Analiza distribucije sveže slatkovodne ribe u Srbiji

Previous studies of fish market were mainly related to the consumption and global tendencies, and less to distribution of freshwater fish, which in Serbia is mostly carried out via the retail trade. Therefore, this paper consider distribution channels from catching fish to consumers. Data were collected by interviewing local fishermen. The interview was directly conducted by researcher. The data were analyzed using statistical package SPSS. Based on the analysis, following conclusions have been made: For the majority of respondents fishing is their job, the only source of income, so they are professionally engaged in this activity, thus they already have their own distribution channels. It is shown that factor of distance has a significant effect in two aspects: the distance from place of residence to the place of anchoraging, and the distance from the place of anchorage to the place of fishing. The majority of fish caught is sold fresh or frozen. Cleaned fish is considerably less distributed between fishermen and dealers. Distribution of more processed fish, such as fillets, is rare between these marketing levels. It was also found that the demand for fish changes significantly during the year. But, trout has the leading position in the demand for freshwater fish in Belgrade, even despite the fact that it does not have a local character, as opposed to carp. According to results of interview given by fishmongers, the price of fish is the most important factor when selling fish.Dosadašnja istraživanja marketinga ribe uglavnom su bila posvećena opštim informacijama koje se odnose na potrošnju i globalne tendencije, a manje na distribuciju sveže rečne ribe, koja se u Srbiji najčešće vrši preko trgovine na malo. Stoga je u ovom radu posvećena pažnja razmatranju kanala distribucije od ulova ribe do potrošača. Podaci za ovo istraživanje su prikupljeni anketiranjem lokalnih ribara. Intervju je lično vršio istraživač. Podaci su obrađeni u programskom paketu SPSS. Na osnovu analize došlo se do sledećih zaključaka: kod većine anketiranih osoba koje se bave ribolovom, ova delatnost predstavlja jedino zanimanje, tako da osobe koje se profesionalno bave ovom aktivnošću imaju već uređene sopstvene kanale distribucije. Pokazano je da u rečnom ribarstvu faktor udaljenosti ima značajan efekat kroz dva aspekta: udaljenost od mesta stanovanja do mesta ukotvljenja, i udaljenost od mesta ukotvljenja do mesta ribarenja. Najveći deo ulovljene ribe prodaje se u svežem i smrznutom stanju. Očišćena riba se znatno ređe distribuira između ribara i nakupaca. Distribucija ribe između ovih subjekata u obliku viših nivoa prerade, poput fileta, predstavlja retkost. Takođe je utvrđeno da se tražnja za ribom značajno menja u toku jedne godine, a da vodeće mesto u tražnji za slatkovodnom ribom ima pastrmka, čiji transport do tržišta Beograda nije lokalnog tipa, za razliku od šarana. Na osnovu intrevjua prodavaca ribe na malo, smatra se da je cena najvažniji faktor prilikom prodaje ribe

Stanje kečige (acipenser ruthenus l.) u Srbiji i Mađarskoj

Izlov kečige je tradicionalna i značajna privredna aktivnost i u Srbiji i u Mađarskoj. Osnovni problem vezan za izlov kečige u Srbiji odnosi se na nedostatak validnih podataka o izlovu kečige u poslednjim godinama što je imalo negativan efekat na upravljanje korišćenja ove vrste. Poribljavanje kečigom nije nikada u potpunosti razvijeno u Srbiji dok se u Mađarskoj počelo sa poribljavanjem mlađi kečige od 1980. godine i to sa 10.000-100.000 jedinki/godini. Uzgoj kečige je započet u Mađarskoj od 1990. godine, mada je proizvodnja malog obima. U cilju uspostavljanja boljih planova za upravljanje ovom značajnom vrstom potrebno je uskladiti i koordinisati aktivnosti svih zainteresovanih strana u obe zemlje

Koncentracije elemenata u tkivima klena (squalus cephalus) iz akumulacija Nacionalnog parka „Tara”

