"Honorowy patronat nad konferencją objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Bronisław Komorowski. Została ona zorganizowana przez Instytut im. Oskara Kolberga
w Poznaniu we współpracy z Komitetem Nauk Etnologicznych PAN, Instytutem
Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM i Polskim Towarzystwem Ludoznawczym,
przy fi nansowym wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
a także dotacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego." [...] (fragm.

Antyborzec, Ewa

Drożdż, Anna

Paprot, Aleksandra

Prochaska, Maciej

LUD Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN

Polish

Repozytorium Uniwersytetu Śląskiego RE-BUŚ

             Title: Międzynarodowa konferencja "Dzieło Oskara Kolberga jako dziedzictwo narodowe i europejskie"  Author: Ewa Antyborzec ; współpr. Anna Drożdż, Aleksandra Paprot, Maciej Prochaska  Citation style: Antyborzec Ewa; współpr. Drożdż Anna, Paprot Aleksandra, Prochaska Maciej. (2014). Międzynarodowa konferencja "Dzieło Oskara Kolberga jako dziedzictwo narodowe i europejskie" . "Lud" T. 98 (2014),       s. 417-421.   417KronikaMIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA „DZIEŁO OSKARA KOLBERGA JAKO DZIEDZICTWO NARODOWE I EUROPEJSKIE”, POZNAŃ, 22-23 MAJA 2014Honorowy patronat nad konferencją objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Została ona zorganizowana przez Instytut im. Oskara Kol-berga w Poznaniu we współpracy z Komitetem Nauk Etnologicznych PAN, Insty-tutem Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM i Polskim Towarzystwem Ludo-znawczym, przy fi nansowym wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także dotacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.W przeddzień obrad, w Pałacu Działyńskich odbyła się konferencja prasowa z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz koordynatora przedsięwzięć związanych z obchodami Roku Kolberga 2014, dyrek-tora Andrzeja Kosowskiego (Instytut Muzyki i Tańca). Przybyli też przedstawiciele różnych instytucji kultury oraz lokalnych mediów. Konferencja miała na celu mię-dzy innymi promocję najnowszych wydawnictw Instytutu im. Oskara Kolberga. Zaprezentowano popularną biografi ę Oskara Kolberga autorstwa Agaty Skrukwy, wraz z audiobookiem czytanym przez Krzysztofa Kowalewskiego, oraz zbiór bajek wybranych z Kolbergowskiego archiwum i opracowanych przez Elżbietę Millero-wą, z ilustracjami Tomasza Pląskowskiego. Publikacje przedstawił Maciej Procha-ska. Omówiono też inne działania Instytutu związane z obchodami Roku Kolberga, jak organizacja konferencji naukowej (A.W. Brzezińska) i publikacje multimedialne opracowane ostatnio w Instytucie (Ł. Smoluch).22 maja w Auli Lubrańskiego Collegium Minus odbyło się uroczyste otwarcie konferencji z udziałem władz Uniwersytetu i zaprzyjaźnionych uczelni, delegacji Urzędu Marszałkowskiego, przedstawicieli różnych instytucji kultury, naukowców i studentów, a także pasjonatów. Po powitaniu uczestników (E. Antyborzec), głos zabrali przedstawiciele instytucji organizujących konferencję: profesorowie Alek-sander Posern-Zieliński i Michał Buchowski oraz dyrektor Jan Pałka. Odczytano też list nadesłany przez prezesa Zarządu IOK profesora Wojciecha J. Bursztę. W części ofi cjalnej wręczono również Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” profe-sorowi Bogusławowi Linette. Dokonali tego przedstawicielka MKiDN Dorota Ząb-kowska oraz prorektor UAM, prof. Zbigniew