Dutch seafloor litter monitoring in the North Sea : International Bottom Trawl Survey 2020

The Marine Strategy Framework Directive (MSFD) requires EU Member States to develop programmes of measures that aim to achieve or maintain Good Environmental Status (GES) in European Seas. In order to be able to evaluate the quality state of marine waters on a regular basis and the effects of the measures taken, monitoring programs for MSFD descriptors and indicators have been established by the Member States. GES is defined by 11 descriptors, including Marine Litter (D10). The Dutch monitoring program for this descriptor includes the collection of data on the presence, abundance and distribution of macro litter on the seafloor. According to the Dutch program, the data on seafloor litter must be collected during statutory task fish surveys using a standardised GOV (Grand Ouverture Verticale) fishing net as part of the International Bottom Trawl Survey (IBTS), which is carried out yearly in the North Sea. This report presents the results of the seafloor litter monitoring during the IBTS of Quarter 1, 2020. Seafloor litter data have been collected annually since 2013, and the new data are presented and compared to the data collected in previous years. This is done for both the composition and the spatial distribution of the seafloor litter. The allocation of rectangles was the same as in 2019, however owing to permit issues of participating countries and extremely bad weather conditions during the survey period, the area covered by the Dutch IBTS 2020 was not as planned and deviates from the covered area in 2019 and earlier years. These deviations in the spatial coverage hampers comparisons over the years. In 2020, litter was caught in 83% of the hauls. The composition of this litter was similar to that of previous years, more than 90% of the 155 items recorded was plastic and these were mainly monofilament lines and plastic sheets. The majority of these items was, as in previous years, small (<25 cm2). The haul with the highest amount of litter items was in the south-east part of the North Sea towards the Dutch coast, with 19 separate items recorded. Due to the spatial deviation of the surveyed area in each year, and the semi-random sampling in a grid cell, it is difficult to compare the data between years. Bearing this in mind, mean and median values from this year were nearly the same as those of the previous two years, but lower than those of earlier years since recording began in 2013. It should be noted that the net used during the IBTS (GOV) is not designed to catch litter, therefore, it probably has a small chance of catching a litter item when it is present in the trawl path. Thus, the fact that these items are caught indicates that it is likely that there are many more items in the trawl path and that current values are a large underestimation of the actual litter present. Consequently, the degree of litter pollution on the seafloor is probably much larger than presented in this report. The Dutch seafloor litter monitoring results are uploaded to the ICES DATRAS database, and are used in OSPAR assessments of seafloor litter in the North Sea. Due to this aggregation of many ICES seafloor litter surveys of the North Sea, an assessment of the presence/absence and total count of seafloor litter items can probably be made in the near future for the whole North Sea area

Monitoring zeebodemafval in de Noordzee en Waddenzee naar aanleiding van de containerramp met de MSC Zoe : Beam trawl survey en Demersal Fish survey 2019

<br/

Multispecies fish tracking across newly created shallow and deep habitats in a forward-restored lake

Background: Freshwater fish communities typically thrive in heterogenous ecosystems that offer various abiotic conditions. However, human impact increasingly leads to loss of this natural heterogeneity and its associated rich fish communities. To reverse this trend, we need guidelines on how to effectively restore or recreate habitats for multiple fish species. Lake Markermeer in the Netherlands is a human-created 70,000-ha lake with a uniform 4 m-water depth, steep shorelines, high wind-induced turbidity, and a declining fish community. In 2016, a forward-looking restoration project newly created a 1000-ha five-island archipelago in this degrading lake, which offered new sheltered shallow waters and deep sand excavations to the fish community. Methods: In 2020, we assessed how omnivorous and piscivorous fish species used these new habitats by tracking 78 adult fish of five key species across local and lake-scales. We monitored spring arrival of adult fish and assessed local macro-invertebrate and young-of-the-year fish densities. Results: Adult omnivorous Cyprinidae and piscivorous Percidae arrived at the archipelago in early spring, corresponding with expected spawning movements. During the productive summer season, 12 species of young-of-the-year fish appeared along the sheltered shorelines, with particularly high densities of common roach (Rutilus rutilus) and European perch (Perca fluviatilis). This suggests the sheltered, shallow, vegetated waters formed new suitable spawning and recruitment habitat for the fish community. Despite highest food densities for adult fish in the shallowest habitats (&lt; 2-m), adult fish preferred minimally 2-m deep water. After spawning most Cyprinidae left the archipelago and moved long distances through the lake system, while most Percidae remained resident. This may be related to (1) high densities of young-of-the-year fish as food for piscivores, (2) medium food densities for omnivores compared to elsewhere in the lake-system, or (3) the attractiveness of 30-m deep sand excavations that were newly created and frequently used by one-third of all tracked fish. Conclusions: New littoral zones and a deep sand excavation constructed in a uniform shallow lake that lacked these habitat types attracted omnivorous and piscivorous fish species within four years. Both feeding guilds used the littoral zones for reproduction and nursery, and notably piscivorous fish became residents year-round.</p

