Studia Historiae Scientiarum
Not a member yet
    180 research outputs found

    Pod urokiem odległych krajobrazów: O życiu i twórczości kilku słynnych węgierskich podróżników i odkrywców po 1945 roku – wprowadzenie do tematu dla anglojęzycznych czytelników

    Get PDF
    All travellers and explorers have always had the desire and the ambition to discover, for different reasons and motivations, remote and unknown lands. Hungarian travellers and explorers are no exception here. Eminent Hungarian Orientalists, archaeologists, geographers, as well as anthropologists, geologists, zoologists and botanists, and other brave and adventurous scientists, have become justly recognised in recent centuries, even worldwide, for their oeuvres and their scientific achievements. After 1945, travel opportunities in socialist Hungary became more limited, and Hungarian scientists and researchers could embark on their expeditions only with great difficulty, overcoming many obstacles and with scarce financial resources. In this study, I introduce five such brave and determined Hungarian travellers: Dénes Balázs: geographer and karst researcher, János Balogh: biologist, ecologist and professor, Steve Bezuk: engineer and extreme sportsman, who lived in the United States, Ödön Jakabos: Transylvanian writer and “Székely pilgrim”, and finally, Tibor Székely: travel writer, museologist and Esperantist from Vojvodina. They all – through their individual scientific achievements, discoveries, perseverance and human attitude – have become worthy heirs of the outstanding Hungarian explorers and travellers of the past centuries.Wszyscy podróżnicy i odkrywcy zawsze mieli pragnienie i ambicję odkrywania, z różnych powodów i motywacji, odległych i nieznanych krain. Węgierscy podróżnicy i odkrywcy nie są wyjątkiem. Wybitni węgierscy orientaliści, archeolodzy, geografowie, a także antropolodzy, geolodzy, zoolodzy i botanicy oraz inni odważni i żądni przygód naukowcy stali się słusznie uznani w ostatnich stuleciach, nawet na całym świecie, za ich twórczość i osiągnięcia naukowe. Po 1945 r. możliwości podróżowania na socjalistycznych Węgrzech stały się bardziej ograniczone, a węgierscy naukowcy i badacze mogli wyruszać na swoje wyprawy tylko z wielkim trudem, pokonując wiele przeszkód i dysponując ograniczonymi środkami finansowymi. W niniejszym opracowaniu przedstawiam pięciu takich odważnych i zdeterminowanych węgierskich podróżników: geografa i badacza krasów Dénesa Balázsa, biologa, ekologa i profesora Jánosa Balogha, mieszkającego w Stanach Zjednoczonych inżyniera i sportowca ekstremalnego Steve’a Bezuka, transylwańskiego pisarza Ödöna Jakabosa oraz „pielgrzyma Székely’a”, Tibora Székely’ego pisarza podróżniczego, muzealnika i esperantysty z Wojwodiny. Wszyscy oni – dzięki indywidualnym osiągnięciom naukowym, odkryciom, wytrwałości i ludzkiej postawie – stali się godnymi spadkobiercami wybitnych węgierskich odkrywców i podróżników minionych stuleci

    O symetrii zjawisk fizycznych, symetrii pola elektrycznego i pola magnetycznego

    Get PDF
    In the work, the classical concept of symmetry limited to geometric objects (figures, solids), which originated from ancient Greece, has been extended to allow for symmetry studies in other types of objects. By introducing concepts of limit point groups and kinematic elements, which characterize a studied object, it was determined what types of symmetries an electric field and a magnetic field exhibit. It was established that, in order for a phenomenon to occur, a characteristic symmetry of a medium must be consistent with the characteristic symmetry of the phenomenon occurring in it. It was also determined that elements of symmetry of causes must be reflected in the symmetry of the induced effects.W pracy klasyczne pojęcie symetrii ograniczone do obiektów geometrycznych (figur, brył), znajdujące swoje źródło w antycznej Grecji, zostało rozszerzone tak, by możliwe było badanie symetrii innych rodzajów obiektów. Poprzez wprowadzenie pojęcia granicznych grup punktowych i elementów kinematycznych charakteryzujących obiekt, którego symetria jest badana, określono, jakiego typu symetrie wykazują pole elektryczne i pole magnetyczne. Ustalono, że aby możliwe było zachodzenie jakiegoś zjawiska, to charakterystyczna symetria ośrodka musi być zgodna z charakterystyczną symetrią występującego w nim zjawiska. Stwierdzono, także, że elementy symetrii przyczyn muszą znaleźć odzwierciedlenie w symetrii wywołanych skutków