Pilarczyk.Po części ofi cjalnej rozpoczęły się obrady sesji plenarnej, której przewodniczył prof. Posern-Zieliński. Wykłady inauguracyjne wygłosili kolejno: profesorowie Zbi-gniew Jasiewicz, Jerzy Bartmiński i Piotr Dahlig. Prelegenci przedstawili postać Kolberga jako etnografa, folklorystę i muzykologa. Omówili też dorobek i warsztat badacza w poszczególnych dziedzinach z punktu widzenia ówczesnej, a także współ-czesnej nauki.Kontynuacją sesji plenarnej były wystąpienia gości zagranicznych. Zaproszono prelegentów z terenów, które Kolberg objął badaniami w XIX wieku, bądź które były przedmiotem jego zainteresowań jako zbieracza pieśni. Wystąpienia dotyczyły 418 Kronikaszerokiego spektrum zagadnień. Analizowany był wpływ Kolberga na rozwój folklo-rystyki i etnomuzykologii poszczególnych krajów (I.S. Popowa i K. Altman), także z uwzględnieniem metod badań pogranicza, jak w przypadku Ukrainy (L. Vakhnina). Referenci skupiali się również na obrazie poszczególnych grup etnicznych, na przy-kład Serbów i Łużyczan w materiałach Kolberga (N. Pavković, B. Jonda), poddając ocenie ich wiarygodność jako dokumentacji opartej nie na własnych badaniach tere-nowych Kolberga, ale na dorobku innych zbieraczy folkloru.Po dyskusji, podczas której zwrócono między innymi uwagę na współczesne pra-ce dokumentacyjne (J. Bartmiński), prowadzący popołudniową część sesji plenar-nej prof. Buchowski podsumował obrady i zakończył pierwszy dzień konferencji. Uczestnicy udali się do Ośrodka Nauki PAN, gdzie podczas wieczoru towarzyskiego kontynuowano niektóre dyskusje w formie mniej ofi cjalnej.Drugiego dnia obrady odbywały się w Ośrodku Nauki PAN, w czterech rów-noległych sekcjach tematycznych. W pierwszej, „Oskar Kolberg – dokumentalista i badacz kultury XIX wieku”, której przewodniczył prof. Lech Mróz, zebrano wy-stąpienia o charakterze syntetyzującym dorobek etnografa i folklorysty. Scharakte-ryzowano układ Kolbergowskiego Ludu i Obrazów etnografi cznych i podjęto próbę odtworzenia kryteriów systematyki zastosowanej przez samego Kolberga oraz jego późniejszych wydawców w konstruowaniu poszczególnych tomów. Jednym z pod-stawowych narzędzi tej analizy stało się rozumienie i użycie pojęcia „gatunku” (J. Adamowski). Poddano także ocenie podziały regionalne zastosowane przez Kol-berga, które już w XIX wieku były poddawane krytyce. Przedstawiono uwarunkowa-nia, przede wszystkim te pozanaukowe, które musiał brać pod uwagę Kolberg jako wydawca w przyjętej ostatecznie regionalizacji (E. Antyborzec). Tematem wystąpień była też działalność Kolberga na tle ówczesnej folklorystyki i etnografi i europejskiej (V. Krawczyk-Wasilewska) oraz porównanie jego programu badawczego, traktowa-nego jako przyczynek metodologiczny polskiej etnografi i, z metodami stosowanymi wówczas w innych krajach (F. Wróblewski). Referenci zwracali również uwagę na sposób przedstawienia problematyki przemian wsi w okresie uwłaszczenia, szczegól-nie na terenie Wielkopolski (J. Grad) oraz na wpływ funkcjonowania stereotypu na wczesne badania ludoznawcze, na przykładzie mieszkańców Polesia (A. Engelking). Osobną, zwartą grupę tematyczną stanowiły wystąpienia fi lologów i językoznaw-ców, którzy analizowali przydatność dla dialektologów materiałów zgromadzonych przez Kolberga, dla którego gwary były jeszcze elementem szeroko rozumianej etno-grafi i (E. Popławski, A. Tyrpa i W. Wysoczański). Przedstawiono też Kolbergowskie metody opracowania materiałów