Munín Sánchez, Lara M.

Repositorio da Universidade da Coruña

373As condicións de exercicio da acción decesión ilegal. A propósito dunha sentenza daSala do Social do Tribunal Supremo de7 de maio de 2010Conditions for carrying out illegal redundancy actions.Regarding a ruling by the Social Chamber of the SupremeCourt May 7, 2010LARA M. MUNÍN SÁNCHEZXuíza substituta01 Libro Anuario Traballo.pmd 05/04/2011, 9:49373374ResumoA sentenza do Tribunal Supremo analizada supón un xiro na concepción dunha das acciónsconstitutivas máis habitual (cesión ilegal de traballadores), ao considerar que abonda a vixenciade tal cesión no momento de presentar a demanda para o seu éxito, fronte á postura tradicional,a cal esixía a súa pervivencia ao ter lugar a vista.Palabras chave: cesión ilegal, acción constitutiva, xurisprudencia.AbstractThe Supreme Court ruling analysed here represents a change in the concept of one of the mostcommon constitutive actions (the illegal dismissal of workers),which considers it sufficientfor the dismissal to be legal at the time of its implementation, as against the traditional position,which demanded that such legality to be applicable at the time of the the hearing.Keywords: Illegal dismissal, Constitutive action, Jurisprudence.LARA M. MUNÍN SÁNCHEZ01 Libro Anuario Traballo.pmd 05/04/2011, 9:49374375§1. Este comentario ten a súa razón de ser nunha sentenza da Sala do Social do Tribu-nal Supremo con data de 7 de maio de 2010 (recurso de casación para unificación dadoutrina 3347/2009), que afecta a un asunto de gran repercusión na zona de Ferrol,non só pola empresa a que se refire (Navantia1), senón tamén polas consecuencias quevai ter noutros preitos similares relativos a aquela. O suposto de feito é bastante sinxeloe pode resumirse nos seguintes puntos:a) Desde distintas datas, os traballadores demandantes prestaban servizos como es-pecialistas para unha empresa chamada Eymosa no almacén da empresa Navantia, enFerrol, onde levaban a cabo tarefas de almacenaxe e distribución, o que comportaba arecepción, distribución, repartición, carga e descarga de mercadorías que chegaban ásdependencias de Navantia na citada localidade.b) Nun momento determinado, eses traballadores consideraron que nas súas relaciónsde traballo se estaba a producir unha cesión ilegal desde Eymosa a Navantia e inicia-ron a súa formulación xudicial mediante a presentación das correspondentes papele-tas de conciliación, para despois facelo cunha serie de demandas acumuladas de fixeza,ao abeiro do previsto no artigo 43 do Estatuto dos traballadores.c) As papeletas interpuxéronse nuns casos en novembro, e noutros en decembro, de2005, mentres que as demandas se formularon en xaneiro de 2006.d) No mes de maio de 2006 Eymosa cesa na contrata e faise cargo de actividade dealmacenaxe no centro de Navantia unha nova empresa (Unigel SL).e) Unigel SL comunica o 5 de maio de 2006 a todos os traballadores, incluídos osdemandantes, e a Eymosa, que se subrogaba nas relacións de traballo para a presta-ción de servizos en Navantia.f) Esa subrogación materializouse o día 7 de maio coa sinatura conforme dostraballadores nos documentos individuais expedidos para o efecto. Desde esa data ostraballadores deixaron de prestar servizos para Eymosa.1 Antes denominada Izar e, moito antes, Bazán (produción militar) ou Aesa (produción civil). O seuperiplo histórico pode consultarse nos enderezos web <http://www.navantia.es/irj/portal/anonymous?NavigationTarget=navurl://4c69f36a8992fc001a8283482b706d16&windowId= WID1285531414758> e<http://astilleroscadiz. buques.org/Izar/IZAR.htm>.AS CONDICIÓNS DE EXERCICIO DA ACCIÓN DE CESIÓN ILEGAL.A PROPÓSITO DUNHA SENTENZA DA SALA DO SOCIAL DO TRIBUNAL SUPREMO...01 Libro Anuario Traballo.pmd 05/04/2011, 9:49375376g) A consecuencia daquelas demandas tivo lugar un xuízo oral o 29 de maio de 2006e o Xulgado do Social n.