Lykopodiofity Polski – Lycopodiales, Selaginellales, Isoëtales

Lycopodiopsida is the oldest extant lineage of the vascular plants. It is a phylogenetic relic that enables the analysis of the evolution of processes occurring in land plants. The monograph presents the current state of research on lycophytes and is an extensive compendium of the knowledge about them. It introduces a modern approach to the systematics of Lycopodiopsida (not yet updated in Polish studies) and current data on their anatomy and biochemistry. Detailed studies include an updated list of native taxa recorded in Poland, which contain 8 species, 2 subspecies and 3 hybrids of common clubmosses (Lycopodiales), 2 species of spikemosses (Selaginellales) and 2 species of quillworts (Isoëtales), as well as 2 alien species of Selaginella reported in Poland and 2 naturalized in neighboring countries, which are likely to occur in Poland. The monograph contains original keys enabling the identification of lycophytes; detailed morphological descriptions; data on biology, habitat conditions, ecology, and phytocenoses in which they occur; the analysis of their distribution in the world and in Poland; information on secondary metabolites that are currently intensively investigated, as well as uses of lycophytes in folk tradition and modern medicine. Moreover, the study presents potential threats and the status of species legal protection in Poland. The presented synthesis can be a valuable source for geobotanists and plant taxonomists as a reference point and inspiration for further analyses.Lykopodiofity (Lycopodiopsida) to najstarsza współcześnie istniejąca linia roślin waskularnych. Stanowi relikt filogenetyczny, umożliwiający analizę ewolucji procesów zachodzących u roślin lądowych. Monografia Lykopodiofity Polski przedstawia aktualny stan badań nad tą grupą roślin i stanowi obszerne kompendium wiedzy na ich temat. Wprowadza nowoczesne ujęcie systematyki Lycopodiopsida (do tej pory nieaktualizowanej w opracowaniach polskich) oraz aktualne dane o ich biologii i biochemii. Szczegółowe opracowania obejmują zaktualizowaną listę notowanych w Polsce taksonów rodzimych, w tym 8 gatunków, 2 podgatunki i 3 mieszańce widłaków jednakozarodnikowych (Lycopodiales), 2 gatunki widliczek (Selaginellales) i 2 gatunki poryblinów (Isoëtales), a także 2 gatunki obcych widliczek notowanych w Polsce oraz 2 gatunki ulegające naturalizacji w krajach ościennych, których wystąpienie w Polsce jest prawdopodobne. Monografia zawiera oryginalne klucze umożliwiające identyfikację lykopodiofitów, szczegółowe opisy morfologiczne, dane dotyczące biologii, uwarunkowań siedliskowych, ekologii oraz fitocenoz, w których występują, analizę rozmieszczenia na świecie i w Polsce, informacje dotyczące metabolitów wtórnych, które są obecnie obiektem intensywnych badań, a także zastosowań lykopodiofitów w tradycji ludowej oraz współczesnej medycynie. Ponadto w opracowaniu przedstawiono informacje o zagrożeniach gatunków i ich ochronie prawnej w Polsce. Przedstawiona synteza wyników dotychczasowych badań może posłużyć geobotanikom i taksonomom roślin jako punkt odniesienia i inspiracja do dalszych analiz.Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała Nauka II – Wsparcie monografii naukowych”. umowa nr MONOG/SN/0207/2023/0

Moje rymowanki i wiersze – raz jeszcze (tomik II)

OD AUTORKI: Szanowni czytelnicy, zainspirowana ciepłym przyjęciem ze strony wielu Przyjaciół, Znajomych i Rodziny mojego pierwszego tomiku pt. „Moje rymowanki i wiersze – te dawne i dzisiejsze”, zdecydowałam się na przygotowanie drugiej części wierszyków i rymowanek. Przy przeglądaniu różnych moich zapisków oraz dokumentów okazało się bowiem, że wiele rymowanek nie zostało przeze mnie uwzględnionych w pierwszym tomiku. Mam nadzieję, że ten drugi tomik również dostarczy wszystkim miłych wrażeń. Że znów częściowo przeniesie w czasy mojej młodości, pokaże moje fascynacje roślinami, przyrodą i pięknem polskich krajobrazów, a także choć po części będzie ilustracją historii mojej rozległej Rodziny. To właśnie Rodzinie w 100-lecie moich urodzin chciałabym go zadedykować. Podobnie jak poprzednio, tomik składa się z kilku działów tematycznych: O sobie, Rośliny, Dla dzieci, wnuków i prawnuków, O rodzinie, Św. Mikołaj i Boże Narodzenie, Wspomnienia różne, Wierszyki różne, Na zakończenie, które ilustrowane są rysunkami mojego autorstwa i fotografiami ze zbiorów rodzinnych. Chcę jeszcze przy tej okazji zamieścić również istotną uwagę, iż nie jestem zawodową poetką, lecz botanikiem. Zdaję sobie sprawę z faktu, że są to wierszyki napisane przez zupełnego amatora. Nie jest to zatem „wielka poezja”, ale zwykłe rymowanki powstałe przy różnych okazjach rodzinnych, lub pod wpływem różnych sytuacji, nierzadko osobistych. Dlatego jeszcze raz liczę na wyrozumiałość i przychylność z Państwa strony

Śladami Mistrzów. Miejsca fascynacji prekursorów polskiej geobotaniki

DO POBRANIA RÓWNIEŻ: (1) Działy regionalne w chmurze PTB https://pbsociety.org.pl/cloud/index.php/s/DjmoWXHSYaTSAG9; (2) Rozdziały obiektowe w chmurze PTB https://pbsociety.org.pl/cloud/index.php/s/BLetozb44Dj7atj; (3) Monografia w dużej rozdzielczości w chmurze PTB https://pbsociety.org.pl/cloud/index.php/s/KCGfQRCfmiQk9weMonografia Śladami Mistrzów. Miejsca fascynacji prekursorów polskiej geobotaniki ukazała się z okazji jubileuszu 100-lecia Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Jest pierwszym, tak obszernym opracowaniem poświęconym historii odkryć polskiej geobotaniki oraz jej prekursorom i mistrzom kolejnych pokoleń badaczy. Zwraca uwagę na ludzi i ich dzieła przez pryzmat miejsc, które badali ze względu na ich przyrodniczą wyjątkowość. Są to miejsca dostrzeżone i opisane najdawniej, które swoimi walorami przyrodniczymi przyciągały kolejne pokolenia badaczy i nadal inspirują naukowo. Z jednej strony są to obiekty słynne, jak Tatry czy Puszcza Białowieska, a z drugiej obiekty niemal nieznane, jak Las Szawłowski koło Łosic czy pagórek wydmowy koło Szubina. Książka przybliża te miejsca, będąc swoistym przewodnikiem po minionych krajobrazach Polski, przedstawiając także ich przemiany, współczesny stan i ochronę. Historia uwzględnionych obiektów przyrodniczych pozwala opowiedzieć o wielu okresach badań i o kolejnych pokoleniach botaników zarówno polskiego, jak i obcego pochodzenia, działających na obecnych ziemiach polskich. Opracowanie przedstawia sto obiektów przyrodniczych o bardzo zróżnicowanej wielkości, od niewielkich uroczysk po rozległe mezoregiony. Opis każdego miejsca obejmuje a) wprowadzenie z lokalizacją, tłem geomorfologicznym i historią użytkowania, b) historię badań botanicznych - stanowiącą część główną opisu, c) stan współczesny i d) ochronę, niekiedy z drobnymi modyfikacjami tej struktury. Liczne ilustracje obejmują najdawniejsze krajobrazy opisywanych obiektów, wizerunki inicjatorów badań, odbitki stron tytułowych pionierskich publikacji lub map, fotografie widoków współczesnych i rosnących tam wyjątkowych roślin. Układ narracji historii poznania obiektów jest chronologiczny - od ich odkrycia, przez kolejne badania i opisy przemian szaty roślinnej po wprowadzane formy ochrony i opis stanu obecnego. Opisy pogrupowane są w 13 działów w przybliżeniu odpowiadających głównym regionom fizycznogeograficznym i jednocześnie terenom eksploracji poszczególnych oddziałów regionalnych PTB: Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie, Wielkopolska, Region Kujawsko-Pomorski, Mazury, Mazowsze, Region Podlaski, Polska Środkowa, Region Świętokrzyski, Lubelszczyzna, Dolny Śląsk, Górny Śląsk i Małopolska. W obrębie, każdego regionu opisanych jest od 4 do 11 obiektów przyrodniczych. Monografia opatrzona jest przedmową Prezes Polskiego Towarzystwa Botanicznego, prof. dr hab. Anny Mikuły i przesłaniem do środowiska botaników nestorki badań geobotanicznych, prof. dr hab. Anny Medweckiej-Kornaś, która w roku wydania tej książki świętowała setne urodziny. Książkę zamyka streszczenie i indeks nazwisk. Opracowanie powstało dzięki zaangażowaniu 133 autorów, reprezentujących 34 jednostki badawcze i dziesięć innego rodzaju placówek, takich jak parki narodowe i krajobrazowe, Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska czy Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Monografia jest napisana stylem naukowym, przystępnym dla czytelnika nie będącego profesjonalnym botanikiem. Skierowana jest do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych tematyką przyrodniczą i historyczną, szczególnie do nauczycieli akademickich i szkół średnich, studentów, przewodników krajoznawstwa, działaczy ochrony przyrody, edukatorów przyrodniczych, a zwłaszcza do miłośników rodzimej flory. Może pełnić zarówno rolę podręcznika akademickiego, jak i pozycji popularyzującej wiedzę, umożliwiając lepsze zrozumienie bogactwa oraz przemian szaty roślinnej Polski. Wiedza ta może przyczynić się też do lepszego poznania współczesnego stanu, zjawisk i przekształceń szaty roślinnej oraz potrzeb jej ochrony. Ukazana historia badań geobotanicznych i dokonania badaczy, wielokrotnie splatając się z dziejami Polski, dają wgląd we wkład, jaki botanicy wnieśli w rozpoznanie walorów przyrodniczych kraju oraz w tworzenie podwalin merytorycznych i instytucjonalnych dla ich ochrony. Rezultatem pracy nad częściami tomu było w wielu przypadkach również odszukanie i zestawienie rozproszonej dotychczas wiedzy o historii badań geobotanicznych tych obiektów i pionierach tych badań. Dzięki zamieszczeniu w każdym rozdziale bibliografii najważniejszych, w tym najdawniejszych opracowań, czytelnicy zyskują możliwości samodzielnego ich przeglądu. Poszczególne rozdziały mogą też służyć jako przewodniki terenowe do zajęć przyrodniczych i historyczno-krajoznawczych oraz samodzielnych wycieczek. Albumowa forma monografii i atrakcyjna szata graficzna ułatwiają przekaz wiedzy poprzez dostarczanie doznań estetycznych oraz podkreślają wyjątkowy, jubileuszowy charakter dzieła.Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała Nauka II – Wsparcie monografii naukowych nr MONOG/SN/0198/2023/01