Taha Toros Arşivi, Dosya No: 236-Behice Boran.

Not: Gazetenin "Ankara Notları" köşesinde yayımlanmıştır

Ekmekçi, Mustafa

Istanbul Sehir University Repository

11 OCAK 1987
ANKARA NOTLARI
MUSTAFA EKMEKÇİ____________
Behice Boranla Bir 
Görüşme...
Behice Hanım'la Brüksel'de konuştum. Okurlar izlemişlerdir, çok 
kişiyle konuştum. Dışarıda nasıl yaşıyorlardı? Nasıl geçiniyorlar­
dı? Bunları da Türkiye'de merak edenler olmaz mıydı?
Behice Hanım'la 16.30'da buluşacaktık. Evi arayıp bulmam güç 
oldu doğrusu. Bir kahveye oturup saat doldurdum. Saat 16.30'a 
geldiğinde, sokağa girince, evin kapısında beni bekler buldum. Sır­
tında pardesü vardı. Ağarmış saçlarını örtmüştü. Az kalabileceği­
mi söyledim:
— Keşke daha erken bir saat verseydim, boşuboşuna kahvede 
oturmuşsun... dedi. Sabahtan beri dokuz kapının ipini çektim, ta­
nıdıklara uğradım, onlara uğramayıverirdim...
Brüksel’in oldukça kıyı mahallelerinden birinde, eski bir evde 
oturuyordu. Merdivenleri daracaktı.
— Bu evleri onarmışlar, oturulur duruma getirmişler ama merdi­
venlerine dokunmamışlar, onlar yine daracık kalmış...
Böyle dedi. Türkiye’den haberler sordu. Sağlığı iyi görünüyor­
du. Emekli olmaya niyetli görünmüyordu...
— Çok sürmez Türkiye'ye dönersiniz... dediğimde,
— Vakın bir zamanda dönebileceğimizi sanmıyorum! dedi. Her 
zamanki gerçekçiliğindeydi.
Çok soru filan sormadım. Uğur Mumcu , bir süre önce Alman­
ya’da Dusseldorfta konuşmuş, Cumhuriyet'te bu, yazı dizisi ola­
rak çıkmıştı...
Türkiye'de son günlerde tartışılan, yeni bir sol parti kurulması 
konusunda ne düşündüğünü sordum:
Aybar’la aralarındaki köprüleri çoktan attıklarını biliyordum. Pek 
olumlu değildi yanıtı. Ona göre Aybar, 1960 başlarının Aybar'ı 
değildi.
Behice Boran, 12 Eylül’den sonra Mamak'ta yargılanmış, bir süre 
yattıktan sonra salıverilmişti. Eşi Nevzat Hatko, Sofya’da saynevinde 
yatıyordu. Onun yanına gitti. Bir süre Bulgaristan'da kaldıktan sonra 
Brüksel’e geçti. Nevzat Hatko ölmüş, cenazesi İstanbul'a getirilip 
toprağa verilmişti. Oğlu Dursun büyümüştü. İstanbul’da bir yayı­
nevinde çalışıyordu. Metih Cevdet Anda/m  1951’lerde yazdığı, Ruhi 
Su'nun seslendirdiği "Dursun Bebek" değildi artık.
Behice Hanım Dursun'a gebeyken, Barışseverler Derneği da­
vasında tutuklanmış, cezaevine konmuştu. Behice Hanım, Dur- 
sun’u cezaevinde dünyaya getirmedi. Bir süre cezaevinden izinli 
olarak salıverildi. Melih Cevdet’in "Dursun Bebek" şiiri şöyle:
“Merhaba Dursun bebek merhaba/lşte su/lşte ışık/lşte hava/İş­
te Dursun bebek bizim dünya.
Dandini dandini das tana/Dursun bebek uyusun/Uyusun da aman 
çabuk büyüsün/Danaiar girmiş bostana.
Daha neler var, neler var daha/lşte kundak/lşte hapis/lşte kav- 
ga/lşte Dursun bebek bizim dünya.
Dandini dandini dastana/Bostana girmiş danalar/Böyle tosun­
lar doğursun yarına ninni/Bizimaslan gibi analar..."
— SHP’yi nasıl buluyorsunuz? diye sordum Behice Hanım’a:
— Daha ortada bir şey görünmüyor ki; daha kişiliğini, kimliğini 
bile belirleyemedi. Dış politikadaki görüşleri belirsiz. NATO konu­
sunda ne düşünüyor, söyleyemiyor...
Behice Boran, Avrupa’da “siyasal sığınmacı" olarak yaşıyor. Üç 
ay Brüksel’de kaldıktan sonra, Almanya’ya Düsseldorf’a Osman 
Sakalsız’m yanına geçti. Brüksel'de evinin yakınında bir park var, 
o parkta yürüyüş yapıyormuş. Siyasal sığınmacı olarak, saptanan 
bir aylığı olduğunu Uğur Mumcu yazmıştı. Boran, 12 Eylül'den son­
ra yurttaşlığı ilk yitirenlerden. Kararın iptali için Danıştay'a başvur­
muş, istemi reddedilmiş. Ankara'da Kavaklıdere'de bodrum katta 
bir dairesi vardı, ona da elkonulmuştur sanıyorum. Yurttaşlığı yiti­
renlerin mallarına elkonuyor. Bu da ters bir uygulama. Yurttaşlığı 
yeniden kazandığında, elkonulan yerler ne olacak?
