the spectrum of views of the henceforth so-called “new phenomenology” to include its radicalized forms. The conclusion shows the possible application paths of the present systematization to the field of parallel phenomenological activity created by other authors who have not yet been recognized as forming the described movement of thought.Artykuł przedstawia rozwój ruchu filozoficznego znanego pod nazwą „zwrot teologiczny w fenomenologii francuskiej”. W pierwszej części zostały opisane początki tej grupy myślicieli związane z „założycielskimi” oskarżeniami Dominique’a Janicauda względem prac fenomenologicznych m.in. Michela Henry’ego, Jeana-Luca Mariona i Jeana-Louisa Chrétiena. W drugiej części zajmuję się zarówno systematyzującymi świadomość odpowiedziami ze strony autorów tzw. zwrotu, jak i bieżącymi komentarzami Janicauda oraz francuskiego środowiska teologicznego. Trzecia część artykułu zawiera reakcje historyków filozofii spoza Francji, którzy poszerzyli spektrum poglądów „nowej fenomenologii” o jej formy zradykalizowane. W zakończeniu zostały ukazane możliwe ścieżki zastosowania niniejszej systematyzacji na polu tworzonej równolegle działalności fenomenologicznej innych autorów, którzy nie byli jak dotąd rozpoznani jako tworzący opisywany ruch myślowy

Percepcja zmysłowa jako „doświadczanie-jako” w filozofii religii Johna Hicka – wybrane zagadnienia

In the article I present the role of the concept of sensory cognition in John Hick’s philosophy of religion. I present Hick’s argument for the similarity of religious beliefs to scientifi c knowledge. Hick does this by introducing an element of interpretation in each of the four areas of knowledge: sensual, aesthetic, moral and religious. Then I present how, based on sensory knowledge, Hick tries to demonstrate the rationality of religious beliefs. We are talking here about rational religious belief without proofs. Finally, I show how, based on the concept of sensory cognition, Hick proposes the so-called the hypothesis of religious pluralism.W artykule prezentuję rolę koncepcji poznania zmysłowego w filozofii religii Johna Hicka. Przedstawiam argument Hicka za podobieństwem przekonań religijnych do wiedzy naukowej. Hick czyni to poprzez wprowadzenie elementu interpretacji w każdym z czterech obszarów wiedzy: zmysłowym, estetycznym, moralnym i religijnym. Następnie przedstawiam, jak w oparciu o wiedzę zmysłową Hick stara się wykazać racjonalność przekonań religijnych. Mówimy tu o racjonalnej wierze religijnej bez dowodów. Na koniec pokazuję, jak w oparciu o koncepcję poznania zmysłowego Hick proponuje tzw. hipotezę pluralizmu religijnego

Hermogenes i nauka o powstaniu świata z odwiecznej materii w Adversus Hermogenem Tertuliana

The aim of this article is to reconstruct and describe the cosmology of Hermogenes of Carthage, an early Christian theologian of Greek and Syrian origin. A secondary objective is to verify the available accounts on his teachings found in the works of Christian writers, especially Tertullian. The analysis of this issue starts by presenting the accounts and his biography. Subsequently, I present and analyse his concept of matter, followed by its relation to God and the act of creation. Finally, I focus on the interpretation of the biblical accounts on the world’s origin. I conduct the study using methods of literary studies, especially the hermeneutic and phenomenological methods. The main conclusion of this article is that Hermogenes, as a theologian, was a Christian Platonist and not a member or leader of a gnostic movement. Secondly, his ideas on matter and evil refl ect the contemporary views of many Mediterranean authors and philosophers. The research is based on Tertullian’s Adversus Hermogenem supplemented with Hippolytus’s Refutatio, as well as available texts of Platonic philosophers. This text sheds additional light on the issue of the adaptation of Platonic philosophy in early Christian theology.Celem niniejszego artykułu jest zrekonstruowanie i opisanie kosmologii Hermogenesa z Kartaginy, wczesnochrześcijańskiego teologa pochodzenia greckiego i syryjskiego. Drugorzędnym celem jest weryfi kacja dostępnych relacji na temat jego nauk, które można znaleźć w dziełach pisarzy chrześcijańskich, zwłaszcza Tertuliana. Analiza tego zagadnienia rozpoczyna się od przedstawienia relacji i jego biografii. Następnie przedstawiam i analizuję jego koncepcję materii, a następnie jej związek z Bogiem i aktem stworzenia. Na koniec skupiam się na interpretacji biblijnych przekazów dotyczących powstania świata. Badanie przeprowadzam przy użyciu metod literaturoznawczych, w szczególności metody hermeneutycznej i fenomenologicznej. Głównym wnioskiem tego artykułu jest to, że Hermogenes, jako teolog, był chrześcijańskim platonistą, a nie członkiem lub przywódcą ruchu gnostyckiego. Ponadto jego idee dotyczące materii i zła odzwierciedlają współczesne poglądy wielu śródziemnomorskich autorów i filozofów. Badania opierają się na Adversus Hermogenem Tertuliana, uzupełnionym Refutatio Hipolita, a także na dostępnych tekstach fi lozofów platońskich. Niniejszy artykuł rzuca dodatkowe światło na kwestię adaptacji fi lozofi i platońskiej we wczesnej teologii chrześcijańskiej

Fenomen sapiencjalnego wymiaru mistyki chrześcijańskiej w myśli Brunona Barnharta: Sapiencjalne rozumienie rzeczywistości. Usprawiedliwienie filozoficznego namysłu nad mistyką w ogóle

The primary objective of this article is to give an overview and to philosophically explore the main ideas of an emerging, relatively new mystical dimension within Christianity which is called the sapiential Christianity. This paper is based mainly on the work of Bruno Barnhart (1931-2015), Camaldoli monk, mystic and theologian who spent most of his monastic life developing and systematising ideas of sapiential Christianity. This specific approach to the whole Christian tradition focuses on the Unitive Reality and its expression in the world, especially in the incarnational Christ-event, aiming towards divinisation of the whole reality. It also places a great emphasis on the position and role of human being in this process of divinisation. In the article, the philosophical analysis concentrates on the three aspects of this mystical movement: (1) epistemology, where wisdom as the way of knowing has its unique place in the whole process of gaining knowledge about Unitive Reality; (2) anthropology, where we look at the source of dignity of human person in the sapiential perspective: (3) metaphysics, where we explore the notion of the Unitive Reality and its characteristics. Overall, the purpose of this article is to show the significance and relevance of sapiential Christianity in our modern world; to encourage philosophers that are interested in religion and mysticism to explore and enter into a dialogue with this unique way of seeing the Christian tradition.Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie i filozoficzne zbadanie głównych idei wyłaniającego się, stosunkowo nowego mistycznego wymiaru chrześcijaństwa, który nazywany jest chrześcijaństwem sapiencjalnym. Artykuł ten opiera się głównie na pracy Bruno Barnharta (1931-2015), kamedulskiego mnicha, mistyka i teologa, który spędził większość swojego życia monastycznego na rozwijaniu i systematyzowaniu idei chrześcijaństwa sapiencjalnego. To specyficzne podejście do całej tradycji chrześcijańskiej koncentruje się na Rzeczywistości Jednoczącej i jej ekspresji w świecie, zwłaszcza w inkarnacyjnym wydarzeniu Chrystusa, dążąc do przebóstwienia całej rzeczywistości. Kładzie również duży nacisk na pozycję i rolę człowieka w tym procesie przebóstwienia. W artykule analiza filozoficzna koncentruje się na trzech aspektach tego mistycznego ruchu: (1) epistemologii, w której mądrość jako sposób poznania ma swoje wyjątkowe miejsce w całym procesie zdobywania wiedzy o Rzeczywistości Jednoczącej; (2) antropologii, w której przyglądamy się źródłu godności osoby ludzkiej w perspektywie sapiencjalnej: (3) metafizyce, w której badamy pojęcie Rzeczywistości Jednoczącej i jej cechy. Ogólnie rzecz biorąc, celem tego artykułu jest pokazanie wagi i znaczenia chrześcijaństwa sapiencjalnego w naszym współczesnym świecie; zachęcenie filozofów zainteresowanych religią i mistycyzmem do zbadania i nawiązania dialogu z tym wyjątkowym sposobem postrzegania tradycji chrześcijańskiej

Kilka pytań o niektóre drogi francuskiej fenomenologii zainspirowanych lekturą książki Przemysława Zgóreckiego pt. "Czasowość eschatologiczna. Fenomenologia Jean-Yves Lacoste’a" (WT UAM, Poznań 2022)

Book review: A few questions about certain paths of French phenomenology inspired by reading Przemysław Zgórecki's book entitled "Czasowość eschatologiczna. Fenomenologia Jean-Yves Lacoste’a" (WT UAM, Poznań 2022)Recenzja książki: Kilka pytań o niektóre drogi francuskiej fenomenologii zainspirowanych lekturą książki Przemysława Zgóreckiego pt. "Czasowość eschatologiczna. Fenomenologia Jean-Yves Lacoste’a" (WT UAM, Poznań 2022

Moralność zwierząt - wokół Dzikiej sprawiedliwości Marca Bekoffa i Jessiki Pierce. Analizy wstępne

The article analyzes the concept of morality proposed by Bekoff and Pierce in the context of animal morality in the book Wild Justice. Differences are shown in comparison to the understanding of morality in the human context. On this basis, it is suggested to use the name (proto)morality for animal behavior similar to the moral behavior of humans. Part of the article analyzes the concept of empathy used in the context of animals. The article also argues to use the third type of moral status of moral (proto)subjectivity.W artykule analizuje się pojęcie moralności zaproponowanego przez Bekoffa i Pierce w kontekście moralności zwierząt w książce Dzika sprawiedliwość. Wykazuje się różnice w porównaniu do rozumienia moralności w kontekście ludzkim. Na tej podstawie sugeruje się używanie nazwy (proto)moralność na zwierzęce zachowania zbliżone do zachowań moralnych ludzi. Część artykułu analizuje pojęcie empatii używane w kontekście zwierząt. W artykule argumentuje się też, aby używać trzeciego rodzaju moralnego statusu (proto)podmiotowości moralnej

Montanizm Tertuliana wobec montanizmu w ujęciu Euzebiusza z Cezarei, Cyryla Jerozolimskiego oraz Epifaniusza z Salaminy - studium rozbieżności

Tertullian is an author widely recognized as a Montanist. However, Montanism is a religious movement that has been strongly condemned by Christian thinkers. The main purpose of the article is to explain why it is incorrect to consider Tertullian as a representative of the such form of Montanism that was transmitted to us by Eusebius of Caesarea, Cyril of Jerusalem and Epiphanius of Salamis.Tertulian jest autorem powszechnie uznawanym za montanistę. Natomiast montanizm jest ruchem religijnym mocno potępianym przez wczesnochrześcijańskich myślicieli. Głównym celem  artykułu jest wyjaśnienie, dlaczego uważanie Tertuliana za reprezentanta takiej postaci montanizmu, która została nam przekazana przez Euzebiusza z Cezarei, Cyryla Jerozolimskiego i Epifaniusza z Salaminy, jest nieprawidłowe