The relationship between financial development and openness: An empirical examination in Türkiye

Finansal gelişmişlik, yalnızca daha fazla finansman seçeneği ve daha etkili risk yönetimi sunmakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik kaynakların daha verimli kullanılmasına olanak tanıyarak genel ekonomik verimliliği artırır. Uluslararası ticaret ve yatırımlar açısından gelişmiş finansal sistemler, ülkelerin ve firmaların dış pazarlara açılmasına ve bu pazarlarda rekabet etmesine olanak sağlar. Bu rekabet, özellikle sermaye yoğun sektörlerde, yenilikçi ve teknoloji odaklı yatırımların önünü açar. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde finansal gelişmişlik, küresel ekonomiye entegrasyonda kritik rol oynar. Bu çalışmada, finansal gelişmişliğin uluslararası piyasalarda rekabet eden firmalara sermaye desteği sağlayarak ülkelerin küresel ekonomiye entegrasyonunu artırdığı hipotezi ile Türkiye'deki finansal gelişmişlik ve dışa açıklık ilişkisi incelenmiştir. Veriler, Uluslararası Para Fonu (IMF) veritabanından alınmış olup 1985- 2021 dönemini kapsamaktadır. ARDL modeliyle yapılan analizde, finansal gelişmişlik göstergelerinin dışa açıklık üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Analiz sonuçları, uzun dönemde finansal kurumlara ve finansal piyasalara erişimin dışa açıklık üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin olduğunu, buna karşılık finansal piyasaların derinliğinin uzun dönemde dışa açıklığı azalttığını göstermektedir. Finansal kurumların derinliğinin ise uzun dönemde dışa açıklık üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır.Financial development not only provides wider financing options and more effective risk management, but also enables more efficient use of economic resources and thus increases overall economic efficiency. In terms of international trade and investments, advanced financial systems allow countries and firms to open up to foreign markets and compete effectively in these markets. This competition paves the way for more innovative and technologyfocused investments, especially in capital-intensive sectors. Especially in developing countries like Turkey, financial development plays a critical role in the integration process with the global economy. In this study, the relationship between financial development and openness in Turkey was examined with the hypothesis that financial development will provide capital support to firms competing in international markets and thus increase the integration of countries into the global economy. The data used in the study were taken from the International Monetary Fund (IMF) database and the analysis period covers the years between 1985 and 2021. In the analysis conducted using the ARDL model, the effect of financial development indicators on openness was evaluated. The analysis results show that access to financial institutions and access to financial markets have a positive and significant effect on openness in the long run. On the other hand, it is found that the depth of financial markets reduces openness in the long run. The depth of financial institutions does not have a significant effect on openness in the long run

Osmanlı manzum tarihçiliğinin öncülerinden Hadîdî: hayatı, eseri ve etkisi

ÖZET Osmanlı tarih yazıcılığı, klasik dönem boyunca ağırlıklı olarak nesir formunda kaleme alınan kronikler ve vakayinamelerle şekillenmiştir. Ancak XV. ve XVI. yüzyıllarda, şiirsel formda yazılan tarihî eserler de dikkate değer bir yer tutmaktadır. Bu manzum tarih geleneği, edebî estetik ile tarihî gerçekliği birleştiren özgün bir sentez oluşturmuştur. Hadîdî'nin Tevârîh-i Âl-i Osmân adlı eseri, 6646 beyitten oluşan ve Hezec bahrinde yazılmış kapsamlı bir manzum tarih çalışmasıdır. Eser, Osmanlı hanedanının kökenlerinden başlayarak 1523 yılına kadar uzanan süreci şiirsel bir dille aktarmaktadır. Hadîdî'nin eserinin en dikkat çekici yönlerinden biri, Osmanlı hanedanının meşruiyetini sağlamadaki rolüdür. Eser, sadece tarihî olayları aktarmakla kalmamış, aynı zamanda hanedanın iktidar iddialarını güçlendiren ideolojik bir araç işlevi görmüştür. Özellikle Kanûnî Sultan Süleyman dönemine dair methiyeler içeren bölümler, bu siyasi işlevin açık göstergeleridir. Bu çalışmada özellikle Hadîdî'nin tarihî olayları edebî bir anlatımla sunma biçimi analiz edilmiş, onun olayları sadece nakletmekle yetinmeyip aynı zamanda estetik bir forma dönüştürme becerisi üzerinde durulmuştur. Bu makalede ayrıca Hadîdî'nin kaynak kullanımı, dil ve üslup özellikleri ile sonraki dönem tarihçiler üzerindeki etkisi de ele alınmıştır. Eserin günümüze ulaşan yedi nüshasının mukayeseli analizi, metnin farklı dönemlerde nasıl algılandığına dair önemli ipuçları sunmaktadır. Hadîdî'nin tarih yazımına getirdiği bu özgün yaklaşım, Osmanlı entelektüel geleneğinin çok yönlülüğünü anlamamız açısından büyük önem taşımaktadır

Examination of consumers’ knowledge and behaviors towards waste recycling: Nevşehir province example

Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de insan nüfusu arttıkça, sanayileşme faaliyetleri yaygınlaştıkça, kentleşme düzeyi arttıkça ve teknolojik gelişmeler ilerledikçe ülke vatandaşlarına ve diğer kesimlere daha fazla ürün ve hizmet sunulmaktadır. Bu ise genellikle kişi başına ortalama tüketim miktarında artışa neden olmakta, bu tüketim artışı ise aynı zamanda üretilen atık miktarında bir artışa karşılık gelmektedir. Atıkların önlenmesi, kaynağında ayrıştırılması ve malzemelerin geri dönüştürülerek yeniden kullanılmasına ilişkin süreçlerde planlanan hedeflere ulaşılmasında belirleyici olan aktörlerden birisi de tüketicilerdir. Buradan hareketle çalışmada, Nevşehir’de yaşayan tüketicilerin atıklar ve geri dönüşüme ilişkin bilgileri ve davranışları analiz edilmiştir. Söz konusu analizi yapabilmek için 19 sorudan oluşan bir anket hazırlanmış ve bu anket soruları Nevşehir il merkezindeki 22 mahallede yaşayan katılımcılara iletilmiştir. Kolayda örneklem yönteminin kullanıldığı ve 1.146 katılımcı yanıtının değerlendirildiği bu çalışmada, katılımcıların çoğunun (%90’ından fazlası) atıklar ve geri dönüşüm hakkında bilgi sahibi oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları Nevşehir’de yaşayan tüketicilerin büyük bir çoğunluğunun (%68.1) geri dönüşüm yaptığını ve geri dönüşüm yapmalarının ardındaki en önemli sebebin ise çevreyi korumak olduğunu göstermiştir. Ayrıca, Nevşehir’de yaşayan tüketicilerin geri dönüşüm yapma ve/veya yapmama davranışları üzerinde geri dönüşüm kutularının varlığı ve konumunun etkili bir faktör olduğu tespit edilmiştir

The mediating role of job satisfaction in the effect of mental workload on career satisfaction

Bu araştırmanın amacı vakıf üniversitelerinde çalışan akademisyenlerin zihinsel iş yükünün kariyer tatminine etkisinde iş doyumunun aracılık rolü olup olmadığını ortaya koymaktır. Nicel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırmanın evrenini vakıf üniversitelerinde çalışan akademisyenler oluşturmaktadır. Evrenden örneklem seçimi gerçekleştirirken olasılık dışı örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Veri toplama yöntemi olarak anket tekniği kullanılmıştır. Veri toplama araçları alan yazında geçerlilik ve güvenilirliği test edilmiş ölçeklerden oluşmaktadır. Bu doğrultuda 127 akademisyenden elde edilen veriler R Studio istatistik yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada Kısmi En Küçük Kareler-Yapısal Eşitlik Modellemesi (KEKK-YEM) kullanılmıştır. Cronbach’s Alpha, rhoA, AVE ve rhoC değerleri modelin yüksek güvenilirlik seviyesini ve sağlam bir yapı taşıdığını doğrulamaktadır. Elde edilen R² (determinasyon katsayısı) değerleri, içsel/dışsal iş doyumu ve kariyer tatmini değişkenlerinin orta düzeyde açıklanabilirliğe sahip olduğunu göstermektedir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre zihinsel iş yükü alt boyutlarından duygusal iş yükünün iş doyumu aracılığıyla kariyer tatminini negatif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.The aim of this study is to reveal whether job satisfaction has a mediating role in the effect of mental workload on career satisfaction of academicians working at foundation universities. The universe of this study, in which the quantitative research method was used, consists of academicians working at foundation universities. While selecting the sample from the universe, convenience sampling method was preferred among non-probability sampling methods. Survey technique was used as the data collection method. Data collection tools consist of scales whose validity and reliability have been tested in the literature. In this direction, the data obtained from 127 academicians were analyzed using R Studio statistical software. Partial Least Squares-Structural Equation Modeling (PLS-SEM) was used in the study. Cronbach's Alpha, rhoA, AVE and rhoC values confirm the high reliability level of the model and its solid structure. The obtained R² (coefficient of determination) values show that the intrinsic/extrinsic job satisfaction and career satisfaction variables have a moderate level of explainability. According to the findings obtained from the research, it was concluded that emotional workload, one of the sub-dimensions of mental workload, negatively affects career satisfaction through job satisfaction

Determining the Factors Influencing the Preference for Ethnic Restaurants: The Moderating Role of Food Neophilia

Bu araştırmanın amacı; müşterilerin etnik restorana gitmesini belirleyen servis kalitesi, yiyecek kalitesi, yemek deneyimi, sosyal statü, pazarlama iletişimi, paranın değeri faktörlerinin etnik restoran tercihlerine etkisinin ne düzeyde olduğunu belirlemek ve bu etkide gıda neofilisinin düzenleyici rolünü ortaya koymaktır. Çalışmada kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veriler, etnik restoranları ziyaret eden müşterilerden nicel bir veri toplama tekniği olan anket yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen verilere yapısal eşitlik modellemesi uygulanmıştır. Analiz sonuçları; servis kalitesi, yiyecek kalitesi, pazarlama iletişimi ve paranın değeri değişkenlerinin etnik restoran tercihi üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğunu, buna karşın yemek deneyimi ve sosyal statü değişkenlerinin ise etnik restoran tercihi üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Ayrıca etnik restorana gidilmesini belirleyen faktörlerden pazarlama iletişiminin, etnik restoran tercihi üzerindeki etkisinde gıda neofilisinin düzenleyici rolü bulunduğu ortaya çıkmıştır

The Sogdian ancient letters and the information these letters give about the Silk Road, Sogdian, Chinese, and Turkish history

Bu çalışma İpek Yolu ticaretinin önemli unsurlarından biri olan Soğdların, Çin’de oluşturdukları ticari kolonilerin 4. yüzyıl başlarındaki durumunu ve onlara ait “Eski Mektupların” içeriğinin değerlendirilmesini konu edinmektedir. Soğdlar genel olarak Sırderya ve Amu-derya Nehirleri arasında kalan bölgede yaşamaktaydılar. Yaşadıkları coğrafyanın özellikleri nedeniyle ziraat ve ticaretle uğraştıkları bilinmekteydi. Ticaret yapmak için uzun ve zorlu yolculuklar yaptılar ve farklı coğrafyalara ulaştılar. Soğdların, vatanları olan Sogdiana bölgesi dışına çıkarak ticari koloniler kurdukları bilinmektedir. Bu koloniler ile kendi vatanları arasında posta yoluyla iletişim kurdukları anlaşılmıştır. Soğdlara ait “Eski Mektuplar” bununla ilişkilidir. Mektupların yazıldığı tarih konusunda görüş ayrılıkları mevcut olmasına rağmen genel kanaat MS 311-314 yılları arasına ait olduklarıdır. Mektuplarda bulunan isimler, yazarların kimliği, Çin’de yaşayan Soğdlu insan nüfusu hakkında verilen sayılar, ticaretle ilgili olarak bahsedilen ürünler, gerek Soğd gerekse İpek Yolu tarihi için son derece önemlidir. Yine mektuplarda o dönem gerçekleşen siyasi ve askerî hadiselere dair bilgiler de bulunmaktadır. Mektuplardan birinin Türklerden bahsettiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle Mektuplar, 4. yüzyıl başlarındaki Türk ve Çin tarihi bakımından da önemli ipuçları barındırmaktadır.This study aims to evaluate the status of trade colonies formed by the Sogdians, important elements of the Silk Road trade, in the 4th century and the content of their "Ancient Letters". Soğdians generally lived between the Syr-Darya and Amu Darya rivers. It is known that they were engaged in agriculture and trade due to the characteristics of the geography they lived in. They made long and diffucult journeys to trade and reached different geographies. It is known that Sogdians went outside their homeland, the Sogdiana region, and established commercial colonies. It was understood that they communicated between these colonies and their homeland by postal service. The Ancient Letters of the Sogdians are also related to this. Although there are disagreements about the date of writing of the letters, it is widely believed that they belong to the years between 311-314 AD. The names mentioned in the letters, the identity of the authors, the numbers given about the Sogdian human population living in China, and the products mentioned concerning trade are extremely important for both the Sogdian and the Silk Road history. In addition, the "Ancient Letters" contain information about the political and military events that took place at that time. It is understand that one of the letters mentions the Turks. Therefore, the "Ancient Letters" include significant clues regarding the early 4th-century Turkish and Chinese history

Green optimization of vapour-cured geopolymer mortars: Predicting cost, mechanical properties, and environmental impact with artificial neural networks

In this study, prediction and optimization of Na concentration, Ms modulus (total ratio of SiO₂/Na₂O in alkali activators), fly ash (FA) and granulated blast furnace slag (GGBFS) contents of geopolymer mortars produced by vapour curing in a prefabricated element production plant were carried out focusing on compressive strength, cost and environmental impacts. After the compressive strengths of geopolymer mortars made with comprehensive mixture designs were obtained experimentally, an artificial neural network (ANN) model was developed to estimate the compressive strength from Na, Ms, FA and GGBFS input variables. Moreover, primary energy (PE), global warming potential (GWP, equivalent-CO₂ emission) and cost were optimized separately in different compressive strength ranges with ANN predictions. The efficiency optimizations were also performed to evaluate the cost and environmental impacts per unit compressive strength. As a result of the optimizations, the maximum compressive strength of geopolymer mortar coded with 0.41 FA/0.59 GGBFS (Na = 6.75, Ms = 0.83) was determined as 54.42 MPa. The most efficient geopolymer mortar mixtures within the optimization ranges were 0.29 FA/0.71 GGBFS (Na = 3, Ms = 0.25, 27.79 MPa) regarding GWP with 1.82 (kgCO₂/m³)/MPa, 0.34 FA/0.66 GGBFS (Na = 3, Ms = 0.55, 31.49 MPa) regarding PE with 27 (MJ/m³)/MPa, and 0.38 FA/0.62 GGBFS (Na = 6.56, Ms = 0.66, 52.50 MPa) considering cost efficiency with 2.29 (€/m³)/MPa. FA + GGBFS based geopolymer mortars stand out as the most sustainable options in terms of energy efficiency and carbon footprint with lower PE/MPa and GWP/MPa values compared to 100 %FA and 100 %GGBFS based geopolymer mortars. Optimized geopolymer mortars are 78 %, 35 %, and 42 % more efficient than traditional OPC based mortars in terms of CO₂ emissions, energy consumption, and cost, respectively

Yapay zekâ ve insan kaynakları yönetimi: İşyerinde dönüşüm

Artificial intelligence (AI) has redefined the HR function by automating resume screening and candidate assessment and raising employee participation. AI tools like HireVue automate resume reviews, and sentiment analysis technology pervades employees' comments to optimize human resources. AI has changed performance management in a number of ways, involving the analysis of employee data, which enables the identification of patterns and trends that lead to targeted development plans and objective performance assessments. The domain of human resource management (HRM) applications of AI includes talent acquisition, employee engagement, performance management, and workforce analytics. Algorithmic bias, problems of personal data privacy, and ethical dilemmas are just a few that continue to be problematic. For AI benefits to be harnessed while mitigating risks, organizations must embed technological innovation with ethical principles and human-centered approaches. Based on AI, predictive analytics have great potential in human resource management, allowing HR departments to predict future workforce trends and base decisions effectively. AI implementation presents ethical and privacy issues requiring companies to ethically employ AI technologies to build trust and promote employee confidence.Yapay zeka (YZ), özgeçmiş taramasını, aday değerlendirmesini otomatikleştirerek ve çalışan katılımını artırarak İK işlevini yeniden tanımlamıştır. HireVue gibi YZ uygulamaları, özgeçmiş incelemesini otomatik hale getirmekte ve duygu analizi teknolojisi, insan kaynaklarını optimize etmek için çalışanların görüşlerini ele almaktadır. Yapay zeka, hedeflenen gelişim planlarına ve objektif performans değerlendirmelerine yol açan kalıpların ve eğilimlerin belirlenmesini sağlayan çalışan verilerinin analizini içeren performans yönetimini çeşitli şekillerde değiştirmiştir. YZ'nın insan kaynakları yönetimi (İKY) uygulamaları arasında yetenek kazanımı, çalışan bağlılığı, performans yönetimi ve işgücü analitiği yer almaktadır. Algoritmik önyargı, kişisel veri gizliliği sorunları ve etik ikilemler, sorun olmaya devam edenlerden sadece birkaçıdır. YZ'nın faydalarından yararlanmak ve riskleri azaltmak için, kuruluşların teknolojik inovasyonu etik ilkeler ve insan merkezli yaklaşımlarla birleştirmesi gerekmektedir. YZ'ya dayanan öngörüsel analitik, insan kaynakları yönetiminde büyük bir potansiyele sahiptir ve İK departmanlarının gelecekteki işgücü eğilimlerini tahmin etmesine ve kararları etkili bir şekilde temel almasına olanak sağlar. YZ kullanımı, şirketlerin güven oluşturmak ve çalışan güvenini artırmak için YZ teknolojilerini etik bir şekilde kullanmalarını gerektiren etik ve gizlilik sorunları ortaya çıkarmaktadır

Review of studies with gamification and marketing: A biometric analysis

Oyunlaştırma, kullanıcıları motive etmek ve etkileşim sağlamak için oyun unsurlarının oyun dışı bağlamlara entegre edilmesi olarak tanımlanırken, pazarlama stratejileri bu yöntemi giderek daha fazla kullanmaktadır. Bu çalışmada, Scopus veri tabanı üzerinde "oyunlaştırma" ve "pazarlama" anahtar kelimeleri kullanılarak yapılan arama sonuçlarından elde edilen veriler Rstudio programı ile analiz edilmiştir. Amaç, bu alanlardaki eğilimleri ve metodolojik yaklaşımları ortaya koymaktır. Çalışmanın bulguları, son on yılda oyunlaştırma ve pazarlama konularında yayınlanan makalelerin sayısında belirgin bir artış olduğunu göstermektedir. Analiz, en çok atıf alan makaleler, en üretken yazarlar, en sık kullanılan dergiler ve işbirliği ağları gibi çeşitli bibliyometrik göstergeleri içermektedir. Elde edilen veriler, oyunlaştırma ve pazarlama alanındaki akademik çalışmaların geniş bir yelpazede disiplinler arası işbirliği ile gerçekleştirildiğini ortaya koymaktadır. Özellikle, oyunlaştırma unsurlarının pazarlama stratejilerine entegrasyonunun müşteri sadakati, marka bağlılığı ve tüketici davranışları üzerinde olumlu etkiler yarattığına dair bulgular öne çıkmaktadır. Ayrıca, bu çalışmalarda kullanılan yaygın metodolojik yaklaşımlar ve teorik çerçeveler de detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu bibliyometrik analiz, araştırmacılara oyunlaştırma ve pazarlama alanındaki eğilimleri ve boşlukları anlamalarına yardımcı olurken, gelecekteki çalışmalar için de yönlendirici bir kaynak niteliğindedir.Gamification is defined as the integration of game elements into non-game contexts to motivate and engage users, and this method is increasingly used in marketing strategies. In this study, the data obtained from the search results using the keywords “gamification” and “marketing” on the Scopus database were analyzed with the Rstudio program. The aim is to identify the trends and methodological approaches in these fields. The findings of the study show that there has been a significant increase in the number of articles published on gamification and marketing in the last decade. The analysis includes various bibliometric indicators such as most cited articles, most prolific authors, most frequently used journals and collaboration networks. The data reveals that various academic studies in gamification and marketing are carried out through interdisciplinary collaboration. In particular, the findings that integrating gamification elements into marketing strategies positively affects customer loyalty, brand engagement, and consumer behaviour stand out. In addition, the common methodological approaches and theoretical frameworks used in these studies are also examined in detail. This bibliometric analysis helps researchers understand the trends and gaps in gamification and marketing and serves as a source of guidance for future research