Σύστημα αιμοδοσίας στην πανδημία Covid-19: διατήρηση αποθέματος, ασφάλεια αιμοδότη, ασφάλεια προσωπικού

Περίληψη Οι κορωναϊοί είναι ανθρώπινα παθογόνα που προέρχονται από πτηνά ή θηλαστικά και εισβάλουν στην αναπνευστική οδό προκαλώντας λοίμωξη. Πανδημίες από τους κορωναϊούς SARS και MERS έχουν καταγραφεί το 2002 και το 2012. Η λοίμωξη από τον κορωναϊό SARS-COV-2 πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 2019 στην πόλη Wuhan της Κίνας και μέχρι τον Μάρτιο του 2020 εξαπλώθηκε σε 157 χώρες, οπότε και χαρακτηρίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως «πανδημία». Η πανδημία του νέου κορωναϊού SARS-COV-2 βρίσκεται σε εξέλιξη και μέχρι να γίνει εκτεταμένος εμβολιασμός των πληθυσμών ανά την υφήλιο, αντιμετωπίζεται σε προληπτική βάση με τήρηση μέτρων ατομικής υγιεινής και κοινωνικής απόστασης, ενώ ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην έγκυρη ανίχνευση, απομόνωση και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων. Τα Συστήματα Αιμοδοσίας των διαφόρων χωρών ήταν μεταξύ αυτών που επηρεάστηκαν ιδιαίτερα και πολυεπίπεδα από την πανδημία COVID-19. H ταχύτατη και εκτεταμένη εξάπλωση του ιού οδήγησε στην ελάττωση των αποθεμάτων αίματος, αφού οι κανόνες διαλογής των αιμοδοτών εξαιρούν προσωρινά από τη διαδικασίας της αιμοδοσίας τα προσβεβλημένα άτομα αλλά και όσους έχουν έρθει σε επαφή με αυτά. Στις παραπάνω απώλειες επιπροστίθενται και τα άτομα που δεν αιμοδότησαν είτε λόγω δισταγμού να προσέλθουν στους χώρους αιμοδοσίας από το φόβο μην προσβληθούν από τον ιό είτε λόγω δυσκολιών προσέγγισης των χώρων αιμοδοσίας λόγω των περιορισμών στις μετακινήσεις που επιβλήθηκαν από τις κατά τόπους αρχές. Τα Συστήματα Αιμοδοσίας ακολουθώντας κατευθυντήριες γραμμές διεθνών φορέων και οργανισμών (πχ ΠΟΥ, ΕCDC) αλλά και εθνικών αρμόδιων αρχών (π.χ. Υπουργείο Υγείας, Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας, Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας) προσπάθησαν να ανταπεξέλθουν στις παραπάνω ιδιαιτερότητες προσαρμόζοντας κατάλληλα τη λειτουργία τους ώστε να εξασφαλίσουν επάρκεια αιμοδοτών και καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων τους, διασφαλίζοντας παράλληλα την ασφάλεια των αιμοδοτών και του προσωπικού τους καθώς και την αδιάλειπτη λειτουργία τους. Η εικόνα στην Ελλάδα είχε εξέλιξη ανάλογη της διεθνούς. Οι Νοσοκομειακές Υπηρεσίες Αιμοδοσίας και τα Κέντρα Αίματος (ΝΥΑ & Κ.Α), ακολουθώντας τις κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α) και των λοιπών αρμοδίων αρχών ενημέρωσαν τους πολίτες και οργάνωσαν τη λειτουργία τους σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές και τις κατά τόπους συνθήκες. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα στοιχεία τα σχετιζόμενα με την Πανδημία COVID-19 και ασχολείται με την επίδραση της Πανδημίας στα Συστήματα Αιμοδοσίας, όσον αφορά στις παραμέτρους επάρκειας/ ασφάλειας αίματος, ασφάλειας αιμοδοτών/ εργαζομένων καθώς επίσης και σε θέματα εύρυθμης λειτουργίας των Αιμοδοσιών υπό τις έκτακτες συνθήκες που προκάλεσε η Πανδημία τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στον ελλαδικό χώρο.Περίληψη στα Αγγλικά Coronaviruses are a group of viruses with origin in mammals and birds, that cause mainly respiratory tract infections. SARS and MERS pandemics have been identified in 2002 and 2012. The first SARS-COV-2 infection was reported in late 2019 in Wuhan, China, and until the end of March, it had been spread to 157 countries worldwide. It was then when the World Health Organization (WHO) designated it as pandemic. The SARS-COV-2 pandemic is still raging around the globe. Precautionary measures based on social distancing and personal hygiene measures are applied while special attention is given to early detection, isolation, and tracing of new infections, until extensive vaccination has been completed worldwide. Blood Transfusion Services have been heavily affected by the COVID-19 pandemic. The rapid spread of the virus led to a dramatic shortage of blood supplies, because of the deferral of blood donors who were either infected or had been in contact with other, infected individuals. Furthermore, many individuals were hesitant or unable to visit the blood donation units because of either the fear of becoming infected or the restrictions for non-essential movements. Blood Transfusion Services incorporated the guidelines released by both global (e.g., WHO, ECDS etc.) and local competent authorities (e.g., Ministry of Health, Hellenic National Blood Transfusion Center etc.) and adopted daily procedures in order to ensure uninterrupted blood donation flow and efficient management of blood supplies while protecting blood donors and their staff. The pandemic in Greece showed similar characteristics as in most of the countries worldwide. Blood Transfusion Services adjusted their daily practices and procedures according to the guidelines of the National and International Competent Authorities as well as to the local conditions. The aim of this study is to present all the COVID-19 pandemic related data collected. In addition, it presents the impact of the pandemic on the Blood Donation System worldwide and in Greece, in terms of blood supply adequacy/ safety, as well as blood donors’/ staff safety, under these unprecedented conditions