Walerian Borowczyk jako dokumentalista surrealistyczny

Famous film critic André Bazin classified a distinction between “those directors who put their faith in the image and those who put their faith in reality”. The documentary output of Walerian Borowczyk, best known for his animated and feature films, seems difficult to fit into any of these categories. The author of this article analyses Borowczyk’s films as Diptych (Diptyque, 1967), A Private Collection  (Une collection particulière, 1973), Letter from Paris (Brief von Paris, 1976) and The Greatest Love of All Times (L’amour – monstre de tous les temps, 1977). Those pictures are rare examples of surrealist ideas incorporated into documentary cinema.Słynny krytyk André Bazin dzielił filmowców na tych, którzy wierzą w obraz, i tych, którzy wierzą w rzeczywistość. Dokumentalną twórczość Waleriana Borowczyka, znanego przede wszystkim z filmów animowanych i fabularnych, trudno jednoznacznie przyporządkować do którejkolwiek z tych kategorii. Autor powyższego artykułu poddaje analizie tę część artystycznego dorobku reżysera, reprezentowaną przez takie filmy jak Dyptyk (Diptyque, 1967), Wyjątkowa kolekcja (Une collection particulière, 1973), List z Paryża (Brief von Paris, 1976) czy Miłość – potwór wszechczasów (L’amour – monstre de tous les temps, 1977). Obrazy te stanowią rzadkie przykłady wykorzystania elementów surrealizmu w kinie dokumentalnym

Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2022

The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego

Zamek jako metafora. Podróże po literaturze

The article addresses the notion of three categories of metaphors generated by the image of a castle in the selected works of the 19th-century literature of France, Belgium and Poland. The paper discusses the castle of soul (Nerval, Maeterlinck, Miciński), the castle of tyranny (Hugo, Custine) and the castle of glory (Mickiewicz, Goszczyński).Artykuł poświęcony jest trzem kategoriom metafor, jakie generuje literacki obraz zamku w wybranych utworach z dziewiętnastowiecznej literatury Francji, Belgii i Polski. Mowa o zamku duszy (Nerval, Maeterlinck, Miciński), zamku tyranii (Hugo, Custine) oraz zamku chwały (Mickiewicz, Goszczyński)

Ocena polisemii terminologicznej w świetle rozwoju nauk

The article draws attention to the unreliability of the distance of sciences criterion in assessing terminological polysemy in light of the science development. In the view of H. Jadacka (three degrees of ambiguity) and E. Grodzinski (good and bad polysemy), this criterion determines the distinction of acceptable terminological polysemy. However, it turns out to be misleading, as the article proves with the example of terms from medicine and veterinary medicine. That is, disciplines that developed as a single science until the end of the 18th century but today constitute separate disciplines and belong to two different sets of sciences. The application of the criterion of the distance of sciences when characterising (diachronic and synchronic) terminology may cause the polysemy of the same term (e.g. endosperm) to be assessed differently at different stages of the development of a given science (here: medicine and veterinary medicine).W artykule zwrócono uwagę na zawodność kryterium odległości nauk w ocenie polisemii terminologicznej w świetle rozwoju nauk. Kryterium to w ujęciu H. Jadackiej (trzy stopnie wieloznaczności) i E. Grodzińskiego (polisemia dobra i zła) decyduje o wyróżnieniu dopuszczalnej polisemii terminologicznej. Okazuje się ono jednak mylące, co udowodniono w artykule na przykładzie terminów z medycyny i weterynarii. To jest dziedzin, które do końca XVIII w. rozwijały się jako jedna nauka, a dziś stanowią oddzielne dyscypliny, w dodatku należące do dwóch różnych zespołów nauk. Zastosowanie kryterium odległości nauk przy charakterystyce (diachronicznej i synchronicznej) terminologii może spowodować, że polisemia tego samego terminu (np. bielmo) może być odmiennie oceniana na różnych etapach roz­wo­ju danej nauki (tu: medycyny i weterynarii)

Pochwała wolności: Wilhelm Levysohn – życie i twórczość wydawcy z dawnego Grünbergu: Język Niemiecki