Yurttaşlığı yitirme konusunda gözlemlerim o ki, 12 Eylül'ün baş­
larında, en sıcak günlerinde, ilk çağrılanlar topun ağzındaydılar. 
Yanıt versin vermesin, hemen yurttaşlığı yitirdikleri Resmi Gaze- 
te’de yayımlanıp yürürlüğe konuverdi. Kimbilir, kuruların arasında 
yaşlar da gitmiştir, ne bileyim? Ölüm cezalarının uygulanmasında 
da öyle olmuştur belki de...
Yurttaşlığı yitirme olayı yanlış anlaşılıyor, “yurttaşlıktan çıkartma" 
olayı ile karıştırılıyor. İkisi aynı şey değil. Yurttaşlığı yitiren bir kişi, 
-cezası neyse katlanarak- istediği zaman yurduna dönebilir. Bir 
de kimileyin, vatandaşlığa alma konusunda işlemler öyle çabuk 
yürütülüyor ki, örneğin Bulgaristan’dan Türkiye’ye sığınan halter­
ci Naim Süleymanoğlu'nun işlemleri belki iki dakika bile sürmedi. 
Demek ki, bu işlemlerde de "çifte ölçü" kullanılıyor. Kimine yurt­
taşlığı yitirirken çabuk, kimine yurttaşlığı kazanırken çabuk. Uy­
gulamada da, yurda bağlı olmak, işbaşındaki yönetime bağlı ol­
mak biçiminde yorumlanıyor. Yorum yanlış elbette...
Kimsenin yurtseverliğinden kuşkulanılamaz. Bu hak kimseye ve­
rilmemiştir.
Nihat Sargın Brüksel'deydi. Behice Hanım sık sık onlara gidi­
yordu. Başka dostları vardı, akşam yemeklerinde buluşup konu­
şuyorlar, özlem gideriyorlardı. Birbirleriyle konuşmayanlar da var­
dı. Bir noktada, eski küskünlükler sürüyor gibi geldi bana.
Yurtdışında, siyasal sığınmacılar, belki Türkiye'den kaynaklanan 
bir hava ile yalnız bırakılmak mı isteniyorlardı? Türkiye'den giden­
lerin çoğu onlardan uzak duruyor, gazeteciler pek semtlerine uğ­
ramıyorlar mıydı? Elçilikler, konsolosluklar zaten ilgili değiller miydi?
Yurtdışına gidenler niye gittiler? Yönetimler bunun üzerinde uzun 
uzun düşünmelidirler. Bir ülkede, "işkence tezgâhlan" olduğu yay­
gınlaşırsa, dışarı gidenleri, orada yaşamlarını sürdürenleri nasıl 
karşılarsınız? Ülkede, doğal cezaevi koşulları olsa giderler miydi? 
Bir düşünün bakalım...
Behice Hanım çay yapmak istedi. Akşam olmuştu. Ortalık ka­
rarmıştı. özür diledim.
—  Ama ben zaten çay yapacağım. Bir çay içelim ne olur? dedi. 
Çay içmeden ayrıldım yanından...
★  ★  ★
Ankara'da 17 temmuzda kuruluş hazırlıklarını yapıp tüzelkişilik 
kazanan “insan Haklan Demeği"'nin başına gelmeyen kalmadı. Der­
neğin tüzüğü, içişleri Bakanlığı'nca bir türlü beğenilmedi, ikinci 
kez, bakanlıktan derneğe gelen yazıda, derneğin tüzükteki amaç 
ve etkinliklerinin yine siyasal nitelik taşıdığı, anayasa ve Dernek­
ler Yasası’na aykırı olduğu, bu nedenle değiştirilmesi bildirildi. Bu, 
İnsan Hakları Derneği’nin çalışmalarını kösteklemekten başka bir 
şey değildi.
insan Hakları Derneği 6-7 ay içinde, yurtiçi ve yurtdışı etkinlik­
lerinden ötürü önemli bir kimlik kazandı. Dışarıdan gelen resmi, 
yarı resmi tüm kuruluşlar, derneği ziyaret ediyorlar. Son olarak Tür­
kiye'ye gelen Balfe de, dernek yöneticileriyle görüşerek, Türkiye^ 
de insan hakları konusunda bilgi aldı, insan Hakları Derneği'nin 
merkezi, Ankara'da Konur Sokak 15/3’te. Yürütme kurulunda şu 
kişiler var:
Başkan: Nevzat Helvacı, Yardımcısı: Laman Fırtına, Genel Sek­
reter: Akın Birdal, Genel Sekreter Yardımcısı: Aykut Başçıl, Genel 
Sayman: Vecihi Timuroğlu. Yönetim Kurulu üyeleri: Nuri Karacan, 
Gülten Akın, İbrahim Açan, Bekir Doğanay, Şaziment Sülekoğlu, 
Erbil Tuşalp.
insan Hakları Derneği’nin bugün bir toplantısı var. İzmir, İstan­
bul, Adana ve Ankara’dan katılacak yöneticiler, içişleri Bakanlığı­
ndan gelen yazı üzerine görüşecekler. Bu toplantıyı radyo ile TV 
elbette vermeyecekler!
Taha Toros Arşivi


Behice Boran'la bir görüşme...

http://openaccess.marmara.edu.tr//bitstream/11424/167065/3/001513774006.pdf

Behice Boran'la bir görüşme...

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository