Effect of DGAT1 gene mutation in sows of dam-line on the composition of the produced milk and piglet rearing during 21-day lactation

Diacylglycerol acyltransferase 1 gene (DGAT1) involved in the synthesis and transport of triglycerides is located on chromosome 4 in pigs, in the region with about 200 QTLs responsible among other things for: fat thickness, daily gains, fat content and composition of fatty acids. It is thus probable that the gene polymorphism (as in cows) may affect the fat content in colostrum and milk of sows. The objective of the experiment was to assess the effect of DGAT1 polymorphism on the milk composition of sows and as a result on piglet rearing during the suckling period. The experiment was performed on 207 sows of breeds used in breeding program as a dam-line: polish large white (PLW) and polish landrace (PL). Colostrum and milk of sows were collected at 1, 7, 14 and 21 days of lactation to assay solids, total protein, fat and lactose. Data on piglet rearing performance were collected at 1, 7, 14 and 21 days of lactation. The tests performed showed that A/G rs45434075 DGAT1 mutation occurring in PLW and PL sows did not  significantly affect the quality of their colostrum and milk expressed as solids content, and at the same time on piglet rearing performance. However, it was observed that PLW sows of the DGAT1GG genotype was characterised by a higher fat content in colostrum, whereas PL sows of the same genotype had an increased protein content and a reduced lactose content in milk. Key words: DGAT1, Polymorphism, milk, rearing of piglets, maternal breed.Abbreviation:  PLW, Polish large white; PL, polish landrac

Elementy problematyki związanej z archiwizacją i transkrypcją zebranego materiału muzycznego

Ethnomusicological explorations in terrain result in the need of an appropriate archivisation of the collected material. Terrain studies are an indispensable element of each ethnomusicologist or folklorist. They provide a constant contact with the area being explored, its functioning in the past and present. A selection of the appropriate recording method is often determined by a collection collected (e.g. a hymn one). The alternative is to create one’s own system of archivisation and transcription which, however, should base on the experience of earlier generations of musicologists, folklorists or ethnomusicologists (J., M. Sobiescy, A. Czekanowska among others)

Frazeologizmy zoonimiczne odnoszące się do człowieka w języku hiszpańskim i polskim : studium kontrastywne z pozycji lingwistyki kulturowej

