Taha Toros Arşivi, Dosya No: 55-Adalet Ağaoğl

Ağaoğlu, Adalet

Istanbul Sehir University Repository

KÜLTÜR-YAŞAM
Adalet Ağaoğlu ile “Hayır” romanı ve “intihar” üzerine bir söyleşi
Umutsuzluğun umudu
AĞAOĞLU — "Hayır”  romanında, çağımız insanının direnişini, 
başkaldırı yollarını ve seçeneklerini ele alıyor.
POR TR-g/ADALET AĞAOĞLU
Romanla dolu yaşam
1929 yılında Nallıhan’da doğdu, Ankara 
Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğıafya Fakültesi 
Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitiren 
Ağaoğlu, 1951 yılında Ankara Radyosu’na 
girerek dramaturgluk, Radyo Tiyatrosu 
Müdürlüğü, TRT kurulduktan sonra da 
program uzmanlığı yaptı. 1953 yılında 
Ankara’da oynanan “Bir Piyes Yazalım” oyunu, 
ilk tiyatro denemesi oldu. Radyo oyunlarından 
“Yaşamak” Fransız ve Alman radyolarında da 
yayımlandı. İlk romanı “ölmeye Yatmak” 
1973’te yayımlandı. Diğer romanları; “Fikrimin 
İnce Gülü” (1976), “Bir Düğün Gecesi” (1979), 
Yaz Sonu (1980). Yazarın hikâye kitapları ise 
“Yüksek Gerilim” (1974), “Sessizliğin İlk Sesi” 
(1978), “Hadi Gidelim” (1982). Oyunları; 
“Evcilik Oyunu”, “Çatıdaki Çatlak”, 
“Sınırlarda”, “Tombala”, “Kendini Yazan 
Şarkı”. The Readerss Encylopedia of World 
Drama adlı tiyatro ansiklopedisinde, dünya 
tiyatro yazarları içinde yer alan Ağaoğlu, “Üç 
Oyun”la Türk Dil Kurumu 1974 Tiyatro 
ödülü’nü, “Yüksek Gerilim” ile 1975 Sait Faik 
Hikâye Armağam’nı, “Bir Düğün Gecesi”yle de 
1979 Sedat Simavi Vakfı ödülü’nü, 1980 Orhan 
Kemal Roman Armağam’m ve 1980 Madaralı 
Roman ödülü’nü aldı.
Y U R D A G U L  E R K O C A
Adalet Ağaoğlu, son romanı “Ha- 
yır...”la, ilk iki kitabı “Ölmeye 
Yatmak” ve “Bir Düğün Gecesi” 
olan üçlemeyi tamamlamış oluyor. 
Geçen yılın “çok satan kitaplar” lis­
telerinde yer alan “Hayır...”da “Öl­
meye Yatmak”ın Doçent Aysel De- 
reli’si profesör olarak çıkıyor karşı­
mıza. Yine sunulanı sorgulayan, ken­
di bilgisini oluşturmaya çalışan Prof. 
Aysel, bu kez “Yenins” aracılığıyla 
geleceği de arıyor.
Toplumbilimci Prof. Aysel’in ha­
zırladığı “Aydın İntiharları ve Gele­
ceğin Başkaldırısı” adlı akademik ça­
lışma, neredeyse “Aydın İntiharları” 
başlıklı bir inceleme kitabını ortaya 
çıkartacak denli derinlemesine ve 
kapsamlı yer alıyor kitapta. Camus’- 
nün “en ciddi felsefe sorunu” olarak 
kabul ettiği “intihar” konusunda ko­
nuşmayı öneriyoruz Ağaoğlu’na. Ve 
ilk sorumuz “Neden intihar?” 
oluyor.
AĞAOĞLU — Tarihboyu pek çok 
düşünürü, yazarı derinden ilgilendir­
miş, bazılarında, hatta en karşı ol­
dukları anda bir edim haline gelmiş 
bu olgu. Son otuz yedi yılda üç as­
ker darbesi yemiş ve değişim sancı­
larını bu baskılar altında geçiren top- 
lumumuzda aydın ya da değil, insa­
nımızın belki de ilk kez bu kadar yo­
ğunlukla yüzleşmek durumunda kal­
dığı bir olgu niteliği kazanmış olsa 
gerek. “Hayır.Tdaki intihar izleği, bir 
