Melkveebedrijven worden steeds groter. Deze schaalvergroting mag niet leiden tot minder aandacht voor de gezondheid en het welzijn van de koeien. Daarnaast stelt de samenleving steeds meer eisen aan de veiligheid en kwaliteit van product en productie-omgeving. Draadloze sensortechnologie maakt het mogelijk veel informatie over de productieomgeving (klimaat, weer, huisvesting) en de productiefactoren (dieren, voer, grasland) vast te leggen. Zo wordt het mogelijk diergedrag beter te begrijpen, dieren met gezondheidsproblemen te signaleren en de beweiding te optimalisere

Ipema, A.H.

Mol, R.M., de

Dutch

de Mol, R.M.

NARCIS 

Koe in beeld : Waar is ze en wat doet ze?

Name not available

Wageningen Yield 

V-focus  april  200932
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
V-focus  april  2009 33
R U N D V E E
a
c
h
te
rg
ro
n
d
0
20
40
60
80
100
120
140
160
15/05/2008
16/05/2008
17/05/2008
18/05/2008
19/05/2008
20/05/2008
21/05/2008
22/05/2008
23/05/2008
24/05/2008
Datum
24
 u
ur
s 
ac
tiv
ite
its
in
de
x
Baken
Baken
kan die ook worden gebruikt bij de beoordeling 
van bestaande en nieuwe huisvestingssystemen. 
Zo kunnen effecten van de uitvoering van de lig-
plaatsen (grootte, afscheidingen, vloer) worden 
getoetst. Maar ook kan deze informatie bruik-
baar zijn voor het opsporen van zieke koeien.
Waar is de koe?
De bakens geven niet alleen de radioberichten 
door, maar meten ook de signaalsterkte. Als het 
radiosignaal door minimaal drie bakens wordt 
ontvangen, kan door een driepuntsmeting ook 
de locatie van de koe worden vastgesteld. Het 
opsporen van individuele dieren in een kudde 
zal steeds belangrijker worden in het dagelijkse 
management. Dat geldt vooral als het aantal  
dieren per bedrijf blijft groeien en als steeds 
meer taken door dienstverleners zoals dierenarts, 
inseminator, veevoederadviseur of ingehuurd 
personeel worden uitgevoerd. 
Bepaling van de locatie en het gedrag kan bij 
stripbeweiding bijvoorbeeld worden gebruikt om 
te bepalen wanneer de afrastering moet worden 
verplaatst. In het onderzoek op Nij Bosma Zathe 
konden de koeien in de zomerperiode vanaf 6 
uur ’s ochtends nadat de melkrobot was bezocht 
naar buiten om te weiden. Zij konden vervolgens 
zelf naar de stal terugkeren. Om circa 16 uur 
werden de koeien die nog in de wei waren weer 
naar de stal gehaald. Op basis van meetgegevens 
van de neksensor kon continu worden vastgesteld 
of een koe in de wei was en hoe lang ze graasde. 
Voor koe 507 is dit voor 4 dagen in tabel 2 weer-
gegeven. Het aantal uren weidegang varieert, 
maar een kortere weidegang betekent niet dat de 
koe minder graast. Informatie die op deze wijze 
wordt verzameld kan ook worden gebruikt om 
bijvoorbeeld de claim dat consumptiemelk komt 
van koeien met weidegang, te borgen. 
Figuur 1 
Tabel 1 
ir. Bert Ipema en dr.ir. Rudi de Mol 
(ASG – Animal sciences Group van Wageningen UR)
Koe in beeld 
Waar is ze en wat doet ze?
Melkveebedrijven worden steeds groter. Deze schaalvergroting mag niet leiden tot minder aandacht voor 
de gezondheid en het welzijn van de koeien. Daarnaast stelt de samenleving steeds meer eisen aan de  
veiligheid en kwaliteit van product en productie-omgeving. Draadloze sensortechnologie maakt het  
mogelijk veel informatie over de productieomgeving (klimaat, weer, huisvesting) en de productiefactoren 
(dieren, voer, grasland) vast te leggen. Zo wordt het mogelijk diergedrag beter te begrijpen, dieren met 
gezondheidsproblemen te signaleren en de beweiding te optimaliseren.  
pooT- EN 
halssENsoR
De koeien worden met senso-
ren om poot en hals gevolgd. 
Foto: ASG
Ligduur en ligperiodes per dag van 6 koeien gedurende mei 2008.
De activiteitsindex van koe 507 gedurende 9 dagen in de maand mei 2008. De activiteitsindex 
wordt afgeleid uit de gegevens die draadloos via de pootsensor worden geregistreerd.  
Op19 mei rond het middaguur begint de activiteitsindex sterkt te stijgen. Het maximum wordt 
iets voor middernacht bereikt. De koe is tochtig. 
Koenr. ligduur (min/dag) ligperiodes  (aantal/dag)
428 521 6
445 407 22
452 482 9
502 521 5
507 468 4
2074 531 7
gemiddeld	 488	 9
 I n de zomer van 2008 heeft ASG op praktijkcentrum Nij Bosma Zathe de eerste ervaringen opge-daan met een draadloos sensor-
netwerk. Zowel in de stal als bui-
ten in de wei werd online informatie verzameld 
over de tijdbesteding van individuele koeien.  
Bij zes koeien werden daartoe twee sensor-nodes 
bevestigd: een aan de kop en een aan de rechter-
achterpoot. Zowel in de stal als in de wei zijn op 
strategische plaatsen bakens gezet om de koeien 
te kunnen waarnemen. De sensor-nodes meten 
de beweging van de kop en de poot. Deze meet-
waarden worden vervolgens verpakt in een radio-
bericht en vanaf de koe verzonden. Dit bericht 
wordt door één of meerdere bakens in de omge-
ving ontvangen en doorgezonden naar een pc. 
Wat doet de koe?
De pc verwerkt de binnengekomen meetwaarden 
tot informatie voor de veehouder, bijvoorbeeld over 
de activiteit van de koe gebaseerd op de bewegingen 
van de poot. Figuur 2 laat het verloop van de poot-
activiteit over een aantal dagen zien. Uit de ver-
hoogde meetwaarde op 19 mei kan worden afgeleid 
dat de koe op die datum tochtig was. (Dit is in  
principe dezelfde informatie als commerciële  
stappentellers weergeven.) 
Uit de meetwaarden kan behalve de beweging ook 
de stand van de poot of de kop worden afgeleid. De 
stand van de pootsensor geeft aan of de koe ligt of 
staat en de stand van de kopsensor geeft aan of het 
dier vreet of graast. Op deze manier kunnen we 
berekenen wat de koe doet gedurende de dag.  
In tabel 1 zijn de gegevens over het liggedrag van 
de zes koeien gedurende de maand mei 2008  
vermeld. Hierin vallen de grote verschillen in lig-
tijden en ligperiodes tussen de koeien op.
Doordat het liggedrag mede wordt bepaald door 
de inrichting en uitvoering van de leefomgeving, 
Onderzoek toont aan dat het tech-
nisch mogelijk is om met draadloze 
sensornetwerken online informatie 
van individuele dieren te verzame-
len. De uitdaging is dit verder te 
ontwikkelen, waarbij het dagelijkse 
management van de gebruiker (vee-
houder, dierenarts, adviseur) uit-
gangspunt zou moeten zijn. Fabri-
kanten en leveranciers kunnen voor 
deze doelgroepen producten ont-
wikkelen voor een optimale verzor-
ging en behandeling van het vee en 
het grasland. Deze producten kun-
nen tevens bijdragen aan de trans-
parantie van de processen op het 
melkveebedrijf richting maatschap-
pij, vooral waar het gaat om milieu, 
welzijn en landschap.
CoNClUsIE 
Tabel 2 
Dagelijkse sensorgeregistreerde weidegang: duur en graasduur. 
Koenr. Datum Naar  Naar Duur  Graas
  buiten binnen weidegang duur
  (uu:mm) (uu:mm) (uur) (uur)
507 19/06/2008 08:12 16:27 8.3 2.1
507 20/06/2008 09:27 16:17 6.8 1.7
507 21/06/2008 06:27 16:12 9.8 2.5
507 22/06/2008 10:02 16:07 6.1 2.4
BaKENs
Met sensorapparatuur die op 
strategische plekken staat, 
kunnen de koeien worden 
gevolgd.
Foto, tekening: ASG


Koe in beeld : Waar is ze en wat doet ze?

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

Name not available

Wageningen Yield