    Debata na temat redukcjonizmu w biologii molekularnej: Podejście komplementarne Maxa Delbrücka

    Get PDF
    In this paper, I address Max Delbrück’s conceptual and experimental importance for molecular biology (henceforth MB) origins. In particular, his complementarity approach and its anti-reductive implications on the (epistemic) reductionism debate in MB. Regarding Delbrück’s conceptual and experimental importance, I examine his influence on the development of MB by exploring a shift of his interests from physics to biology. Particularly, I outline his central role in “The Phage Group”, the informal group of scientists examining the origin of hereditary life using bacteriophages as their experimental model of choice. Delbrück and “The Phage Group” greatly influenced the development of MB, which culminated with the shared 1969 Nobel Prize for the discoveries regarding replication mechanism and genetic structure of viruses. Moreover, I examine Delbrück’s complementarity approach towards biological explanations. The complementarity in biology assumes that “biological phenomena might require the employment of descriptions that are mutually exclusive yet jointly necessary for understanding life processes” (McKaughan 2011, p. 11). I explore Delbrück’s complementarity approach, in particular the debate between the reductive and anti-reductive interpretations of it. I argue for the latter interpretation by suggesting that Delbrück advanced an anti-reductive view towards biological explanations by advocating for independent status of explanations of various biological disciplines. Furthermore, I address the complementarity approach in the light of the anti-reductive interpretation in the recent developments in MB, particularly, the potentiality of finding the complementarity approach in systems biology, epigenetics, and boundary selection.W tym artykule omawiam koncepcyjne i eksperymentalne znaczenie Maxa Delbrücka dla początków biologii molekularnej (odtąd MB). W szczególności jego podejście do komplementarności i jego antyredukcyjne implikacje dla (epistemicznej) debaty redukcjonistycznej w MB. Jeśli chodzi o konceptualne i eksperymentalne znaczenie Delbrücka, badam jego migrację od fizyki do biologii, a tym samym jego wpływ na rozwój MB. Podkreślam jego rolę jako centralnej postaci „The Phage Group”, czyli nieformalnej grupy naukowców, która wykorzystywała bakteriofagi jako eksperymentalne modele do badania pochodzenia i dziedziczności życia. Delbrück i „The Phage Group” wywarli ogromny wpływ na rozwój MB, którego kulminacją była wspólna nagroda Nobla w 1969 r. za odkrycia dotyczące mechanizmu replikacji i struktury genetycznej wirusów. Ponadto badam komplementarność podejścia Delbrücka do wyjaśnień biologicznych. Komplementarność w biologii zakłada, że zjawiska biologiczne mogą wymagać stosowania wzajemnie wykluczających się opisów, ale wspólnie niezbędnych do zrozumienia procesów życiowych. Badam podejście Delbrücka do komplementarności, w szczególności debatę między redukcyjnymi i antyredukcyjnymi interpretacjami na jego temat. Opowiadam się za tą drugą interpretacją, sugerując, że Delbrück rozwinął antyredukcyjny pogląd na wyjaśnienia biologiczne, opowiadając się za niezależnym statusem wyjaśnień różnych dyscyplin biologicznych. Ponadto zajmuję się podejściem komplementarności w świetle antyredukcyjnej interpretacji ostatnich osiągnięć w MB, w szczególności możliwości znalezienia podejścia komplementarności w biologii systemowej, epigenetyce i selekcji granic