Planinsko područje Tare nalazi se na krajnjem zapadu Srbije. Sa severne i zapadne strane ograničeno je dolinom Drine, sa jugozapada dolinom Rzava, sa juga plitkom kremanskom udolinom koja ga odvaja od zlatiborske površi. Ceo prostor Nacionalnog parka obuhvata: planinu Taru, Crni vrh, Zvezdu, Stolac, kanjon Drine sa Perućcem i okolinu Bajine Bašte. Nacionalni park „Tara“ i njegova uža zaštitna zona raspolaže rekama i potocima koji pripadaju uglavnom gornjim i delimično srednjim pastrmskim regionima. Najznačajnije reke su Rača, Derventa sa pritokama, Brusnički potok sa pritokama, Karaklijski Rzav i Baturski Rzav i reka Jarevac. U Nacionalnom parku „Tara“ formirano je nekoliko veštačkih jezera različitog tipa. Akumulacija „Perućac“ je veštačko jezero nastalo u rečnom koritu reke Drine, njenim pregrađivanjem betonskom branom. Na osnovu lokacije, pripada nizinskom tipu. Akumulacija „Zaovine“ je po lokaciji visinskog tipa, a po načinu nastanka reverzibilna. Nastaje izbacivanjem vode iz akumulacije „Perućac“ i sakupljanja vode od Karakliskog i Baturskog Rzava i drugih manjih pritoka. Akumulacija „Spajići“ je visinska sabirna akumulacija koja nastaje od proceđene vode iz jezera „Zaovine“, te reke Zmajevačke i Popovića potoka. Jezero „Kruščica“ nastaje od Karaklijskog i Baturskog Rzava i koristi se kao pijaća voda (Hegediš, 2012). Ribolovne vode NP „Tara“ naseljava 28 vrsta riba iz sedam familija, a šaranske vrste (Ciprinidae) dominiraju po brojnosti sa 17 vrsta. Klen (Squalius cephalus) je ciprinidna vrsta ribe, široko rasprostranjena u Srbiji južno od Save i Dunava dok je u Vojvodini redak. U Srbiji je popularna sportsko-rekreativna ribolovna vrsta i lovi se različitim tehnikama ribolova. U akumulacijama Zaovine, Spaići i Kruščica klen je najzastupljenija vrsta, dok je i u akumulaciji Perućac prisutan u značajnom broju (Hegediš, 2012). Tokom terenskih istraživanja 2014. godine ispitivan je nivo akumulacije 17 elemenata u tkivima (mišić, jetra, škrge) klena iz četiri akumulacije – Perućac, Zaovine, Spaići i Kruščica. Ribe se nalaze na vrhu lanaca ishrane u vodenoj sredini i često u organizmu akumuliraju velike količine pojedinih teških metala (Yilmaz et al., 2007). Takođe se smatraju i jednim od najosetljivijih akvatičnih organizama na prisustvo toksičnih materija u vodi (Alibabić i sar., 2007). Ribe se često koriste kao bazični organizmi po pitanju pozicije u lancima ishrane, kao i u ishrani ljudi, zbog njihovog potencijala za bioakumulaciju toksičnih materija i njihove osetljivosti na čak i male koncentracije mutagena (Szefer et al., 1990; Višnjić-Jeftić et al., 2010). Jedinke klenova sa Perućca su se na osnovu analize glavnih komponenata (PCA – Principal Components Analysis) izdvajale po višim koncentracijama Cu i Zn u jetri, kao i B i Cu u mišićima; jedinke sa Zaovina se izdvajaju po koncentracijama Sr, Mo, Fe, Cr, Al, Hg u jetri višim nego u jedinkama sa drugih akumulacija, Mn, Sr, Hg, Mo i Cr u mišićima i Al, Sr, Li i Hg u škrgama; jedinke sa akumulacije Kruščica se izdvajaju po koncentracijama Pb, Mn i Ni u jetri, kao i, Mo, Mn, Fe, Pb i Cr u škrgama; jedinke sa akumulacije Spaići su bile grupisane između jedinki sa drugih analiziranih akumulacija, nisu se izdvajale po koncentracijama bilo kog analiziranog elementa u bilo kom tkivu, a najsličnije su bile jedinkama sa Perućca

Savremeni pristupi u monitoringu kvaliteta voda u akvakulturi

Merenje fizičkih, hemijskih, bioloških parametara je važno za praćenje stanja kvaliteta voda, a samim tim i veoma važno i u akvakulturi. Visokofrekventna merenja kvaliteta voda se poslednjih godina uspešno obavljaju i u Srbiji upotrebom multiparametarske sonde, jednostavne za rukovanje a složene po pitanju parametara koje može meriti u istom trenutku. Potreba za kontrolom kvaliteta vode raste sa povećanjem produkcije ribnjaka. Od ekstenzivnog gajenja, poluintezivnog, preko intenzivnog i superintenzivnog gajenja ribe, proces kontrole kvaliteta vode se usložnjava, dakle od povremenog kontrolisanja kvaliteta (mesečno, kod ekstenzivne proizvodnje), preko dnevne, kontrole na sat, i konačno do kontinuiranog praćenja kontrole kvaliteta (super-intenzivno). Praćenje kvaliteta senzorima i sondom je moguce u svim navedenim tipovima ribnjaka, ali je svakako primena takve metode najpotrebnija u superintenzivnoj ribnjačkoj proizvodnji

