Przyjmowana waga wyrobów zawierających azbest a wyniki inwentaryzacji na obszarze Polski

The performance of detailed stocktaking of asbestos-containing products including the assessment of their quality is the basic action carried out in the process of cleaning the area from asbestos. The asbestos removal in Poland from the area of individual municipalities is carried out based on the Programme of Country Cleaning from Asbestos for the years 2009–2023. This document determines tasks necessary to perform by 2032 and the basis of actions consists of carrying out detailed stocktaking in field conditions. The results of stocktaking on a current basis are registered in the Asbestos Database kept by the Ministry of Economic Development, Labour and Technology (and before Ministry of Development) (http://www.bazaazbestowa.gov.pl). Values obtained during stocktaking in field conditions in units of area [m2] were converted according to 3 different weight conversion factors, used over the years, i.e. 11, 14, and 15 kg per 1 m2. Potential accumulation and thereby generation of asbestos-containing waste may be estimated also based on the indices of generation by residents. Because of conditions in the urban and rural areas it is necessary to estimate separately waste generation indices for those areas. Moreover, individual voivodeships feature a specific nature and each of them should be considered on an individual basis. At present more than 480 million m2 of asbestos-containing products were registered in the territory of Poland, which makes 7.2 million Mg, Those figures were obtained applying the conversion factor of area to weight equal to 15 kg. The greatest accumulation is observed in the Mazovian and Lublin voivodeships. On the entire country scale the deficit of landfilling capacity is now approx. 2,664,974 m3. The change of asbestos cement panel weight and the related change of conversion factor for the waste quan¬tity from the area to weight does not affect the estimation of demand for additional landfill capacities. It should be clearly emphasised, that the amount of accumulated asbestos-containing waste, and hence the waste generation, should be provided in units of area [m2]. Values given in units of weight depend on the applied conversion factor.Podstawowym działaniem, realizowanym w procesie oczyszczania obszaru z azbestu, jest przeprowadzenie szczegółowej inwentary¬zacji wyrobów zawierających azbest wraz z oceną ich jakości. Usuwanie azbestu w Polsce, z terenu poszczególnych gmin, realizowane jest na podstawie Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032. Dokument ten określa zadania niezbędne do realiza¬cji do 2032 roku, a podstawą działań jest przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji w warunkach terenowych. Wyniki proce¬su inwentaryzacji są na bieżąco zamieszczane w Bazie Azbestowej prowadzonej przez Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii (wcześniej Ministerstwo Rozwoju) (http://www.bazaazbestowa.gov.pl). Wartości pozyskane w trakcie inwentaryzacji w warunkach terenowych w jednostkach powierzchni [m2] przeliczono zgodnie z 3 różnymi przelicznikami wagowymi, stosowanymi na przestrzeni lat, czyli 11, 14 oraz 15 kg na 1 m2. Potencjalne nagromadzenie a tym samym wytwarzanie odpadów zawierających azbest może być też szacowane na podstawie wskaźników wytwarzania przez mieszkańców. Ze względu na uwarunkowania obszarów miejskich oraz wiejskich, konieczne jest oddzielne szacowanie wskaźników wytwarzania odpadów dla tych obszarów. Poza tym poszczególne województwa wykazują specyficzny charakter i każde z nich należy traktować indywidualnie. Na chwilę obecną, na terytorium Pol¬ski, zinwentaryzowanych zostało ponad 480 mln m2 wyrobów zawierających azbest, co stanowi 7,2 mln Mg. Wielkości te pozyskano stosując przelicznik powierzchni na masę na poziomie 15 kg. Największe nagromadzenie obserwowane jest w województwie mazo¬wieckim oraz lubelskim. W skali całego kraju istnieje obecnie niedobór miejsca do składowania na poziomie 2 664 974 m3. Zmiana masy płyty azbestowo-cementowej i związana z tym zmiana przelicznika ilości odpadów z powierzchni na masę nie ma wpływu na szacowanie zapotrzebowania na dodatkowe pojemności składowiska. Należy wyraźnie zauważyć, że ilość nagromadzonych wyrobów zawierających azbest a tym samym wytwarzanie odpadów podawane powinno być w jednostkach powierzchni [m2]. Wartości poda¬wane w jednostkach masy są uzależnione od zastosowanego przelicznika

Tempo usuwania wyrobów zawierających azbest w Polsce i prognozowany czas zakończenia tego procesu

The asbestos removal in Poland is carried out based on the Programme of Country Cleaning from Asbestos for the Years 2009–2023. Pursuant to this document asbestos-containing materials should be removed from the territory of the whole country by the end of 2032. The pace of asbestos-containing products removal was estimated and also the time necessary to implement this process. These figures were estimated using two resources of data. The data gathered in the Asbestos Database (Asbestos Database... 2022) were analysed, and the analysis of detailed stocktaking and its update for 20 selected communes of various nature was carried out. The pace of removing in the analysed communes is definitely diversified. The obtained values generally range from 0.28 to 6.35 kg/R/y (kg per resident/year). An averaged pace of asbestos removal for the entire country is from 2.24 to 3.65 kg/R/y, depending on the adopted method of calculations. The analysis has shown that considering the current pace of asbestos-containing products removing, these materials will not be removed from the area of Poland by the set date, i.e. by the end of 2032. In individual provinces the amount of asbestos and the pace of removal are drastically different. Retaining the current pace of asbestos-containing products removing, such products will disappear from Poland only within 27–193 years, depending on the province. An average pace of removal, given for the country scale, allows to state that 83 years are needed for the total removal of asbestos products.Usuwanie azbestu w Polsce realizowane jest na podstawie Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009–2032. Zgodnie z tym dokumentem materiały zawierające azbest powinny zostać usunięte z terytorium całego kraju do końca roku 2032. Oszacowano tempo usuwania wyrobów zawierających azbest oraz czas potrzebny do realizacji tego procesu. Wielkości te szacowano z wykorzystaniem dwóch zasobów danych. Przeprowadzono analizę danych zgromadzonych w Bazie Azbestowej (Asbestos Database... 2022) oraz przeprowadzono analizę szczegółowej inwentaryzacji oraz jej aktualizacji dla 20 wybranych gmin o różnym charakterze. Tempo usuwania w analizowanych gminach jest zdecydowanie zróżnicowane. Uzyskane wartości kształtują się generalnie w granicach od 0,28 do 6,35 kg/M/rok (kg/mieszkańca/rok). Uśrednione tempo usuwania azbestu dla całego kraju wynosi od 2,24 do 3,65 kg/M/rok w zależności od przyjętej metody obliczeń. Analiza wykazała, że biorąc pod uwagę obecne tempo usuwania wyrobów zawierających azbest, materiały te nie zostaną usunięte z obszaru Polski w ustalonym terminie, czyli do końca 2032 roku. W poszczególnych województwach ilość azbestu oraz tempo usuwania diametralnie się różnią. Przy zachowaniu obecnego tempa usuwania wyrobów zawierających azbest, wyroby te znikną z obszaru Polski dopiero na przestrzeni 27–193 lat, w zależności od województwa. Średnie tempo usuwania podane w skali kraju pozwala na stwierdzenie, że do całościowego usunięcia wyrobów azbestowych potrzeba 83 lat

Wymywanie rtęci z węgli kamiennych i odpadów wydobywczych w środowisku kwaśnym

Sixteen samples were designed for analysis (hard coal, aggregate – barren rock, hard coal sludge). The total mercury content and the amount of mercury leaching were determined. The percentage of leachable form in the total content was calculated. The studies were carried out under various pH medium. The leachability under conditions close to neutral was determined in accordance with the PN EN 12457/1-4 standard. The leachability under acidic medium (pH of the solution – approx. 3) was determined in accordance with principles of the TCLP method. The mercury content was determined by means of the AAS method. For hard coal the total mercury content was 0.0384–0.1049 mg/kg. The level of leaching on mean was 2.6%. At the acidic medium the amount of leaching increases to an mean 4.1%. The extractive waste of aggregate type features a higher total mercury content in the finest fraction < 6 mm (up to 0.4564 mg/kg) and a lower content in the fraction 80–120 mm (up to 0.1006 mg/kg). The aggregate shows the percentage of the leachable form on mean from 1.4 to 2.2%. With pH decreasing to approx. 3, the amount of leaching grows up to mean values of 1.7–3.2%. Coal sludge features the total mercury content of 0.1368–0.2178 mg/kg. The percentage of mercury leachable form is approx. 1.8%. With pH decreasing the value increases to mean value of 3.0%. In general, the leachability of mercury from hard coals and extractive waste is low, and the leachability in an acidic medium grows approx. twice. Such factors as the type and origin of samples, their grain composition, and the pH conditions, have basic importance for the process. The time of waste seasoning and its weathering processes have the greatest impact on increasing the leaching of mercury from the extractive waste.Do analizy przeznaczono 16 próbek (węgiel kamienny, kruszywa – skała płonna, muły węgla kamiennego). Określono zawartość całkowitą rtęci oraz wielkość wymywania. Obliczono ponadto udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka. Badania prowadzono w różnych warunkach pH środowiska. Wymywalność w warunkach obojętnych wykonano zgodnie z wytycznymi normy PN EN 12457/1-4. Wymywalność w warunkach kwaśnych (pH roztworu około 3) wykonano w oparciu o metodę TCLP. Przy oznaczaniu zawartości rtęci wykorzystano metodę AAS. Dla węgla kamiennego zawartość rtęci całkowitej kształtuje się w granicach 0,0384–0,1049 mg/kg. Wielkość wymycia kształtuje się na średnim poziomie 2,6%. W kwaśnym środowisku wielkość wymywania zwiększa się do średniej wartości 4,1%. Odpady wydobywcze typu kruszywa charakteryzują się wyższą zawartością rtęci całkowitej we frakcji najdrobniejszej < 6 mm (do 0,4564 mg/kg) i niższą we frakcji 80–120 mm (do 0,1006 mg/kg). Udział formy wymywalnej rtęci w kruszywach jest na średnim poziomie 1,4–2,2%. Przy obniżaniu pH do około 3, wielkość wymywania zwiększa się do średnich wartości 1,7–3,2%. Muły węglowe charakteryzują się zawartością rtęci całkowitej na poziomie 0,1368–0,2178 mg/kg. Średni udział formy wymywalnej jest na poziomie 1,8%. Przy obniżaniu pH udział ten osiąga średnią wartość 3,0%. Ogólnie wymywalność rtęci z węgli kamiennych oraz odpadów wydobywczych jest niska, a zwiększenie wymywalności w środowisku kwaśnym jest około dwukrotne. Podstawowe znaczenie dla procesu wymywania mają rodzaj i pochodzenie próbek, ich skład granulometryczny oraz warunki pH. Największy wpływ na zwiększenie wymywalności rtęci z materiału odpadowego sektora wydobywczego węgla kamiennego mają czas sezonowania materiału i procesy wietrzeniowe

