Vahl, H.A.

Wageningen Yield 

‘ MINERALENREDUCTIE BIJ VLEESKALKOENEN; WAT IS HAALBAAR ?
dr. H.A. Vahl
CLO-Instituut voor de Veevoeding “De Schothorst”, Lelystad
De afgelopen tien jaren is er in de veehouderij veel aandacht besteed aan de mestproblematiek.
Door de recente aandacht in het kader van “Mineraal Centraal” en “Derde fase Mestbeleid” is
er de laatste tijd weer een verhevigde discussie gevoerd omtrent de vraag in welke mate via het
veevoer een bijdrage aan de beperking van de mineralenuitstoot kan worden geleverd. Het gaat
hier om een beperking van de uitstoot van stikstof (= N) en fosfor (=P). In deze lezing zal
worden aangegeven wat bij vleeskalkoenen haalbaar is. Hierbij zal met name worden ingegaan
op de bijdrage die vanuit het veevoer geleverd kan worden.
Vleeskalkoenen en mestwetgeving
De vleeskalkoenen vallen ten aanzien van de mestwetgeving in de categorie rundvee/kalkoenen.
Dit heeft onder andere consequenties voor het omwisselen van de fosfaatproduktie-normen naar
andere diersoorten. Een andere consequentie van deze indeling bij rundvee is dat de afspraken
van 25 - 30% reductie ten aanzien van de fosfaatuitstoot in het kader van “Mineraal Centraal”
niet voor vleeskalkoenen geldt.
De mineralenbalans van vleeskalkoenen
Om een beter inzicht te krijgen in de mogelijkheden van mineralenreductie bij vleeskalkoenen is
het wenselijk eerst de P- en de N-balans te bekijken. De P- en N-uitstoot per kalkoen kan
worden berekend door de grammen P en N die via het voer zijn opgenomen te verminderen met
de grammen P en N die in het lichaam worden vastgelegd ( = retentie).
In tabel 1 is aangegeven wat er in de huidige situatie jaarlijks per vleeskalkoen gemiddeld aan
grammen N en P wordt opgenomen, vastgelegd en uitgestoten. Als uitgangspunten zijn hierbij
gehanteerd een gemiddeld gewicht van 13,25  kg; een cyclus van 19 weken; een voederconversie
van 2,75; een gemiddeld re- en P-gehalte in het vleeskalkoenvoer van resp. 190 en 63 g/kg en
een P- en N-retentie van resp. 6,8 en 33,0 g/kg lichaamsgewicht. Naast de huidige situatie is in
tabel 1 ook aangegeven wat de consequenties zouden zijn als bij de kalkoenen de fosfaatuitstoot
met 30% zou moeten worden verminderd. Uitgaande van de huidige fosfaatproduktienorm voor
vleeskalkoenen (= 790 gram/dierplaats/jaar) zou dit betekenen dat de fosfaatuitstoot moet dalen
naar 553 gram/dierplaats/jaar (= 241 gram P/jaar). Bij een gelijkblijvende hoeveelheid P die in
het lichaam wordt vastgelegd (= 248 gram/jaar), betekent dit dat er maximaal 489 gram P/jaar
mag worden opgenomen. Als men uitgaat van een jaarlijks voerverbruik van 100 kg per
dierplaats, zou het P-gehalte in het voer moeten dalen van gemiddeld 6,3 naar 4,9 g/kg . Als wij
bovendien, evenals bij “Mineraal Centraal “, de N-uitstoot koppelen aan de fosfaatuitstoot ( N-
uitstoot is maximaal 2,6 x de fosfaatuitstoot) dan zou op jaarbasis de N-uitstoot moeten dalen
van 1844 naar 1438 gram (= { 790 - 30 % } x 2,6). Om dit te kunnen realiseren, zou het
gemiddelde ruw eiwitgehalte in het vleeskalkoenvoer moeten dalen van 190 naar 165 g/kg voer.
Om dus de doelstellingen van “Mineraal Centraal” te halen, zou het P-gehalte in het voer ten
opzichte van de huidige situatie ruim 22% moeten dalen en het re-gehalte ruim 13 % . Dit is op
dit moment zeker niet haalbaar. Als wij dergelijke lage P- en ruw eiwitgehalten in het voer
zouden hebben, gaat dat ten koste van de technische resultaten en de gezondheid van de kalkoe-
nen. Vooral een sterke verlaging van het beschikbaar P-gehalte kan aanleiding geven tot meer
pootgebreken en dit laatste is absoluut ongewenst.
30
Wanneer de in tabel 1 berekende P-uitstoot in het kader van “Mineraal Centraal” wordt vergele-
ken met de huidige situatie, dan blijkt dat de reductie in fosfaatuitstoot zelfs 37% in plaats van
30% zou moeten zijn. Dit heeft vooral te maken met het feit dat er momenteel op een zwaarder
gewicht wordt afgemest. Op bedrijfsniveau staat daar tegenover dat in vergelijking met een
aantal jaren geleden momenteel veelal gewerkt wordt met een lagere bezetting per m*
Tabel 1: Opname, retentie en uitstoot van P en N (grammen/jaar) bij vleeskalkoenen;
huidige situatie ten opzichte van doelstellingen “Mineraal Centraal”
Huidige situatie
631
248
383
673
3046
1202
1844