Celem niniejszej pracy jest analiza kontrastywna frazeologizmów zoonimicznych oraz wyrażeń metaforycznych opartych na metaforze konceptualnej CZŁOWIEK TO ZWIERZĘ, występujących w języku polskim oraz hiszpańskim, a więc języków wpisanych w tę samą europejską ramę: system macro (por. Wilk- Racięska, 2007a, 20007b, 2007c, 2009). Niemniej jednak fakt, iż kultura ta została ukształtowana poprzez wspólny system filozoficzno-religijny nie oznacza, że pomiędzy obiema społecznościami, polską i hiszpańską, nie istnieją różnice kulturowe, mające swoje odzwierciedlenie w formach językowych. Hipoteza ta znajdzie swoje potwierdzenie w części praktycznej niniejszej pracy. Warto także podkreślić, iż korpus pracy został stworzony zarówno w oparciu o główne pozycje słownikowe polsko-hiszpańskie (słowniki jedno- i dwujęzyczne), jak i publikacje internetowe, a nawet blogi. Obiektem naszych badań są skonwencjonalizowane związki frazeologiczne, tak więc modyfikacje frazeologiczne oraz związki okazjonalne, tworzone ad hoc w konkretnej sytuacji komunikacyjnej, pozostają poza obszarem naszej analizy. Ponadto, w celu zachowania spójności metodologicznej, opieramy się głównie na standardowej wersji języka hiszpańskiego. Niemniej jednak, w nielicznych przypadkach, w celu pokazania ciekawych różnic konceptualnych istniejących w obrębie jednego systemu micro, odnosimy się także do amerykańskich wariantów języka hiszpańskiego. Bazę metodologiczną niniejszej pracy stanowi językoznawstwo kognitywne, a w szczególności semantyka kognitywna oraz założenia lingwistyki kulturowej, pozwalające na opis poszczególnych aspektów języka z perspektywy różnych wizji świata. Analiza wspomnianej grupy związków frazeologicznych poprzedzona została wstępem teoretycznym. Po określeniu podstawowych założeń językoznawstwa kulturowego przedstawiono relację pomiędzy frazeologią a kulturą, skupiono się na takich zjawiskach jak: status językowo-kulturowy frazeologii, kulturowo-narodowa odrębność związków frazeologicznych. Nawiązując także do postulatów D.O. Dobrovol’skiego i E. Piirainen (2005), opisano także różnorodność form, poprzez które kultura przenika do języka, a następnie do frazeologii. Ponadto, przedstawiono trzy odrębne, lecz wzajemnie się przenikające sposoby analizy kulturowego charakteru frazeologii: 1) z punktu widzenia kontekstu komunikacyjnego; 2) z punktu widzenia etymologii; 3) z socjokulturowego punktu widzenia (związki frazeologiczne jako nośniki znaczeń i wartości). Celem kolejnych dwóch rozdziałów było zaprezentowanie dotychczasowego stanu badań nad frazeologią oraz jej funkcji w języku, ze szczególnym uwzględnieniem badań dotyczących frazeologizmów zoonimicznych na gruncie polskim i hiszpańskim (rozdział 2). Zważywszy na fakt, iż samo pojęcie frazeologia, jej status językowy, granice oraz charakter związków będących przedmiotem badań, nadal jest kwestią polemiczną, wywołującą zagorzałe dyskusje wśród badaczy tej dyscypliny językoznawstwa, w rozdziale trzecim szczegółowo omówiono powyższe zagadnienia. Wiele uwagi poświęcono różnorodnym typologiom związków frazeologicznych (m.in. według G. Corpas Pastor, E.T. Montoro del Arco, M.A. Castillo Carballo, L. Timofeevy) oraz ich cechom charakterystycznym. Określono, które z nich są uważane za konieczne, aby dana jednostka językowa mogła otrzymać status frazeologicznej, a które uzyskują rangę cech potencjalnych. Koncepcja Montoro del Arco (2005, 2006) postulująca klasyfikację jednostek frazeologicznej zarówno w skali poziomej (nivel horizontal), odnoszącej się do jednostek różnorodnych pod względem syntagmatycznym, jak i w skali pionowej (nivel vertical), w którą wpisują się jednostki tożsame pod względem strukturalnym, ale o różnym stopniu stabilności i idiomatyczności. Pierwszym problemem, który pojawia się podczas analizy związków frazeologicznych, jest określenie procesów konceptualnych, odgrywających istotną rolę w procesie formowania się takich jednostek. Dlatego rozdział piąty poświęcony został charakterowi metaforycznemu oraz metonimicznemu frazeologii. Pokrótce omówiona została kognitywna teoria metafory G. Lakoffa i M. Johnsona (1986) oraz jej późniejsze modyfikacje: model ikoniczny oraz archimetafory wg Iñesty Meny i Pamiesa Bertrana (2002), do których nawiązujemy w części praktycznej naszej pracy. Biorąc pod uwagę, iż niektóre związki frazeologiczne z komponentem zoonimicznym są motywowane zarówno metaforycznie, jak i metonimicznie, wprowadzono także pojęcie metaftonimii. W kolejnych dwóch rozdziałach poruszono kwestię figuratywności, idiomatyczności i motywacji frazeologicznej z punktu widzenia lingwistyki kognitywnej (Teoria Wyrażeń Figuratywnych Dobrovol’skiego i Piirainen, mechanizmy wpływające na idiomatyczność według Baranov’a i Dobrovol’skiego) oraz ich wzajemnych zależności. Są to pojęcia kluczowe dla niniejszej analizy. Poza metaforą i metonimią przedstawiono także inne czynniki odpowiedzialne za idiomatyczność danej jednostki frazeologicznej (hiperbolizacja, porównanie, ironia). Udowodniono, iż figuratywność, podobnie jak idiomatyczność, jest zjawiskiem gradualnym i nie może być utożsamiana z brakiem dosłowności. Narzędzia do przeprowadzenia analizy frazeologizmów zoonimicznych zaczerpnięto także z teorii motywacji frazeologicznej Dobrovols’kiego i Piirainen. W opinii wspomnianych badaczy większość związków frazeologicznych