bajkowych (I. Kotlarska). Ostatnia grupa referatów (E. Tomaszewska, K. Pawłowska) dotyczyła osób współpracujących z Kolbergiem, w tym kobiet, które gromadziły materiały dla autora Ludu (K. Markiewicz). Jednym z istotnych elementów dyskusji uczestników sekcji pierwszej był postulat stworzenia indeksów i map do materiałów zebranych przez Kolberga.W ramach sekcji drugiej, „Z problematyki Ludu...”, prowadzonej przez prof. Ka-tarzynę Kaniowską, wygłoszono jedenaście referatów. Wystąpienia dotyczyły szero-kiej gamy tematów inspirowanych dziełami badacza. Kolejne głosy wskazywały nie tylko na różnorodność przestrzenną wątków wydobywanych z dzieł Kolberga, ale 419Kronikarównież na zróżnicowanie współczesnych interpretacji zgromadzonych przez niego materiałów. Referat wprowadzający: „Kultura ludowa czy tradycyjna? – problemy z terminologią” wygłosiła prof. Ewa Masłowska. Prelegentka zwróciła uwagę na problemy związane z defi niowaniem kultury ludowej/tradycyjnej oraz terminu „lud”, zaprezentowała różne ich ujęcia i koncepcje. Agnieszka Brandtke zajęła się opra-cowaniem wiadomości na temat kultury kaszubskiej w Kolbergowskiej monografi i Pomorza. Przedstawiła przykłady obrzędów, zwyczajów oraz folkloru zanotowane przez badacza oraz ich wykorzystanie, między innymi przez współczesne zespoły folklorystyczne. W następnych wystąpieniach (J. Prakofjewa, K. Waszczyńska) po-ruszono tematykę opisów kultury białoruskiej zawartych w tomie 52 Dzieł Wszyst-kich Kolberga oraz ich wartości dla współczesnych mieszkańców Białorusi. Dwa referaty (A. Drożdż i K. Kojder-Demska) zostały poświęcone współczesnemu od-czytaniu i interpretacji wiadomości dotyczących kobiet i kobiecości oraz dzieci nie-pełnosprawnych, które można było wyabstrahować z dokumentacji Kolbergowskiej. Krzysztof Snarski zreferował, w jaki sposób Kolberg opisywał mniejszość religijną staroobrzędowców, a Rafał Pilarek przedstawił wyniki analizy materiałów Kolber-gowskich poświęconych światu roślin w obrzędowości świętojańskiej. Kolejne dwa wystąpienia dotyczyły zagadnień folklorystycznych: „Systematyka pieśni ludowych w Ludzie Oskara Kolberga” (P. Grochowski) oraz „Motywy zwierzęce w pieśniach stanowych w «Nowym Kolbergu» na tle tradycji Kolbergowskiej” (O. Kielak). Re-ferat zamykający sesję, wygłoszony przez dr. Macieja Raka, „Góry i Pogórze Oskara Kolberga w ujęciu dialektologicznym”, wskazywał na wagę materiałów Kolbergow-skich jako źródła do badań gwar góralskich.W sekcji trzeciej, „Oskar Kolberg – dokumentalista folkloru muzycznego, teore-tyk i kompozytor”, której przewodniczył prof. Ryszard Wieczorek, przeanalizowano dziedzictwo Kolbergowskie w świetle trzech postaw badawczych: historycznej, et-nomuzykologicznej i etnografi czno-utylitarnej. W grupie wystąpień historycznych dominowały treści związane z postawą Kolberga jako badacza i teoretyka, co zostało skomentowane i omówione na przykładzie jego poglądów na genezę muzyki jako naturalnej dla człowieka aktywności społeczno-artystycznej (P. Podlipniak). Omó-wiono również powiązania Kolberga z najwybitniejszymi muzykami epoki i życiem artystycznym Warszawy pierwszej połowy XIX wieku (E. Sławińska-Dahlig) oraz ukazano wpływ jego postawy badawczej na inne słowiańskie ośrodki rozwijającej się w XIX wieku etnografi i (M. Šołta-Scholze, I. Utienkowa-Szałapak). Zanalizowano ponadto twórczość kompozytorską Kolberga, ujmując ją w kontekście jego eduka-cji muzycznej i wskazując na liczne źródła inspiracji w jego dziełach muzycznych, w tym folklor muzyczny. W perspektywie etnomuzykologicznej ukazano Kolberga jako pierwszego polskiego badacza folkloru muzycznego i znaczenie jego metod ba-dawczych dla dzisiejszej etnomuzykologii (L. Bielawski). Referenci zajęli się także przemianami symboliki zawartej w dziełach folkloru muzycznego, obserwowany-mi między innymi dzięki materiałom Kolbergowskim (K. Dadak-Kozicka), oraz wykorzystaniem materiałów Kolberga do szczegółowych badań przemian folkloru mniejszości etnicznych (B. Muszkalska, T. Nawka). Poruszono kwestię znaczenia dokumentacji Kolbergowskiej dla badań nad folklorem miejskim (B. Lewandowska). 420 KronikaW kolejnej grupie wystąpień omawiano wyniki badań prowadzonych przez etno-logów i muzykologów. Wskazano na twórcze wykorzystanie materiałów Kolberga przez współcześnie działające zespoły folklorystyczne oraz świadome ich pomija-nie przez twórców ludowych i animatorów działających w środowiskach wiejskich (A.W. Brzezińska), zwrócono też uwagę na obecność dorobku Kolbergowskie-go w świadomości twórczej muzyków folkowych (Ł. Smoluch). W podsumowa-niu podkreślono znaczenie postawy badawczej i działalności edytorskiej Kolberga dla dzisiejszej etnomuzykologii oraz przydatność jego zbiorów etnomuzycznych dla prowadzonych współcześnie badań. Jednocześnie zaznaczono jego kompozytorskie dokonania twórcze, które przypominane dzięki działaniom związanym z Rokiem Kolberga 2014 mogą trafi ć do współczesnych melomanów (B. Linette). Czwartą sekcję, zatytułowaną: „Współczesna recepcja dzieła Oskara Kolberga”, poprowadził prof. Waldemar Kuligowski. W jej ramach wygłoszono dziesięć refe-ratów. W pierwszym z nich, „Dzieła wszystkie Oskara Kolberga – propozycja uję-cia energetycznego”, prof. Izabella Bukraba-Rylska podkreśliła zmianę, jaka zaszła w rozumieniu kultury i jej interpretacji. Zaproponowała, by odejść od podejścia ro-zumiejącego i analizować dzieła Kolberga w ujęciu praktycznym oraz pragmatycz-nym, co pozwoli na „energetyczne” pojmowanie zjawisk kulturowych w kontekście postępującej globalizacji. Podobny był duch kolejnych wystąpień. Stawiano w nich pytania o możliwość wykorzystywania prac Kolberga we współczesnej działalności kulturotwórczej instytucji i społeczności lokalnych. Postulowano konieczność de-mitologizacji działań oraz samej postaci Kolberga. Przez wiele lat jego osoba była synonimem etnografi i uprawianej w duchu czasów PRL. Etnolodzy i antropolodzy jeszcze długo po tym okresie próbowali uciekać od etnografi i w stylu Kolbergow-skim. Prof. Magdalena Zowczak, w referacie „Kolberg zapoznany. O przyczynach negatywnej stereotypizacji dzieł Oskara Kolberga w ostatnim półwieczu”, podkre-ślała polityczno-kulturowe konteksty tworzenia wiedzy o ludowości. Jej myśl konty-nuowała dr Agata Stanisz w wystąpieniu: „«Kolbergowskie tematy», czyli jak etno-grafi czna klasyka może stymulować antropologię”, stwierdziła, że tak zwane badania „w starym stylu” (szczególnie ich aspekt metodologiczny) mogą być cenną inspira-cją dla studiów antropologicznych nad codziennością ludzi zamieszkujących wieś. W wystąpieniach akcentowano regionalne znaczenie dorobku Kolberga (np. T. Smo-lińska). Problem regionalizacji został także poruszony w kontekście granic regionów w czasach Kolberga i w czasach współczesnych (A. Paprot). Jak podkreślano, wiele osób niezwiązanych z etnografi ą sięga do jego dzieł, poszukując informacji na temat