” Mineraal Centraal ”
- 30 % fosfaat-uitstoot
489
248
Reductie
t.o.v.
huidige situatie
241
499
37%
22%
2640
1202
1438 22%
13%
P-opname
P-retentie
P-uitstoot
P in voer
N-opname
N-retentie
N-uitstoot
re in voer 190 165
Wat is vanuit de voeding haalbaar ?
In het voorgaande is aangegeven dat
vleeskalkoenen op dit moment niet te
de doelstelling van 30% reductie in fosfaatuitstoot bij
realiseren is. Toch is het belangrijk te weten wat, met
behoud van de huidige technische resultaten, wel haalbaar is.
Vanuit de voeding zijn in principe 4 wegen te bewandelen om de N- en P-uitstoot te beperken:
1. scherp op de behoefte voeren (fasevoeding)
2. vertering van re en P in het voer verbeteren (grondstofselectie)
3. toepassing van zuivere aminozuren en fytase
4. voederconversie verbeteren
Op De Schothorst is enkele jaren geleden met BUT Big ó-hanen onderzoek uitgevoerd naar de
P- en ruw eiwit-(aminozuur-)behoefte. Verder werd ook het effect van fytase (Natuphos) getest.
Op basis van deze proeven en de literatuur schat ik dat wij tot de volgende gehalten in het voer
kunnen komen (tabel 2).
Ten opzichte van de huidige situatie lijkt een reductie van het gemiddelde P-gehalte met 0,9
gram naar $4 g/kg voer haalbaar. Dit kan worden gehaald door gebruik van microbieel fytase
(ca. 0,6 g P/kg) en het hanteren van scherpere bP-normen in de eindfase (ca. 0,3 g P/kg). Als
wij de hierbij behorende fosfaatuitstoot berekenen en de N-uitstoot maximaliseren op 2,6 x
fosfaat, dan zou het re-gehalte van het voer moeten dalen van 190 naar 184 g/kg . Dit is via
fasenvoeding, gebruik van zuivere aminozuren en eventueel geconcentreerder voer haalbaar. In
31
hoeverre een verdere daling van het re-gehalte haalbaar en/of wenselijk is, moet nader worden
bekeken. Behalve milieuaspecten dient hierbij ook rekening te worden gehouden met effecten op
technische resultaten en slachtkwaliteit. Uit onderzoek is bekend dat
de mogelijkheden van re-verlaging in het voer hierdoor beperkt worden.
Tabel 2: Welke daling van uitstoot van P en N (grammen/jaar) is in vergelijking met de
huidige situatie bij vleeskalkoenen haalbaar
Huidige situatie Haalbaar
vlgs Schothorst
Reductie
t.o.v.
huidige situatie
P-opname 631 540
P-retentie 248 248
P-uitstoot 383 292 24%
P in voer 673 574 14%
N-opname 3046 2941
N-retentie 1202 1202
N-uitstoot 1844 1739 6%
re in voer 190 184 3%
Andere maatregelen
Behalve de genoemde voermaatregelen zou de mineralenuitstoot op bedrijfsniveau theoretisch
ook nog op andere wijzen kunnen worden aangepakt. Hierbij kan worden gedacht aan tijdelijke
leegstand en/of lagere bezetting. Omdat dit waarschijnlijk grote financiële consequenties heeft
voor het jaarinkomen moeten deze maatregelen in principe zo lang mogelijk worden vermeden.
Effecten op ammoniak-uitstoot
In het voorgaande is steeds gesproken over maatregelen om de N-uitstoot in zijn totaliteit te
verminderen. Het is niet goed bekend, en zeker niet bij vleeskalkoenen, in welke mate verlaging
van de N-uitstoot een verlaging van de ammoniak-emissie tot gevolg heeft. Op basis van
buitenlands onderzoek met varkens mag worden verwacht dat ook bij vleeskalkoenen een
verlaging van het re-gehalte in het voer een daling van de ammoniak-uitstoot tot gevolg heeft.
Duits onderzoek met vleesvarkens laat echter ook zien dat de manier van ventilatie de via
voermaatregelen verkregen reductie van de ammoniakuitstoot sterk kan beïnvloeden. Aangezien
de ammoniakuitstoot via allerlei maatregelen buiten het voer reeds sterk is te beïnvloeden, is het
de vraag of extra voedingsmaatregelen wel primair gewenst zijn. Nader onderzoek op dit terrein
zal hierover duidelijkheid moeten verschaffen.
32
Conclusies
- De P- en N-uitstoot van vleeskalkoenen kan via
opzichte van de huidige situatie wordt geschat
Uitgaande van een koppeling van N en fosfaat in
voedingsmaatregelen nog verder dalen. Ten
dat de P-uitstoot nog ca. 14% kan dalen.
de mest van 2,6 : 1 zou het re-gehalte in het
voer ten opzichte van nu dan ruim 3 % moeten dalen
- Waarschijnlijk gaat een daling van de N-uitstoot via het voer gepaard met een lagere
ammoniakemissie. Hoe groot de bijdrage via voeding kan zijn, moet nader worden onder-
zocht.
33


Mineralenreductie bij vleeskalkoenen; wat is haalbaar?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen Yield

NARCIS