º 2 de Ferrol ditou unha sentenza o 20 de xuño dese mesmoano, que foi anulada pola Sala de Galicia na Sentenza de 23 de maio de 2008, porconstitución defectuosa da relación xurídico-procesual, ao non ser chamada ao proce-so a empresa Unigel SL.h) O Xulgado ditou nova sentenza, estimatoria das demandas, o 21 de novembro de2008. Esta foi revogada pola Sentenza do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia de20 de xullo de 2009, que foi recorrida en casación para a unificación da doutrina e deulugar á sentenza comentada.§2. O problema xurídico discutido nesta resolución é o relativo ao exercicio dunhaacción constitutiva de cesión ilegal2, en condicións un tanto especiais, mais frecuen-tes na práctica: no momento de presentación da papeleta de conciliación a presuntacesión ilegal existía, mais no momento do xuízo oral os traballadores demandantes xapasaran a depender da empresa cedente orixinaria a outra que se fixo cargo da actividadee dos traballadores mediante unha nova contrata, de tal forma que nese punto procesuala cesión xa non existía3. Até agora a solución ao problema era clara4: a acción carecíaentón de contido; conforme a ela esixíase –para o éxito desa acción– que os traballadoresilegalmente cedidos o seguisen sendo no momento do xuízo oral, «posto que a cesiónilegal só podería pretenderse mentres subsista a cesión», que era o criterio asentadopola xurisprudencia tradicional5, de modo que «concluída a cesión, non cabe o exerciciodesa acción de fixeza, aínda que aquela fose ilegal6».No entanto, e de acordo coa sentenza que se analiza, o que Tribunal Supremo modifi-ca é doutrina previa, e agora declara que xa non é preciso que esa situación sigavixente no momento de ter lugar o acto, senón que abondará con que o estivese no2 Sobre a definición desta acción, véxase MARTÍNEZ GIRÓN, J.; ARUFE VARELA, A. e CARRIL VÁZQUEZ, X.M. (2006) Derecho del trabajo. A Coruña, Netbiblo, 128.3 Máxime neste asunto, porque os actores consentiran a sucesión e novación dos contratos.4 Con maior extensión, véxase DE CASTRO MEJUTO, L. F. (2009) La acción constitutiva en los procesoslaborales. A Coruña, Netbiblo, 139-141.5 Véxanse as sentenzas do Tribunal Supremo de 22 de setembro de 1977; de 21 de decembro de 1977;e de 11 de setembro de 1986.6 Véxanse as sentenzas do Tribunal Supremo de 8 de xullo de 2003, recurso de casación para a unificaciónda doutrina 2885/02; de 12 de febreiro de 2008, recurso de casación para a unificación da doutrina 61/07; e de 14 de setembro de 2009, recurso de casación para a unificación da doutrina 4232/08.LARA M. MUNÍN SÁNCHEZ01 Libro Anuario Traballo.pmd 05/04/2011, 9:49376377momento de se presentar a demanda, de ser admitida7. Este cambio de criterio respon-de a unha argumentación baseada en que «os presupostos de actuación dos tribunaisdeben determinarse no momento de presentación da demanda, sendo ineficaces asmodificacións que se produciren con posterioridade tanto a respecto dos feitos comoda norma xurídica». En definitiva, estase a fundamentar a decisión na denominadaperpetuatio iurisdictionis, que anoa os efectos da litispendencia (artigo 411 da Lei deaxuizamento civil), no xeito en que é aplicada por unha sentenza da Sala Primeira condata de 2 de decembro de 2009 (recurso 2117/05). Daquela, se no momento en queprocesualmente se exercita de forma hábil a pretensión a través da demanda se produ-ce a litispendencia, non poden tomarse en consideración as alteracións posteriores; oudito doutra forma, «fixados os termos da litis no momento da demanda, cómpre ana-lizar se nese momento concorren os elementos de feito que conducirían á declaraciónda existencia de tal cesión ilegal».§3. Esta sentenza comporta un cambio moi importante sobre unha acción cuxa naturezaconstitutiva non ofrece dúbida ningunha8 e que é de recente aparición no dereito espa-ñol9, dado que a súa orixe non pode remontarse para alén do Estatuto dos traballadoresde 198010. Non obstante, a súa relevancia práctica non pode negarse, porque a acciónde fixeza é habitual nas contratas e subcontratas, posto que a diferenza entre estas eunha cesión ilegal se esvaece en moitas ocasións, até o punto que se chegou a afirmarque a liña divisoria entre os supostos de subcontratación lícita e de pseudocontrata oucesión ilegal de