    Sprawozdanie z działalności Komisji Historii Nauki PAU w roku 2022/2023

    Get PDF
    The activity of the PAU Commission on the History of Science in the academic year 2022/2023 was discussed. Lists of scientific meetings, conferences, scientific sessions and seminars as well as new publications were presented.Omówiona została działalność Komisji Historii Nauki PAU w roku akademickim 2022/2023. Przedstawiono spisy: posiedzeń naukowych, konferencji, sesji i seminariów naukowych oraz nowych publikacji

    Niewspółmierność wyjaśniona w kategoriach presupozycji. Komentarz do tezy Kuhna o radykalnej zmienności znaczenia terminów naukowych

    Get PDF
    Kuhn’s radical meaning variance thesis implies that scientists, who work in different paradigms cannot understand each other. This, however, seems incredible. The air of paradox can be dispersed once the role of presuppositions in constituting a paradigm is acknowledged. Presuppositions function in the way of the Wittgensteinian ungrounded hinges and often are only implicitly assumed. In the face of recalcitrant puzzles some presuppositions can be made explicit and revised. The mechanism of possible revisions of presuppositions can be accounted for in terms of Hintikka’s interrogative model of scientific inquiry with some amendments. The model includes three possible reactions to an anomaly: (i) a conservative offer of an auxiliary hypothesis within the current paradigm, (ii) a reinterpretation of puzzling experimental results and non-revolutionary enrichment of the current paradigm with a novel hypothesis, and (iii) a revision of presuppositions that amounts to a full-fledged scientific revolution. The choice depends on the success or failure of more conservative alternatives and the scope of application of the theory under investigation. In the proposed approach, incommensurability does not hinder communication between the proponents of different paradigms. In addition, some other controversial points in Kuhn’s views are explained, like Kuhn’s losses, reproaching conservative attitudes towards anomalies, or the admissibility or inadmissibility of the coexistence of rival paradigms. Last but not least, a link between a paradigm shift and the strive for truth is established.Głoszona przez Kuhna teza o radykalnej zmienności znaczenia terminów naukowych sugeruje, że zwolennicy różnych paradygmatów nie rozumieją się wzajemnie. Ten wniosek wydaje się jednak niewiarygodny. Powstały paradoks znika, jeżeli się doceni rolę presupozycji w konstytuowaniu się paradygmatu. Presupozycje funkcjonują na modłę Wittgensteinowskich zawiasów i często pozostają jedynie domyślne. W obliczu opornych łamigłówek niektóre presupozycje wychodzą na jaw i ulegają rewizji. Mechanizm rewizji presupozycji można zilustrować za pomocą pojęć ulepszonej wersji zaproponowanego przez Hintikkę modelu nauki jako gry w pytania i odpowiedzi. Model, o którym mowa, przewiduje trzy możliwe reakcje na pojawienie się anomalii: (i) konserwatywne propozycje hipotez pomocniczych w ramach istniejącego paradygmatu, (ii) reinterpretację zagadkowych rezultatów eksperymentalnych i nierewolucyjne wzbogacenie istniejącego paradygmatu o nową hipotezę oraz (iii) rewizję niektórych presupozycji, która jest równoznaczna z rewolucją naukową w pełnym tego słowa znaczeniu. Wybór między członami tej alternatywy zależy od sukcesu lub niepowodzenia bardziej konserwatywnych strategii oraz zakresu zamierzonych zastosowań teorii będącej w centrum zainteresowania. W proponowanym ujęciu niewspółmierność nie zakłóca komunikacji między zwolennikami różnych paradygmatów. Ponadto, pozwala ono objaśnić i oddalić kilka innych kontrowersyjnych składników stanowiska Kuhna ze Struktury rewolucji naukowych, jak tezę o stratach eksplanacyjnych przy zmianie paradygmatu, potępienie konserwatywnych postaw wobec anomalii czy jego poglądu na temat możliwości współistnienia konkurencyjnych paradygmatów. Co ważniejsze, zostanie pokazany bagatelizowany przez Kuhna związek między zmianą paradygmatu a dążeniem do prawdy