obrzędowości, na przykład weselnej, w swoim regionie (M. Zych). Podczas dyskusji zwracano uwagę, że przez wiele lat Kolberg spotykał się z nieprzychylnymi opiniami i należałoby dokonać redefi nicji jego postaci oraz poddać ją nowym interpretacjom, wpisującym się we współczesny kontekst kulturowy i społeczne nastroje. Podczas trwającego Roku Kolberga miały miejsce liczne wydarzenia i inicjatywy kultural-ne, które wykorzystywały jego dorobek. Często postać Kolberga traktowano jako remedium na niedostateczny stan wiedzy na temat kultury ludowej poszczególnych regionów etnografi cznych. Różne instytucje kultury nadal chętnie podejmują badania stricte etnografi czne, w których kontynuowana jest myśl Kolberga. 421KronikaNa końcowym, wspólnym spotkaniu uczestników wszystkich sekcji, ich prze-wodniczący przedstawili wnioski z dyskusji, wśród których powracał postulat nowe-go spojrzenia na dorobek autora Ludu.  W kolejnym dniu, 24 maja, zainteresowani uczestnicy konferencji odbyli wy-cieczkę do Wielkopolskiego Parku Etnografi cznego w Dziekanowicach oraz do Mu-zeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie.Ewa Antyborzec(przy współpracy Anny Drożdż, Aleksandry Paprot i Macieja Prochaski)VIII MIĘDZYUCZELNIANA KONFERENCJA ANTROPOLOGICZNA„TEREN W ŚCISŁYM TEGO SŁOWA ZNACZENIU”. „LOKALNOŚĆ – TEORIA I PRAKTYKA”, POZNAŃ, 27-28 MARCA 2014Po edycjach, które odbyły się w Warszawie, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Szcze-cinie i Gdańsku, Międzyuczelniana Konferencja Antropologiczna znów powróciła do Poznania. To właśnie w tym mieście w 2007 roku miało miejsce pierwsze spo-tkanie tego typu. Wówczas studenci zrzeszeni w Studenckim Kole Naukowym im. Bronisława Piłsudskiego przy Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uni-wersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu postulowali, by konferencja miała charakter przeglądu działalności badawczej studentów i doktorantów antropologii. Formuła spotkania sprawdziła się, i w kolejnych latach postanowiono organizować tę konferencję w obrębie konkretnej tematyki, na przykład metod badawczych, pro-blemów etycznych, relacji w terenie, badań terenowych „od kuchni” czy odkrywania, poznawania i porzucania terenu badań.W 2014 roku organizatorzy konferencji – studenci ze Studenckiego Koła Nauko-wego im. Bronisława Piłsudskiego oraz pracownicy i doktoranci Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM – postanowili przygotować to wydarzenie pod ha-słem „Lokalność – teoria i praktyka”. Celem konferencji było stworzenie okazji do spotkania się osób, dla których badania terenowe są ważne. Spotkanie miało służyć wymianie doświadczeń w tym zakresie oraz umożliwić zainteresowanym zapoznanie się z różnorodnymi metodami i praktykami badań zagadnień lokalności. Podobnie jak podczas poprzednich edycji, formuła zakładała prezentację jak najszerszego spektrum zainteresowań referentów oraz wymianę zróżnicowanych doświadczeń badawczych dotyczących zarówno teoretycznej, jak i praktycznej strony badań nad lokalnością. In-

Międzynarodowa konferencja "Dzieło Oskara Kolberga jako dziedzictwo narodowe i europejskie"

https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/14472/1/Antyborzec_Drodz_miedzynarodowa_konferencja_dzielo_oskara.pdf

Międzynarodowa konferencja "Dzieło Oskara Kolberga jako dziedzictwo narodowe i europejskie"

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repozytorium Uniwersytetu Śląskiego RE-BUŚ