Istorijski aspekti razvoja zajednice riba u akumulaciji „Perućac“

Akumulacija „Perućac“ je nastala pregrađivanjem rečnog korita reke Drine betonskom branom. Radovi na izgradnji brane vršeni su od 1952. do 1962. godine. Brana je duga 461 m i visoka 93 m. Izgradnjom brane stvoreno je akumulaciono jezero dugo oko 52 km, sa dubinom do 85 m i širinom od 60 do 1800 m. U jezerskom basenu akumulira se oko 340 miliona m3 vode. Prosečan godišnji proticaj Drine na mestu gde se nalazi brana je 349 m3/sek (Stanković, 2005). Sa druge strane, akumulacija „Perućac“ predstavlja glavnu ribolovnu vodu na teritoriji Nacionalnog parka „Tara“. Struktura naselja riba u akumulaciji „Perućac“ je tokom godina pretrpela mnoge promene. Naselje riba u akumulaciji u početku je formirano na bazi vrsta koje su naseljavale reku Drinu pre pregrađivanja i formiranja jezera. Njega su do 1978. godine činile autohtone salmonidne (5,1 %) i ciprinidne ribe (94,9 %). Prema raspoloživim podacima to naselje je gotovo u potpunosti devastirano prilikom pražnjenja jezera 1978. godine (Kosorić, 1979). Interesantno je da neke od tada registrovanih ciprinidnih vrsta (potočna mrena Barbus peloponnesius, nosara Vimba vimba, krkuša Gobio gobio, pliska Alburnoides bipunctatus, crvenperka Scardinius erythrophthalmus) više nisu beležene u kasnijim godinama. Može se reći da one danas ne naseljavaju jezero ili su vrlo retke. Stanje koje je zatečeno 2007. godine predstavlja riblju zajednicu koja je formirana na bazi ishodnih autohtonih salmonidnih i ciprinidnih vrsta i vrsta koje su u jezero unete poribljavanjima. Abundancija autohtonih ciprinida je značajno smanjena na račun akcidentalno unetih Percida (grgeč, Perca fluviatilis) i Centrarchida (sunčica, Lepomis gibosus). Stanje u 2010. godini predstavlja nastavak ovog procesa u kome Percide i Centrarhide preuzimaju dominaciju po brojnosti. Slična situacija se zapaža kada je u pitanju masena zastupljenost pojedinih familija riba. U početku u zajednici riba su po biomasi dominirale autohtone ciprinide i salmonide. Kasnije, nakon poribljavanja, značajnu ulogu u ihtiocenozi imaju Percidae, Siluridae (som Silurus glanis) i Centrarchidae. Glavni razlozi za unošenje šarana i soma su svakako bili ribolovnog karaktera, a u cilju povećanja raznovrsnosti ribolovno značajnih vrsta. Međutim, poribljavanja šaranom vršila su se sa jednogodišnjom mlađi prosečne mase tela oko 50 g. Nažalost, praksa je pokazala da je sasvim uobičajeno da se prilikom isporuke takve mlađi u transportnim tankovima nađe nekoliko procenata jedinki vrsta koje nikako ne bi trebalo unositi u ribolovne vode (sunčica, grgeč, babuška Carassius gibelio). U tom slučaju bandar i sunčica, zahvaljujući velikom reproduktivnom potencijalu, nakon nekoliko godina postaju vrlo značajne i po brojnosti i po biomasi i igraju vrlo važnu ulogu u jezerskoj ihtiocenozi. Tako ove dve vrste po brojnosti 2007. godine čine oko 40 %, a 2010. godine i preko 50% naselja riba. I po biomasi ove dve vrste imaju velikog značaja za naselje riba čineći oko 21 % masenog udela. Negativan uticaj ovako formiranog naselja posebno se odražava na salmonidne ribe čija se zastupljenost konstantno smanjuje: 5,1 %, 2,7 %, 0,3 %, po brojnosti, odnosno 9,6 %, 3,5 %, 0,4 % po biomasi, respektivno po godinama. Som kao glavna predatorska riba, iako sa značajnim masenim udelom koji se u vremenu povećava, nema dovoljnog populacionog kapaciteta da značajnije utiče na regulaciju brojnosti nepoželjnih vrsta kao što su bandar i sunčica

Fish movement in Relation to water temperature fluctuations in the Lower Danube river Iron gate II dam area

