Wyzwania badawcze i metodologiczne lingwistyki historycznej : refleksje po dyskusji

"Mimo iż badania nad historią języka mają bardzo długą tradycję, przed lingwistami pragnącymi zgłębiać tajemnice zmian języka naturalnego wciąż pojawiają się nowe problemy i zadania. Kongres historyków języka pokazał najbardziej dowodnie, że studia nad przeszłością polszczyzny rozwijają się dynamicznie i wielokierunkowo. Trudno nie dostrzec, że niewiele prac poświęca się wyłącznie metodologii, nie zauważyć miażdżącej przewagi prac materiałowych; wydaje się ona naturalna dla naszej dziedziny. Jednak pracom materiałowym – niestety – rzadko towarzyszy refleksja metodologiczna, nawet elementarna (jak zdefiniowanie stosowanych terminów i narzędzi badawczych), a tym bardziej prowadzona na poziomie najogólniejszym: pytań o tożsamość dziedziny, o jej cel główny, perspektywy." [...] (fragm.

Składnia średniowiecznej polszczyzny. Część I. Konteksty - metody - tendencje

Podstawowym celem książki jest identyfikacja tendencji składniowych, które przejawiają się w procesach i zjawiskach widocznych w staropolskim materiale językowym. Średniowieczna polszczyzna jest najstarszym historycznie udokumentowanym stanem języka polskiego, co pozwala z jednej strony na poszukiwanie w jej składni zjawisk archaicznych, mających swoje korzenie w okresie przedpiśmiennym, z drugiej – na wskazanie procesów zaistniałych dopiero pod wpływem różnorodnych czynników zewnątrz- i wewnątrzjęzykowych. Zaprezentowany w książce konstrukt myślowy odwołuje się do dziedzin formułujących hipotezy na temat zmian językowych, które zachodzą w przedziale czasowym sięgającym znacznie dalej w głąb dziejów niż okres piśmienny: teorii ewolucji, ewolucji języka, filozofii. Odwołaliśmy się także do zagadnień z zakresu ontogenezy oraz neurobiologicznych uwarunkowań zdolności lingwistycznych. Przyjęcie interdyscyplinarnej i diachronicznej perspektywy po pierwsze skłoniło nas do wybiórczego traktowania polskiej tradycji badawczej: w największym stopniu nawiązaliśmy do tradycji wskazywania zjawisk ciągłych w języku, odchodząc od patrzenia synchronicznego i tradycji skupiania się na strukturach osobliwych, nietrwałych; po drugie – pozwoliło postrzegać język jako twór wielowarstwowy, podlegający nieustannej ewolucji, w którym w każdym czasie odnaleźć można ślady stanów wcześniejszych. Na kształtowanie się składni mają wpływ czynniki zewnętrzne. W najstarszych zachowanych tekstach polskich obserwujemy polszczyznę w momencie kluczowej zmiany, jaką jest upiśmiennienie. Odbywa się ono w kontekście obcego wzoru. W naszych badaniach uwzględniliśmy specyfikę języka polskiego. Składają się na nią trudności z odczytaniem polskiego tekstu średniowiecznego i identyfikacją w nim struktur składniowych, a także podstawowe czynniki historyczne i kulturowe determinujące kształt badanych tekstów, w kontekście ich reprezentatywności dla badań nad składnią staropolską. Na podstawie przyjętych założeń wskazane zostały najważniejsze tendencje zmian składniowych. Są to: 1. Tendencja analityczna (od holizmu do analityzmu); 2. Tendencja do autonomizacji języka (odrywanie się języka od rzeczywistości pozajęzykowej); 3. Kategoryzacja (od semantyki leksykalnej do semantyki kategorialnej ujętej w formę); 4. Strukturyzacja (od apozycji do związków składniowych); 5. Kondensacja treści (od ubogiej treści jednostek składniowych do kumulacji treści w jednostkach). Kolejność przedstawienia i omówienia tendencji nie jest ich prezentacją w porządku chronologicznym, gdyż nakładają się one na siebie i wpływają na język w tym samym czasie. Dwie pierwsze tendencje są ściśle związane z relacjami między językiem a rzeczywistością pozajęzykową. Pozostałe dotyczą już samego języka, chociaż kształtują się w dużym stopniu pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak upiśmiennienie i kontakty językowe. Tendencje i procesy tworzą skomplikowany układ zależności, którego nie da się opisać teoretycznie, na poziomie modelu. Można jedynie, opisując proces, odnieść go do kilku tendencji i w ten sposób identyfikować ich powiązania. Procesy będące reprezentacją tendencji są wyizolowanymi z języka na potrzeby opisu pojedynczymi ciągami zmian. Zmiany składniowe w takim ujęciu mają charakter heterogeniczny i wielopoziomowy. Ukazały to znajdujące się w książce analizy szczegółowe dwóch obszarów języka, wyodrębnionych z dwóch perspektyw – semantycznej (mówienie o swoim stanie) i formalnej (nominalizacje). Dalsze analizy szczegółowe – którym będzie poświęcona II część Składni średniowiecznej polszczyzny – pozwolą na identyfikację kolejnych powiązań pomiędzy tendencjami oraz między tendencjami i odzwierciedlającymi je procesami.Publikacja sfinansowana ze środków Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej oraz Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznani

Agglomeration and the National Park. A strained relation in African conditions – the case of Nairobi and Nairobi National Park

The article discusses selected relations between the agglomeration of Nairobi and the functioning of the Nairobi National Park located within its borders. The close attention was paid to the socio-economic and spatial development of Nairobi, which exerts pressure on the ecosystem of the park. The spatial development (sprawl) of the city and blocking the migration corridors of mammals leading to the areas outside the park were listed among the main factors of anthropopression. The city development needs raise the question about the future of the Nairobi NP, which in fact is strictly dependent on the political decisions on national level.W artykule omówiono wybrane relacje między rozwojem aglomeracji Nairobi a funkcjonowaniem położonego w jej granicach Parku Narodowego Nairobi. Zwrócono szczególną uwagę na rozwój społeczno-ekonomiczny i przestrzenny Nairobi, który wywiera coraz silniejszą presję na ekosystem parku. Wśród głównych czynników antropopresji wymieniono przestrzenne rozlewanie się (sprawl) miasta oraz blokowanie korytarzy migracji ssaków na tereny poza parkiem. Potrzeby rozwojowe miasta stawiają pod znakiem zapytania przyszłość PN Nairobi, która w znacznym stopniu jest uzależniona od decyzji politycznych władz krajowych

Analiza uwarunkowań jakości życia u chorych z chromaniem przestankowym poddawanych nadzorowanemu treningowi na bieżni