    Nowa propozycja periodyzacji dziejów botaniki w Polsce

    Get PDF
    Periodization is used to divide a given branch of science into shorter, relatively homogeneous periods. In the first part of the present work, several previous periodizations of the history of botany in Poland are analyzed. The periodization by Stanisław Bonifacy Jundziłł (1761–1847), a clergyman, botanist, and later a botany professor at the University of Vilna (Vilnius), was based on political events, such as the beginnings of the reign of kings, as well as events related to the organization of science in Poland. Franciszek (Franz) Herbich (1791–1865), a military doctor and botanist, proposed two eras in the history of botany in Galicia (part of Poland under Austrian rule). He based the demarcation of these epochs on the activity of Willibald Besser (1784–1842), an eminent botanist working in Galicia. Josef Armin Knapp (1843–1899), a member of the Physiographic Commission of the Scientific Society of Kraków, distinguished five periods on the basis of events in the history of botany in Poland. Bolesław Hryniewiecki (1875–1963), professor of systematics and phytogeography at the University of Warsaw as well as a keen historian of botany, was the author of several periodizations. In the periodization proposal of 1927, he distinguished five periods, in the proposal of 1933 – six periods, and in the proposal of 1948 – only three ones. His proposals were based mainly on political events. Władysław Szafer (1886–1970), one of the most outstanding Polish botanists of his time, co-author of the project of nature protection in the world, who was interested in the history of botany, published his own attempt at periodization. He divided the history of botany in Poland into 10 periods, which were not distinguished on the basis of a uniform criterion. Zdzisław Kosiek (1920–1997), a historian of agriculture and long-time director of the Main Library of the Agricultural University in Kraków, divided the history of botany in Poland into five periods on the basis of political events. All the above proposals were based on criteria mostly unrelated to the history of the plant science in Poland, like the reign of kings, political events abroad, political events in Poland, or foreign events in science. The basis of the present proposal for the periodization of the history of botany in Poland is an analysis of the biographies of 1,773 botanists and amateur botanists who were active in Poland in the past. (These biographies were prepared for the “Biographical Dictionary of Polish Botanists” (in press).) In this way, within botany one could distinguish specialties in which these botanists operated, and the periods in which these specialties were dominant among botanists. The result was a demarcation of periods in which botanists tended to cultivate a given branch (specialty) of botany. The periodization covers the period from the mid-14th century, when the first Polish work containing information about plants was written, to 2022, when the last botanist included in the study died. This periodization proposal divides the history of botany in Poland into six phases: 1 – from around the mid-14th century to the last quarter of the 16th century (medicinal botany), 2 – until the last quarter of the 18th century (the oldest publications on the flora), 3 – until around the middle of the 19th century (In that period a significant part of the botanical output was the floristic subject matter.), 4 – until the end of the 19th century (the beginning of modern botanical research), 5 – covered the first two quarters of the 20th century (This phase was characterized by extremely increased activity in all fields of botany.) The 6th period covers the last 50 years of the 20th century and the first 22 years of the 21st century. Due to legal regulations on the protection of personal data, it was not possible to analyze the biographies of living botanists and the accessible data could not be compared with corresponding data from previous phases. For this reason the analysis concerning this period is considerably limited.Periodyzacja służy do podziału danej gałęzi nauki na krótsze, w miarę jednorodne okresy. Pierwsza część niniejszej pracy zawiera analizę kilku dotychczasowych periodyzacji dziejów botaniki w Polsce: jedną z końca XVIII w., dwie z XIX w. i sześć z XX w. Wykazano, że podziały te opierały się na kryteriach w większości niezwiązanych z dziejami nauki o roślinach w Polsce, jak panowanie królów, wydarzenia polityczne za granicą, wydarzenia polityczne na ziemiach polskich czy zagraniczne wydarzenia naukowe. Podstawą niniejszej propozycji periodyzacji historii botaniki w Polsce jest analiza przygotowanych do Słownika biograficznego botaników polskich życiorysów 1773 botaników i botaników amatorów, którzy w przeszłości działali na ziemiach polskich. Efektem było wydzielenie okresów, w których większa część botaników uprawiała daną dziedzinę botaniki. Periodyzacja ta obejmuje 6 faz: I – od połowy XIV w. do ostatniej ćwierci XVI w., II – od ostatniej ćwierci XVI w. do ostatniej ćwierci XVIII w., III – 1. i 2. ćwierć XIX w., IV – 3. i 4. ćwierć XIX w., V – 1 i 2. ćwierć XX w. oraz VI – ostatnie półrocze XX w. i pierwsze 2 dekady XXI w. Każda z faz I–V została scharakteryzowana. Natomiast ze względu na przepisy prawne o ochronie danych osobowych nie było można analizować życiorysów osób żyjących i dostępne fragmentaryczne dane trudno było porównać z odpowiadającymi im danymi z poprzednich faz. Z tego powodu faza VI nie została scharakteryzowana

