22. Ulusal Mekanik Kongresi, 6-10 Eylül 2021, Çukurova Üniversitesi, Adana

TUMTMK, Çukurova Üniversites

Theoretical and Applied Mechanical Turkish National Committee Proceedings Book

TUMTMK Bildiriler Kitabı-- İstanbul Teknik Üniversitesi, Teorik ve Uygulamalı Mekanik Türk Milli Komitesi, 2021Teorik ve Uygulamalı Mekanik Türk Milli Komitesi (TUMTMK) mekanik camiasının yüz akı Ulusal Mekanik Kongresi’nin bilimsel düzeyini yukarıya taşımak konusunda kararlı adımları atmaya devam ediyor. Üç dönemdir görev alan mevcut yönetim bu konuda iki önemli strateji izliyor. Bunlardan ilki, Üniversiteler Arası Kurul’un onayladığı ulusal (TR dizin) ve uluslararası (WOS) özelliğe sahip dergiler ile kongrede sunulan bildirilerin özgün makalelere dönüştürülmesini desteklemek biçimindedir. Böylece kongrede sunum yapmak, bildiriler kitabında yer almak kadar bu bildiriden bir özgün makalenin dönüştürülerek zenginleştirilmesi araştırmacılar için daha da yararlı olacaktır. Dergi çeşitliliği de araştırmacıların ihtiyaçlarına cevap verecek biçimde seçilmektedir. Bilimsel düzey anlamında diğer bir çabamız ise uluslararası bilim camiasında düzeyleri tartışmasız biçimde öne çıkmış araştırmacıları güncel konuları sunmaları için çağrılı konuşmacı olarak davet etmektirTUMTM

Dewatering of Golden Horn dredged sludge and mining waste using geotextile tubes and evaluation of these in terms of geotechnical engineering

Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Graduate School, 2021Sanayi ve kentleşmenin artmasıyla beraber birçok sektörde yüksek su muhtevasına sahip tarama çamurları ve endüstriyel atıklar oluşmaktadır. Bu atık malzemelerin su içeriğinin azaltılarak bertaraf edilmesi ve/veya yeniden kullanılması hem ekonomik hem de çevre sağlığı açısından büyük kazanımlar sağlamaktadır. Ülkemizde ve dünyada giderek artan miktarlarda oluşan bu yüksek su içeriğindeki atık malzemelerin susuzlaştırılması birçok araştırmacının dikkatini çekmiştir. Araştırmalar özellikle geotekstil ve poliakrilamid kullanılarak yapılan susuzlaştırma yöntemi üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu yöntemde, geotekstil katı ve sıvının ayrılması için filtre görevi görürken poliakrilamid küçük daneleri bir araya getirerek oluşan floklarının daha hızlı çökelmesini sağlamaktadır. Literatürde bu yöntem çoğunlukla uçucu küller olmak üzere aynı zamanda tarama çamurları, mandıra lagünleri ve endüstriyel atıklar için kullanılmıştır. Ülkemizde son yıllarda deniz ve nehirlerin kirliliğinin azaltılması için tarama yapılarak çamur çıkarılmaktadır. Tarama sonucu ortaya çıkan atık malzemeler bertaraf için önceden belirlenen alanlara depolanmaktadır. Aynı zamanda çoğu kez denizlerden çıkarılan tarama malzemeleri tarama alanından uzağa fakat yine denize boşaltılmaktadır. Bu şekilde yapılan bertaraf sonucunda deniz ekosistemi telafisi zor bir zarar görmektedir. Dolayısıyla bu malzemelerin su içeriklerinin azaltılması ve yeniden kullanım alanlarının belirlenmesi ülke ekonomisi ve çevre riskleri açısından büyük önem arz etmektedir. Literatüre bakıldığında poliakrilamid katkılı yapılan geotekstil tüp ile susuzlaştırma çalışmalarında tüp içerisine doldurulan çamurun çok kısa bir süre içerisinde hacminde %80'lere varan azalmalar olmuştur. Dahası geotekstilden sızan suyun tekrar kullanımının veya herhangi bir arıtma yapılmadan doğal ortama doğrudan deşarjının mümkün olduğu görünmektedir. Bu çalışmada, İstanbul ilinde bulunan ve doğal liman olan Haliç'ten alınan dip tarama çamuru ve İstanbul Kemerburgaz'da bulunan agrega madeninden alınan maden atığının geotekstil ve poliakrilamid kullanılarak susuzlaştırılması ve yeniden kullanılması incelenmiştir. Bu kapsamda 11 anyonik ve 2 katyonik olmak üzere toplam 13 farklı moleküler ağırlığa sahip poliakrilamid ve susuzlaştırma uygulamalarında kullanılan bir geotekstil kullanılmıştır. Her atık malzemenin flokülasyonu için malzemeye özgü bir poliakrilamid bulunmaktadır. Bu yüzden Haliç tarama çamuru ve maden atığı için uygun poliakrilamid ve optimum dozajın belirlenmesi için Jar deneyi yapılmıştır. İlk olarak iki atık malzemenin de İTÜ Geoteknik Laboratuvarlarında endeks özellikleri bulunmuştur. Burada elek, hidrometre analizi, Atterberg kıvam limitleri deneyi ve piknometre deneyi yapılmıştır. Daha sonra, zeta potansiyel ölçümleri İTÜ MEM-TEK laboratuvarında yapılmıştır. Malzemenin zeta potansiyeli topaklaşma (flokülasyon) işleminin verimini belirleyen bir parametredir. Değer sıfıra ne kadar yakın olursa flokülant yani poliakrilamid verimi o kadar yüksek olmaktadır. Zeta potansiyeli karışımların pH değerine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu yüzden takip edilmesi ve malzemenin farklı pH değerlerindeki yük dağılımı davranışının ölçülmesi gerekmektedir. Çalışmada kullanılan malzemelerde yapılan ölçüm sonucunda malzemelerin doğal pH değerleri ile flokülasyona uygun oldukları tespit edilmiştir. 13 farklı poliakrilamid aynı dozajda kullanılarak Jar deneyi yapılmıştır. Jar deneyi sonunda numunelerin çökelme hızı ve bulanıklık değerleri kaydedilmiştir. Bu noktada en yüksek çökelme hızı ile en düşük bulanıklık sonucunu veren poliakrilamid seçilmiştir. Seçilen poliakrilamidin optimum dozajının belirlenmesi için ise farklı dozajlarda Jar deneyi tekrarlanmıştır. Yapılan deney sonunda en iyi sonuçları veren poliakrilamid dozajı optimum dozaj olmaktadır. Deney sonunda görünmüştür ki, optimum dozajın üstünde poliakrilamid eklenerek yapılan Jar deneyi sonunda oluşan sıvı kısmın bulanıklık değerinde artış meydana gelmiştir. Poliakrilamid eklendiğinde küçük daneler bir araya gelerek daha büyük fiziksel yapı olan flokları oluşturmaktadır. Flok oluşumunun değişimini görmek için partikül boyut dağılımı analizleri yapılmıştır. Her iki atık malzeme için yapılan ölçümlerle görünmüştür ki, poliakrilamid eklendiğinde başlangıçtan optimum dozaja kadar partikül boyutları büyümekte ve topak yapı oluşmaktayken optimum dozajın üstüne çıkıldığında flokülasyon verimi azalmaktadır. Yüksek konsantrasyonlarda yapılan dozlamadan sonra sıvı kısmın bulanıklık değerinin artması da bu sonucu destekler niteliktedir. Seçilen poliakrilamid ve geotekstil malzemenin birlikte çalışma uygunluğunun araştırılması için laboratuvar ölçekte Hızlı Susuzlaştırma Testi (Rapid Dewatering Test, RDT) yapılmıştır. Hali hazırda kullanılan deney seti tez çalışması için mahsus modifiye edilmiştir. Modifiye deney seti bilgisayar yardımıyla düzenli veri alabilecek hale getirilmiş ve böylelikle anlık geotekstilden sızan su miktarı kaydedilmiştir. Aynı zamanda geotekstil malzeme üzerinde oluşan filtre kekinin su muhtevası da ölçülmüştür. Bu veriler ışığında poliakrilamid katkısı yapılarak geotekstil ile susuzlaştırma işleminin performansı incelenmiş ve optimum dozaj belirlenmiştir. Daha sonra üç boyutlu susuzlaştırma deneyi olan yastık tipi geotekstil bohça kullanılarak %10 katı oranında hazırlanan karışımlarda poliakrilamid katkılı ve katkısız olarak hazırlanan karışımlarla Geotekstil Tüp Susuzlaştırma Testi (Geotextile tube Dewatering Test, GDT) yapılmıştır. Geotekstil tüp susuzlaştırma deneyi (GDT) olarak adlandırılan bu deney, saha uygulamalarında kullanılan sistemin düşük hacimli bir modelidir. Poliakrilamid katkılı ve katkısız GDT sonrası oluşan sıvı faz ve filtre kekin bünyesindeki poliakrilamid kalıntısı olup olmadığını analiz etmek amacıyla Fourier-Dönüşüm İnfrared Spektrumu (FTIR) taranmıştır. Daha sonra susuzlaştırma işlemi sonunda geotekstil tüpten sızan sızıntı suyunun çevresel etkisinin incelenmesi için sızıntı suyunun su kalitesi parametreleri analiz edilmiştir. Bunun için, iyon analizlerinde ise Dionex ICS-3000 İyon Kromatografi cihazı, ağır metal ve diğer elementel analizde Perkin Elmer ICP-OES cihazı kullanılmıştır. Analizler doğrultusunda, çıkan suyun kalitesi hem ulusal hem de uluslararası içme suyu standartlarıyla karşılaştırılmıştır. Böylece doğal ortama deşarj edilecek suyun yeraltı suyuna sızma riski taşıması halinde ortaya çıkacak sonuç değerlendirilmiştir. Katkılı ve katkısız yapılan GDT sonunda tüp içerisinde oluşan filtre kekin Taramalı Elektron Mikroskobunda (SEM) farklı büyüklüklerde görüntüsü alınmış ve detaylı elementel analizleri yapılmıştır. GDT sonrası geotekstil tüp içerisinde oluşan filtre kekin mühendislik parametrelerini tespit edebilmek için Haliç dip tarama çamurunda üç eksenli basınç deneyi (UU) yapılmışken, maden atığının granüler olmasından dolayı kesme kutusu deneyi yapılmıştır. Haliç dip tarama çamuru için farklı basınç yüklemeleri altında konsolidasyonu ve permeabilite katsayısının araştırılması için permeabilite ölçümünün de yapılabileceği konsolidasyon aleti kullanılmıştır. Maden atığında yapılan GDT deneyinde iki tüplü farklı bir seçenek çalışılmış ve bu kısımda poliakrilamid kullanılmadan ilk dolumun yapılması ve daha sonra ikinci dolumda poliakrilamid eklenmesinin daha etkili ve ekonomik olduğu anlaşılmıştır. Bu sayede ilk dolumda tüp içerisinde poliakrilamidin olmadığı ham malzeme elde edilmiştir. Bu malzemenin karayolunda dolgu malzemesi uygunluğunun araştırılması için Standart Proktor deneyi ve yaş CBR deneyi yapılmıştır. Yapılan çalışmada, Haliç dip tarama çamuru ve maden atığı için geotekstil tüp ve poliakrilamid kullanılarak susuzlaştırma işleminin ekonomik ve etkili bir yöntem olduğu ortaya konmuştur. Her iki malzeme içinde yapılan filtre deneylerinde elde edilen sonuçların hem Jar deneyi hem de geotekstil tüp susuzlaştırma deneyi sonuçlarıyla ile benzerlik gösterdiği anlaşılmıştır. Haliç dip tarama çamurunun poliakrilamid kullanılmadan yapılan susuzlaştırma işleminde katı oranı %12 iken uygun poliakrilamid kullanılmasıyla katı oranı %54'e yükselmiştir. Filtrasyon verimliliğinin ise %49'dan %90.5'e kadar yükseldiği görülmüştür. Yapılan mühendislik deneyleri ile susuzlaştırma işlemi sonrası oluşan filtre kekinin mühendislik parametreleri belirlenmiştir. Tüp dışına sızan suyun kimyasal analizi yapılmış ve sızıntı suyu içerisindeki ağır metallerin miktarlarında azalma olduğu bulunmuştur. Böylelikle sızıntı suyunun deniz suyu kriterlerini sağladığı belirlenmiştir. Haliç dip tarama çamurunun geoteknik mühendisliği uygulamalarında kullanılabileceği anlaşılmıştır. Aynı şekilde maden atığı için yapılan deneylerde 1.tip susuzlaştırma işlemi yerine 2. tip susuzlaştırma işleminin yapılmasının daha ekonomik ve verimli olduğu anlaşılmıştır. 1.tip geotekstil tüp dolumuna göre geotekstil tüp miktarında yaklaşık %40 oranında tasarruf sağlanırken poliakrilamid kullanımında ise %93 oranında tasarruf sağlanmıştır. 2. tip susuzlaştırma deneyinde poliakrilamid kullanılmadan yapılan susuzlaştırma deneyinde oluşan ham malzeme üzerinde mühendislik parametrelerini belirlemek için deneyler yapılmıştır. Deney sonuçları Karayolları Teknik şartnamesi ile karşılaştırıldığında malzemenin karayollarında dolgu malzemesi olarak kullanılabileceği anlaşılmıştır. Poliakrilamid katkısız ve katkılı yapılan geotekstil susuzlaştırma deneyleri sonucunda oluşan filtre keklerinin kayma mukavemet açılarının değerleri sırasıyla 34 ve 36 olarak bulunmuştur.Waste materials with high water content are formed in many sectors with the increase of industrialization and urbanization. The disposal and/or reuse of these waste materials by reducing the water content provides great benefits in terms of both financal benefits and environmental health. The dewatering of these high water content waste materials increasing in our country and the world has attracted the attention of many researchers. The researches especially focus on the dewatering method using geotextiles and polyacrylamide. In this method, geotextile acts as a filter for separating solid and liquid, while polyacrylamide brings small grains together and allows them to precipitate faster. In the literature, this method has been used mostly for fly ash, but also for dredged sludges, dairy lagoons and industrial waste. In our country, sludge is removed by dredging to reduce sea and river pollution in recent years. The waste materials generated as a result of dredging are stored in predetermined areas for disposal. Simultaneously, dredged materials extracted from the seas are often disposed away from the dredged area, but still into the sea. As a result of this type of disposal, the marine ecosystem is damaged in a way which is difficult to reverse. Therefore, reducing the water content of these materials and determining the reuse areas are of great importance in terms of the country's economy and environmental risks. Reviewing the literature, the volume of the sludge filled into the tube has decreased up to 80% in a very short time in dewatering studies with geotextile tube made with polyacrylamide additives. Moreover, it seems possible that the water leaking from the geotextile can be reused or directly disposed into the natural environment without any purification. In this study, the dewatering and reuse of the dredged sludge of Golden Horn, a natural harbor located in Istanbul, and mine waste taken from the aggregate mine in Kemerburgaz, Istanbul, by using geotextiles and polyacrylamide were investigated. As geotextiles have a large number of uses in different fields, their physical and mechanical properties differ depending on their purpose and use. While the hydraulic permittivity is important for geotextiles fabricated in tube form for dewatering applications, tensile strength is also an important attribute and must be adequate, especially when the tube is full or is subjected to additional loading. Within this framework, 11 anionic and 2 cationic polyacrylamide with different molecular weights and a geotextile used in dewatering applications were used. There is a material specific polyacrylamide for the flocculation of each waste material. Thus, the Jar test was performed to determine the appropriate polyacrylamide and optimum dosage for Golden Horn dredged sludge and mine waste. Firstly, the index properties of both waste materials were determined in the ITÜ Geotechnical Laboratories. Sieve, hydrometer analysis, Atterberg consistency limit test and pycnometer test were performed. Then, the zeta potential measurements were made at the İTÜ MEM-TEK Laboratory. The zeta potential of the material is a parameter that determines the efficiency of the flocculation process. The closer the value is to zero, the higher the flocculant, in other words, polyacrylamide yield is highner. The zeta potential may vary according to the pH value. Therefore, it is necessary to monitor and measure the load distribution behavior of the material at different pH values. As a result of the measurements made on the materials used in this research, it was determined that the materials are suitable for flocculation with their natural pH values. The Jar test, enabling simultaneous analyses in 6 separate beakers, was used during flocculation tests, in which the rotational speed and duration of mixing could be adjusted, was performed by using 13 different polyacrylamides at the same dose. At the end of the Jar test, the precipitation rate and turbidity values of the samples were recorded. At this point, the polyacrylamide that gave the highest precipitation rate and the lowest turbidity result was chosen. The Jar test was repeated at different dosages to determine the optimum dosage of the selected polyacrylamide. As a result, it was observed that the turbidity value increased when the optimum dosage was exceeded. When polyacrylamide is added, small grains come together to form flocs, which are larger physical structures. Particle size distribution analyzes were carried out to see the change in floc formation. It is understood from the measurements made for each waste material that when polyacrylamide is added, the particle sizes grow from the beginning until the optimum dosage is reached grow during the formation of flocs, flocculation efficiency decreases when the optimum dosage is exceeded. The increase in the turbidity value in the upper phase after dosing at high concentrations also supports this result. The Rapid Dewatering Test (RDT) was performed at laboratory scale to investigate the compatibility of the selected polyacrylamide and geotextile materials. The tests were conducted on unconditioned and conditioned 500 ml suspensions of mine tailings with 10% solid content. Conditioning with the most effective PAM was studied at dosages of 10, 20, 30, 40 and 50ppm. The experiment set currently used has been modified for this research. The modified experiment set was made to receive regular data with the help of a computer and so the amount of water leaking from the geotextile was instantaneously recorded. Also, the water content of the press cake formed on the geotextile was measured. In the light of these data, the performance of the dewatering process with geotextile was examined by adding polyacrylamide and the optimum dosage was determined. Geotextile tubes perform dewatering by acting as a filter for the material they are filled with. The Geotextile Dewatering Test (GDT) is a model of the system used in field applications. In this study the 3-dimensional dewatering behavior of polymer-free and conditioned suspensions containing 10% solid mineral waste was modeled by GDT. Pillow-shaped geotextile bags (53 cm x 53 cm) were filled with polymer-free suspensions and with suspensions conditioned by the most efficient PAM used at the optimum dosage. The geotextile pillow bag, which is closed with stitches on all four sides, has a capacity of approximately 28,000 cm3, added through an opening left on one side, and allows its filling material to dewater. The GDT setup, consisting of a geotextile pillow connected to a filling pipe on the pedestal and placed in a large container for leachate. After the filling process, the volume of effluent accumulating inside the container was measured at regular time intervals. Fourier-Transform Infrared Spectrum (FTIR) was used to analyze the supernatant phase and the presence of polyacrylamide residue in the press cake after GDT with and without additives. Furthermore, the water quality parameters of the leachate were analyzed. For determine these, Dionex ICS-3000 Ion Chromatography device was used for ion determination and the Perkin Elmer ICP-OES device was used for heavy metal and other elemental analyses. In line with the analyses, the effluent quality has been compared with both national and international drinking water standards. Thus, the result will be used to assess the case, when the water to be disposed into the natural environment has the risk of leaking into groundwater was evaluated. The press cake formed in the tube at the end of GDT, which was made with and without additives, was imaged in different sizes by Scanning Electron Microscope (SEM) and its detailed elemental analyses was performed. In order to determine the engineering parameters of the press cake formed in the geotextile tube after GDT, a triaxial stress test (UU) was performed on the Golden Horn deep dredged sludge, while a direct shear test was carried out due to the granular nature of the mine waste. For the investigation of the consolidation and permeability coefficient of the Golden Horn deep dredged sludge under different pressure loads, a consolidation instrument that can also measure the permeability was used. In the GDT experiment conducted on the mine waste, a different option with two tubes was studied and it was found that it was more effective and economical to make the first filling without using polyacrylamide in this part and then adding polyacrylamide in the second filling. In this way, the raw material without polyacrylamide was obtained in the tube in the first filling. The Standard Proctor test, and wet CBR test were carried out to investigate the suitability of this material as fill meterial for highways. In this research, it has been shown that dewatering process can be applied successfully by using geotextile and polyacrylamide for the Golden Horn dredged sludge and mine waste. Flocculation experiments showed that anionic polyacrylamides were more effective than cationic polyacrylamides for both materials. In the experiments made with Golden Horn dredged material with the application of 30ppm dosage of AA4 polyacrylamide, the turbidity value decreased to 121 NTU (99.7% yield). At dosages above the optimum dosage, turbidity value is increased. It was observed that the 10% solid rate at the beginning of the experiment increased up to 54% times the rate with the dewatering of the Golden Horn dredged material. It was determined that the quality of water leaking out of the tube improved compared to the initial situation and met the sea water criteria. Likewise, in the experiments made for mine waste, it was understood that dewatering by filling double geotextile tubes was more economical and effective. Two scenarios were evaluated for dewatering mine tailings in aggregate quarries using geotextile tubes. The first scenario involves dewatering the mine tailings after PAM-conditioning in a geotextile tube, which reduces turbidity. The second scenario involves the use of two geotextile tubes, and accelerates the dewatering process and optimizes the efficiency of the geotextile in use. Similar levels of ISC and turbidity were maintained for the discharged effluent. Moreover, the second option offered a 93% decrease in chemical PAM dependency and 40% more efficient use of geotextile tubes in terms of the dry weight of filled waste material. Consequently, the second option is proposed to provide economic and environmental benefits. The final leachate generated by the use of geotextile tubes in dewatering applications for mine tailings after PAM-conditioning was found to meet national and international standards for potable water. In this regard, discharging the waste water to the surrounding area will not cause environmental issues, and recycling it for use in mining activities will be an appropriate economic action. Additionally, it was found appropriate to use the raw material obtained in the first filling without adding polyacrylamide, as fill material for highways. The shear strength angles of the filter cakes formed as a result of the geotextile dewatering tests with and without polyacrylamide were found as 34 and 36, respectively.DoktoraPh.D

Multiscale discrate damage theory-a novel approach for multiscale modeling of failure in heterrogenous materials

TUMTMK, Çukurova Universit

Sosyal medya verilerinin afet olaylarının haritalanması için değerlendirme modeli

Thesis (PhD) -- İstanbul Technical University, Graduate School, 2020Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2020Social Media is a new age of data sources that emerged in the last decade. Users who have diverse different motivations (such as; entertainment, communicating or promoting) sign up the platforms worldwide. Currently, there is 3.5 billion active social media account worldwide. This growing number of account holders are accepted as human sensors that provide information about their environment. Unlike the traditional sensors, these human sensors have no certainty in their capacity to sense and share the information. In addition, the data provided by human sensors is unstructured. Still, social media is an invaluable data source for studies, especially that require continuous and real-time data widely. Currently, the data is widely used for politics, marketing, and most importantly in crisis management. In this thesis, social media data is assessed for incidence mapping during or shortly after a disaster with the motivation of increasing resilience to the expected major earthquake in Istanbul. The disaster management cycle has four phases as response, recovery, mitigation, and preparation. In the response phase, having real-time data from the affected area is important to properly allocate the resources. The conventional mapping technologies such as remote sensing and photogrammetry have the capacity of detecting the occurrence of a natural hazard however they are not eligible for information retrieval about the impacts of the natural hazards on human life such as emotions, opinions, and emergency situations. At this point, social media become forward as an immediate data source for incidence mapping during the response time of a disaster. Incidence mapping for resources management requires fine-grained data analyses. However, the uncertainty in data capacity, questions in the reliability of chosen techniques for pre-processing, and data bias are the key obstacles to the fine-grained analyses with the use of social media data. In this thesis, social media data is evaluated in terms of these key obstacles for Istanbul City since the data varies to the area that belongs to depending on its own human sensors. The main objective of this thesis is the determination of social media data potential for its use during the response phase of disaster management. There are three sub-objectives in order to reach the main objective; revealing the adequacy of the data for incidence mapping, adapting the pre-processing steps to Turkish language and questioning the reliability of the used filtering and classifying techniques with the quantification of its impacts on mapping, and investigating the intrinsic quality of the data (such as anomalies, trends, and biases) for the further interpretation of the incidence maps. The thesis is composed of three papers tackling these three objectives. Istanbul City is determined as the case area of each paper. In the first paper, the capacity of social media data to detect incidences in a fine-grained spatiotemporal perspective is investigated. For the case, the coup attempt data georeferenced within Istanbul city boundary is used and a series of incidences by the hour is mapped with the hotspots. According to that study, it is revealed that social media data has the capacity to identify an incidence with a fine-grain spatiotemporal resolution. In the second paper, the reliability of the chosen techniques for pre-processing and filtering social media data is researched with its effects on incidence mapping. Two terror attacks data that is georeferenced within Istanbul City is used for the case of this study. The study is not also testing the adaptation of the current pre-processing and filtering techniques to the Turkish language and also proposes a quantitative comparative index for quantifying the spatial reliability of each filtering process. This index named Giz Index which can be replicated for the similarity searches between two incidence maps. It is found in this study, with the proposed methodology for pre-processing and filtering, over 80% of spatial reliability can be achieved for incidence mapping based on social media data. In the third paper, the intrinsic quality of data is researched for the right interpretation of the incidence maps. The study overviews the weekly sampled social media data from each month during a year that is georeferenced within the Istanbul City. The data is assessed from the perspective of data anomaly, trend, and bias with the spatial statistical tests. The study infers that the data has spatial representation bias, anomaly tendency in some parts of the city, the spatiotemporal bias in terms of the time of day and day of the week. The results of the study contribute to the incidence mapping with the reference maps to avoid biased hot spot occurrences or missing information due to less amount of data.Web teknolojilerinin ve küresel seyrüsefer sistemlerinin gelişmesi ile ölçme, fotoğrametri, uzaktan algılama gibi geleneksel haritalama yöntemlerine bir yenisi eklenmiştir. Bu yeni yöntem; yeni coğrafya ("Neogeography"), ürün; gönüllü coğrafi bilgi ("Volunteered Geographic Information"), üreten; yeni coğrafyacılar ("Neogeographers"), gönüllüler ("Volunteers") ya da insan sensörler ("Human Sensors") olarak adlandırılmaktadır. Gönüllüler tarafından üretilen bu harita; halk katılımlı coğrafi bilgi sistemleleri, salt harita üretimi için çevrimiçi platformları ve sosyal medya platformları aracılığı ile üç farklı motivasyon ve kapsamla üretilmektedir. Halk katılımlı coğrafi bilgi sistemleri (PPGIS), ilk defa 1996 yılında Amerika Ulusal Coğrafi Bilgi ve Analizi Merkezi (NCGIA) toplantısında literatüre geçmiştir. Kent planlamasında iki temel yaklaşım bulunmaktadır. Bunlardan ilkinde, tüm planlama kararlarını plancılar alır ve böylece kararlarda plancılar baskın olur. İkinci yaklaşımda ise, kent planlama kararları alınmadan önce halkın katılımının sağlandığı toplantılarla, halka danışılır ve planlama için tavsiyeleri alınır. Bu tavsiyelerin coğrafi bilgi sistemleri aracılığı ile toplandığı sistemlere halk katılımlı coğrafi bilgi sistemleri denilmiştir. Önceleri kağıt haritalardan halkın kentle ilgili ifade ettiği problemler ve tavsiyeler, bu sayede sayısal haritalar üzerinde ifade edilmeye ve kayıt edilmeye başlamıştır. Web teknolojisinin de gelişmesi ile günümüzde bu tip projeler çevrimiçi platformlar aracılığı ile sunulmakta ve halkın tavsiye, şikayet ve görüşleri alınabilmektedir. Çevrimiçi halk katılımlı haritalama projeleri scistarter, zooniverse ve ushahidi gibi platformlar aracılığı ile tanımlanabilmekte ve yurttaş bilimi olarak da isimlendirilen süreli projeler bu platformlar üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. Gönüllü coğrafi verinin ikinci türünde ise halihazır harita üretimi yapılmaktadır. Salt harita üretimine katkıda bulunmak isteyen gönüllüler, Open Street Map, Google Map ya da Here Map gibi çevrimiçi harita sunan platformlardaki eksik ya da güncel olmayan haritaları tamamlamak için yine bu platformlarda sunulan harita üretim ve sunum araçlarını kullanırlar. Sosyal medya, gönüllü coğrafi verinin üretildiği ve sunulduğu en son çevrimiçi platform türüdür. 2020 yılı itibari ile dünyada yaklaşık 3,5 milyar sosyal medya kullanıcısı bulunmaktadır. İnsan sensörü olarak adlandırılan bu kullanıcılar, dünyanın dört bir yanından çeşitli birçok konuda veri sağlamaktadır. Sosyal medya platfomları bu kullanıcı kapasitesi ile gerçek zamanlı, sürekli ve geniş kapsamlı veri sağlama kabiliyetine sahip olmuştur. Halihazırda, sosyal medya verileri, politika, pazarlama ve en önemlisi afet sonrası vaka haritalaması gibi hayati önemi olan konularda kullanılmaktadır. Yer bilimcilerin çalışmaları, İstanbul ilinde büyük bir deprem olacağını işaret etmektedir. Çok sayıda bina yıkım ve hasarına neden olacağı tahmin edilen bu deprem, insan hayatını da etkileyen birçok acil durum vakasını ortaya çıkaracaktır. 18 milyona yakın insanın yaşadığı İstanbul'da bu deprem nedeniyle oluşan acil durumları hızlı bir şekilde gerçek zamanlı olarak haritalayabilecek bir sistem yoktur. Küresel anlamda mevcut olan acil durum çağrı merkezlerinin haritalama ile entegrasyonu ülkemizde de sağlanmış olsa da telekomünikasyon alanında çağrı alma, kabul etme kapasitesi sınırlıdır. Bunun yanında bu çağrıya yanıt verebilme kapasitesi personel kapasitesi ile sınırlıdır. Vaka haritalamasındaki bu gibi yetersizlikler göz önünde bulundurularak, bu tez çalışmasında, sosyal medya verilerinin afet sonrası vaka haritalaması üzerine kullanımı araştırılmıştır. Afet yönetimi döngüsünün, müdahale, iyileşme, zarar azaltma ve hazırlık olmak üzere dört aşaması vardır. Müdahale aşamasında, afet alanı ile ilgili gerçek zamanlı verilere sahip olmak, müdahale kaynakların doğru bir şekilde tahsis edilmesi için önemlidir. Uzaktan algılama ve fotogrametri gibi geleneksel haritalama teknolojileri, doğal afetleri tespit etme kapasitesine sahiptir. Ancak, doğal afetlerin insan yaşamı üzerindeki etkileri (duygu, görüş ve acil durumlar vb.) hakkında bilgi almak için uygun değildir. Sosyal medya, bu noktada bir felaketin müdahale süresi boyunca vaka haritalaması için bir veri kaynağı olarak öne çıkmaktadır. Kaynak yönetimi için vaka haritalaması, ayrıntılı veri analizleri gerektirir. Bununla birlikte, veri kapasitesindeki belirsizlik, ön işleme için seçilen tekniklerin güvenilirliğiyle ilgili sorular ve veri önyargısı, sosyal medya verilerinin kullanımı ile hassas analizlerin önündeki en önemli engellerdir. Bu tezde, İstanbul için üretilen sosyal medya verileri, bu önemli engeller açısından değerlendirilmiştir. İstanbul için yapılan bu özel değerlendirme, sosyal medya verilerinin üretiminde yer alan insan sensörünün bölgeye göre değişmesidir. Bu tezin temel amacı, afet yönetiminin müdahale aşamasında kullanımı için sosyal medya veri potansiyelinin belirlenmesidir. Ana amaca ulaşmak için üç alt hedef belirlenmiştir. Bunlardan ilki, insidans haritalaması için verilerin yeterliliğini ortaya koymaktır. İkinci alt hedef, ön işleme adımlarını Türkçe'ye uyarlamak ve kullanılan filtreleme ile sınıflandırma tekniklerinin haritalama üzerindeki etkilerinin nicelleştirilmesiyle güvenilirliğini sorgulamaktır. Üçüncü hedef ise sosyal medya veri kalitesinin incelenmesidir. Bu kapsamda, sosyal medya verileri ile izlecek bölge için verideki anomaliler, eğilimler ve taraflılıklar belirlenerek, vaka haritalarının daha doğru yorumlanması amaçlanmaktadır. Bu tez çalışması, tezin kapsamındaki her bir amacı elen alan üç makaleden oluşmaktadır. Her makale için İstanbul ili vaka alanı olarak belirlenmiştir. İlk makalede, sosyal medya verileri ile ince taneli (yüksek zaman-mekansal çözünürlüklü) vaka tespit etme kapasitesi incelenmiştir. Bu durumda, İstanbul şehir sınırları içinde coğrafi referanslı darbe girişimi verileri kullanılmış ve sıcak noktalarla saat başına bir dizi olay haritalanmıştır. Bu çalışma, sosyal medya verilerinin, vaka haritalanmasında ince taneli mekansal belirleme kapasitesine sahip olduğunu ortaya çıkmıştır. İkinci makalede, sosyal medya verilerinin ön işlemesi ve filtrelenmesi için seçilen tekniklerin güvenilirliği, vaka haritalaması üzerindeki etkileri ile araştırılmıştır. Bu çalışma için İstanbul'da meydana gelen iki terör saldırısının verileri kullanılmıştır. Çalışma, mevcut ön işleme ve filtreleme tekniklerinin Türk diline uyarlanmasını test etmekte ve ayrıca her bir filtreleme işleminin mekansal güvenilirliğe etkisini ölçmek için nicel bir karşılaştırma endeksi önermektedir. Giz indeksi adı verilen bu mekansal benzerlik indeksi, iki vaka haritası arasındaki benzerlik arayışları için farklı konularda da kullanılabilir. Bu çalışmada, ön işleme ve filtreleme için önerilen yöntemle, sosyal medya verilerine dayalı vaka haritalaması için %80 üzerinde mekansal güvenilirliğe ulaşılmıştır. Üçüncü makalede, İstanbul mekansal alanı için paylaşan sosyal medya verileri incelenmiştir. Bu araştırma ile vaka haritalarının doğru yorumlanması için referans haritalarının üretimi hedeflenmiştir. Çalışma, yılın her bir ayına ait bir haftalık örneklenmiş sosyal medya verilerini gözden geçirmektedir. Örneklenmiş bu veri, uzamsal istatistiksel testlerle veri anomalisi, eğilim ve yanlılık açısından değerlendirilir. Çalışma, verilerin mekânsal temsil yanlılığı, kentin bazı bölgelerinde anomali eğilimi, günün bazı zaman dilimleri ve haftanın bazı günlerine göre mekânsal-zaman yanlılığına sahip olduğunu göstermektedir. Çalışmanın sonuçları, veri yanlılığından kaynaklı olarak sıcak nokta oluşumlarında ve/ veya daha az miktarda veri nedeniyle göz ardı edilme olasılıklarını önlemek için referans haritalarıyla vaka haritalamasına katkıda bulunmaktadır.Ph.D.Doktor

Moda perakendesi sektöründe klasik ve makine öğrenmesi metodları ile satış tahmini

Thesis (M.A) -- İstanbul Technical University, Institute of Social Sciences, 2020Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020This study includes the usage of classical econometric methods and machine learning models for short-term demand forecast of a fashion retail firm with hundreds of shops. Forecasting performances of different methods are compared. Retail clothing sector has an important place among all sectors both in Turkey as well as all over the world. According to the data of the global textile and clothing sector exports, Turkey has become one of the most important countries in this sector with 12 billion USD dollars in exports by 2018. This sector, which includes different functions from planning to production, logistics to merchandising, is a dynamic sector in which rapid changes occur due to impact of fashion and trend. Rapid adaptation to changes in this dynamic sector can contribute to the profitability of companies. At this point, demand forecasting plays an important role for companies to organize their activities and take necessary measures in advance. Demand forecasting affects many points in this sector, from production planning to shop planning. Long-term demand forecast is an important input for many activities for the company, from labor investment to managing financial resources, opening new stores, and determining the collection mix. The most important activities influenced by the short-term demand forecast in this sector that are logistics and merchandising activities. While the unpredictable demand can cause a bottleneck or idle capacity in logistics warehouses. On the merchandising side, less inventory than demand case can cause loss of sales while inventory more than demand can causes to inventory cost in the store and disruption of merchandising operations due to physical space constraints. In this study, demand estimation is performed for 2 different styles of 30 different stores at the daily level. This daily estimate is a requirement for the decision of how many products should be shipped to which store.M.

Long short term memory based system identificationand adaptive control

Tez (Yüksek Lisans)-- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2020Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2020Son yıllarda derin öğrenme algoritmalarının popülerliği hızla artmıştır. Derin öğrenme sayesinde farklı alanlardaki pek çok karmaşık problem çözülebilmiş bu sayede de derin öğrenme, mühendislik ve tıp gibi çok önemli alanlarda kendisine yer bulabilmiştir. Ayrıca işlemci teknolojilerinin gelişmesi ile işlem süreleri azalmaya başlamış ve derin öğrenme algoritmalarının gerçek sistemlerde uygulanabilirlikleri artmıştır. Derin öğrenme algoritmalarının bu denli hızlı gelişmesi sayesinde kontrol alanında da daha güçlü, çevresel faktörlere daha duyarlı ve hızlı cevap veren kontrolörler geliştirilebilmektedir. Geliştirilen kontrolörlerin bir sistemi kontrol edebilmesi için sistemi tanımlayan bir matematiksel model gerekmektedir. Bu matematiksel modeli kullanarak sistemler için uygun kontrolörler tasarlanabilir. Bir sistemin matematiksel modelini elde etmek her zaman kolay bir iş değildir. Bazı durumlarda matematiksel model sistemi tanımlamakta yetersiz kalabilir. Bu tip durumlarda sistemin giriş-çıkış verilerini kullanılarak sistem tanımlama gerçekleştirilir ve sistem için uygun bir matematiksel model, gerçek sistemden elde edilen giriş-çıkış verileri kullanılarak oluşturulur. Çalışmanın ilk bölümlerinde UKSB yani Uzun Kısa Süreli Bellek mekanizması ve sistem verileri kullanılarak bir sistem tanımlama gerçekleştirilmiştir. Bu aşamada sistem tanımlama için iki adet örnek sistem belirlenmiş ve testler bu sistemler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Sistem tanımlamanın hemen ardından çalışmanın ikinci kısmında, yine UKSB tabanlı bir kendinden parametre ayarlı kontolör kullanılarak referans bir işaretin takibi sağlanmıştır. UKSB tabanlı kendinden parametre ayarlı kontrolör için UKSB ileri ve geri fazı, matematiksel olarak yeniden düzenlenmiştir. İkinci kısımda tasarlanan UKSB tabanlı kontrolör, örnek sistemlerin hem matematiksel modelleri hem de UKSB tabanlı sistem tanımlama modelleri üzerinde denenmiştir. Çalışmada sistem tanımlama ve kontrolör uygulamaları için Uzun Kısa Süreli Bellek (UKSB) kullanılmasının en büyük nedenlerinden biri geçmişe dönük sistem verilerini kullanarak sistemi diğer makine öğrenmesi algoritmalarına göre daha iyi modelleyebilmesidir. Bu sayede kontrol için kullanılacak uyarlamalı modelin gerçek modele daha benzer davranışlar sergilemesi ve sistem çıktılarının referans işareti daha yakından ve daha hızlı yerleşme zamanlarında takip edebilmesi sağlanır. Genel olarak çalışmanın ilk kısımlarında UKSB tabanlı sistem tanımlama ile örnek sistemlerin verilerinden matematiksel model elde edilmiş ardından da UKSB tabanlı bir uyarlamalı kontrol algoritması için derin öğrenme içerikli yeni bir yöntem sunulmuştur. Geliştirilen bu yöntem örnek sistemler üzerinde denenmiştir. Çalışma kapsamında sistem tanımlama, Uzun Kısa Süreli Bellek ve uyarlamalı kontrolör konuları hakkında da genel bilgiler verilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında ise elde edilen çıktılar klasik yapay sinir hücreleri ile oluşturulmuş bir uyarlamalı kontrolör çıktıları ile karşılaştırılmış ve birbirlerine göre üstünlükleri ve eksiklikleri tartışılmıştır.In recent years, popularity of deep learning has increased rapidly. Thanks to deep learning, many problems can be solved in diverse areas like engineering and medicine. Also with the rapid improvement of processor technology, computation times began to decrease and in this way deep learning algorithm are became feasible. With deep learning technology, it has become possible to implement control applications with better performance and with more sensitivity to changes. In order to develop a controller, the mathematical model of the system to be controlled is needed. Finding a mathematical model of a system is not always an easy task. In some cases, defining the mathematical model system may be inadequate. In such cases, system identification is performed using the input-output data of the system and a mathematical model for the system could be created by using input-output data that is obtained from the real system. In the first parts of the study, system identification was performed using the input-output data from the system and LSTM i.e. Long Short Term Memory mechanism. At this part, two test systems were chosen for system identification and tests were applied on these systems. In the second part of the study after the system identification phase, a reference signal tracking is provided by using a LSTM based self-tuning regulator controller. LSTM forward and backward phases are mathematically derived for the LSTM based self-tuning regulator controller. The LSTM based self-tuning regulator controller designed in the second part has been tested on the mathematical models of the test systems and LSTM based system identification models. The most important reason for using Long Short-Term Memory in the system identification and self-tuning regulator is that the Long Short-Term Memory can use historical data so in this way the system can be successfully modeled. Thus, the adaptive model to be used for control behaves similar to the real model and it is aimed that the control outputs can follow the reference signal more closely and at faster settling times. Generally, in the first parts of the study, a mathematical model was predicted from the input-output data of test systems with the definition of Long Short Term Memory based system and secondly a new method with deep learning content is presented for a Long Short Term Memory based adaptive control algorithm. This new control method has been tested on test systems. The study also includes general information about system identification, Long Short Term Memory and adaptive controller topics. In the conclusion part of the study, the obtained outputs were compared with an adaptive controller output created by classical artificial neural cells and pros and cons are discussed.Yüksek LisansM.Sc

Türkiye'de politika faizi değişikliklerinin mali piyasalar üzerindeki etkileri

Thesis (M.A.) -- İstanbul Technical University, Institute of Social Sciences, 2020Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020Parasal aktarım mekanizması, makroekonomideki önemli konulardan birisidir. Parasal aktarım mekanizması, para politikası kararlarının toplam çıktı, istihdam ve enflasyon gibi ekonomik değişkenleri nasıl etkilediğini açıklamaktadır. Özellikle gelişmiş ülkeler için bu konuda birçok çalışma mevcuttur. Türkiye ekonomisine bakıldığında, küçük ve açık bir ekonomiye sahip olan Türkiye'nin 2001 yılı finansal krizinden beri yapısal dönüşüm sürecinde olduğu görülmektedir. Parasal aktarım mekanizması da bu dönüşüm sürecinden etkilendiğinden, Türkiye ekonomisi için parasal aktarım mekanizmasının mali piyasalar üzerindeki etkisini analiz etmek önem arz etmektedir. Bu tezdeki ampirik çalışma, Sıradan En Küçük Kareler yöntemi kullanılarak STATA programında yapılmıştır. Sıradan En Küçük Kareler yöntemini kullanmamın nedeni politika faizlerinin belirli zaman aralığında açıklanmamasıdır. Başka bir deyişle, politika faizi kararları aylık gibi belirli bir periyotta sınıflandırılamamaktadır. Bu durum, veri setinde kesikli değişkenlerin olmasına ve sürekliliğin gerçekleşmemesine neden olmaktadır. Sonuç olarak bu konu Sıradan En Küçük Kareler yöntemi uygulanarak çalışılmıştır. Faiz kanalı, parasal aktarım mekanizmasında kullanılan en önemli araçlardan birisi olduğu için bu tezdeki bağımsız değişkenler politika faiz oranları olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda bağımsız değişken olarak gecelik faiz oranları kullanılmıştır. Diğer taraftan bağımlı değişkenler ise hazine bonoları getirileri ile döviz kurlarıdır. Çünkü politika faizleri sadece ticari bankalara uygulanmaktadır ve ekonomiyi mali piyasalar üzerinden dolaylı olarak etkilemektedir. 6, 12, 24 ay vadeli hazine bonoları getirileri ile Türk Lirası karşısında Amerikan Doları ile Avro değerleri bağımlı değişkenler olarak kullanılmıştır.M.

A numerical approach to last mile delivery distribution with multitrip and time window constraints in e-logistics

Tez (Yüksek Lisans)-- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2020Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2020Son dönemlerde giderek artan e-ticaret uygulamaları ile birlikte e-lojistik kavramı da son yıllarda önemli ölçüde gelişmiştir. E-lojistik içerisinde maliyetlerin ürün başına en yüksek olduğu bölüm son adım teslimatı (last mile delivery) olarak adlandırılan şehir içi teslimat olarak görülmektedir. Dağıtım ya da toplama lokasyonların optimize şekilde rotalanması için literatürde sıkça karşımıza çıkan Araç Rotalama Problemleri (ARP) kullanılmaktadır. Bu tez çalışmasında e-ticaret kavramları, e-lojistik kavramları, son adım teslimatı ve araç rotalama problemleri incelenmiştir. Problem, şehir içi lojistiği yapan perakende firmalarında zaman penceresi kısıtı (time window series) ve çoklu sefer dağıtımı (multi-trip) ile birlikte maliyetleri minimize edecek rotalama oluşturma ihtiyacı ile ortaya çıkmasıdır. Benzer çalışmalar literatürden derlenerek alınmış ve incelenmiştir. Çalışma kapsamında, perakende ürün dağıtımı yapan bir firmanın dağıtım problemi incelenmiştir. Müşteri memnuniyetini adına her siparişi ilk müsait dağıtıcı kurye ile gönderen firma, bu sayede yüksek müşteri memnuniyeti yakalamıştır, ancak artan rekabet koşulları ve düşen karlılıklar dolayısıyla maliyet avantajı sağlayacak bir çözüm aramaktadır. Sipariş üzerine tekil dağıtım yerine kuryelerin zaman kısıtı ve çok seferli dağıtım içerisinde en uygun dağıtım rotasının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Model çıktısında birden fazla sipariş ile firmadan ayrılmaları ve bunun maliyete ve müşteri bekleme süresine olan etkisi incelenmiştir. Bu sayede maliyete yapılan iyileştirmelerin müşteriye teslim sürelerindeki değişikliğe etkisinin de görülmesi sağlanmış ve değerlendirme yapılmıştır. İşletmenin problemini çözmek adına Zaman Pencereli Simetrik Kapalı Uçlu Çok Amaçlı ve Çok Seferli bir Araç Rotalama Problemi (Multifunctional Multi-trip Symmetric Closed Loop Vehicle Routing Problem with Time Windows) kullanılmıştır. Özellikle son adım teslimatlarında görülen dinamik sipariş talebi, zaman penceresi kısıtı ve çok seferli dağıtım kavramları ile ilgili çalışmaların az olduğu görülmüş ve probleme uygun çok amaçlı tam sayılı doğrusal bir matematik model geliştirilmiştir. Gerçek hayat örneği oluşturması adına örnek işletmenin verileri alınmış ve veriler GAMS CPLEX 30.2.0 versiyonunda tamsayılı programlama yöntemi ile çözülmüştür. Çıkan değerlerle dağıtım için maliyeti minimize edecek yol bulunmaya çalışılmıştır. Son kısımda bulgular incelenmiş, tartışılmış ve gelecek çalışmalarda kullanmak üzere öneriler belirtilmiştir.Along with the increasing e-commerce applications in the last period, the concept of e-logistics has developed significantly in the recent years. In e-logistics, the section with the highest costs of per piece is seen as in-city delivery which is called last mile delivery. Vehicle Routing Problems (ARP), which are quite common in the literature, are used to optimize the routing of locations. The problem examined in this thesis study is to minimize the costs of a company engaged in-city logistics with time window constraints in the retail distribution sector and multi-trip distribution. At this point, the company, which prioritizes customer satisfaction, wants the order delivery times to be minimized as a secondary goal. For this purpose, it is aimed to create a mathematical model that will deliver the orders to the customer at the best delivery time with the minimum cost. Within the scope of the study, the distribution problem of a company that distributes retail products in Şişli district of Istanbul has been examined. The company takes many orders due to its location. The company, which prioritizes customer satisfaction, has adopted the principle that the incoming order will be delivered immediately with the first available courier and that each courier will reach the customer in the fastest way with a single order. Thanks to this, the company, which has achieved high customer satisfaction, does not want to compromise on its values as it associates order continuity to this customer satisfaction. However, this company is looking for a solution that will provide cost advantage due to increasing competition conditions and falling profitability. In-city logistics solutions have become a significant subject especially with the development of e-commerce in the recent period. Especially time-window and multitrip distribution routing requires service in a short time and under difficult constraints. There are many different optimization models for in-city logistics. Our aim is to create a suitable distribution model for a routing problem with a multitrip and time-windowed. This model should be able to work in case of different time window and high repeat orders. In particular, a data set has been designed that can respond to different data sets. With the distribution model created for real life, the evaluations of the findings will be made with more clear way. It is aimed to determine the most appropriate distribution route within the time constraints and repetitive trips of the couriers instead of the private distribution made for the purpose of customer satisfaction. In the model output, leaving the company of the couriers with more than one order and its effect on cost and customer waiting time are examined. In this way, it is ensured that the effects of cost improvements on the change in delivery times to the customer are seen and evaluated. Due to the general nature of the problem, customers order products online and the company tries to deliver these orders at certain time intervals. The main purpose of the problem solution is to create the lowest possible logistic cost in the process of delivering the orders to the customers by the motorcycled couriers depending on the time constraint. As a secondary goal, our solution aims to minimize the delivery time to customers. In this respect, our model is a multi-functional mathematical model. Our problem has been addressed as a vehicle routing problem due to the goal of distributing customer demands on the most suitable route with time and capacity constraints by leaving a warehouse with one or more distributor vehicles depending on a specific route. Vehicle routing problems are NP-difficult class problems. Especially as in real life examples, the solution of more than one variable becomes more difficult. In the study, e-commerce concepts, e-logistics concepts, last mile delivery and vehicle routing problems are examined. Similar studies have been compiled from the literature and examined. In order to solve the problem, it has been decided to continue with Multifunctional Multi-trip Symmetric Closed Loop Vehicle Routing Problem with Time Windows. Unlike similar studies, the model was created based on the departure and arrival times of the courier instead of the order arrival and delivery times. In this way, conditions are defined for multiple orders delivery at once. The details of the model are shown mathematically and written in accordance with the GAMS model. All details are shown in detail in the study. The studies on the concepts of dynamic order demand, time window constraint and multi-trip distribution, especially seen in the last step deliveries, have been found to be limited and a new integer linear mathematical model has been developed. In order to create a real life example, the data of a sample retail company has been taken and solved in GAMS CPLEX 30.2.0 version with integer programming method. With the output values, it has been tried to find a way to minimize the cost for distribution. The current situation of the company was examined with the prepared model. According to the solutions offered for the problem, the model was run and approximately 32% cost advantage was provided. This advantage is important for the competitiveness that the company wants to achieve. In the study, the cost advantage of combining orders has been seen, and an integer linear mathematical model has been developed that can be used for repeat and different evaluations. With the use of the model, it has been an idea on many issues such as the number of courier, delivery time and order distance limits. The findings were shared with the company at the end of the study, and it was found that the study and the model developed were suitable for the solution of the company's problem. It is provided to see the opportunity cost lost by the business. The model will give an idea to the company for the future as well as the current situation. It is thought that the study will also contribute to reducing the city traffic population and reducing carbon emission values thanks to less distance. In addition, instead of taking the order delivery time 45 minutes as in the study, the effect of shorter delivery time selection on customer perception, or the effect of longer delivery time selection on reducing the operating costs can be examined. Similarly, the effect of keeping distribution distances narrower or wider than determined in the study on customer loss and cost advantage can be evaluated. On the critization of the study, it is a constraint that the capacity limit is determined and modeled as two. In order for this study to be analyzed in different capacity constraints, improvements must be made in the model. This is actually one of the forward-looking suggestions. Another criticism is that although there is a free choice between tours in routing, the selection in the tours is not released. The restriction of the first in first out in the model has prevented freedom of choice. However, it can be evolved into a model in which the model and the constraint evaluate multiple options with cycles and iterations, thus allowing freedom of choice. This criticism correction is an important suggestion for future studies, especially in order to prevent losses due to this limitation in studies on big data.Yüksek LisansM.Sc