The birth of the “Polish school” of military history and ancient warfare. In search of a research identity (Part 1)

After Poland regained independence in 1918, the mainstream of military historians was formally linked with the institutions of the Polish Army. As a result, most of the publications devoted to military issues were intended to strengthen patriotism and educational goals implemented in the army, which determined their content and approach. In addition, there were two other dominant trends: focusing on national history, as well as the popularity of the neo-romanticism. This phenomenon was intensified after 1926 as a result of personal changes carried out in the Polish Army. Under such conditions, it was not possible for military historians to make a significant contribution to the study of ancient history, which resulted in permanent separateness of the Polish military historians and representatives of Altertumswissenschaft. The second part of the article will be devoted to the research perspective of Polish classicists, as well as to the indication of a common research ground allowing for the approximation of the positions of both groups of scholars.Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. doszło do formalnego powiązania głównego nurtu piśmiennictwa historyczno-wojskowego z instytucjami naukowo-wydawniczymi Wojska Polskiego. Sprawiło to, że większość ukazujących się w tzw. dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939) publikacji poświęconych zagadnieniom militarnym miała służyć umacnianiu patriotyzmu i celom wychowawczym realizowanym w armii, co determinowało ich tematykę oraz sposób ujęcia poruszanych zagadnień. Ponadto nałożyły się na to dwie inne dominujące tendencje: koncentracja na dziejach narodowych, jak również popularność nurtu neoromantycznego. Zjawiska ta uległy wzmocnieniu po 1926 r. w wyniku zmian personalnych przeprowadzonych w Wojsku Polskim. W takich warunkach nie było możliwości, aby historycy wojskowi mogli wnieść znaczący wkład do badań nad antykiem, co przełożyło się na odmienne drogi rozwojowe środowiska badaczy polskich militariów i przedstawicieli Altertumswissenschaft. Perspektywie badawczej tych drugich, a także wskazaniu wspólnej płaszczyzny naukowej pozwalającej na zbliżenie stanowisk obu grup uczonych będzie poświęcona druga część artykułu

Bitwa pod Kamieńcem Podolskim 22 października 1633 roku – próba charakterystyki

Kiedy w latach 1632–1634 Rzeczpospolita Obojga Narodów toczyła wojnę z Rosją, w tym samym czasie jeden z urzędników tureckich, sandżakbej sylistryjski Mehmed Abazy pasza dokonał najazdu na okolice Kamieńca Podolskiego. Zarówno dowódca turecki jak i polsko-litewski mieli podobne problemy organizacyjne. Z powodu wojny Rzeczpospolitej z Rosją i Imperium Osmańskiego z Persją, konflikt ten od początku rozgrywał się w cieniu większych zmagań na odległych frontach, przez co niemożliwe było wykorzystanie pełnego potencjału walczących państw, konieczna była współpraca z innymi podmiotami (dla Koniecpolskiego z magnatami kresowymi i Kozakami, dla Abazy Mehmeda z lennikami osmańskimi, niektórymi ordami tatarskimi i innymi namiestnikami prowincji tureckich), nawet komunikacja z władzą centralną była wyjątkowo niestabilna. Mimo to, dzięki lepszej organizacji, zebraniu zawczasu odpowiednich informacji o przeciwniku, odpowiednim przygotowaniu terenu, doświadczeniom wojen szwedzkich lat 1626–1629 i własnym umiejętnościom to hetman Koniecpolski mógł cieszyć się zwycięstwem w stoczonej 22 października 1633 r. bitwie pod Kamieńcem Podolskim.During the war of the Polish-Lithuanian Commonwealth against Russia in 1632–1634, at the same time one of the Turkish officials, Sandzakbej of Silistria Mehmed Abazy pasha, invaded the area of Kamieniec Podolski. Both the Turkish and Polish-Lithuanian commanders had similar organizational problems. Due to the war of the Commonwealth with Russia and the Ottoman Empire with Persia, this conflict has been taking place in the shadow of major struggles on distant fronts, making it impossible to use the full potential of struggling states. It was necessary to cooperate with other entities (for Koniecpolski with borderland magnates and Cossacks) for Abazy Mehmed with Ottoman vassals, some Tatar tribes and other governors of Turkish provinces), even communication with the central authority was extremely unstable. Despite this, thanks to better organization, gathering information about the enemy, proper preparation of the area, experience of the Swedish wars of 1626–1629 and his own skills, hetman Koniecpolski was victorious in the battle of Kamieniec Podolski on October 22 1633