    Zarys historii badań botanicznych i mykologicznych Babiej Góry

    Get PDF
    The paper presents the history of botanical research on Babia Góra, one of the most valuable wilderness areas in Poland. The first published information about the local plants can be found in the writings by Jan Długosz (15th century), as well as in studies by Marcin from Urzędów (16th century) and Syreniusz (17th century). In the nineteenth century, especially in its second half, studies providing data of scientific value on the local vascular plants, spore plants, and fungi (including lichens) have been published. Among the famous people, exploring the nature of Babia Góra at that time, were Stanisław Staszic, Feliks Berdau, Willibald Besser, Pál Kitaibel, Eugeniusz Janota, Antoni Rehman, Josef August Schultes, Albrecht von Sydow, and others. However, it is Hugo Zapałowicz, who is considered to be a discoverer of Babia Góra for science. In 1880, he published the first extensive monograph devoted to the vegetation of Babia Góra. With the establishment of a nature reserves there in the 1920s, and the natural park (in the second half of the 20th century), the research on flora of this mountain massif became extensive and systematic. The authors of the first monographs on the vegetation of Babia Góra in the 20th century were Edward Ralski and Jan Walas.Artykuł przedstawia historię badań botanicznych i mykologicznych Babiej Góry, jednego z najcenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce. Pierwsze publikowane informacje o roślinach znajdują się już w opisach Jana Długosza z XV w., a następnie w renesansowych opracowaniach Marcina z Urzędowa (XVI w.) i Szymona Syreniusza (XVII w.). W XIX w., szczególnie w jego drugiej połowie, ukazały się opracowania dostarczające danych o wartości naukowej dotyczące roślin naczyniowych, zarodnikowych, grzybów (w tym porostów). Wśród znanych postaci eksplorujących w tym czasie przyrodę babiogórską znaleźli się: Stanisław Staszic, Feliks Berdau, Wilibald Besser, Eugeniusz Janota, Pál Kitaibel, Antoni Rehman, Josef August Schultes, Albrecht von Sydow i inni. Za naukowego odkrywcę Babiej Góry uważany jest Hugo Zapałowicz, który w 1880 r. wydał pierwszą obszerną monografię poświęconą szacie roślinnej Babiej Góry. XX w. zintensyfikowało i usystematyzowało badania botaniczne tego masywu. Autorami pierwszych monografii o zbiorowiskach roślinnych w XX w. byli Edward Ralski i Jan Walas

    Krytyczny komentarz na temat poglądów T.S. Kuhna o tzw. rewolucji kopernikańskiej i kilka aktualnych uprzedzeń – barier w społecznościach naukowych