traballadores baixo falsa aparencia de contrata de obras ou servizos7 Véxanse as sentenzas do Tribunal Supremo de 8 de xuño de 2006; de 20 de abril de 2007; de 30 de maiode 2007; e de 21 de maio de 2008.8 Véxanse as sentenzas do Tribunal Supremo de 3 de febreiro de 2000, recurso de casación para aunificación da doutrina 1430/99; e de 21 de marzo de 1997, recurso de casación para a unificación dadoutrina 3211/96. Tamén as sentenzas do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia de 17 de setembro de2007, recurso 3003/07; de 26 de xuño de 2007, recurso 950/07; e de 8 de xuño de 2007, recurso 1988/07.A definición da expresión, con toda clareza, pode atoparse en MARTÍN VALVERDE, A. e GARCÍA MURCIA, J.(1998) Glosario de empleo y relaciones laborales. Madrid, Oficina de Publicacións Oficiais dasComunidades Europeas-Mundi-Prensa Libros SA, 58.9 Sobre a súa regulación e o seu estudo dentro do dereito comparado, véxase MARTÍNEZ GIRÓN, J. (2007)«El prestamismo laboral en Alemania. Estudio comparativo con la regulación española sobre cesión detrabajadores y empresas de trabajo temporal» Anuario da Facultade de Dereito da Universidade daCoruña XI, 485 e ss.10 En cuxo artigo 43.3 se recollía por primeira vez a acción de cesión ilegal nuns termos que pasaronliteralmente ao artigo 43, parágrafo terceiro, do estatuto vixente, que se converteu no parágrafo cuartoao se introducir un novo parágrafo segundo a través do artigo 12.10 da Lei 43/2006, de 29 de decembro.AS CONDICIÓNS DE EXERCICIO DA ACCIÓN DE CESIÓN ILEGAL.A PROPÓSITO DUNHA SENTENZA DA SALA DO SOCIAL DO TRIBUNAL SUPREMO...01 Libro Anuario Traballo.pmd 05/04/2011, 9:49377378ha de ser trazada de acordo coa doutrina do empresario efectivo11. O recurso ás con-tratas e subcontratas en grandes empresas, algunhas de presenza destacada en Ferrol(por exemplo, Navantia), é cotián e provoca preitos reiterados en que se debate des-lindar o que son verdadeiras contratas das simples pseudocontratas.Finalmente, o xiro producido no tocante a esta acción constitutiva formula como últi-mo interrogante a posible extensión de efectos a outras accións da mesma natureza;en concreto, que acontecerá coas accións de resolución de contrato, entre outras, queaté este momento, esixen que a relación siga vixente. Repetiuse que o éxito da acciónbaseada no artigo 50 do Estatuto dos traballadores esixe que o contrato estea vivo nomomento de se ditar a sentenza, porque a sentenza ten nestes supostos carácter cons-titutivo e –de prosperar a acción– declara extinguido o contrato na mesma data en quese dita12. Porque, malia ser certo que a Sentenza da Sala do Social do Tribunal Supre-mo non se pronuncia de xeito xeral sobre as accións constitutivas, a súa fundamentaciónxurídica ten unha indiscutible aplicación xeral, polo que é dubidoso que poida oporsea doutrina tradicional de subsistencia da prestación de servizos no exercicio da acciónderivada do artigo 50 do Estatuto dos traballadores, cando no momento de presentar ademanda o actor segue prestándoos e despois abandona o traballo; a perpetuatioiurisdictionis proxectaría todos os seus efectos. Quizais algunha outra resoluciónxurisprudencial posterior aclare este punto ou volva ao criterio tradicional de que acesión ilegal só pode exercitarse «mentres subsista a cesión».11 Véxase a Sentenza do Tribunal Supremo de 30 de maio de 2002, recurso de casación para a unificaciónda doutrina 1945/01.12 Véxase as sentenzas do Tribunal Supremo de 29 de decembro de 1989, recurso de casación por infracciónda lei (Repertorio de jurisprudencia de Aranzadi 9100); de 11 de abril de 1990, recurso de casación porinfracción da lei (Repertorio de jurisprudencia de Aranzadi 3463); e de 22 de maio de 2000, recurso decasación para a unificación da doutrina 2180/99.LARA M. MUNÍN SÁNCHEZ01 Libro Anuario Traballo.pmd 05/04/2011, 9:49378

As condicións de exercicio da acción de cesión ilegal. A propósito dunha sentenza da Sala do Social do Tribunal Supremo de 7 de maio de 2010

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repositorio da Universidade da Coruña