Peter II Orseolo – Dux Veneticorum et Dalmaticorum

Autor analizira ekspediciju dužda Petra II. Orseola god. 1000. u Dalmaciju, koja je poznata po izvješću Ivana Đakona; utvrđuje nejasnoće tog izvješća o pravom značenju te ekspedicije i pri tome u prvom redu uzima u obzir unutrašnje stanje Mletaka u doba te ekspedicije; prikazuje borbu dviju tendencija u mletačkim vodećim porodicama: pristajanje uz Njemačko Carstvo, kojem je na čelu bila porodica Kandijana, ili uže povezivanje s Bizantom, za koje se zalagala porodica Orseolo. Pobijedila je drugonavedena tendencija dolaskom na vlast Petra II. Orseola, koji je u najtješnjoj suradnji s Bizantom poduzeo s mletačkom flotom pohod sve do Korčule. Taj je pohod bio Bizantu vrlo važan zbog njegove borbe sa Samuilom, jer mu je cilj bio odvlačenje dijela Samuilovih snaga na zapad, ali je bio od velike koristi i za Mletke, jer je Bizant za naplatu mletačke intervencije bio prisiljen ustupiti stvarnu vlast nad kvarnerskim otocima, pridržavajući za sebe samo formalni suverenitet nad njima. Kao daljnji primjer nove snažne nazočnosti Mletaka na Jadranu autor analizira i pomoć koju je Petar II. Orseolo pružio bizantskome Bariju 1003. godine. O toj pomoći sačuvan je dragocjen grafit na otočiću blizu mjesta Vieste na Garganu.The author analyzes doge Peter II Orseolo’s expedition to Dalmatia in the year 1000 which is known from John the Deacon’s report, looks at the ambiguities of this report and in doing so pays particular attention to the interior affairs of Venice at the time of the expedition and describes the conflict of two tendencies amongst the leading families in Venice: alignment with the German Empire headed at the time by the Candian family or closer connections with Byzantium which was advocated by the Orseolo family. The second option prevailed when Peter II Orseolo came to power, when in close cooperation with Byzantium he undertook a campaign with the Venetian fleet all the way to the island of Korčula. For Byzantium this campaign was very important because of their struggle with Samuil since the goal was to draw away a part of Samuil’s forces to the West but it was also of immense advantage to the Venetians because Byzantium, in order to pay for Venetian intervention, was forced to give up real authority over the Kvarner islands, retaining a mere formal sovereignty over them. As another example of a new powerful presence of the Venetians on the Adriatic the author analyzes the aid which Peter II Orseolo gave to Bari under Byzantine rule in 1003. A precious graphite on an island near the settlement Vieste on Gargano testifies to this aid

L'outil normatif et sa durée.Le droit statutaire dans l' Italie de tradition communale

Des réglementations égales sur des siècles différents ? Le problème de la perpétuité pour les réglementations en vigueurEn 1751, à Venise, des presses de l'imprimerie ducale des Pinelli sortaient les Leggi criminali del Serenissimo Dominio Veneto. Le 18 mai, le Sénat avait approuvé le choix fait par le Député aux archives des lois, Angelo Sabini, après quoi les Surintendants à la compilation des lois avaient ordonné la publication du volume dans les termes approuvés. Le recueil incluait les d..

Venice and Constantinople: Latin Byzantinism

Autor analizira duboku povezanost ranije mletačke povijesti s Bizantom i ističe da se ne radi o dva odvojena entiteta koji bi se postupno sve više udaljavali jedan od drugoga, već da je riječ o «latinskom bizantinizmu» u Mlecima koji se, doduše, duboko razlikovao od istočnog, ali koji je nedvojbeno izrastao na podlozi antičkog Rima i Bizanta. Venecijansko otočje, kao dio Bizanta, primilo je izbjeglice s kontinenta koji su bježali pred Langobardima, a kada je to područje ekonomski ojačalo, našlo se u nezavidnom položaju biranja između zapadne (Karolinzi i kasnije njemački carevi) i istočne (Bizant) opcije. Mleci su se, nakon kolebanja u 10. stoljeću, priklonili istočnoj opciji koja im je davala velike trgovačko-pomorske prednosti, uz povoljnu okolnost da je Bizant bio udaljen i preslab da bi mogao odlučujuće ograničiti mletačku samostalnost. Komplementarnost interesa Bizanta i Mletaka postupno je zamijenilo suparništvo, ali unatoč svim suprotnostima, mnoge, često jedva vidljive niti povezivale su i dalje jedne i druge.In his analysis of Veneto-Byzantine relations, the author highlights the Byzantine residues in the rituals and titles which survived in Venice until its fall in 1797. The author underlines that the Venetian attitude to the Byzantine Empire cannot be interpreted exclusively in terms of a dialectical relationship between two distinct entities. As a Byzantine province, Venice remained part of the Empire for a long time after its birth, with the consequent advantages of links with an economically and politically powerful area. Between the Early Middle Ages and the XII century, Venice became largely autonomous and then achieved full independence. Common interests were thus replaced by competition and conflict. The Fourth Crusade and the capture of Constantinople in 1204 marked the overturn of the former relationships and the beginning of a phase described as «Venetocracy». The author’s standpoint is that the above developments cannot properly be explained solely as the result of opposition between two different realities: Venice and Byzantium. We need to think rather of an evolving process taking place within the Byzantine commonwealth, of which Venice was a functioning part. The Latin Byzantinism of Venice and the Greek accent of Byzantium itself gradually affirmed themselves and grew apart to the point where even memory of the common matrix was lost. However, Latin Byzantinism was deeply incorporated in the genetic code of the Venetian state, and even at the fall of the Most Serene Republic practices rooted in Byzantine tradition were still in use, whereas elsewhere they had long disappeared

Il faut bien que le menu peuple aussi puisse s’amuser

Il faut bien que le menu peuple aussi puisse s’amuser, du moins de temps à autre. Cela n’a rien de bien nouveau. Giovanni Sercambi (un auteur ayant vécu entre le xive et le xve siècle) l’affirmait déjà à sa manière, en racontant la novella qui tourne autour de Bioccolo di Boccadivacca. Nous sommes en plein xive siècle. Bioccolo avait été envoyé par Mastino della Scala, seigneur de Vérone entre 1329 et 1351, commepodestà dans un château du contado, Marciano. Ce Boccadivacca devait avoir une so..

La Chiesa di Roma, Costantinopoli e l’idea di Europa al tempo del Piccolomini

Nella storia dell'idea d'Europa la caduta di Costantinopoli nel 1453 segna una svolta fondamentale anche se priva di esiti concreti. Il crescere del pericolo ottomano e po il definitivo tracollo dell'antico impero romano/bizantino si accompagna al crescere di preoccupazioni diffuse e poi di forti paure. Matura la sensazione di un'Europa-christianitas sotto assedio e per la prima volta il continente viene proposto sul piano delle astratte concezioni come un'unità (anche se fittizia e inesistente) riconoscibile nel riferimento di carattere religioso. La crescita di queste nuove sensazioni è seguita in particolare nell'opera di Enea Silvio Piccolomini (poi papa Pio II) e di Giorgio da Trebisonda, il Trapezunzio

La famille à Bologne au XIIIe siècle, entre la réalité des groupes inférieurs et la mentalité des classes dominantes

Le premier des actes par lesquels la commune de Bologne institua l'abolition du servage en 1256 concerne les mariages mixtes entre serves et hommes libres. L'examen du Liber Paradisus dans lequel sont enregistrés les 5855 affranchis montre comment les structures familiales ne comportent plus celles de la propriété. Celle-ci en effet ne s'organise plus sur la base des groupes familiaux élargis mais en fonction des individus qui en sont membres. La division des biens ne conduit pas à la rupture de la solidarité morale du groupe, comme il apparaît dans l'œuvre des chroniqueurs, ni dans l'usage du mariage politique imposé par les autorités communales pour rétablir la paix dans la cité.Ortalli Gherardo. La famille à Bologne au XIIIe siècle, entre la réalité des groupes inférieurs et la mentalité des classes dominantes. In: Famille et parenté dans l'Occident médiéval. Actes du colloque de Paris (6-8 juin 1974) Rome : École Française de Rome, 1977. pp. 205-223. (Publications de l'École française de Rome, 30

Božji sud u dalmatinskim i istarskim područjima i međusobna statutarna povezanost Mletaka i općina pod njihovom vlašću

Autor analizira vijesti iz nekoliko dalmatinskih i istarskih statuta (Cres-Osor, Labin, Plomin, Rab) i utvrđuje da je u tim mjestima bio dopušten božji sud (judicium Dei) sve do 14. stoljeća u različitim varijantama. Dok je na drugim europskim područjima došlo već u 12. stoljeću do velike krize u praktičnoj primjeni božjeg suda, u spomenutim gradskim općinama on se uspio održati i u kasnijim stoljećima. Autor nadalje dokazuje kako se neka vrsta božjeg suda primjenjivala i u Vinodolskom zakonu, i to u obliku prisege, koju je polagala silovana ženska osoba zajedno s 24 porotnice, i to s dodatnom neobičnom odredbom, da je u slučaju nedostatka punog broja porotnika silovana prisezala onoliko puta koliko joj je porotnica nedostajalo

Barattieri. Il gioco d'azzardo fra economia ed etica. Secoli XIII-XV, Il Mulino, Bologna 2012, pp. 264, ISBN

Una innovativa ricerca ricostruisce la nascita, largamente sconosciuta, del gioco d'azzardo nei suoi aspetti in parte tuttora correnti. La sua tormentata istituzionalizzazione nel tardo Medioevo, portata anche a rendita attraverso tasse e tributi, matura in parallelo al risvegliarsi sociale ed economico di quei secoli, superando le interdizioni giuridiche e morali. Emerge allora una categoria di marginali, riconoscibili perché usi a giocare tutto, «usque ad camisiam»: i barattieri, esclusi ma al tempo stesso funzionali rispetto all'ordine corrente. Partendo da indizi e tracce di carattere assai diverso, Ortalli descrive questo mondo al confine fra legalità e illegalità, fra violenza e disperazione, tracciandone la parabola fino a quando nel Quattrocento l’azzardo trova altre vie: dal gioco delle carte alle lotterie