Huizing, P. (Peter)

Universidad de Navarra

Simulación y protección a la libertad de contraer

Dadun, University of Navarra

Simulación y protección a la libertad de contraer PETER HUlZING -------~ Ad speciem facti. Die 8 maii 1941 actor ma-trimonium contraxit, annos natus viginti octo. Mense aprili 1961 a tribunali metropo-litano petivit declarationem nullitatis eius-dem matrimonii, 47 vel 48 annos natus. Die 4 februarii 1963, post 22 menses, quando actor iam 49 vel 50 annos complevit, tribu-nal matrimonium nullum declaravit. Die 31 martii 1964, post plus quam 13 menses, tri-bunal secundae instantiae sententiam refor-mavit; actor iam superavit 50 vel 51 annos. Demum, die 15 iunii 1966, «Paulo PP. VI fe-liciter regnante, Pontificatus Dominationis Suae anno tertio» -nonne hodie reverentia Papae debita requirit, ut huiusmodi formu-Iae, in omnibus linguis modernis obsoletae, omittantur?- post elapsos ab initio proces-sus quinque annos et duos fere menses, ac-tor, in aetate 53 vel 54 annorum, a Romana Rota obtinuit sententiam definitivam, qua matrimonium eius nullum declaratur. Ad 1. Utique notio defectus consensus ma-trimonialis est notio generica, quae com-prehendit pIures species defectuum consen-sus matrimonialis; ut sunt exclusio obiecti, scilicet matrimonii contrahendi; vel exclu-sio eIementi eius essentialis; vel mera absen-tia voluntatis matrimonii contrahendi; veI absentia vol unta ti s cÍrca elementum essen-tiale matrimoniL Condicio non verificata defectibus consensus matrimonialis adnu-merari non solet; nisi sic dicta 'condicio contra matrimonii substantiam'; quae ta-men condicio non est, sed directa exclusio elementi matrimonii essentialis. Vis et me-tus, si revera consensum matrimonialem irritant ex solo positivo legis praescripto, ipsum autem actum consensus quoad sub-stantiam intactum relinquunt, in ordine 10-gico defectus consensus dici nequeunt, cum nullum elementum essentiale in ipso con-sensu deficiat. In ordine Iogico defectus ex vi et metu potius est impedimentum a iure statutum. Ordo autem iuridicus non sequi-tur ordinem Iogicum notionum abstracta-rumo In systemate iuridico defectus ex vi 370 PETER HUIZING et metu merito subsumitur sub categoria defectus consensus, et non sub categoria im-pedimenti, quia normae iuridicae, quae de defectibus consensus valent, valent etiam de defectu ex vi et metu; non autem normae iuridicae, quae de impedimentis valent. Et hoc est criterium logicum iuridicum in syste-mate iuridico. Incapacitas implendi obliga-tiones essentiales matrimonii, v. gr. ob nym-phomaniam incurabilem, iuxta recentem iurisprudentiam rotalem habet vim matri-monium irritandi; et quidem, ut videtur, irritan di consensum, ita ut inter defectus consensus recenseri debeat. Tamen, ut eadem iurisprudentia expresse admittit, ta-lis incapacitas non necessario tangit es sen-tiam ipsius actus consensus matrimonialis. lIle actus, tum ex parte intelleetus, tum ex parte voluntatis, integer manere potest. Mu-lier, quae patiebatur nymphomania incura-bili, et matrimonium contraxit ducta spe, ut in matrimonio fidem marito servare pos-set, proínde sincere fidelitatem promisit atque omnino servare desideravit, at eheu spe fefellit, dici nequit non praestitisse con-sensum integrum; imo iniustum est hoc di-cereo In ordine logico huismodi incapacitas non est defectus consensus. In systemate quoque iuridico huiusmodi incapacitas po-tius inter impedimenta -iuris naturaHs-recen senda esse videtur; quia in casu va-lent normae de impedimentis iuris naturalis, maxime eae quae impotentiam coeundi res-piciunt; potius quam normae de defectibus consensus. Incapacitas praestandi consen-sum distinguenda est ab incapacitate prae-standi obiectum consensus. Forsitan iudices primae instantiae non ita imprudenter proposuerunt dubium generi-cum solvendum: «An constet de nullitate matrimoriii ex capite defectus consensus mulieris». Etenim, ut ipsa · sententia rotalis notat, in quibusdam casibus haud facile de-terminatur an matrimonium sit nullum ob consensum fictitium aut ex capite vis et me-tus. Imo sententia animadvertit hanc cau-sam, quae de faeto enodata fuit sub aspectu totalis . simulationis, enodari potuisse, et quidem optime, sub aspectu defectus ex vi et metu. Iudices primae instantiae, id forte iam inde ab initio processus intuentes, ideo genericum statuerunt dubium, utrique ca-phi aptum. Saltem implicite seu in obliquo sententia rotalis admittit, matrimonium in casu nullum declarari potuisse ob duplex eaput nullitatis, tum exclusionis matrimo-nii ipsius, tum defectus eonsensus ex vi et metu. Sunt, ut notum est, qui negant haec duo eapita nullitatis simul stare posse; imo non desunt decisiones rotales quae hane sententiam ampieetuntur. Defectus enim consensus ex vi et metu, ita illi, supponit consensum revera datum fuisse. Proinde, si sub influxu vis et metus consensus internus reapse defuit, causa agenda est de exclusio-ne matrimonii ipsius seu de sic dicta simu-latione totali, non de defectu ex vi et metu. Mihi praeplacet sen ten tia praesentis decisio-nis rotalis, scÍlicet haec duo capita nullita-tis se invicem minime excludere. Seeus enim, si causa movetur de defectu consen-sus ex vi et metu, et morali certitudine con-stat adfuisse illum metum qualificatum, a iure requisitum ad consensum nullum de-clarandum, gravem scilieet, ab extrinseco et iniuste incussum, a quo ut quis se liberet, eligere cogatur matrimonium; attamefl non morali certitudine constat, internum eonsensum revera praestitum fuisse; sen-ten tia deberet sonare: 'non constare de ma-trimonii nulHtate'. Idque dum de facto cer-to omnino eonstat de nullitate matrimoniL Etenim, aut sub influxu vis et metus con-SIMULACION y PROTECCION A LA LIBERTAD DE CONTRAER 371 sensus quoque internus praestitus fuit, nul-lus utique; aut sub influxu eiusdem metus consensus tantummodo externus prolatus fuit, profecto pariter nullus. Et tamen, sem-per iuxta aliquorum sententiam, in tali casu nullitas, quae certo adest, probari non pos-set; quia non probatur defectus ex vi et me-tu, et non probatur exclusio matrimonii ip-sius. Quod vix ac ne vix quidem admitti po-test! Potius, si causa agatur de defectu con-sensus ex vi et metu, et morali certitudine constat omnia elementa illius defectus, a iure requisita, adesse, nihil refert utrum consensus externe tantum prolatus fuerit an etiam interne praestitus: matrimonium certo nullum est declarandum. Ad 2. Ut hic dicitur, in regionibus africanis, ubi matrimonium in causa contractum est, consensus matrimonialis, potius quam a partibus ipsis, a parentibus vel tutoribus praeberi soleto Puellae praesertim, ante nup-tias celebrandas, saepe ignorant sponsos suos. Quod ad apertum et publicum modum agendi seu ad ordinem externum iuridicum attinet, haec vera sunt. Attamen memini me, quando Romae docebam, saepius audi-visse ab alumnis africanis -inter quos etiam presbyter erat qui iam per duodecim annos officio parochi in propria patria functus erat- parentes et tutores, Íuxta in-timam conscientiam illarum gentium, obli-gatione teneri non tantum bonum spon-sum pro filia eligendi, sed etiam rationem habendi inclinationis puellae. Haec quidem numquam explicitis verbis mentem suam aperire potest, neque id desiderat, utpote moribus contrarium; tamen paren tes vel tutores, antequam de matrimonio conve-niunt, nomen electi sponsi puellae commu-nicare solent, et deinde exspectare reactio-nem eius, utrum sit contenta et laeta, an e contra tristis et inquieta. Si parentes vel tu-tores filiam, contra eius voluntatem, ad matrimonium contrahendum cogere velint, alii propinqui familiae conabuntur