Klasyczna charakterystyka czerniaka skóry obejmuje asymetrię zmiany, nierówny brzeg, heterogenność barw orazśrednicę powyżej 5 mm. Współczesne dane wskazują, że ponad 50% czerniaków skóry nie spełnia tych kryteriów.Dlatego podstawą klinicznej diagnostyki różnicowej i kwalifi kacji do biopsji wycinającej jest obecnie dermoskopia.Dla ustalenia rozpoznania i określenia najważniejszych czynników rokowniczych podstawowe znaczenie ma biopsjawycinająca podejrzanych w kierunku wczesnego czerniaka zmian barwnikowych skóry (wycięcie całej grubości skóryi powierzchownej warstwy tkanki tłuszczowej). Wczesne rozpoznanie i chirurgiczne usunięcie czerniaka nie tylkopoprawia rokowanie, ale daje szansę wyleczenia u około 90% chorych. Kolejne etapy postępowania terapeutycznegoobejmują kwalifi kację chorych do radykalnego wycięcia blizny po biopsji wycinającej z właściwymi marginesami orazwykonania biopsji węzła wartowniczego. W przypadku przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych postępowaniemz wyboru jest wykonanie radykalnej limfadenektomii. Zaleca się włączanie chorych na czerniaki skóry o wysokimryzyku nawrotu (przerzuty w węzłach chłonnych i/lub owrzodzenie pierwotnej zmiany) do prospektywnych badańklinicznych nad leczeniem uzupełniającym. Obecność przerzutów odległych wiąże się ze złym rokowaniem. W sytuacjiwystąpienia uogólnienia nowotworu zaleca się wykonanie badania w kierunku mutacji genu BRAF. W stadiumuogólnienia najbardziej właściwe jest stosowanie leczenia w ramach klinicznych badań. Długoletnie przeżycia dotyczągłównie chorych poddanych resekcji pojedynczych ognisk przerzutowych. W systemowym leczeniu — przedewszystkim pierwszej linii — u chorych z obecnością mutacji BRAF V600 znajduje zastosowanie wemurafenib (inhibitorBRAF), a w leczeniu drugiej linii stosowany może być — zgodnie z europejskimi wskazaniami rejestracyjnymi — ipilimumab(przeciwciało anty-CTLA4). Chemioterapia z udziałem dakarbazyny jest postępowaniem mniej efektywnym.The classic criteria for clinical diagnosis of cutaneous melanoma are: asymmetry of the lesion, irregularity of the border,colour heterogeneity and diameter of more than 5 mm. Current data show that over 50% of melanomas do not fulfi llthese criteria. Thus, dermoscopy is currently the standard method for clinical diff erential diagnosis of cutaneous melanomaand for qualifying a lesion for excisional biopsy. Full thickness excisional biopsy of suspicious melanomatousskin lesions likely to be diagnosed as early melanomas is crucial in establishing diagnosis and defi ning prognostic factors. Early diagnosis and surgical removal of cutaneous melanoma not only improves patients’ prognosis, but itis also associated with a approximately 90% likelihood of cure. The next steps in the therapeutic management ofcutaneous melanoma following excisional biopsy are radical scar excision with adequate margins and sentinel lymphnode biopsy. Radical lymph node dissection is recommended in case of regional lymph node metastases. High-riskpatients (lymph node involvement and/or ulcerated primary lesion) should be advised to participate in prospectiveclinical trials on adjuvant therapy. Melanoma patients with distant metastases are still characterised by poor outcomes.In patients with metastatic disease testing for the presence of BRAF gene mutation is recommended. Long-termsurvival is confi ned to selected group of patients undergoing resection of isolated metastatic lesions. In systemic— mainly fi rst-line — therapy of patients with BRAF V600 mutation vemurafenib (BRAF inhibitor) may be employedand in second-line treatment — based on indication approved in Europe — ipilimumab (anti-CTLA4 antibody) maybe used. Dacarbazine-based chemotherapy is less eff ective