Workshop to scope and preselect indicators for criterion D3C3 under MSFD decision (EU) 2017/848 (WKD3C3SCOPE)

The workshop to scope and preselect indicators for Descriptor 3 criterion 3 under MSFD Commission Decision (EU) 2017/848 (WKD3C3SCOPE) provided a platform for experts from the EU member states and relevant regional bodies to meet and support development and progress the assessment methodology, based on a request by the EC (DGENV). WKD3C3SCOPE is the first of a series of three workshops (WKD3C3THRESHOLDS and WKSIMULD3) to provide guidance in relation to operational indicators for MSFD D3C3. The workshop was organized as a series of presentations with intermittent group discussions. On the first day of the workshop the participants discussed what defines a ‘healthy population structure’ for species with different life history traits (ToR a). During the following days, the group discussed and identified relevant D3C3 indicators (ToR b) and developed criteria to select among the identified D3C3 indicators to allow further testing and setting of thresholds at WKD3C3THRESHOLDS (ToR c). The participants found that overall, healthy fish stocks are characterized by high productivity, wide age and size structuring in the population, and the ability to quickly recover from disturbances. The groups noted that environmental factors, along with stock biomass and fishing pressure, influence the productivity and health of a stock, with environment playing a particularly large role in the recruitment of short-lived stocks. It was suggested that the age structure of a stock might be more relevant for evaluating the health of long-lived stocks. However, it was acknowledged that not all stocks have sufficient data to evaluate all proposed indicators, and a single indicator is unlikely to suffice for all stocks. Data availability, species- specific factors and regional or sub-regional variation are thus also important considerations. In relation to ToR b, the participants presented their work on potential indicators including: recruitment time-series, proportion of fish larger than the mean size of first sexual maturation, F rec/Fbar, length distribution L 90, relative proportion of old fish above A 90, indicators of spawner quality, and SSB/R. A discussion on pros/cons, benefits to the population of high or low indicator values, benefits supported by empirical evidence, applicability to data-poor stocks and benefits supported by simulation/theoretical considerations followed the presentations. Finally, in relation to ToR c, the difficulty emerged in ranking the indicators alone without considering the data used to estimate them and a new set of evaluation criteria for use in WKD3C3THRESHOLDS were defined. Based on the outputs of the meeting a list of indicators to be further evaluated has been drafted, which also emphasizes the stocks for which studies have empirically demonstrated effects on productivity. In addition to the listed indicators, indicators of genetic diversity and proportion of fish with parasite infestation were mentioned but to the knowledge of the participants, widespread data for these are currently not publicly available.info:eu-repo/semantics/publishedVersio

Monitoring of seafloor litter on the Dutch continental shelf : International Bottom Trawl Survey 2021, Dutch Beam Trawl Survey 2020

The Marine Strategy Framework Directive (MSFD) requires EU Member States to develop programmes of measures that aim to achieve or maintain Good Environmental Status (GES) in European seas. In order to be able to evaluate the quality status of marine waters on a regular basis and the effects of the measures taken, monitoring programs for MSFD descriptors and indicators have been established by the Member States. The Dutch monitoring program for Marine Litter (D10) includes the collection of data on the presence, abundance and distribution of macro litter on the seafloor. According to the Dutch program, the data on seafloor litter must be collected during statutory task fish surveys using a standardised GOV (Grand Ouverture Verticale) fishing net as part of the International Bottom Trawl Survey (IBTS), which is carried out yearly in the North Sea. Anthropogenic pollution of our oceans, including marine litter, threatens wildlife, hinders human activities and reduces the recreational value of our coasts. Marine litter affects all groups of marine wildlife through effects such as entanglement and ingestion. Various initiatives to reduce litter in the (marine) environment have recently been started or are currently under discussion. Despite management measures to decrease the input of litter and to remove litter from the environment, litter remains on the seafloor. This report presents the seafloor litter composition, abundance and spatial distribution based upon catches of the regular fish surveys, the International Bottom Trawl Survey (IBTS) and the Dutch Beam Trawl Survey (BTS). Only the catches on the Dutch Continental Shelf (DCS) are used. To assess the status of seafloor litter on the DCS, the Dutch data are supplemented with those from international partners surveying the DCS within the IBTS. The seafloor litter catches on the DCS consisted mainly of plastic items: 88% (BTS) and 95% (IBTS) of the litter items found were made of plastic. Monofilaments, plastic sheets and various types of (plastic) ropes/lines were the most commonly caught litter types. A mean density of 165 (IBTS) and 201 (BTS) litter items per km2 was calculated on the DCS, with mean values per ICES rectangle exceeding 200 items per km2. It should be noted that the net used during the IBTS (GOV) and BTS (beam trawl) is not designed to catch litter. For the GOV, the catchability of many benthic species is assumed to be less than 5%, the chance of catching a litter item when it is present in the trawl path is likely to be even smaller than 5%. The fact that these items are caught thus indicates that it is plausible that there are many more litter items in the trawl path and that current values are a large underestimation of the actual litter present. On top of that, due to the selectivity of the fishing gears used in the surveys, only a selection of the types of litter items present retain in the net. This is reflected by the fact that hardly any (small) single-use plastics were caught. However, by including the BTS survey a slightly more representative picture of the litter types present on the seafloor is given since a wider range of litter items was caught, therefore the BTS data will be included in the coming years. Yet, the abundance and density estimations have to be considered as a minimum estimation of the amount of a select part of the litter present on the DCS, rather than the actual status of it

Zandspiering in het Amelander Zeegat : T1-meting voorjaar 2019

Sinds 2017 loopt het onderzoeksprogramma Kustgenese 2.0 met het doel ‘Het genereren van kennis om vanaf 2020 goed onderbouwd besluiten te kunnen nemen over beleid en beheer van het Nederlandse zandige kustsysteem’. Onderdeel van dit programma is de van maart 2018 tot februari 2019 uitgevoerde pilotsuppletie in het Amelander Zeegat. Rondom deze suppletie is er onderzoek verricht binnen de onderzoekslijnen morfologie en ecologie. Voor de onderzoekslijn ecologie is o.a. in september 2017 en juni 2018 een bemonstering van zandspiering uitgevoerd om een basisbeeld en uitgangssituatie (T0-situatie), te krijgen van deze soortsgroep in het Amelander Zeegat. Als vervolg hierop is in juni 2019 een bemonstering (T1-situatie) uitgevoerd welke in het voorliggende rapport wordt beschreven. Met behulp van de zandspieringkor is in de nachten van 3 – 5 juni 2019 gevist op 39 locaties. Deze locaties waren vergelijkbaar met die tijdens de bemonstering in september 2017 en juni 2018 aangevuld met vijf locaties op de uitgevoerde pilotsuppletie. Aanvullend is op 37 van deze locaties een sedimentmonster genomen met een Van Veenhapper waarvan de korrelgroottesamenstelling is bepaald. In totaal zijn er 678 zandspieringen gevangen, waarvan 580 gedetermineerd als kleine zandspiering (Ammodytes tobianus), 59 als Noorse zandspiering (Ammodytes marinus) en 39 als smelt (Hyperoplus lanceolatus). Deze waren gevangen in 25 van de 39 trekken, met de hoogste aantallen op de suppletie en de direct ten zuiden en oosten liggende gebieden. De concentratie in dit gebied, met maar beperkte aantallen in zuidelijkere locaties dichter bij het Borndiep is opvallend ten opzichte van de eerdere bemonsteringen. Naast zandspieren werden er ook platvissen gevangen. Schol (Pleuronectes platessa) werd in 38 van 39 trekken gevangen en was in hoge aantallen aanwezig, ook op de suppletie. Schelpdieren werden in lagere aantallen aangetroffen in vergelijking met de eerdere bemonsteringen. Schelpdieren werden ook gevangen op de suppletie. De sedimentsamenstelling liet een vergelijkbaar beeld zien als in september 2017 met fijn zand (125–250 μm) in het grootste deel van de buitendelta, en medium zand (250-500 μm) op enkele locaties in het zuiden. De suppletie wijkt in korrelgrootte niet af van het omliggende gebied. Omdat de korrelgrootte niet onderscheidend is lijkt dit ook geen verklaring voor de hogere aanwezigheid van zandspiering op de suppletie. Eerder in het gebied aangetroffen soorten zijn ook op de suppletielocatie aangetroffen. In het geval van zandspiering zelfs in hoge aantallen. Het aanleggen van de suppletie lijkt dus niet te hebben geleid tot een negatieve verandering in de bemonsterde visgemeenschap

Datarapportage Marktbemonstering schubvis IJsselmeergebied 2019

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is in het kader van de Visserijwet verantwoordelijk voor een duurzame visserij op snoekbaars, baars, blankvoorn en brasem op het IJsselmeer en Markermeer. Het ministerie heeft hierbij het uitgangspunt het beheer te baseren op wetenschappelijk onderbouwde vangst- en inspanningsadviezen. Een belangrijke informatiebron voor nauwkeurige visserij-adviezen is informatie over de vangstopbouw van de visserij; wat is de lengte- en leeftijdsopbouw van de vangst? Deze informatie wordt voor deze vier bestanden sinds 2016 in een marktbemonstering aan boord van de schepen verzameld. Om informatie over de vier bestanden te krijgen worden tijdens het eerste, derde en vierde kwartaal de twee grootste visserijen in het IJsselmeer en Markermeer bemonsterd, namelijk de staandwantvisserij (waarbij voornamelijk met 101mm maaswijdte en soms met grotere mazen wordt gevist) en de zegenvisserij. In totaal zijn in 2019 37 visreizen uitgevoerd, waarbij 32 bij de staandwantvisserij en 5 bij de zegenvisserij. Bij zegenvisserij zijn in totaal 9 trekken uitgevoerd. Daarbij zijn verdeeld over de visserijen 17424 vissen gevangen. Van de doelsoorten waren dit 1421 baarzen, 4343 blankvoorns, 4521 brasems en 6549 snoekbaarzen. In totaal zijn 16 vissoorten gevangen, daarnaast is ook wolhandkrab en rivierkreeft gevangen. De gemiddelde lengte van doelsoorten gevangen in het 101mm-staandwantnet varieerde over de meren en kwartalen voor baars tussen 26.1 – 35.5 cm, voor blankvoorn tussen 29.2 – 30.9 cm, voor brasem tussen 33.3 – 38.1 cm en voor snoekbaars tussen 43.4 - 50.5 cm. Het percentage van de vangst dat ondermaats was varieerde over de meren en kwartalen voor baars tussen 0.2 - 23% en voor snoekbaars tussen 0.4 – 11.8%. Voor blankvoorn en brasem is geen minimummaat voor aanlanding. In totaal zijn in 2019 467 vissen verzameld voor biologische gegevens, waarvan 122 baarzen, 110 blankvoorns, 132 brasems en 103 snoekbaarzen. Voor alle soorten zijn vanaf het derde kwartaal per veldbezoek schattingen van de discards gemaakt. De doelsoort die het meest teruggezet werd is brasem, daarnaast werd voor alle soorten meer overboord gezet in het derde dan in het vierde kwartaal. Het bezoeken van de zegenvisserij blijkt een probleem te zijn. In het eerste kwartaal is het 5 van de 6 geplande keren gelukt aan boord te komen. Voor het vierde kwartaal was gepland om 12 veldbezoeken bij de zegenvisserij uit te voeren. Het is echter geen enkele keer gelukt om aan boord te komen. Wij bevelen aan om in nader overleg tussen het Ministerie van LNV, de visserijsector en Wageningen Marine Research te bepalen hoe we dit kunnen oplossen

Monitoring of seafloor litter on the Dutch continental shelf : International Bottom Trawl Survey 2022, Dutch Beam Trawl Survey 2021

The Marine Strategy Framework Directive (MSFD) requires EU Member States to develop programmes of measures that aim to achieve or maintain Good Environmental Status(GES) in European seas. In order to be able to evaluate the quality status of marine waters on a regular basis and the effects of the measures taken, monitoring programs for MSFD descriptors and indicators have been established by the Member States. The Dutch monitoring program for Marine Litter (Descriptor 10) includes the collection of data on the presence, abundance and distribution of macro litter on the seafloor. According to the Dutch program, the data on seafloor litter must be collected during statutory task fish surveys using a standardised Grand Ouverture Verticale (GOV) fishing net as part of the International Bottom Trawl Survey (IBTS), which is carried out yearly in the North Sea. Anthropogenic pollution of our oceans, including marine litter, threatens wildlife, hindershuman activities and reduces the recreational value of our coasts. Marine litter affects all groups of marine wildlife through effects such as entanglement and ingestion. Various initiatives to reduce litter in the (marine) environment have recently been started or are currently under discussion. Despite management measures to decrease the input of litter and to remove litter from the environment, litter is still found in monitoring of the seafloor.This report presents the seafloor litter composition, abundance and spatial distribution based upon catches of the regular fish surveys, the IBTS and the Dutch Beam Trawl Survey(BTS). Only the catches on the Dutch Continental Shelf (DCS) are used for data analysis.To assess the status of seafloor litter on the DCS, the Dutch data are supplemented with those from international partners surveying the DCS within the IBTS.The seafloor litter catches on the DCS consisted mainly of plastic items: 93% (IBTS) and 88% (BTS) of the litter items found were made of plastic. Monofilaments, plastic sheets and various types of (plastic) ropes/lines were the most commonly caught litter types. A mean density of 88 litter items per km2 over the years 2020-2022 was calculated for the IBTS on the DCS, whereby for the BTS a mean density of 198 litter items per km2 over the last two years (2020-2021) was calculated on the DCS. It should be noted that the net used during the IBTS (GOV) and BTS (beam trawl) is not designed to catch litter. For the GOV, the catchability of many benthic species is assumed to be less than 5% compared to a beam trawl, therefore the chance of catching a litter item when it is present in the trawl path is likely to be even smaller than 5%. The fact that these items are caught despite the suggested low catchability thus indicates that it is plausible that there are many more litter items in the trawl path and that current values are a large under estimation of the actual amount of litter present. On top of that, due to the selectivity of the fishing gears used in the surveys, only a selection of the types of litter items present retain in the net. This is reflected by the fact that hardly any (small) single-use plastics, such as cutleries, strawsand stirrers, were caught. However, by including the BTS survey a slightly better picture of the litter types present on the seafloor is provided since two times more items werecollected and a wider range of litter items was caught. Therefore, the BTS data will be included in this report the coming years. Yet, the abundance and density estimations of seafloor litter presented in this report have to be considered a minimum estimation of the total amount of a selection of litter types present on the DCS, rather than its actual status

Natuurlijk veilig: Meetplan kustsurvey 2020

Suppleties van zand op vooroever of strand worden in opdracht van Rijkswaterstaat uitgevoerd om de Nederlandse kust tegen erosie te beschermen en om voldoende zand in het kustfundament te houden. Een groot deel van de suppleties vindt plaats in of nabij de kuststrook die binnen de Natura2000 regelgeving wordt beschermd, de Noordzeekustzone. Het is dus van belang de eventuele effecten van deze praktijk op de natuur zorgvuldig te bestuderen, zodat dit effect kan worden afgezet tegenover het algemene nut voor de maatschappij. Betere kennis van de effecten kan leiden tot beperking van eventuele schade aan- en mogelijk zelfs tot versterking van- gewenste natuurwaarden en ecosysteemdiensten. Tot nog toe is er in vergelijking met benthos relatief weinig aandacht geweest voor de gevolgen van suppleren op vispopulaties, terwijl de kinderkamerfunctie van de ondiepe kustzone voor vis een zeer belangrijke economische ecosysteemdienst levert. Kennis van de omgevingsfactoren die het voorkomen van juveniele vis in de ondiepe kustzone bepalen, leidt tot een verbeterd inzicht in de gevolgen van suppleties op vispopulaties en daarvan afhankelijk overig zeeleven. In overleg met natuurorganisaties en de kennisinstituten Deltares en Wageningen Marine Research is in 2016 het document `Ecologische effecten van zandsuppleties’ (Herman et al., 2016) geschreven met als doel onderzoek te formuleren naar ecologische effecten van zandsuppleties. In het onderdeel ‘uitvoeringsplan’ (deel C in Herman et al. 2016) zijn 3 onderzoekslijnen (ook wel Krachtlijnen genoemd) gedefinieerd, te weten: Vooroever, Duinen en Waddenzee. Het hier beschreven meetplan voor een survey in 2020 valt onder de onderzoekslijn Vooroever. De onderzoeksvraag luidt: “Wat zijn de cumulatieve gevolgen van reguliere suppleties op samenstelling en functioneren van het ecosysteem van de ondiepe vooroever van de Nederlandse kust?” Deze volgt uit de prioritering van de krachtlijn Vooroever: (cumulatieve) gevolgen van reguliere suppleties op samenstelling en functioneren van het ecosysteem van de vooroever. Het onderdeel dat in onze monitoring de hoogste prioriteit heeft gekregen is vis en dan met name de bodemgebonden (plat)vis omdat hier het meest directe effect van een verandering in sedimentsamenstelling door suppleties is te verwachten. Om de verspreiding en abundantie van deze vis in relatie tot omgevingsvariabelen zoals sedimentsamenstelling beter te begrijpen is er in 2017, 2018 en 2019 bemonsterd in de ondiepe vooroever (<10m) waarbij verschillende omgevings-variabelen zijn bepaald. In 2017 en 2018 is dit gedaan voor specifieke gebieden met een experimentele opzet. Vanwege de beperkt beschikbare tijd (en de noodzaak van goede weersomstandigheden binnen dit tijdsbestek) leverde dit minder resultaten op dan vooraf verwacht. Vandaar dat in 2019 besloten is een andere opzet te kiezen waarbij de experimentele opzet minder van belang was. Er werd toen uitgebreider gekeken naar het ruimtelijke beeld langs de gehele Nederlandse kustzone. In navolging van 2019 wordt er voor 2020 opnieuw een kustlangse survey voorgesteld. Gedurende een week wordt er vanaf het onderzoeksschip de Luctor met een 3 m boomkor gevist en wordt er op dezelfde locaties een sedimentmonster genomen. Voorlopige analyses van de eerder verzamelde gegevens laten zien dat de vangsten van schol in de kustzone vele malen lager zijn dan die in publicaties over de Waddenzee. Dit zou een werkelijk verschil in aanwezigheid van schol kunnen zijn, maar waarschijnlijk speelt de vangstefficiëntie van de gebruikte vistuigen hierin ook een rol. Om hier zicht op te krijgen, is er voor 2020 voorgesteld om in beide gebieden te bemonsteren met hetzelfde tuig. Om deze aanpassing op de kustlangse bemonstering zoals uitgevoerd in 2019 mogelijk te maken, is ervoor gekozen om het meest zuidelijke transect, langs de Zandmotor, uit de 2019 bemonstering te laten vervallen. Hiervoor in de plaats wordt een dag gebruikt om een transect op het Balgzand in de Waddenzee te bemonsteren. In 2020 gaat er vanuit IJmuiden tot aan Texel langs de kust op een diepte tussen 4-5 m bemonsterd worden, aangevuld met bemonsteringen op het Balgzand. In 2019 zijn twee raaien naar dieper water (12m) bemonsterd om inzicht te krijgen of de verspreiding van jonge schol zich enkel beperkt tot de 4-5m diepte zone, of dat ze in het voorjaar ook al aanwezig zijn in diepere wateren. Om meer inzicht op deze ruimtelijke verspreiding te krijgen zal er langs de kust in 2020 opnieuw geprobeerd worden een aantal raaien naar dieper water (12m) te bemonsteren