    Get PDF
    The article is a case study on the views of the famous T.S. Kuhn about the so-called Copernican revolution. Generally, Kuhn is presented as a very successful historian and philosopher of science: an author of world bestsellers. The division among his supporters, i.e. about so-called left-wing and right-wing Kuhnians, is recalled, and the fact that Kuhn himself vehemently dissociated from a large proportion of his adherents. It is also noted here, that in the last 30 years, in addition to abundant hagiographic literature on T. S. Kuhn, there have also been a few critical studies of Kuhn’s achievements. The rest of the article presents the author’s critical analysis of Kuhn’s views on the so-called Copernican Revolution, which formed the basis of Kuhn’s scheme of scientific development presented in The Structure of Scientific Revolutions (1962); i.e. the world’s most famous monograph in social sciences and humanities so far. The criticism encompasses a genesis, content and reception of Kuhn’s views and the development of his interpretations. The analysis is carried out by the means of methodology of historical sciences and a scientific method, which the author describes as the hypothetico-deductive method of correspondence thinking. The criticism is based on the author’s current publications (developed here further on), which were sadly unnoticed by the researchers, although presented in the world center for the Copernican research, and are available on the Internet freely. This fact leads the author to the assumption that international Kuhnian research is underdeveloped seriously and that strong prejudices – barriers may exist in scientific circles, such as, e.g., primacy of number of citations (and other bibliometric indicators) over content analysis, the Matthew effect, the effect of alleged and actual scientific centers and peripheries, some mental remnants of the Cold War, as well as underdevelopment of scientific communication.Artykuł jest studium przypadku na temat poglądów słynnego T.S. Kuhna o tzw. rewolucji kopernikańskiej. Początkowa część artykułu w syntetyczny sposób przedstawia go jako bardzo utytułowanego historyka i filozofa nauki, autora światowych bestselerów; przypomniano tu także podział jego zwolenników, na m.in. tzw. lewicowych albo prawicowych Kuhnowców i fakt, że sam Kuhn stanowczo odcinał się od dużej części tych zwolenników; zwrócono również uwagę, że w ciągu ostatnich 30 lat oprócz bardzo obfitej literatury hagiograficznej na temat T.S. Kuhna, pojawiły się także opracowania krytyczne.   Pozostała część artykułu przedstawia autorską krytyczną analizę poglądów Kuhna na temat tzw. rewolucji kopernikańskiej, które to poglądy stanowiły podstawę schematu rozwoju nauki przedstawionego przez Kuhna w Strukturze rewolucji naukowych (1962), najsłynniejszej dotąd na świecie monografii nauk społeczno-humanistycznych. Krytyka obejmuje genezę, treść i recepcję poglądów Kuhna oraz rozwoju jego interpretacji; czyniona jest ona z perspektywy metodologii nauk historycznych i metody naukowej, którą autor określa mianem hipotetyczno-dedukcyjnej metody myślenia korespondencyjnego. Krytyka oparta jest na nadal aktualnych wcześniejszych publikacjach autora (i ich twórczym rozwinięciu, gdyż nie ogranicza się tylko do omówienia tych publikacji), które z reguły zostały niezauważone przez badaczy myśli T.S. Kuhna, choć powstały w rzeczywistym światowym centrum badań kopernikańskich i są dostępne darmowo w sieci internetowej. Fakt ten skłania autora do wysunięcia przypuszczenia o poważnym niedorozwoju badań Kuhnowskich w skali międzynarodowej oraz o istnieniu w aktualnych środowiskach naukowych silnych uprzedzeń i barier, takich jak np. prymat liczby cytowań (i innych wskaźników bibliometrycznych) nad analizą treści publikacji, efekt Mateusza, efekt rzekomych i faktycznych centrów i peryferiów naukowych, mentalne pozostałości barier zimnej wojny oraz niedorozwój komunikacji naukowej