The cultural heritage of the publisher Wilhelm Levysohn is today preserved in the State Archives of Zielona Góra and on the web pages of the Digital Library of Zielona Góra (ZBC). A commemorative plaque in honour of Wilhelm and Ulrich Levysohn was unveiled at today’s Plac Pocztowy (Postplatz) in 2007. On the other hand, the German minority of Zielona Góra, the Social-Cultural Society of the German Minority, has been publishing the Grünberger Monatsblatt for several years. The journal ties in with Levysohn’s periodical from the 19th century with its name and content. The present article is a tribute to the outstanding publisher, member of parliament and media man of three cultures, who was able to archive the political, social and cultural dynamics of the turbulent 19th century in a lasting way.Dziedzictwo kulturowe wydawcy Wilhelma Levysohna jest obecnie przechowywane w Archiwum Państwowym w Zielonej Górze oraz na stronach internetowych Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej (ZBC). Na dzisiejszym Placu Pocztowym odsłonięto w 2007 r. tablicę pamiątkową ku czci Wilhelma i Ulricha Levysohnów. Natomiast zielonogórskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej od kilku lat wydaje miesięcznik „Grünberger Monatsblatt”. Swoją nazwą i treścią dziennik nawiązuje do periodyku Levysohna z XIX w. Niniejszy artykuł, Pochwała wolności: życie i twórczość wydawcy z dawnego Grünbergu, Wilhelma Levysohna, jest hołdem dla wybitnego redaktora, posła i człowieka mediów reprezentującego trzy nacje, który potrafił w trwały sposób zarchiwizować polityczną, społeczną i kulturową dynamikę burzliwego XIX w

Bibliografia lubuskiej polonistyki akademickiej za rok 2021

The register below covers materials published within columns of “Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Its purpose is connected with statistical data useful in documentation and reporting for authors or the Yearbook’s Editorial Team as well as the Institute of Polish Philology of Zielona Góra University heads.Poniższe zestawienie gromadzi materiały publikowane na łamach „Filologii Polskiej. Roczników Naukowych Uniwersytetu Zielonogórskiego”. Jego cel wiąże się z danymi statystycznymi przydatnymi w dokumentacji i sprawozdawczości dla autorów, zespołu redakcyjnego rocznika, a także szefostwa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego

Podręcznik do nauki języka angielskiego Franciszka Kuszla w świetle jego biografii

In the literature on foreign language teaching Franciszek Kuszel appears sporadically as the author of a Polish-English phrasebook entitled Rozmowy podręczne dla podróżujących do Londynu Polaków nieumiejących zupełnie Języka Angielskiego (1857). There are also other extant materials: “Książka Podręczna do Uczenia się Języka Angielskiego dla Uczniów Szkoły Główney w Warszawie” [1864], written for English instruction at the Szkoła Główna Warszawska and reproduced by means of the lithographic method, and “Dziennik czynności osobistych od dnia 25 września 1834”, a manuscript source of biographical information. This article has two main purposes: to sketch the biography of the author and take his textbook under a scrutiny.W literaturze glottodydaktycznej Franciszek Kuszel pojawia się sporadycznie jako autor rozmówek polsko-angielskich pt. Rozmowy podręczne dla podróżujących do Londynu Polaków nieumiejących zupełnie Języka Angielskiego (1857). Pozostawił po sobie także inne materiały: „Książkę Podręczną do Uczenia się Języka Angielskiego dla Uczniów Szkoły Główney w Warszawie” [1864] napisaną na potrzeby lektoratu angielskiego w Szkole Głównej Warszawskiej i powieloną metodą litograficzną, a także „Dziennik czynności osobistych od dnia 25 września 1834” – rękopiśmienne źródło informacji biograficznych. Artykuł stawia sobie dwa podstawowe cele: nakreślić biografię autora oraz dokonać analizy jego podręcznika

Imiona chrzestne chłopców nadane w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Częstochowie w latach 1950-1955 oraz 1980-1985