nie jest arbitralna, niemniej jednak zastosowanie uniwersalnych narzędzi kognitywnej teorii metafory nie zawsze jest wystarczające do „odszyfrowania” związku istniejącego pomiędzy znaczeniem dosłownym a przenośnym danego wyrażenia. Innymi słowy, w celu zbadania procesu tworzenia się danej jednostki językowej należy nie tylko opierać się na ludzkim doświadczeniu, lecz także odwołać się do różnego typu wiedzy pozajęzykowej, a więc zbadać także komponent kulturowy i wyobrażeniowy. Ten ostatni rozumiany jest jako struktura konceptualna (obraz mentalny) pozwalająca na znalezienie zależności pomiędzy znaczeniem dosłownym a przenośnym frazeologizmu. Wyszczególnione przez Dobrovol’ekiego i Piirainen typy motywacji o charakterze strukturalnym (motywacja indeksykalna), semantycznym (motywacja ikoniczna i symboliczna) oraz innym (motywacja intertekstualna, stereotypy językowe, gry językowe, itd.), są punktem wyjścia dla analizy semantycznej frazeologizmów zoonimicznych, przeprowadzonej w części empirycznej pracy. Biorąc pod uwagę fakt, iż proponowana analiza frazeologizmów zoonimicznych języka polskiego i hiszpańskiego ma nie tylko charakter semantyczny, lecz także pragmatyczny, w rozdziale piątym przedstawiono także model znaczenia frazeologicznego według Timofeevy (2008). Badaczka, opierając się na pracach Levinsona (1989, 2004 [2000] 2004), wskazuje na złożoność znaczenia frazeologicznego i postuluje istnienie dwóch jego poziomów: 1) opartego na semantyce, znaczeniu „słownikowym” związku, na który wpływ ma szereg informacji o różnym charakterze (denotacyjnym, konotacyjnym, waloryzującym, stylistycznym, itd. (el significado de primer nivel); 2) opartego na pragmatyce, czyli ukazującym rolę kontekstu komunikacyjnego w interpretacji (i modyfikacji) znaczenia danego związku (el significado de segundo nivel). Rozdział siódmy stanowi przejście od teorii do praktyki. Po zaprezentowaniu metodologii następuje analiza frazeologizmów zoonimicznym z perspektywy onomazjologicznej. Związki frazeologiczne z komponentem zwierzęcym zostały podzielone według domen konceptualnych, do których się odnoszą: 1) frazeologizmy zoonimiczne, odnoszące się do zdolności umysłowych; 2) frazeologizmy zoonimiczne, odnoszące się do sposobu poruszania; 3) frazeologizmy zoonimiczne, odnoszące się do wyglądu zewnętrznego; 4) frazeologizmy zoonimiczne, odnoszące się do odczuć fizycznych i czynności fizjologicznych; 5) frazeologizmy zoonimiczne, odnoszące się do emocji; 6) frazeologizmy zoonimiczne, nie odnoszące się do konkretnej domeny konceptualnej, których znaczenie zostało w pewnym stopniu zmodyfikowane poprzez kontekst komunikacyjny. Każdy rozdział ma podobną strukturę. Najpierw zostają przedstawione poszczególne wyrażenia metaforyczne języka hiszpańskiego (expresiones conceptuales) odnoszące się do konkretnej metafory, np. CZŁOWIEK JEST ZWIERZĘCIEM GŁUPIM, CZŁOWIEK JEST ZWIERZĘCIEM SZALONYM, CZŁOWIEK JEST ZWIERZĘCIEM DUMNYM, itd. Wybrane związki są poddane analizie semantycznej (pierwszy poziom analizy). Analizowane są także pod kątem motywacji oraz konotacji. Bada się także ich użycie kontekstowe celem określenia, czy ich znaczenie jest w jakimś stopniu modyfikowane poprzez uwarunkowania danej wypowiedzi (drugi poziom analizy). Następnie przedstawiane zostają wyrażenia polskie, które wpisują się w tą samą domenę konceptualną. Celem znalezienia podobieństw oraz różnic w konceptualizacji pomiędzy obydwoma systemami micro, frazeologizmy polskie są badane zarówno pod kątem bazy metaforycznej, jak i obrazu mentalnego, który wywołują. Obraz ten jest kontrastowany z przeanalizowanymi wcześniej wyrażeniami hiszpańskimi. W tym miejscu warto pokreślić, iż niniejsza praca ma charakter językoznawczy, a nie traduktologiczny, dlatego kwestia ekwiwalencji oraz nieprzekładalności tego typu związków frazeologicznych nie stanowi przedmiotu badań. Biorąc pod uwagę fakt, iż „głęboko ukryte elementy wizji macro mają ogromny wpływ na pragmatykę, czyli na to, jak używamy języka (Wilk-Racięska, 2009: 24), ostatni rozdział niniejszej pracy jest poświęcony analizie czysto pragmatycznej związków frazeologicznych. Ma on na celu pokazanie, że nie zawsze implikatura danego frazeologizmu jest stała, w pełni skonwencjonalizowana, w pewnym sensie „odporna” na działania kontekstowe. Istnieją frazeologizmy, których implikatury, szczególnie te o charakterze emotywno-emocjonalnym, podlegają pewnym modyfikacjom, osłabieniu lub wzmocnieniu (implicaturas conversacionales generalizadas), czasem dany związek w konkretnej wypowiedzi nabiera nowego znaczenia, „wygenerowanego” tylko w danym otoczeniu kontekstowym (implicaturas particularizadas). Niemniej jednak należy pamiętać, iż każde studium frazeologiczne, poruszające kwestię różnych typów implikatur zarówno w pierwszym, jak i drugim poziomie analizy znaczenia frazeologicznego, powinno traktować proces frazeologizacji jako typ gramatykalizacji, co sugeruje, iż w przypadku implikatur konwersacyjnych uogólnionych (implicaturas conversacionales generalizadas) mamy do czynienia z procesem niezakończonym, niestabilnym i zależnym od subiektywnych sądów nadawcy i odbiorcy (cfr. Timofeeva, 2008: 429). Przeprowadzona analiza dowodzi, iż frazeologia odzwierciedla samoświadomość kulturowo-narodową danej społeczności językowej, niewątpliwie „jest tym obszarem, w którym bardzo wyrazisty sposób ujawnia się punkt widzenia człowieka jako podmiotu poznającego świat” (Mosiołek-Kłosińska, 1996: 99). Świadczy ona o obrazowości i ekspresywności języka oraz wiąże się z określonym wartościowaniem. Znacząca większość przeanalizowanych związków frazeologicznych jest motywowana metaforycznie, nieliczne tylko wykazują charakter metaforyczno-metonimiczny (metaftonimia). Jednocześnie warto pokreślić, że o ile na poziomie ogólnym frazeologizmy obu języków nie wykazują znaczących różnić, to głębsza analiza ich komponentu wyobrażeniowego (a także różnic kontekstowych) i bazy metaforycznej wydaje się temu przeczyć. Ponadto zarówno frazeologizmy hiszpańskie jak i polskie są najczęściej motywowane ikonicznie, tzn. znaczenie globalne frazeologizmu bazuje na bezpośrednim ludzkim doświadczeniu, wynika z obserwacji otaczającego świata (np. ogólnej wiedzy na temat wyglądu, zachowania się i zwyczajów zwierząt). Ten typ motywacji najliczniej reprezentują frazeologizmy zoonimiczne, należące do grupy trzeciej. Warto podkreślić, iż część frazeologizmów obu języków przestawia motywację symboliczną, opartą na konwencjach kulturowych, wspólnych wierzeniach i zwyczajach (np. astuto como un zorro= sprytny/przebiegły jak lis). Jednocześnie można zauważyć przypadki mieszania się różnych typów motywacji, najczęściej ikonicznej z symboliczną lub ikonicznej z intertekstualną: estar como un jabato/ser (hecho) un jabato, ser un burro cargado de letras, ser/parecer más burro que un ara(d)o, ver(le) las orejas al lobo, lento como un caracol, oczy gazeli, mądra jak flądra, wolny jak ślimak). Wszystko to potwierdza, iż badając relację pomiędzy znaczeniem figuratywnym danego frazeologizmu a obrazem mentalnym składającym się na jego strukturę konceptualną, należy pamiętać, iż czasem trudno jest wyznaczyć ostrą granicę pomiędzy dwoma typami motywacji (ikoniczną i symboliczną), gdyż przenikają się one wzajemnie. Niejednokrotnie wyrażenia, których motywację można by określić na podstawie wiedzy o świecie, z biegiem czasu stają się związkami utrwalonymi historycznie i motywowanymi kulturowo. Kolejny wniosek, który wysuwa się z dokonanej analizy, jest taki, iż nie zawsze oba języki wyrażają daną cechę ludzką poprzez przez identyczny leksem zwierzęcy. Nie zawsze mają charakter uniwersalny, opierają się na wspólnym dziedzictwie kulturowym (mitologia, biblia, bajki Ezopa). Często różnice i rozbieżności semantyczne wynikają z odmiennych presupozycji, dotyczących znaczenia figuratywnego poszczególnych grup zwierząt (cfr. Bartoš, 2000: 7). Bardzo często dany frazeologizm zoonimiczny, nawet ten pozornie oparty na konwencjach kulturowych, nawiązuje do cech zupełnie odmiennych (np. leksem sowa, który w języku polskim jest symbolem mądrości, a w języku hiszpańskim, lechuza, wywołuje skojarzenia zgoła przeciwne czy zwrot ser un besugo , który w języku hiszpańskim ma charakter pejoratywny, gdyż oznacza osobę o niskim stopniu inteligencji, w języku polskim profiluje zupełnie inne cechy). Tak więc dana cecha może być wyrażona w każdym języku poprzez frazeologizm, którego komponent zoonimiczny w jednym języku wydaje się bardziej produktywny niż w drugim (np. tener una cabeza de chorlito, tener menos seso que un mosquito czy parecer una ardilla, w przypadku języka hiszpańskiego, głupi jak cięlę (na niedzielę), mądry/a jak dwie flądry, w przypadku języka polskiego). Z drugiej strony nie brak przypadków, w których konkretny zoonim i/lub frazeologizm danego języka pozostaje w opozycji prywatywnej w stosunku do drugiego, tzn. rozwija o wiele więcej użyć metaforycznych, które aktualizują się w konkretnym kontekście komunikacyjnym: BORREGO vs. BARANEK, CABRA vs. KOZA, GANSO vs. GĘŚ, jeść jak ptaszek/jak wróbelek/jak kurczę vs. comer como un pajarito. Jednocześnie przeprowadzone analizy poświadczają, iż w wielu przypadkach frazeologizmy hiszpańskie i polskie tylko pozornie charakteryzują się tym samym znaczeniem denotacyjnym i konotacyjnym, w rzeczywistości wykazują mniej lub bardziej wyraźne różnice, zarówno w bazie metaforycznej jak i w komponencie wyobrażeniowym (obrazie mentalnym): ponerse más colorado que un pavo, estar/ponerse colorado/encarnado/rojo como un pavo vs. czerwony jak indyk, zaczerwienić się jak indyk; ir para atrás como los cangrejos/ir como los cangrejos vs. chodzić jak rak/iść posuwać się/pełznąć rakiem/raczkiem. W przypadku pierwszej grupy, w każdym z języków właściwość 'bycia czerwonym’, a raczej jej przyczyny, jest profilowana w odmienny sposób: wynika ze wstydu lub oskarżenia kogoś o coś (frazeologizm hiszpański) lub jest oznaką zdenerwowania i gniewu (frazeologizm polski). Warto także wspomnieć, że nawet w ramach samego języka hiszpańskiego, jego różnych wariantów dialektalnych, dany frazeologizm bardzo często wywołuje odmienne konotacje: ser muy ganso, hacer el oso. Podsumowując przeprowadzoną analizę można stwierdzić, iż istnieją podobieństwa i analogie pomiędzy systemem leksykalno- frazeologicznym języka hiszpańskiego i polskiego. W obu językach przeważają wyrażenia najczęściej wiążą się z negatywnym wartościowaniem, charakteryzujące człowieka w sposób negatywny, pejoratywny. Niemniej jednak można też wskazać różnice w motywacji, obrazie mentalnym oraz konkretnym użyciu istniejące pomiędzy frazeologizmami obu języków. Jest to niewątpliwie związane z wizją świta oraz jej granicami

Zoomorfismos fraseologicos del espanol y del polaco : un estudio contrastivo desde el punto de vista de la linguistica cultural

Celem niniejszej publikacji jest analiza kontrastywna frazeologizmów zoonimicznych (FZ) oraz wyrażeń metaforycznych opartych na metaforze konceptualnej CZŁOWIEK TO ZWIERZĘ, występujących w języku polskim oraz hiszpańskim, a więc językach wpisanych w tę samą europejską ramę: system macro (por. Wilk- -Racięska, 2009). Niemniej jednak fakt, iż kultura ta została ukształtowana poprzez wspólny system filozoficzno-religijny nie oznacza, że pomiędzy obiema społecznościami, polską i hiszpańską, nie istnieją różnice kulturowe, mające swoje odzwierciedlenie w formach językowych. Korpus pracy został stworzony zarówno w oparciu o główne pozycje słownikowe polsko-hiszpańskie (słowniki jedno- i dwujęzyczne), jak i publikacje internetowe, a nawet blogi. Obiektem badań Autorki są skonwencjonalizowane związki frazeologiczne. Modyfikacje frazeologiczne oraz związki okazjonalne, tworzone ad hoc w konkretnej sytuacji komunikacyjnej, pozostają poza obszarem analizy. Ponadto, w celu zachowania spójności metodologicznej, Autorka opiera się głównie na standardowej wersji języka hiszpańskiego. Niemniej jednak, w nielicznych przypadkach, w celu pokazania różnic konceptualnych istniejących w obrębie jednego systemu micro, odnosi się także do amerykańskich wariantów języka hiszpańskiego. Bazę metodologiczną niniejszego studium stanowi językoznawstwo kognitywne, a w szczególności semantyka kognitywna oraz założenia lingwistyki kulturowej, pozwalające na opis poszczególnych aspektów języka z perspektywy różnych wizji świata (por. Wilk-Racięska, 2009)

On the phraseological pseudo-equivalence from the cognitive perspective

El objetivo del presente artículo es abordar la cuestión de la cuasi-equivalencia fraseológica. Partiendo de los supuestos de la lingüística cognitiva, sobre todo, de la teoría de la equivalencia translingüística, desarrollada por Dobrovol’skij (2000, 2005), llevaremos a cabo un análisis de algunas unidades fraseológicas (UF) del español y del polaco que, a primera vista, parecen semánticamente similares, esto es, se perciben como equivalentes absolutos. No obstante, un estudio pormenorizado revelará que, en realidad, las UF, que han sido objeto de nuestra investigación, presentan configuraciones idiosincráticas en su nivel conceptual. Dicha idiosincrasia se debe a las diferencias en el plano del contenido, compuesto por dos macroconceptos que son, en cierta medida, independientes entre sí: el componente gráfico (imagen mental) y el significado actual (literal) de un fraseologismo dado.The aim of this paper is to address the issue of phraseological quasi-equivalence. Taking as a starting point the assumptions of Cognitive Linguistics, especially the theory of cross-linguistic equivalence developed by Dobrovol’skij (2000, 2005), the paper attempts to analyze the phraseological units (PhUs) which at first glance seem semantically similar, i.e. are perceived as absolute equivalents. However, a detailed study will reveal that the PhUs, the subject matter of this research, in reality present idiosyncratic configurations in their conceptual level. This idiosyncrasy is due to differences in the plane of content, composed of two macroconcepts which are, to some extent, independent of each other: the image component (mental image) and the actual (literal) meaning of a given idiom.peerReviewe

Leki złożone w świetle nowych wytycznych ESC/ESH 2018

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą o niskiej skuteczności leczenia w populacji. Jedną z przyczyn pozostaje niedostateczne przestrzeganie zaleceń lekarskich przez pacjentów. W licznych pracach służących ocenie skuteczności metod poprawy współpracy z pacjentami na pierwszy plan wysuwa się konieczność upraszczania schematów terapeutycznych, ze szczególnym uwzględnieniem łączonych leków wieloskładnikowych jako podstawy terapii. Naprzeciw tym wynikom wychodzą autorzy najnowszych wytycznych ESC/ESH 2018 dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego. Według opublikowanych wytycznych u znakomitej większości pacjentów terapię powinno się rozpoczynać i kontynuować za pomocą złożonych leków wieloskładnikowych. Takie postępowanie znacznie upraszcza schemat terapeutyczny, a dzięki istnieniu preparatów złożonych o szerokim zakresie dawek pozwala rozpocząć, a następnie skutecznie kontynuować terapię jedną tabletką, nawet trójskładnikową. Zalecanym w wytycznych ESC/ESH połączeniem w lekach złożonych jest inhibitor układu renina–angiotensyna–aldosteron (RAA) z antagonistą wapnia lub lek blokujący układ RAA z diuretykiem, zalecanym schematem trójlekowym natomiast inhibitor układu RAA/antagonista wapnia/diuretyk. Połączenie inhibitor układu RAA z antagonistami wapnia ma prócz wysokiej skuteczności hipotensyjnej dodatkową zaletę w postaci zmniejszania częstości występowania obrzęków kończyn dolnych, zdarzających się u chorych przyjmujących antagonistów wapnia w monoterapii. Do połączeń wielolekowych umożliwiających stosowanie jednej tabletki w szerokiej grupie pacjentów należy połączenie walsartanu z amlodypiną i hydrochlorotiazydem. Walsartan jest najczęściej stosowanym w Polsce sartanem; charakteryzuje się profilem działań niepożądanych bliskim placebo oraz dużą skutecznością hipotesnyjną. Amlodypina jest najdłużej działającym antagonistą wapnia o udowodnionej w dużych badaniach klinicznych skuteczności. Dołączenie do tej kombinacji hydrochlorotiazydu, w jednej tabletce, umożliwia wypełnienie zaleceń ESC/ESH 2018 dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego bez konieczności zmiany schematu terapeutycznego oraz pozostanie przy jednotabletkowej terapii nadciśnienia.Nadciśnienie tętnicze jest chorobą o niskiej skuteczności leczenia w populacji. Jedną z przyczyn pozostaje niedostateczne przestrzeganie zaleceń lekarskich przez pacjentów. W licznych pracach służących ocenie skuteczności metod poprawy współpracy z pacjentami na pierwszy plan wysuwa się konieczność upraszczania schematów terapeutycznych, ze szczególnym uwzględnieniem łączonych leków wieloskładnikowych jako podstawy terapii. Naprzeciw tym wynikom wychodzą autorzy najnowszych wytycznych ESC/ESH 2018 dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego. Według opublikowanych wytycznych u znakomitej większości pacjentów terapię powinno się rozpoczynać i kontynuować za pomocą złożonych leków wieloskładnikowych. Takie postępowanie znacznie upraszcza schemat terapeutyczny, a dzięki istnieniu preparatów złożonych o szerokim zakresie dawek pozwala rozpocząć, a następnie skutecznie kontynuować terapię jedną tabletką, nawet trójskładnikową. Zalecanym w wytycznych ESC/ESH połączeniem w lekach złożonych jest inhibitor układu renina–angiotensyna–aldosteron (RAA) z antagonistą wapnia lub lek blokujący układ RAA z diuretykiem, zalecanym schematem trójlekowym natomiast inhibitor układu RAA/antagonista wapnia/diuretyk. Połączenie inhibitor układu RAA z antagonistami wapnia ma prócz wysokiej skuteczności hipotensyjnej dodatkową zaletę w postaci zmniejszania częstości występowania obrzęków kończyn dolnych, zdarzających się u chorych przyjmujących antagonistów wapnia w monoterapii. Do połączeń wielolekowych umożliwiających stosowanie jednej tabletki w szerokiej grupie pacjentów należy połączenie walsartanu z amlodypiną i hydrochlorotiazydem. Walsartan jest najczęściej stosowanym w Polsce sartanem; charakteryzuje się profilem działań niepożądanych bliskim placebo oraz dużą skutecznością hipotesnyjną. Amlodypina jest najdłużej działającym antagonistą wapnia o udowodnionej w dużych badaniach klinicznych skuteczności. Dołączenie do tej kombinacji hydrochlorotiazydu, w jednej tabletce, umożliwia wypełnienie zaleceń ESC/ESH 2018 dotyczących leczenia nadciśnienia tętniczego bez konieczności zmiany schematu terapeutycznego oraz pozostanie przy jednotabletkowej terapii nadciśnienia

