Taha Toros Arşivi, Dosya No: 62-Kız Kulesiİstanbul Kalkınma Ajansı (TR10/14/YEN/0033) İstanbul Development Agency (TR10/14/YEN/0033

Ersöz, Cezmi

Istanbul Sehir University Repository

GÜNEŞ
8 YAŞAMIN İÇİNDEN
Kız Kulesi’nin hayatı roman
Cezmi Ersöz
BOGAZ’m orta yeri Kız Kuiesi’dir 
ve 2400 yaşındaki Kız Kulesi’nin 
hayatı buruk bir romandır. Ne 
onun kimi sevdiği bellidir, ne onu 
kimin sevdiği. Bu içli ve zarif ka­
dın, olmadık insanların dünyasın­
da oldukça hırpalanmış ve kadri 
bilinmemiştir. Ama o ağzını açıp 
bir tek gün bile şikâyet etmemiş, 
zerafetini ve erdemini her zaman ti­
tizlikle korumuştur. Ya içi? İçine 
girdik: Perişan. Yıkık, dökük. Ağ­
lamaklı. Tıpkı hayatı boyunca sev­
miş, ama hiç sevilmemiş güzel ka­
dınlar gibi içi. Bence, Kız Kulesi 
karşılıksız aşkların mabedi olma­
lı. Aşklar neden böyle yarıda biti­
yor ona sormalı. Mutlaka bir diye­
ceği vardır.
İstanbul’un hizmetinde
Onca yaş yaşamış, neler görme­
miş ki; Atinalı kumandan Alkibi- 
ades tarafından Karadeniz’den ge­
len gemileri kontrol altına almak 
için yapılmış. Daha sonra BizanslI 
İmparator Komnenos tarafından 
kale haline getirilmiş. Türkler bu­
rayı ahşap bir kuleye çevirmişler ve 
tepesine de bir meşale koydurmuş­
lar, ama bu meşale bir gece Kız Ku- 
lesi’ni yakmış, harabeye çevirmiş. 
Damat İbrahim Paşa yeniden taş­
tan yaptırmış. Bir ara, koleralı has­
talara karantina görevi yapmış. 
Daha sonra Fenerler ldaresi’ne ve­
rilmiş. Askerler mülkiyetini elleri­
ne geçirmişler ve bir süre kullan­
mışlar. Ve sonra “ Alın bir de siz 
kullanın” diye sivillere devretmiş­
ler. Leandros, sevgilisi Hero’ya ka­
vuşmak için yüzerken gözleri 
ününde boğulmuş. İmparator kızı 
Leandra burada yıllarca tutsak ya­
şamış. İmparator Konstantin’in kı­
zının yılan zehiriyle kıvranarak 
ölüşünü çaresizlikle seyretmiş. Bat­
tal Gazi zorba askerleriyle burayı 
basıp Üsküdar tekfurunun güzel 
kızını alıp kaçırmış. Daha neler ne­
ler... Kız Kulesi’nin hayatı roman­
dır, roman.
Şimdi Kız Kulesi, Türkiye De­
nizcilik İşletmeleri İstanbul Liman 
lşletm esi’nin kullanım ında. 
1983’de, 1966’dan itibaren (ve ha­
len) Kız Kulesi’nin mülkiyetini elin­
de tutan Boğaz Komutanlığının 
kullanım hakkı buraya geçmiş. 
İçerde irili ufaklı birçok odada as­
kerler yatıp kalkıyormuş. Bazı 
odalarda radarlar, hurdaya çıkmış 
jeneratörler ve çeşitli makineler du­
ruyor. Bazı odalar kilitli ve içerde 
ne olduğu kimse tarafından bilin­
miyor. Hemen, Kız Kulesi’ne bir 
ara siyanür depolanıp depolanma­
dığını soruyorum: Evet, depolan­
mış. Denizyollarına ait olan siya­
nür şişeleri ambarlarda yer olma­
UZAKTAKİ GÜZEL- BizanslIlar zamanında yapılan bu gizemli kuleyi İstanbul halkı yıllardır uzaktan seyrediyor. 
Tüm bir Osmanlı tarihine tanıklık eden Kız Kulesi’nin halka açılacağı konusu söylenti olmaktan öteye gitmedi.
yınca buraya getirilip depolanmış 
bir süre: Düpedüz intihara teşvik! 
Kız Kulesi şu an Boğaz’a giriş ve 
çıkışlarda gemi trafiğini kontrol et­
mek için kullanılıyor. 8 saatlik var­
diyalarla çalışan telsizciler güney­
den gelen gemilere, Karadeniz’den 
gelen gemilerle çarpışmamaları için 
çeşitli uyanlar yapıyorlar. Bir tür 
deniz trafik polisliği gibi bir iş. Kız 
Kulesi’ndeki telsizciler gerekli bil­
gileri Harem’deki kontrol istasyo­
nuna bildiriyorlar. Harem’dekiler 
de Boğaz’dan geçen gemi kaptan­
larına. Karadeniz’den gelen gemi­
lere de bu tip uyarılar Kavak ve 
Umur yeri kontrol istasyonların­
dan yapılıyor. Bir de Kandilli’de 
Ara Kontrol İstasyonu var, Bütün 
bu kontrol istasyonları sayesinde
Boğaz’daki deniz trafiği “ nispe­
ten” kazasız belasız işleyip duru­
yor.
Kız Kulesi’nin ve telsizcilerin gü­
venliğini Liman işletmeleri’ne bağlı 
görevliler sağlıyor. Bellerinde ta­
bancaları, kaş hizalarına inmiş si­
yah ve bıçkın şapkalarıyla. Biz git­
tiğimizde, Pötürgeli Metin Özer 
08.00-16.00 nöbetini sürdürüyor­
du. Bizi esas duruşta karşıladı ve 
tok sesiyle künyesini okudu. (Çüp- 
kü yanımızda amiri Liman İşletme­
leri Müdür Muavini Nedim Özcan 
vardı). Görevini çok sevdiğini ve 
Kız Kulesi’nde bekçilik yapmanın 
ayrıcalıklı bir iş olduğunu da belirt­
ti. ‘Elhamdülillah’ tabanca kullan­
masını da çok iyi biliyordu. Kız 
Kulesi’ne sandalların ve diğer de­
niz taşıtlarının en fazla 10 metre 
yanaşabileceklerini söyledi. “Yok­
sa ateş emri mi var?” diye sordum. 
“ Hiç olur mu, güzel kelime telaf­
fuzumuzla ikaz ediyoruz onları” 
diye yanıt verdi. En üst kâttaki 
gözcü kulesinin yanında telsizciler­
le birlikte yattıkları yatak odaları 
ve küçücük mutfakları var. Kız 
Kulesi’ne vardiyalarını almaya ge­
lince yanlarında getirdi) be­
driyle kendilerine burad;. 
yemekler hazırlıyorlarmış. Lainuk 
yemek harcırahları 2 bin lira, gü­
venlik görevlilerinin. Bu yüzden, 
Pötürgeli Metin Özer balık tutmayı 
çok iyi öğrenmiş. Tutup hemen ta­
ze taze yiyorlarmış. Güvenlik gö­
revlileri, ayrıca, geceleri görev ba­
şında uyumamak için habire koyu
« çay içiyorlarmış. İstanbul’un esra­
rım anlamak için belki de en iyi sa­
atler, gece yarısından kuşluk vak­
tine kadar Kız Kulesi’nde geçirilen 
saatlerdir. Ama Kız Kulesi’ni bek­
lemenin bu esrarengiz keyfi, sisli ve 
dalgalı günlerde burada görev ya­
panlar için korkulu bir sürgüne dö­
nüşüyor. 3-4 gün mahsur kaldıkları 
oluyormuş. O zaman, Kılavuz Ser­
vis İşletmeleri’ne bağlı botlar açı­
ğa yanaşıp, oradan yiyecek alıyor­
larmış onlara. Tabii, durum, yet­
kililer tarafından mahsur kalan gö­
revli ailelerine hemen bildiriliyor: 
“ Sis var, kocanız bu akşam eve ge­
lemeyecek, merak etmeyin.”
Kız Kulesi’ni bekleyen Pötürge­
li Metin Özer, Kız Kulesi’nin dra­
matik hayat serüvenini pek bilmi­
yor, ama bu yaz kızını mutlaka bu­
raya getirecek. Onunla burada ba­
lık tutacak. Ahtı var. Bu işi yapa­
cak. Yoksa, kızının dilinden kur­
tulması mümkün değil. Yoksa, 
mahallenin bakkalına kasabına 
“ Kız Kulesi’ni bekliyorum” diye 
hava atmak kolay.
Gidiş o gidiş
Şu an Kız Kulesi’nin geleceği 
hakkında hiç kimsenin bir şey bil­
diği yok. Liman İşletmeleri yetki­
lileri, Kız Kulesi’nin mülkiyeti Bo­
ğaz Komutanlığı’nda olduğu için 
hiçbir girişimde bulunamıyorlar. 
Boğaz Komuıanlığı’ndan ise ne ses 
var, ne de soluk. Eşyalarını bıra­
kıp gitmişler, belki yine geliriz di­
ye. Gidiş o gidiş. Ne bir mektup, 
ne bir haber. Oysa duvarları rutu­
betten yaprak yaprak dökülüyor, 
cihazlar paslanmış ve her yere ge­
lişigüzel bırakılmış, camları kırıl­
mış, odalar virane halinde. Yok, 
Kız Kulesi hakkında uydurulan ve 
yalan yanlış bilinen efsanelerle oya­
lanmayı bırakıp, ona, onu bütün 
benliğiyle ömür boyu sevecek bir 
aşık bulmalı. Ama bu zamanda ne­
rede böyle aşık? Herkes, ona, ge­
tireceği kâr açısından bakar. Ol­
sun, baksın. Onu hoş tutsun da. 
Mesela Üsküdar Belediyesi. Olur 
mu? Her şeyi bırakın, tarihi bo­
yunca tatmin edilmemiş, yani ya­
şayan aşklara mekan olan Kız Ku­
lesi’nin 1836-1837 yılında büyük 
bir kolera salgınının yaşandığı İs­
tanbul’da karantina olarak kulla­
nıldığını düşünün. Acılar içinde in­
leyen hastalara kucak açtığını ha­
yal edin. Onun güzelliğine duydu­
ğumuz hayranlığa minnet duygu­
lanma da kaun. Onu tanıdıkça da­
ha çok sevin!
(Size bir sır vereyim mi? Aslın­
da Kız Kulesi, Galata Kulesi’ne 
aşık gizliden gizliye. Balıklarla 
mektuplaşıyorlar. Aşklarını kimse­
ye açmıyorlar. Kavuşmak, mutlu 
olmak istemiyorlar ve hep aşık kal-
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği 
Taha Toros Arşivi
1 3 9 5 0 0  6 *


Kız Kulesi'in hayatı roman

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Istanbul Sehir University Repository