Water temperature plays an important role in the fish life cycle, and have a direct impact over fish species movement behavior, migration, feeding and reproduction. The impact might be different between the rivers because of hydro morphological factors that are specific for each watercourse (sediments, water conductivity, turbidity, total suspended solids etc.). The study focuses on 3 fish species, Vimba bream (Vimba vimba), Common nase (Chondrostoma nasus), Common barbel (Barbus barbus). Total number of 43 specimens from these three fish species were caught, tagged and released in Danube River upstream and downstream the Iron Gates II dam and tracked using acoustic telemetry equipment. The fish movement was followed for eight months, from September 2019 to April 2020. In this time period, data from 26 Vimba bream, 13 Common nase and 4 Common barbel movement were collected. Acoustic telemetry data was used to evaluate fish movement in relation with the water temperature variation of the Danube River. In all three species studied, was revealed a decrease in the number of detections in the moment when the water temperature drop below 12 °C

Marketinški kanali ribe ulovljene na otvorenim vodama u Srbiji

Ribolov na otvorenim vodama u Srbiji obuhvata privredni, rekreativni i sanacioni ribolov. Zakonski je definisano da se prometom mogu baviti proizvođači, privredna društva i preduzetnici registrovani za promet ribe, kao i privredna društva i preduzetnici koji obavljaju privredni ribolov. Istraživanje je bazirano na prikupljanju podataka o prometu, anketiranjem prodajnih objekata (ribarnice i restorani u Beogradu) i anketiranjem ribara koji ribare na Dunavu. Cilj rada je da istraži marketinške kanale prodaje ribe ulovljene na otvorenim vodama u Srbiji, obrađivanjem podataka prikupljenih anketiranjem različitih nivoa prodaje. Aktivnosti vezane za ribolov su u nadležnosti 4 ministarstva što stvara ambijent koji je za ribare netransparentan. Organizovan otkup ribe ne postoji, najveći deo ulova ide tokovima sivog tržišta. Većina prometa ribe ulovljene na Dunavu prolazi kroz kratke marketinške kanale, zbog čega ribari ostvaruju malu zaradu

Procena sadržaja metala i elemenata u tkivima 4 komercijalne vrste riba iz Dunava kod Beograda

Cilj ovog istraživanja je bio da se proceni akumulacija elemenata u četiri komercijalne vrste riba na dva lokaliteta na Dunavu, u Beogradu. U ovom istraživanju, određene su koncentracije 11 elemenata (As, Cd, Cr, Co, Cu, Fe, Hg, Mn, Ni, Se, i Zn) u tkivima mišića, jetre i škrga sledećih vrsta: mrena (Barbus barbus), deverika (Abramis brama), štuka (Esox lucius) i smuđ (Sander lucioperca). Rezultati su ukazali da je distribucija metala i elemenata u tragovima u različitim tkivima specifična za vrstu. Koncentracije As, Cd, Fe, Hg, i Zn u mišićima riba su bile ispod maksimalno dozvoljenih koncentracija MDK, utvrđenih od strane EU i Republike Srbije. Na osnovu dobijenih rezultata, neophodno je uspostaviti program stalnog monitoringa na Dunavu u Beogradskom regionu

Different aspect of sustainable use of fish resources in Serbia for the period 2006-2017

Ovaj rad ima za cilj da ustanovi koja je uloga zakona u dobrom upravljanju ribolovnim resursima. Zaštita i održivo korišćenje ribljeg fonda u Srbiji regulisano je istoimenim zakonom, a odvija se na 17 ribarskih područja i 29 ribarskih područja u zaštićenim prirodnim dobrima. Na 17 osnovnih ribarskih područja upravljaju „javna preduzeća“ ili privatne firme u statusu „doo“. Kod većih područja, posebno u Vojvodini, postoji više upravljača za jedno ribarsko područje. U zaštićenim prirodnim dobrima upravljači su ujedno i korisnici ribljeg fonda. U periodu od 2006. do 2017. godine Zakon o zaštiti i održivom korišćenju ribljeg fonda menjan je u dva navrata: 2009. i 2014. godine. Podzakonska akta su takođe podložna vrlo čestim promenama. U radu se prate efekti promene zakonske regulative na broj rekre ativnih i profesionalnih ribolovaca, broj ribočuvara i trendove u ulovima. Osnovni trendovi su da broj rekreativnih ribolovaca u navedenom periodu opada, broj profesionalnih riba ra stagnira, dok broj ribočuvara raste. Ulov ima tendenciju opadanja za sve vrste koje se statististički prate (šaran, som, smuđ i deverika od autohtonih vrsta, i babuška i tolstolobik od alohtonih). Odnos ulova u rekreativnom i komercijalnom ribolovu pokazuje značajne promene u poslednjih desetak godina: osim za tolstolobika, kod koga dominira komer cijalni ulov, kod ostalih vrsta je došlo do zamene u smislu da rekreativni ulov preuzima dominaciju u poslednjih nekoliko godin