Spuścizna badania ASCOT — obserwacja odległa ASCOT-Legacy

The ASCOT trial was a breakthrough observation where the newer hypotensive drugs proved superior to the older generation drugs in reducing cardio-vascular complications. Large clinical trials results, despite their influence on everyday practice, do not answer the question on long term benefits of a certain therapeutic approach. This question was raised in ASOCT-Legacy trial where the authors searched the answer if the initially started therapy influences the long term prognosis and if discovered amlodipine/perindopril combination advantage will persist for the long time and result in reducing patients’ mortality. The mortality analysis in ASCOT-Legacy trial patients, after on average of 16 years of observation, indicated to 29% reduction in number of stroke deaths in newer drugs group. At the same time the patients not included in the LLA arm benefited with 21% reduction in cardiovascular deaths and 24% reduction in coronary disease mortality.Badanie ASCOT było przełomowym badaniem, w którym połączenie nowych leków hipotensyjnych skuteczniej niż terapia lekami starszej generacji chroniło pacjentów przed występowaniem powikłań sercowo- -naczyniowych. Wyniki dużych badań klinicznych, choć zmieniają codzienną praktykę lekarską, jednak nie przynoszą jednoznacznych danych dotyczących odległych korzyści ze stosowania określonych schematów postepowania. Takie zagadnienie podjęto w badaniu ASCOT-Legacy, w którym autorzy zadali sobie pytanie, czy wybór schematu terapeutycznego na początkowym etapie leczenia ma znaczenie dla ro- kowania odległego oraz czy w wieloletniej obserwacji utrzyma się przewaga korzystnego działania schema- tu amlodypina/peryndopryl w postaci zmniejszenia śmiertelności wśród pacjentów. Analiza śmiertelności pacjentów uczestniczących w pierwotnym badaniu ASCOT po średnio 16 latach obserwacji wykazała 29-procentową redukcję liczby zgonów z powodu uda- rów w grupie leczonej nowymi lekami hipotensyjnymi, natomiast wśród pacjentów niezakwalifikowanych do ramienia LLA — zmniejszenie liczby zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych o 21% oraz obniżenie o 24% śmiertelności z powodu choroby wieńcowej

Acerca del potencial didactico de la Linguistica Cognitiva en el aula de E/LE : el caso de las locuciones