The subject of the presented study are the names given to boys in the years 1950-1955 and 1980-1985 in the parish of the Sacred Heart of Jesus in Częstochowa. The paper presents a qualitative and frequency analysis of names given for the first, second and sometimes third time. While collecting research material, the parents’ forenames were also considered. To assess, whether the choice of forenames for boys was influenced by their fathers’ forenames. Based on the analyses presented, one may conclude that parents are only to a small extent guided by the names they bear when naming their children.Przedmiotem niniejszego opracowania są imiona nadawane chłopcom w latach 1950-1955 oraz 1980-1985 w parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Częstochowie. W artykule przedstawiono analizę jakościową i frekwencyjną imion nadanych po raz pierwszy, drugi, a niekiedy trzeci. Aby ocenić, czy na wybór imion dla chłopców miały wpływ imiona ich ojców, przy zbieraniu materiału badawczego uwzględniono również imiona rodzica. Na podstawie przedstawionych analiz można wywnioskować, że rodzice, nadając imię swojemu dziecku, tylko w małej mierze kierują się imionami, które sami noszą

Leksyka związana z mówieniem w listach emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych

The object of observation is the lexis referring to the phenomena of speech and speaking, which appears in the correspondence that the scholar-politician conducted in exile in 1831-1860 in France (among others, Paris, La Grange, Tours) and Belgium (Brussels). It constitutes a rich collection of 1496 letters written in Polish (1423), French (65) and German (8), which were collected and published in five volumes by Helena Więckowska. The purpose of the study is 1) to indicate the vocabulary repertoire related to speaking in Lelewel’s colloquial subidiolect, 2) to organise excerpts within the lexical-semantic field related to the process of speech and the speaking situation, 3) to determine which words may be Lelewel’s individuals. The lexicographical analysis refers to sources covering the vocabulary of the New Polish era. The vocabulary with the component ‘to communicate orally’ comprises 226 lexical units.Przedmiotem obserwacji uczyniono leksykę odnoszącą się do zjawisk mowy i mówienia, która występuje w korespondencji, jaką Joachim Lelewel – uczony-polityk – prowadził na emigracji w latach 1831-1860 we Francji (m.in. Paryżu, La Grange, Tours) i Belgii (Brukseli). Stanowi ona bogaty zbiór 1496 listów pisanych w języku polskim (1423), francuskim (65) i niemieckim (8), które zebrała i wydała w pięciu tomach Helena Więckowska. Celem opracowania jest 1) wskazanie repertuaru słownictwa związanego z mówieniem w subidiolekcie potocznym Lelewela, 2) uporządkowanie ekscerptów w obrębie pola leksykalno-semantycznego związanego z procesem mowy i sytuacją mówienia, 3) ustalenie, które wyrazy mogły mieć charakter indywidualizmów. Analiza leksykograficzna odwołuje się do źródeł obejmujących słownictwo doby nowopolskiej. Wyekscerpowane z listów emigracyjnych Joachima Lelewela pisanych do przyjaciół i znajomych słownictwo z komponentem ‘komunikować ustnie’ liczy 226 jednostek leksykalnych

Silva rerum w jednej osobie, czyli filozof Jan Kurowicki na literackiej ścieżce

The text analyses the role of poems in the structure of Jan Kurowicki’s monodrama Pan Kepler raczy umierać [Mr Kepler Deigns to Be Dying]. It inspires reflection on the way the read manifests in the written. The category of silva is related to the intellectual profile of the author. Pan Kepler raczy umierać is presented as a turning point in Jan Kurowicki’s literary career. It also indicates how the monodrama interrelates with different areas of the author’s creative output.Tekst analizuje rolę wierszy w budowie monodramu Jana Kurowickiego Pan Kepler raczy umierać. Stanowi inspirację do refleksji nad sposobem, w jaki przeczytane przejawia się w napisanym. Próbuje odnieść kategorię sylwiczności do sylwetki intelektualnej twórcy. Pokazuje Pana Keplera raczącego umierać jako punkt zwrotny w twórczości Jana Kurowickiego. Podejmuje trud określenia interferencji tego monodramu z różnymi polami aktywności twórczej autora