anlamda da bu olgunun yazarı tara­
fından sezilmesidir.
— Düşünce tarihinde yaşamlarını 
intiharla sonlandıran Stoacılar var. 
Ki bunlar, insanların kendi sonları­
nı kendilerinin belirlemeleri gerekti­
ğini savunurlar. İntihara böylesi bir 
yaklaşım için siz ne diyorsunuz?
AĞAOĞLU — Stoacılık, tarih 
içinde evrildi, insanların kendi son­
larını kendilerinin belirlemesi gereği, 
yerini insanların kendi havadarını
kendilerinin belirlemesi gibi durum­
lara bıraktı. Efendiye başkaldırı, sı­
nıf mücadelesi, özgürleşme... Buna 
‘direniş’ dendi. Ben roman yazarıyım 
ve düşünceyi hayatla birleştirmeye en 
yatkın alan olduğu için roman yaz­
mayı severim. Bu bakımdan ‘direniş1 
le de epey alışverişim oldu. Çünkü di­
reniş insan hayatında tek yönlü bir 
durum değil.
— Prof. Aysel’in savunularından, 
kendi iç tartışmalarından yola çıkar­
sak gerçek aydının en geçerli seçeneği 
intihardır demek mümkün olur mu?
AĞAOĞLU — “Hayır..!’da kendi­
ne başka bir yer, başka bir ufuk se­
çen de var, hayatta kalıp işini devlet­
ten ve resmi ideolojiden bağımsız ola­
rak en iyi yapmaya çalışan da “Ha­
yatın yakasını koyvermeyelim 
dostlarım" deyip kendini pencereden 
aşağı bırakan da... Hayatta her şey 
kadar intihar da var. Roman öner­
mez. Okuru düşünmeye çağırır. Ha­
yat üstüne olduğu kadar ölüm üstü­
ne de...
— Romanda Prof. Aysel’in ağzın­
dan, intiharla ilgili akademik çalış­
maya geniş yer veriyorsunuz. Böyle 
bir düşünsel temele neden gerek 
duydunuz?
AĞAOĞLU — Zamanımız üstü­
ne yeterince düşünmüyoruz. Bizim 
için en önemli sorun günlük hayat
olup çıktı. Salt günlük hayat içinde 
debelenip durursak hayatı nasıl an­
lamlandıracağız. Zaten anlamlandı­
rılmıyor da. Yeni düşünceler yeni ha­
reket alanları yaratamıyor, tam isten­
diği gibi, düşünemez keşfedemez 
olup çıkıyoruz... Prof. Aysel umut­
suzluğun umudunu yaratıyor bende. 
Ben bir bilim adamımızın, tsmaU Be­
şikçi olayının üstünde bile yeterince 
durduğumuzu sanmıyorum.
Beşikçi olayının büyük önemde 
boyutları vardı. Resmi öğreti nasıl bir 
öğreti olursa olsun, o öğretilerin sul­
tası altında bilim yapılamayacağı du­
rumu var. “Üstünde durulmadı, çün­
kü altında Kürt sorunu...vardı” gibi
bir özür aramak... Budur işte resmi 
ideolojiyle uzlaşmak. Sonra da ba­
sında, TV’de günlerce Bulgaryada re­
hin tutulup Özal’ın özgürleştirdiği 
Aysel! Bundan büyük ikiyüzlülük 
olamaz... Romanın kahramanının 
toplumbilimci olması bir romana ye­
dirilmesi kolay olmayan düşüncele­
rin irdelenişi bakımından olanaklar 
sağladı.
— “Bir Düğün Gecesi”nde de in­
tihan çağnştıran bölümler vardı. Siz 
hiç intihar etmeyi düşündünüz mü?
AĞAOĞLU — Aşk, delilik, yaş­
lılık, özgürlük, cinayet, ölüm vb. üs­
tüne düşündüğüm kadar düşünmü­
şümdür. Hayır henüz hiç deneme­
dim. Ona bakarsanız ne aşkı kendi 
anladığım biçimde yaşadım, ne de­
lirdim, ne cinayet işledim şimdiye ka­