The aim of this paper is to present the didactic potential of Cognitive Linguistic, and in particular of Cognitive Theory of Metaphor in teaching Spanish as a foreign language. The present article, whose subject matter are idiomatic expressions which belong to the core of phraseology and can be viewed as prototypical phraseological units, not only attempts to demonstrate the reasons why this theoretical framework is extremely beneficial in the foreign language classroom but also focuses on role that the iconic dimension of idioms (mental image) and its metaphorical value (conceptual metaphors) have in the teaching and learning process. In other words, particular attention will be paid to research into the application of the theoretical postulates of Cognitive Linguistics to didactics of phraseology

Przegląd wariantów ballady o dziewczynie-trucicielce zawartych w wybranych zbiorach pieśni

The common motif about a Podolanka, present in folk literature, encompasses not only Silesia (including Upper, Lower and Cieszyn Silesia), but also the whole territory of Poland, Czech Republic, Slovakia, the Ukraine and partly Romania and Lithuania (having its origin in Northern Italy). The Ballad of a sister murderer is not known among Germanic peoples, although it should be noted that in Western Europe there are also ballads in which the main character is an assassin being a mother, stepmother, daughter, sister, wife or mistress. The victims are, among others, children, sons, sons-in-law, parents. In Cieszyn Silesia the motif appears in the collections of A. Cinciała, as well as J. Roger, J. Tacina, S. Bystroń. It is also not unfamiliar to authors of Czech or Slovak collections

Miejsce kandesartanu i jego połączeń w terapii chorób układu sercowo-naczyniowego

Effective hypertension treatment is the most powerful method of its consequences prevention. Most patients needs at least two hypotensive drugs to reach target blood pressure. Among 5 main groups of hypotensive drugs the renin–angiotensin–aldosterone system blockers play a major role. In 2015 Polish Society of Hypertension Guidelines sartan are indicated as preferred drugs in patients with hypertension coexisting with left ventricular hypertrophy, kidney disease and after stroke. In patients with coronary artery disease and heart failure they are recommended in case of angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitors intolerance or contraindications. Candesartan is the strongest angiotensin receptor agonist, it has long half-life and high T/P (trough-to-peak) index. Efficacy and safety of candesartan have been confirmed in a numerous clinical trials. Combination of candesartan with thiazide diuretic or/and calcium antagonist substantially increases the hypotensive effect of the drugs, decreasing the risk of side effects of both components of therapy. Candesartan, in monotherapy as well as in combination therapy, is an effective and safe drug. It is also characterized by additional benefit of decreasing the number of cerebral events and slowing down the progression of cognitive decline. What more among ACE inhibitors intolerant patients with heart failure it decreases mortality and number of hospital stays due to heart failure exacerbation. It also has been observed that candesartan decreases the risk of diabetes mellitus development and atrial fibrillation episodes in heart failure patients.Najskuteczniejszą metodą zapobiegania powikłaniom nadciśnienia tętniczego jest jego skuteczne leczenie. Większość pacjentów do uzyskania zakładanego celu terapeutycznego wymaga co najmniej dwóch leków hipotensyjnych. Wśród głównych 5 grup tych leków szczególną rolę odgrywają leki hamujące układ renina–angiotensyna–aldosteron. W wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2015 roku wskazuje się sartany jako leki preferowane u osób z nadciśnieniem tętniczym i przerostem lewej komory, ze współistniejącą chorobą nerek oraz po udarach mózgu. Natomiast w grupie osób z chorobą wieńcową oraz niewydolnością serca są lekami zalecanymi w przypadku nietolerancji inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE). Kandesartan jest najsilniej wiążącym się z receptorem angiotensyny sartanem, wykazuje również długi okres półtrwania i wysoki wskaźnik T/P (trough-to-peak). Skuteczność i bezpieczeństwo tego leku potwierdzono w wielu badaniach klinicznych. Stosowanie kandesartanu w połączeniu z diuretykiem tiazydowym i/lub dihydropirydynowym antagonistą wapnia znacznie zwiększa efekt hipotensyjny, obniżając jednocześnie ryzyko działań niepożądanych każdej ze składowych terapii. Kandesartan — zarówno w monoterapii, jak i w terapii złożonej — jest skutecznym i bezpiecznym lekiem hipotensyjnym. Charakteryzuje się również dodatkowym działaniem w postaci szczególnego zmniejszania częstości powikłań mózgowych i ograniczenia utraty funkcji poznawczych, a u osób z niewydolnością serca niemogących stosować inhibitorów ACE ogranicza śmiertelność oraz liczbę hospitalizacji z powodu zaostrzeń. Ponadto w badaniach zaobserwowano tendencję do obniżania ryzyka występowania cukrzycy oraz migotania przedsionków u chorych z niewydolnością serca leczonych kandesartanem