    Związki Szkoły Lwowsko-Warszawskiej i Uniwersytetu w Poznaniu

    Get PDF
    The Lvov-Warsaw School in Philosophy – as the very name suggests – was connected mainly with two academic centers: universities in Lvov and Warsaw. However, it had a broader impact. The members of this school were active also at other universities, in particular in Cracow, Vilnius and Poznań. The aim of the paper is to present and analyze the connections of Lvov-Warsaw School with the university in Poznań.Szkoła Lwowsko-Warszawska – jak wskazuje sama nazwa – związana była glównie z dwoma ośrodkami akademickimi: uniwersytetami we Lwowie i w Warszawie. Jednakże jej wpływ był znacznie szerszy, uczeni będący członkami tej szkoły byli aktywni także w innych uniwersytetach, w szczególności w Krakowie, Wilnie i Poznaniu. Celem tej pracy jest prezentacja i analiza związków Szkoły Lwowsko-Warszawskiej i uniwersytetu w Poznaniu

    Ideologiczne, polityczne i filozoficzne podstawy polityki naukowej i przemysłowej niemieckiej partii Zielonych w latach 80. i 90. XX w.: przypadek „miękkiej chemii” (sanfte Chemie)

    Get PDF
    Sanfte Chemie, or soft chemistry, is a scientific and philosophical concept developed in the 1980s under the auspices of the German Green Party (Die Grünen). Its purpose was to thoroughly reconstruct not only the chemical industry but also chemistry as a science in the spirit of environmentalism. Soft chemistry followers wanted to forge a new scientific method and criticized what they called a Baconian-Cartesian paradigm in the philosophy of science. Even though the sanfte Chemie project ceased to be endorsed by the Green Party in the 1990s because of its radicalism, the history of epistemological foundations, on which the soft chemistry was built, gives us a privileged insight into a vision of chemical sciences as advocated by early proponents of sustainability and pioneers of environmental movements. The article analyses sources of sanfte Chemie, highlighting plurality and complexity of scientific, philosophical, political and ideological traditions that served as its basis. The study of the eco-critical narratives on empirical sciences allows us to better understand subsequent political choices concerning science, industry and the environment in Germany. In particular, the article shows that the tradition on which sanfte Chemie was built, gives it the advantage over later concepts, such as green chemistry, that lack philosophical depth. The purpose of the article is to question the relation between the philosophy of science and the practice of science and ponder whether different chemistry is possible at all.Sanfte Chemie, czyli miękka chemia, to koncepcja naukowo-filozoficzna opracowana w latach 80. XX w. pod auspicjami niemieckiej partii Zielonych (Die Grünen). Jej celem była całkowita i głęboko idąca przebudowa w duchu ekologicznym nie tylko przemysłu chemicznego, ale i nauk chemicznych jako takich. Sympatycy miękkiej chemii wzywali do ukucia nowej metody naukowej krytykując supremację tego, co określali mianem baconowsko-kartezjańskiej filozofii nauki. Mimo że sam projekt szybko wypadł z łask władz partii ze względu na jego radykalizm, historia fundamentów epistemologicznych, na których zbudowana została miękka chemia daje wgląd w wizję nauk chemicznych proponowaną przez pionierów ruchów ekologicznych oraz twórców koncepcji takich jak sustainability. Artykuł poddaje analizie źródła sanfte Chemie, naświetlając mnogość i złożoność różnorodnych tradycji naukowych, filozoficznych, politycznych i ideologicznych, z których czerpali jej twórcy. Zbadanie narracji snutych na temat nauk empirycznych w pracach na temat miękkiej chemii pozwala lepiej zrozumieć późniejsze wybory polityczne dotyczące nauki, przemysłu i środowiska u naszych zachodnich sąsiadów. Co więcej, wydaje się, że nietypowy kontekst, z których wyrosła sanfte Chemie, daje jej przewagę nad późniejszymi modnymi trendami w naukach chemicznych, takimi jak zielona chemia, które często funkcjonują w filozoficznej próżni. Celem artykułu jest postawienie pytania o relację pomiędzy filozofią a praktyką nauki i przede wszystkim o to, czy inna chemia jest możliwa

    179

    full texts

    180

    metadata records
    Updated in last 30 days.
    Studia Historiae Scientiarum
    Access Repository Dashboard
    Do you manage Open Research Online? Become a CORE Member to access insider analytics, issue reports and manage access to outputs from your repository in the CORE Repository Dashboard! 👇