dar.
— İntihar, romanınızda bir baş- 
kaldın olarak ele alınıyor. Bu tür bir 
başkaldırıyı da genellikle aydınlar se­
çiyor. Buna belli anlamlarda gücün 
tükenmesi de diyebilir miyiz? Başkal­
dırının başka biçimleri de var.
AĞAOĞLU — Romanda başkal­
dırı biçimlerini epey gösterdim sanı­
yorum. Bunun, üniversitelerdeki du­
rumu var, bunun mahkemelerdeki 
durumu var, sokaktaki durumu, aşk­
taki durumu, ne bileyim kişiyi yen­
meye azmetmiş her şeye karşın şeker 
pembesi terlikler, gül goncalı çorap­
lar, mercan küpeler ve yeni bir insan 
düşüyle karşı durulmuş değişik du­
rumlar var. Başka ne diyebilirim? ö r ­
gütlü savaşım?
Ama ben parti programı yazmıyo­
rum ki... Düşünsel bir faaliyet sonu­
cu intihan, hayır hiç de gücün tüken­
mesi, yeniliş, kaçış gibi görme eğili­
minde değilim. Tam karşıtı alçakgö­
nüllülüğü hiç kaldırmayan güçlü bir 
başkaldırı intihar. Ancak gücü de an­
lamı da yapanından menkul. Güç­
süzlük ya da kaçış demek kolay yol. 
Ben bunu diyemem, zorba bir yargıç 
yerinde olmak istemem. Başkaldırı­
nın her çeşidi insanın hakkıdır.
. ■ L 11 OCAK 1988
Devlet Opera ve 
Balesi’nde
Kültür Servisi —  İstanbul 
Devlet Opera ve Balesi’nde 
sergilenecek yeni oyunlar 
belirlendi. Donizetti’nin 
“Rita” ve F. Wolf-Ferrari’nin 
“ Susanna’nın Sırrı” operaları 
29 ocak cuma günü 
repertuvara katılıyor. Şubat 
ayında yeni çocuk operası 
"Bremen Mızıkacıları” 
sahnelenmeye başlayacak. 
Guiseppe Verdi’nin "İl 
Travatore” operası İtalyanca 
olarak mart ayında 
sergilenecek. Nisan ayında 
Puccini’nin "İl Tabaro” ve 
“Gianni Schicchi", mayıs 
ayında ise Gounod’un 
Faust ”  operaları 
sahneleniyor. Cengiz Tanç’ın 
"İnsanın Yükselişi”, 
Borodin’in "Prens tgor”, 
Sibelius’un "Bebek” adlı 
baleleri de Oytun Turfanda 
tarafından şubat ayında 
sahneye konuluyor.
Aksyonov
KrokodiVde
MOSKOVA (AP) — Sovyetler 
Birliği'nde yayımlanan mizah 
dergisi “Krokodil", ABD’ye 
iltica eden ve 1981'de Sovyet 
yurttaşlığından çıkarılan yazar 
Vasili Aksyonov’un bir 
yazısından bölümlere yer 
verdi. Krokodil'de yer alan 
bölümlerin, Aksyonov'un 
daha önce "Reader’s Digest” 
dergisinde yayımlanan “Biz 
Amerikalıyız” başlıklı bir 
yazısından alındığı belirtildi. 
Krokodil’in, I980’de ülkede 
ayrılışından bu yana 
Aksyonov'dan yazı 
yayımlayan ilk resmi Sovyet 
yayın organı olduğu öğrenildi. 
Aksyonov’un Sovyetler 
Birliği'nde yaşadığı ve gözden 
düşmediği sıralar toplam 5 
milyon adet kitabı 
yayımlanmıştı. Sovyetler 
Birliği'nde 1979 ’da kapatılan
* 0 0 1 5  1 3 8 5 4 0 0 6 *


Adalet Ağaoğlu ile "Hayır" romanı ve "intihar" üzerine bir söyleşi:Umutsuzluğun umudu

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/173315/3/001513854006.pdf

Adalet Ağaoğlu ile "Hayır" romanı ve "intihar" üzerine bir söyleşi:Umutsuzluğun umudu

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository