Effets polyphoniques de l’emprunt et leur transfert dans la version en roumain de l’œuvre de F. Beigbeder

Our article aims at reflecting on the borrowings and their inherent polyphony in the original text, especially on the effects that result when translating a literary text. From the study of several Romanian translations of Frédéric Beigbeder’s works, selected to build up the comparative corpus of examples, we propose to look at the translation strategies applied to borrowings from English and Russian, which the author uses in his works, both at the surface level of the text and, especially, in deep structures in order to analyze how the translation strategies and techniques manage to establish, maintain, neutralize or even destroy the dialogue of voices – cultures: those of the author / narrator / character and the French readership, on the one hand, and those of the translator and the Romanian readership, on the other hand. We are aware that the translation of borrowings challenges the personal and professional qualities of the translator whose freedom and creativity are definitely an essential condition for achieving a good or a bad translation.Notre contribution a pour objectif de mener une réflexion sur l’emprunt et sa polyphonie inhérente au texte original, mais surtout sur les effets qui en résultent lors de la traduction d’un texte littéraire. À partir de l’étude de plusieurs traductions en roumain de l’œuvre de Frédéric Beigbeder qui vont servir à la constitution du corpus comparés des exemples, nous nous proposons de nous pencher sur les stratégies de traduction appliquées pour les emprunts de l’anglais et du russe, auxquels recourt l’auteur dans ses écrits, tant au niveau de la surface du texte, mais surtout dans les structures de profondeur afin d’analyser la façon dont les stratégies de traduction et les procédés techniques réussissent à établir, maintenir ou anéantir et même détruire le dialogue des voix – cultures: celles de l’auteur / narrateur / personnage et son destinataire français d’une part, et le traducteur et son destinataire roumain de l’autre. Nous sommes conscients que la traduction de l’emprunt met à l’épreuve les qualités personnelles et surtout celles professionnelles du traducteur et que la liberté et la créativité de ce dernier sont la condition sine qua non de la réussite ou de la non- réussite de la traduction

შუა საუკუნეების ბერძნული საისტორიო მწერლობა და საქართველო

საისტორიო მწერლობა ბერძნული ლიტერატურის სწორედ ის დარგია, რომელმაც შუა საუკუნეებშიც განაგრძო განვითარება. ამ პერიოდის საისტორიო მწერლობა ნამდვილად არის მრავალფეროვანი და ძალიან ბევრი საყურადღებო ინფორმაციის შემცველი არა მხოლოდ საკუთრივ ბერძნულ შუა საუკუნეობრივ სივრცეზე (ანუ ბიზანტიის იმპერიაზე), არამედ მის მეზობლებზეც. ამ პერიოდის საქართველოში აქცენტი ძირითადად სასულიერო მწერლობის ნიმუშების თარგმანზე გაკეთდა და საისტორიო მწერლობა ამ მხრივ შედარებით „დაიჩაგრა“. XX საუკუნეში სიმონ ყაუხჩიშვილმა შეკრიბა და თარგმნა ბიზანტიური მწერლობიდან ის მონაკვეთები, რომლებიც საქართველოზე გვაწვდიდნენ ინფორმაციას და რამდენიმე ტომად გამოსცა (სერია „გეორგიკა“). ამით მან დიდი დახმარება გაუწია ქართულ ისტორიოგრაფიას და იმ პერიოდისთვის ეს მართლაც წინგადადგმული ნაბიჯი იყო. იმის გათვალისწინებით, რომ აქ თავმოყრილია მხოლოდ საქართველოზე არსებული ინფორმაცია, ეს კრებული მკითხველს ვერანაირ შთაბეჭდილებას ვერ უქმნის შუა საუკუნეების ბერძენ ისტორიკოსებზე. ეჭვგარეშეა, რომ თანამედროვე ქართველ მკვლევარსა და მკითხველს ესაჭიროება ზოგიერთი თხზულების მთლიანად თარგმნა. ამ მხრივ განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ მიქაელ ფსელოსის „ქრონოგრაფია“ (XI ს.) და ანა კომნენას „ალექსიადა“ (XII ს.). მათგან პირველი ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო პერსონაა ზოგადად ბერძნულ სამყაროში. მას საქართველოში საკმაოდ კარგად იცნობენ როგორც მოაზროვნესა და ფილოსოფოსს. ფსელოსის, როგორც ისტორიკოსის წარმოჩენა ბევრს შესძენდა ქართულ ჰუმანიტარულ კვლევებს. ამასთანავე, პერიოდი, რომელსაც ის აღწერს (976-1077 წწ.), ყველაზე აქტიურია ბიზანტიურ-ქართულ პოლიტიკური ურთიერთობების თვალსაზრისით. ანა კომნენა თავისთავად გამორჩეული ფიგურაა, რადგან შუა საუკუნეებში ქალი მწერლების რიცხვი ერთობ მწირია. მან თავის მამას, იმპერატორ ალექსი პირველ კომნენოსს1 (1081- 1118) უძღვნა ვრცელი ნაშრომი „ალექსიადა“. ამ მხრივაც განსაკუთრებულია, რადგან მმართველის ბიოგრაფია მისი ასულის მიერ აღწერილი, თავისთავად იშვიათი მოვლენაა. შესაბამისად, ანას ნაშრომი ბევრ ემოციურ და გულისამაჩუყებელ პასაჟს შეიცავს, რაც მას ისტორიულ მნიშვნელობასთან ერთად დიდ მხატვრულ ღირებულებასაც ანიჭებს

Introduction: Experiencing Europe at the Periphery

The EU is a civilising experiment that must be praised for successfully overcoming struggles between nation states and projecting peace and stability, even beyond its borders,for more than half a century.The recent blatant,old-style aggression of Russia in Ukraine has once again proved the moral superiority, and the practical importance, of the EU in the positive transformation of states and societies

L’apport du textuel et de l’intertextuel dans la production du sens en traduction littéraire

La traduction littéraire existe depuis bien longtemps et la qualité qu’elle faisait surgir lors de la lecture et ensuite de l’analyse des équivalents de tout niveau suscitait plutôt des critiques (souvent raisonnables) que des appréciations. Ces critiques constituaient en même temps un déclencheur de nouvelles visions théoriques ciblées au début sur des approches linguistiques, puis textuelles et pragmatiques ou encore cognitives du processus de traduction. Sans aucun doute, on attend toujours des traducteurs un haut niveau de créativité, mais aussi de responsabilité. Avec ça, nous pouvons constater, suite à la lecture des écrits traductologiques plus récents, qu’il existe une tendance visible à transgresser les limites du texte littéraire, mettant en avant le rôle de la personnalité du traducteur et donc, les exigences concernant ses compétences linguistiques, encyclopédiques et civilisationnelles, tout en privilégiant l’idée qu’il n’existe pas de limites de la créativité du sujet traduisant quand il opère avec les éléments de la dimension intertextuelle pendant l’opération de traduction littéraire. Ainsi, notre article se propose d’ajouter des propos sur le co-fonctionnement des informations véhiculées par le texte et celles venant de son intertexte, en vue de l’interprétation adéquate de l’information pragmatique et sémantique encodée dans l’original, pour ensuite enchaîner sur la recontextualisation ou la constitution de la sémantique textuelle dans la langue de traduction, sans oublier de prendre en compte le destinataire qui la parle. Les hypothèses théoriques trouvent un appui dans les exemples venant de l’original en français et les versions en roumain, anglais et russe à travers lesquelles on essaye d’apprécier les interactions texte-intertextualité et les effets pragmasémantiques qui en résultent

Experiencing the European Union in the South Caucasus and Eastern Europe

The Eastern periphery of the European Union is a place Russia calls home, and it is where the EU is present on many levels through the Eastern Partnership. This article aims to contribute to the academic de- bate on European identity and identification with Europe by showing that ‘experiencing Europe’ in the Eastern Partnership countries means experiencing the EU both as a normative and geopolitical actor, but also experiencing the fear of losing the ‘traditional way of life’ and customs. This paper shows that the EU is not perceived in the same way in the different Eastern Partnership states, rather in many nuances of percep- tions by the citizens of those respective countries. These differences do not derive from geographical demarcations of the EaP, i.e. the new Eastern Europe and the South Caucasus, but relate to local circumstances and identities. Based on the theoretical framework and research, the article explains that the EU’s normative power is sometimes channelled by the EU to promote its geopolitical interest in the region. The main research methods used are process tracing, thematic analysis of interviews and questionnaires conducted with young people from several EaP countries, and of surveys conducted by internationally recognised entities. Anoth- er method used is content analysis of the documents issued by Euronest and by the European Commission. By applying these methods, the ar- ticle shows that although the Eastern Partnership countries are under the same umbrella, the citizens within them perceive the EU differently from country to country

When I say Europe, I mean Catholicism! The perception of Europe in the discourse of Albanian intellectuals after the fall of state socialism

The fall of the socialist system in Albania aroused the desire in the vast majority of society to integrate into European structures. In the same pe- riod, many public figures undertook the ‘duty’ to show the Albanian peo- ple the way to European integration. At the same time, they began to de- scribe which elements of the country’s culture were European and which were not. From these descriptions, it can be concluded what their percep- tion of Europe and European identity was. In this paper, we will try to analyse the discourse on the image of Europe in the writings of Albanian intellectuals, making a critique of their ahistorical approach when defin- ing the idea of Europe and European identity

Traduire le dialecte sicilien de I Malavoglia de Giovanni Verga

In this article, we will first describe the language of the novel I Malvoglia published in Italy at the end of the 19th century by Giovanni Verga. Then we will see how the writer translated a large number of Sicilian into Italian. Finally, we will try to understand strategies used by French proverbs translators to translate these proverbs into the French language. We have consulted and compared the three existing French translations of Les Malavoglia: Édouard Rod (1900) [1881], Henriette Valot (1957) and Maurice Darmon (1988).Dans cet article, nous décrirons tout d’abord la langue du roman I Malvoglia publié en Italie à la fin du XIXe siècle par Giovanni Verga. Ensuite, nous verrons comment l’écrivain a traduit en italien un grand nombre de proverbes siciliens pour les rendre compréhensibles aux lecteurs des autres régions de l’Italie. Enfin, nous tenterons de comprendre les stratégies mises en œuvre par les traducteurs français pour rendre ces proverbes en français. Nous avons consulté et comparé les trois traductions françaises existantes de Les Malavoglia: celle d’Édouard Rod (1900) [1881], celle de Henriette Valot (1957) et enfin celle de Maurice Darmon (1988)

Connaissances extralinguistiques et nom propre dans la traduction littéraire du français vers l’arabe. Étude de cas: Le fils du pauvre de Mouloud Feraoun

The present study examines the importance of acquiring, by the literary translator, a very rich extralinguistic knowledge in order to correctly transfer the proper nouns of the original text from the source language and culture to the target language and culture. To do this, we analyzed Ibn Al-Fakir (2014) by Egyptian journalist Nesrine Chokri, one of the Arabic translations of Le fils du pauvre (1954), a novel by Algerian writer and novelist Mouloud Feraoun. The study revealed that N. Chokri failed to transfer proper nouns from French to Arabic. The reason is her ignorance of the Algerian Kabyle culture, as well as her lack of knowledge of the characteristics of the source language, French. We have concluded that to translate the novelistic work of M. Feraoun, one must not lose sight of the fact that this work is written in French by a non- native speaker. Hence, its translation poses a challenge for any translator, as he/she needs to be equipped with a solid knowledge of the cultural context of the novel as well as a perfect command of the source language in which it has been written.La présente étude se penche sur l’importance d’acquérir, par le traducteur littéraire, une connaissance extralinguistique très riche afin de transférer correctement les noms propres du texte original de la langue et la culture sources à la langue et la culture cibles. Pour ce faire, nous avons analysé Ibn Al-Fakir (2014) de la journaliste égyptienne Nesrine Chokri, une des traductions arabes de Le fils du pauvre (1954), un roman de l’écrivain et romancier algérien Mouloud Feraoun. L’étude a révélé que N. Chokri a échoué dans le transfert des noms propres du français en arabe. La raison en est son ignorance de la culture kabyle algérienne, ainsi que sa connaissance superficielle des caractéristiques de la langue source, le français. Nous avons conclu que pour traduire l’œuvre romanesque de M. Feraoun, il ne faut pas perdre de vue que cette œuvre a été écrite par un auteur non-natif du français. De là, sa traduction pose un défi pour tout traducteur (trice), car il faut qu’il (elle) soit pourvu(e) d’une solide connaissance du contexte culturel de l’œuvre au même titre qu’une maîtrise parfaite de la langue source dans laquelle elle a été écrite

ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლების თარგმანთა კონტექსტები, რუსული დისკურსი

The present article is dedicated to such a complex matter as a problem of presenting adequate translation of cultural-historical concept. Despite the fact that hagiographic texts are fulfilled with clichés and Russian language itself seems to be well processed on parts of orthodox-theological concepts, still serious defects can be detected in within translated texts in Russian. In our opinion this is caused by several factors: 1. Consciously made mistake; 2. Inappropriate scientific approach to the subject; 3. Context understanding problem in the native old Georgian language; 4. Translator’s incompetence. Perhaps nobody has paid attention so far to one particular passage in “Life of Grigol Khandzteli”, the text discovered, published and translated into Russian by Nikolai Marr, but the presented part of Khandzta monastery typicon in Russian translation, in particular, casts doubt on the Tao Klarjeti monasteries chalcedonic orientation problem, particularly referring to the monastery mode of life involving the no-chalcedonic reglamentation such as Fasting.წინამდებარე სტატია ეძღვნება ისეთ რთულ საკითხს, როგორიცაა კულტურულ-ისტორიული კონცეპტის ადეკვატური გადმოცემის პრობლემა თარგმანში. მიუხედავად იმისა, რომ ჰაგიოგრაფიული ლიტერატურა, ზოგადად, სავსეა ტოპოსებით და რუსული ენაც თითქოსდა „დამუშავებულია“ მართლმადიდებლურ-ღვთისმეტყველური კონცეფციების გადმოცემის კუთხით, ქართული ჰაგიოგრაფიული თხზულებების რუსულ თარგმანებში იძებნება სერიოზული ხარვეზები. ჩვენი მოსაზრებით, ეს რამდენიმე ფაქტორითაა განპირობებული: 1. შეგნებულად დაშვებული შეცდომა; 2. საკითხის შესწავლის არასათანადო მეცნიერული დონე; 3. კონტექსტის პრობლემა ძველ ქართულში და მისი ვერ გაგება მშობლიურ ენაზე; 4. მთარგმნელის არაკომპეტენტურობა. შესაძლოა, ნიკოლოზ მარის მიერ აღმოჩენილ, გამოცემულ და რუსულ ენაზე თარგმნილ „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრების“ ერთი ეპიზოდისთვის ყურადღება აქამდის არავის მიუქცევია, მაგრამ მის მიერ შემოთავაზებული რუსული თარგმანის ეს ადგილი, კერძოდ, ხანძთის მონასტრის ტიპიკონის ნაწილი, ეჭვქვეშ აყენებს ტაო-კლარჯეთის მონასტრების ქალკედონური ორიენტაციის პრობლემას და მონასტრული ყოფისათვის ისეთისერიოზული საკითხის არაქალკედონურ რეგლამენტაციას, როგორიცაა მარხვა

ქართული ლიტერატურა დევნილობაში მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში და ავტოთარგმანი

წინამდებარე კვლევის თემაა რუსეთის მიერ 1921 წელს ოკუპირებული საქართველოდან ემიგრაციაში წასული ქართველი მწერლების ტექსტების ანალიზი, რომლებიც გამოქვეყნდა საფრანგეთში. გაექცნენ რა საბჭოთა ტოტალიტარულ რეჟიმს, ემიგრანტი მწერლები ევროპაში ნაციზმის და ანტისემიტიზმის აღზევების წინაშე აღმოჩნდენენ. ისინი ხშირ შემთხვევაში ქართულ ენაზე წერას აგრძელებენ და ქართულ ემიგრანტულ ჟურნალებში აქვეყნებენ თავიანთ ტექსტებს. კვლევას სურს, გასცეს პასუხი შემდეგ კითხვებზე: რა ადგილი უკავია მათ შემოქმედებაში ფრანგულ ენას? საქმე ეხება ავტოთარგმანს, თუ ორი განსხვავებული ენის გამოყენებას (ფრანგულის და/ან ქართულის) იმის მიხედვით, თუ რა თემას ეძღვნება თავად ტექსტი? მაგალითად, დ’ატრეიანის კრებული, რომელიც 1939 წელს გამოიცა, შემდეგნაირად არის წარმოდგენილი: ლექსების ნაწილი, რომელიც ევროპაში მიმდინარე აქტუალურ პრობლემებს ეხება (ნაციზმი, ანტისემიტზმი), ფრანგულად არის დაბეჭდილი, ხოლო იგივე კრებულის მეორე ნაწილში შემავალი ლექსები, რომლებიც ეძღვნება დევნილობის გამოცდილებას, საბჭოთა რეჟიმის კრიტიკას და სამშობლოს თემას – ქართულ ენაზეა მოცემული. როდესაც გიორგი ყიფიანი ავტოთარგმანს მიმართავს, დაისმის შეკითხვა – რაში მდგომარეობს განსხვავება ორიგინალსა და თარგმანს შორის? რა სურს ავტორს გაუზიაროს მხოლოდქართულ აუდიტორიას და რა – ფრანგულს? თარგმანის სოციოლოგი რენიე გრუტმანის მოსაზრებით, კითხვები, რომლებიც ამ მიმართულებით უნდა დაისვას, შემდეგია: ვინ თარგმნის? რომელი ენიდან რომელ ენაზე? რატომ? რა ტიპის აუდიტორიისთვის? რა მიზნით? მეორე მსოფლიო ომის ისტორიული და პოლიტიკური კონტექსტის ფარგლებში წინამდებარე კვლევა ძირითადად ფოკუსირებულია ემიგრაციაში შექმნილ ქართულ ლიტერატურაზე და მის განვითარებაზე იმ ალტერნატიული მწერლობის ენის გათვალისწინებით (ქართული/ფრანგული), რომელიც უშუალოდ უკავშირდება პოლიტიკურ კონტექსტს