Kompleks sorpcyjny wybranych gleb pojezierza drawskiego

Abstract

Magnesium, calcium, potassium and sodium occur in soil in various forms but for plant nutrition their exchangeable forms are the most important. Cations bonded in soil colloids constitute a specific reservoir of nutrients. The aim of this research was to determine sorption properties and to evaluate the distribution of exchangeable cations in the profiles of soils of the Drawskie Lakeland. Samples were taken from 6 soil profiles formed from glacial till of the Baltic glaciation in the vicinity of Złocieniec and Czaplinek. In general, the sampled soils had the grain-size composition of loams. The reaction of most soil samples was acid. Exchangeable cations were extracted with the BaCl2 solution according to PN-ISO 11260. The cation exchange capacity (CEC) ranged from 52.6 to 216.6 mmol(+) kg–1 of soil. The soils, despite acid reaction, were sorption-saturated. Alkaline cations were dominated by calcium, whose highest share in the sorption capacity was identified in the horizons of the parent material of all the examined soils. The lowest amounts of exchangeable calcium and magnesium were found in horizons Ap and Eet. The horizons rich in clay fraction contained higher contents of Ca2+ and Mg2+, which was confirmed by significantly positive correlation. The acid reaction did not affect significantly either the content of exchangeable cations or their distribution in the soil profiles. The highest content of K+ in arable-humus horizons of some of the soils can be related to potassium fertilisation and the weathering of minerals containing that metal. The highest content of magnesium and calcium cations in horizons Bg and the parent material of Gleysols point to the possibility of some overlapping of the top-down gleyic process features with lessivage features.Magnez, wapń, potas i sód występują w glebie w różnych formach, z których najważniejsze w aspekcie odżywiania roślin są ich formy wymienne. Zasorbowane w koloidach glebowych kationy stanowią swoisty rezerwuar składników pokarmowych. Celem badań było określenie właściwości sorpcyjnych oraz ocena rozmieszczenia kationów wymiennych w profilach gleb Pojezierza Drawskiego. Próbki do badań pobrano z 6 profili gleb wytworzonych z gliny zwałowej zlodowacenia bałtyckiego z okolic Złocieńca i Czaplinka. Badane gleby charakteryzowały się na ogół uziarnieniem glin. Większość próbek glebowych miała odczyn kwaśny. Kationy wymienne ekstrahowano roztworem BaCl2 zgodnie z normą PN-ISO 11260. Pojemność wymienna (CEC) wynosiła od 52,6 do 216,6 mmol(+) kg–1 gleby. Badane gleby pomimo kwaśnego odczynu były sorpcyjnie nasycone. Wśród kationów zasadowych dominował wapń, którego najwyższy udział w pojemności sorpcyjnej stwierdzono w poziomach ska³y macierzystej wszystkich badanych gleb. Najmniej wymiennego wapnia i magnezu stwierdzono w poziomach Ap i Eet. Poziomy zasobne w ił koloidalny zawierały więcej Ca2+ i Mg2+, co potwierdziła istotnie dodatnia korelacja. Kwaśny odczyn nie wpłynął w istotny sposób na zawartość kationów wymiennych oraz ich rozmieszczenie w profilach gleb. Najwyższą zawartość K+ w poziomach orno-próchnicznych kilku gleb można wiązać z nawożeniem potasem oraz wietrzeniem minerałów zawierających ten metal. Najwyższe zawartości kationów magnezu i wapnia w poziomach Bg oraz stropie skały macierzystej gleb opadowo-glejowych wskazują na możliwość nakładania się cech procesu odgórnego oglejenia na cechy procesu lessivage