[Не]новый региональный проект черниговских ученых

In the section, an attempt was made to update the scientific project of Chernihiv historians V. Boyka, D. Kazimirova, S. Lepyavka «Powerful institutions of Chernihovo-Siver region: an illustrated history». This book is an attempt to combine the achievements of scientists and practitioners at the regional and local levels. At the same time, due to its informative content, it can be used as a practical guide to heraldry, vexillology, sfragistics, document studies. The publication's versatility is also determined by the intended audience – from employees of state authorities, officials of local self-government bodies, deputies of local councils to journalists, teachers and students. For this, the authors successfully use an interdisciplinary approach (on the border of natural and socio-humanitarian knowledge), which is most suitable for studying the specifics of the development of historical regionalism, and in particular, the processes of life of human communities and communicative ties in the territorial plane, within the boundaries of historically formed regions, analyzes the interaction of geographical, economic, demographic, ecological, socio-cultural and other processes in the regional dimension.У розділі здійснено спробу актуалізувати науковий проєкт чернігівських істориків В.Бойка, Д.Казімірова, С.Леп’явка «Владні інституції Чернігово-Сіверщини: ілюстрована історія». Дана книга являє собою спробу поєднання досягнень науковців та практиків на регіональному й місцевому рівнях. Водночас, з огляду на інформативну насиченість, вона може бути використана і як практичний посібник з геральдики, вексилології, сфрагістики, документознавства. Універсальність видання визначається й аудиторією, на яку розраховане – від працівників органів державної влади, посадових осіб органів місцевого самоврядування, депутатів місцевих рад до журналістів, викладачів та студентів. Для цього автори успішно використовують міждисциплінарний підхід (на межі природничого й соціогуманітарного знання), який найбільше надається для вивчення особливостей розвитку історичної регіоналістики, і зокрема процесів життєдіяльності людських спільнот і комунікативних зав’язків у територіальній площині, у межах регіонів, що історично склалися, аналізує взаємодію географічних, економічних, демографічних, екологічних, соціокультурних та інших процесів у регіональному вимірі.В разделе предпринята попытка актуализировать научный проект черниговских историков В.Бойко, Д.Казимирова, С.Лепявко «Властные институты Чернигово-Северщины: иллюстрированная история». Данная книга представляет собой попытку сочетания достижений ученых и практиков на региональном и местном уровнях. В то же время, учитывая информативную насыщенность, она может быть использована и как практическое руководство по геральдике, вексилологии, сфрагистике, документоведению. Универсальность издания определяется и аудиторией, на которую рассчитано – от работников органов государственной власти, должностных лиц органов местного самоуправления, депутатов местных советов до журналистов, преподавателей и студентов. Для этого авторы успешно используют междисциплинарный подход (на границе естественнонаучного и социогуманитарного знания), который больше всего предоставляется для изучения особенностей развития исторической регионалистики, и в частности процессов жизнедеятельности человеческих сообществ и коммуникативных завязок в территориальной плоскости, в пределах регионов. взаимодействие географических, экономических, демографических, экологических, социокультурных и других процессов в региональном измерении

Pawłowski Edward (1941-2016): historyk wojskowości, profesor w Instytucie Historii Akademii Podlaskiej i rektor Akademii Podlaskiej

Stanowi część rozdziału pt. Świadkowie przeszłości ziemi siedleckiej, biogram

„Ciche bohaterki”? Kobiety w powstaniu styczniowym w historiografii i edukacji historycznej PRL

In 2023, we will celebrate the 160th anniversary of the January Uprising outbreak. It provokes further reflection on this event and its main protagonists. Among them were also women, which encourages further research on this form of their involvement in the independence movement. The aspect of the place of women in the historiography of the January Uprising (up to 1918), taken up, albeit very randomly, has prompted the author to conduct further research in this field. The review of scientific and popular literature presented in the article, although it certainly does not cover the entire subject, has reminded the names of women – heroines, actively involved in the January Uprising. Certainly, the historiography of the People’s Republic of Poland contributed to the fact that women – passive and active participants of the events of 1860–1863/64 – were noticed and valued not only as “silent heroines of the uprising”. Many of them paid for their bravery with their lives, with deportation or imprisonment, therefore the memory of their heroism should not be overlooked, both in historiography and in historical education.W 2023 roku będziemy obchodzić 160. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Zachęca ona do kolejnych refleksji nad tym wydarzeniem i biorącymi w nim udział bohaterami. Były nimi również kobiety, co skłania do dalszych badań nad tą formą ich aktywności niepodległościowej. Podjęty, aczkolwiek bardzo wyrywkowo, aspekt udziału kobiet w powstaniu w świetle historiografii (do 1918 roku) skłonił autorkę do dalszych badań w tym zakresie. Prezentowany w artykule przegląd literatury naukowej i popularnonaukowej, choć z pewnością nie wyczerpuje tematu, przypomina z imienia i nazwiska wiele kobiet – bohaterek, czynnie zaangażowanych w powstanie styczniowe. Z pewnością historiografia PRL przyczyniła się do tego, że kobiety – bierne i czynne uczestniczki wydarzeń z lat 1860–1863/64 – zostały zauważone i dowartościowane nie tylko jako „ciche bohaterki powstania”. Wiele z nich swoją odwagę przypłaciło życiem, zsyłką, więzieniem, dlatego pamięć o ich bohaterstwie powinna znaleźć odzwierciedlenie zarówno w historiografii, jak i w edukacji historycznej

The Face of Battle ponad 40 lat później, czyli kilka uwag na marginesie wydania polskiego przekładu dzieła Johna Keegana

Rozważania na temat znaczenia książki pt. The Face of Battle autorstwa Johna Keegana dla rozwoju badań z zakresu historii wojskowości, jak również kontekstu ukazania się jej pierwszej polskiej translacji. Autor starał się odpowiedzieć na pytanie, czy po ponad 40 latach od pierwszego wydania zachowała ona aktualność i może mieć znaczenie w procesie kształcenia akademickiego realizowanego w naszym kraju. Keegan zaproponował bowiem niegdyś nową optykę badawczą, która stała się podstawą nurtu zwanego „nową historią wojskowości” znajdującą się w Polsce poza głównym nurtem realizowanych badań

The Face of Battle ponad 40 lat później, czyli kilka uwag na marginesie wydania polskiego przekładu dzieła Johna Keegana

Rozważania na temat znaczenia książki pt. The Face of Battle autorstwa Johna Keegana dla rozwoju badań z zakresu historii wojskowości, jak również kontekstu ukazania się jej pierwszej polskiej translacji. Autor starał się odpowiedzieć na pytanie, czy po ponad 40 latach od pierwszego wydania zachowała ona aktualność i może mieć znaczenie w procesie kształcenia akademickiego realizowanego w naszym kraju. Keegan zaproponował bowiem niegdyś nową optykę badawczą, która stała się podstawą nurtu zwanego „nową historią wojskowości” znajdującą się w Polsce poza głównym nurtem realizowanych badań