Wstęp. Zaburzenia układu sercowo-naczyniowego w ostatnim czasie stały się obszarem zainteresowań osób skupiających się na ocenie jakości życia pacjentów. Holistyczna ocena stanu pacjenta sprowadza się nie tylko do sfery biologicznej, ale także skupia się nad samopoczuciem i możliwościami funkcjonalnymi chorego. Cel pracy. Celem pracy była analiza predyktorów jakości życia u pacjentów z chromaniem przestankowym poddawanych nadzorowanemu treningowi na bieżni. Badania miały opisać związek pomiędzy treningową zmianą dystansu chromania, a aktualnym samopoczuciem chorego. Materiał i metody. Do badań włączono 19 kolejnych osób z chromaniem przestankowym, leczonych w Poradni Angiologicznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Badania pro-wadzono w okresie od 03.2017 do 04.2018. Kryterium włączenia do badań stanowiło potwierdzone rozpoznanie PAD w skali Rutherforda 2 i 3. Pacjenci zostali poddani nadzorowanemu treningowi na bieżni przez okres 3 miesięcy (3 treningi tygodniowo; łącznie 36). Chory kontynuował wysiłek na bieżni do po-jawienia się bólu o średnim natężeniu, następnie odpoczywał do całkowitego ustąpienia dolegliwości bólowych. W celu oceny aktualnego samopoczucia chorych, przeprowadzono autorski kwestionariusz jakości życia przed rozpoczęciem treningu, po 18 i 36 treningu. Wyniki. Stwierdzono występowanie istotnej różnicy w ocenie satysfakcji życiowej między pierwszym i trzecim pomiarem (p=0,048), przeciętna różnica wyniosła ok. 10 pkt na 175. Wykazano występowanie dodatniej zależności między wielkością zmiany dystansu, a poprawą jakości życia chorego (p=0,02). Wyznaczono równanie regresji liniowej, które pozwoliło określić wpływ takich zmiennych jak: wiek, płeć, status palenia, BMI, czas trwania choroby na poprawę jakości życia pacjentów z chromaniem przestankowym poddawanych nadzorowanemu treningowi na bieżni. Wnioski. Potreningowa poprawa dystansu chromania wpływa na poprawę jakości życia u pacjentów z miażdżycą kończyn dolnych. Wzmacnia to argument o zasadności rozpowszechnienia nadzorowanego treningu na bieżni, jako jednej z ważnych składowych leczenia zachowawczego osób z miażdżycą za-rostową kończyn dolnych.Introduction: Cardiovascular system disorders have recently become more popular for people explore the quality of life of patients. Holistic assessment of their condition is not only to the biological sphere, but also focuses on the patient's well-being and functional abilities. Aim of the study. The subject of the study was an analysis of predictors of life’s quality for patients with intermittent claudication undergoing supervised treadmill training. The research described the relationship between the training change in the distance of claudication and the patient's current well-being. Material and methods. The study included 19 people with intermittent claudication treated at the Angiological Clinic of the University Hospital in Krakow. The research was last from 03.2017 to 04.2018. The inclusion criterion was the confirmed diagnosis of PAD in the Rutherford 2 and 3 scale. The patients have undergone supervised treadmill training for 3 months (3 trainings a week, total 36). The patient continued his effort on the treadmill until a medium intensity pain appeared, then he rested until the pain subsided completely. In order to assess the current well-being of the patients, an original quality of life questionnaire was made before the training, after 18th and 36th training. Results. There was a significant difference in the assessment of life satisfaction between the first and third measurement (p = 0.048), the average difference was about 10 pts to 175. There was a positive relationship between the distance change and the quali-ty of life (p = 0.02). The linear equation regression was detemined, which allowed to determine the influence of such variables as: age, sex, smoking status, BMI, duration of the disease on improving the quality of life of patients with intermittent claudication undergoing supervised treadmill training. Conclusions. The posttraining improvement of claudication distance improves the quality of life in patients with atherosclerosis of the lower limbs. It is a strong argument that supervised treadmill training should be a one of the important components of the conservative treatment of people with peripheral artery disease

Detection of Interstellar Ortho-D2H+ with SOFIA

We report on the detection of the ground-state rotational line of ortho-D2H+ at 1.477 THz (203 mu m) using the German REceiver for Astronomy at Terahertz frequencies (GREAT) on. board the Stratospheric Observatory For Infrared Astronomy (SOFIA). The line is seen in absorption against. far-infrared continuum from the protostellar binary IRAS 16293-2422 in Ophiuchus. The para-D2H+ line at 691.7 GHz was not detected with the APEX telescope toward this position. These D2H+ observations complement our previous detections of para-H2D+ and ortho-H2D+ using SOFIA and APEX. By modeling chemistry and radiative transfer in the dense core surrounding the protostars, we find that the ortho-D2H+ and para-H2D+ absorption features mainly originate in the cool (T <18 K) outer envelope of the core. In contrast, the ortho-H2D+ emission from the core is significantly absorbed by the ambient molecular cloud. Analyses of the combined D2H+ and H2D+ data result in an age estimate of similar to 5. x. 10(5) yr for the core, with an uncertainty of similar to 2. x. 10(5) yr. The core material has probably been pre-processed for another 5. x. 10(5) years in conditions corresponding to those in the ambient molecular cloud. The inferred timescale is more than 10 times the age of the embedded protobinary. The D2H+ and H2D+ ions have large and nearly equal total (ortho+ para) fractional abundances of similar to 10(-9) in the outer envelope. This confirms the central role of H-3 + in the deuterium chemistry in cool, dense gas, and adds support to the prediction of chemistry models that also D-3(+) should be abundant in these conditions.Peer reviewe