paren tes vel tutores a pravo proposito amovere. Ra-tio profunda auctoritatis parentum in ma-trimoniis contrahendis, ita illi, non est quod parentibus agnoscitur potestas arbitrarie de filiis disponendis; e contra: illis gentibus persuasum est hoc: parentes, qui filios amant, eos felices volunt, et experientiam vi-tae habent, securius ac tutius bonum spon-sum elige re vadent quam filia ipsa, vitae inexpers. Ceterum, etiam in regionibus euro-peis christianis per plura saecula similes vi-gebant mores similiaque principia ethica. In-ter ipsos Africanos modernos controverti-tur, utrum conveniat necne recipere mores europeas modernas, relinquendo puellis ple-nam libertatem in sponsis eligendis, exclusa omni auctoritate parentum. Id autem constat, sponsum, actorem in cau-sa, et fratrem sponsae, conventae in causa, iniustam omnino vim sponsae intulisse; id-que etiam in aestimatione ethica propriae gentis. Ad 3-6. Sententia rotalis ex Actis haec ut certo probata affert: puella, quando novit defectus physicos sponsi. statim dona eius recusavit; publice de eo ridebat; bis spon-sum recusavit; fratri dicere curavit se non velle íllum sponsum; publice quidem sacra-mentum matrimonii recepit, at in corde no-luit; in via ab ecclesia ad domum sponsi, ipsa recusavit longius ire; dicendo se non velle; necesse fuit cogere illam, imo propul-sare; vita communis -si talis vita dici li-cet communis! - valde brevis fuit; ambae partes testantur matrimonium numquam consummatum fuisse; Species facti addit: paulo post nuptias mulier virum deseruit, 372 PETER HUIZING posteaque aliis vlns se iunxit, numerosam generans prolem. Quae profecto sufficiunt ut certo constet de exclusione ipsius matri-monii a parte mulieris; quae simulatio in lingua canonistarum dici soleto In casu vix dici potest mulierem simulasse consensum. Omnibus clarum fuit mulierem, tum ante matrimonium contrahendum, tum in ma-trimonio celebrando, tum post matrimo-nium contractum a matrimonio abhorrere illudque omnino nolle. Quando ipsa in ecclesia forte protulit verba, quae per se consensum significant, omnes sciebant ip-sam, nolens et non consentíens, cedere vo-luntati fratris, minime autem exprimere velle proprium consensum in matrimonium ipsum. Sane mirum videtur, tribunal secundae in-stantiae iudicasse non constare de nullitate matrimonii in casu; seu huismodi 'matri-monium' in foro Ecclesiae forsitan es se va-lidum! At multo magis mirum est quod mu-lier, sorti suae tristi relicta, nullum auxi-lium ab ecclesia recepisse videtur, neque ante neque post matrimonium contractum. Quid dicendum de parocho, qui huic matri-monio adstitit? Et quidem non sub aspectu ethico vel morali, sed stricte canonico? Num ipse cogitavit huiusmodi matrimonium va-lidum esse in iure ecclesiastico? Si minus, quo iure adstitit? Prohibetur adsistere nisi ipsi constet nihil validae et licitae celebra" tioni obsistere. Et si aliquis parochus ta-men, etsi illegitime, matrimonii celebratio-nem admisit, nonne adsunt remedia canoni-caad mulierem e conditione sua tristissima liberandum? Nonne adest ibi quoque sacer-dos, qui, officio fungens promotoris iusti-tiae, ipse statim ex officio petere potuit de-clarationem nullitatis huius matrimonii, et quidem ratione boni publici communitatis catholÍcae, ut omnibus constaret Ecclesia catholica non admittere talia matrimonia ut valida? Sententia rotalis recte iudicavit. At faten-dum est in hac tristi historia praxim cano-nicam defecisse, et graviter. Revisio iuris parum iuvabit, nisi praxis ipsa canonica insimul ita reformetur, ut catholicis, in ta-libus circumstantiis versantibus, multo ci-tius efficax auxilium secure praebeat. 

Simulación y protección a la libertad de contraer

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Universidad de Navarra

Dadun, University of Navarra