The amount of leaching mercury from soils and waste samples of various origins

Zawartość rtęci w różnego rodzaju odpadach i gruntach jest wyraźnie zróżnicowana, zależna od charakteru materiału. W warunkach laboratoryjnych wymywalność związków rtęci z materiału stałego (grunty, osady, odpady) kształtuje się na poziomie od kilku do kilkunastu procent zawartości całkowitej. Zanieczyszczone grunty, osady denne czy odpady wprowadzane do środowiska mogą zatem stanowić, w sprzyjających warunkach, potencjalne ognisko zanieczyszczenia zarówno dla wód powierzchniowych, jak i podziemnych. Badań dotyczących określenia poziomu uwalniania rtęci jest nadal niewiele. Należy więc dążyć do zwiększenia liczby badań i obejmować nimi kolejne obszary środowiska. W prezentowanej pracy do analizy zawartości całkowitej rtęci oraz wielkości jej wymywania z materiału przeznaczono 84 próbki środowiskowe o różnym pochodzeniu: odpady wydobywcze górnictwa węgla kamiennego (skała płonna, muły węglowe, odpady z nieczynnej hałdy), grunty piaszczyste (z otoczenia południowej obwodnicy Krakowa), osady denne (pobrane bezpośrednio przy linii brzegowej rzek Rudawa, Prądnik, Chechło). Zestawiono wyniki badań wielkości wymywania rtęci z próbek, zrealizowanych w latach wcześniejszych oraz dodatkowo rozszerzonych o nowe, kolejne doświadczenia. Celem było wykazanie związku pomiędzy poziomem wymycia rtęci a specyfiką środowiska, z którego pobrano materiał. Nie prowadzono analizy petrograficznej czy mineralogicznej analizowanych próbek. Przeprowadzono analizę wyników badań zawartości całkowitej oraz wielkości wymywania rtęci z próbek pobieranych na przestrzeni kilkunastu lat. Wymywanie prowadzono metodą statyczną z użyciem testu wymywalności 1:10 (faza stała / ciecz = 1 kg/10 dm3, L/S = 10 dm3/kg), zgodnie z Polską Normą PN-EN 12457-2. Do wykonania oznaczeń rtęci wykorzystano spektrometr absorpcji atomowej AMA 254 Altec. Na podstawie zawartości całkowitej i wielkości wymywania określono udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka, czyli poziom uwalniania rtęci z materiału (poziom wymycia). Charakterystyka wymywania jest odmienna dla różnych grup badanego materiału, co świadczy o odmienności procesów kształtujących uzyskane wartości.The content of mercury in different types of waste and soils is clearly differentiated, depending on the nature of the material. The leaching of mercury from solid material (soils, bottom sediments, mining waste) ranges from a few to a dozen or so percent of the total content in laboratory conditions. Therefore, contaminated soils, bottom sediments or waste, introduced into the environment, may constitute, under favourable conditions, a potential source of pollution for both surface water and groundwater. The number of tests for determining the level of mercury release is still insufficient. It is necessary to increase the number of tests to perform them in other areas of the environment. In our study, 84 environmental samples of various origins were analysed for the total mercury content and the amount of leaching from the following materials: coal mining (extractive) waste (gangue, coal sludge, waste from a heap), sandy soils (from the southern Kraków bypass) and bottom sediments (taken directly at the shoreline of the Rudawa, Prądnik and Chechło rivers). The results of mercury leaching tests from samples, made in previous years and additionally extended with new, subsequent experiments, are summarized. The aim was to show the relationship between mercury leaching and the specificity of the environment from which the material was collected. No petrographic and mineralogical analyses of the samples have been carried out. Analysis of the results of total mercury and mercury leaching from samples collected over several years was performed. The leaching was carried out using the batch test 1:10 (solid / liquid = 1 kg/10 dm3, L/S = 10 dm3/kg), in accordance with the Polish Standard (PN-EN 12457-2). The AMA 254 Altec atomic absorption spectrometer was used to determine the mercury content. Based on the total content and amount of leaching, the proportion of the leaching form in the total element content was determined, i.e. the level of mercury release from the material (level of leaching). The leaching characteristics are different for different groups of the material tested, which indicates different processes that affected the obtained values

The leaching of mercury from hard coal and extractive waste

Celem badań jest określenie zawartości rtęci w węglach kamiennych, losowo pobranych z GZW oraz w produktach ubocznych wydobycia węgla (odpady wydobywcze świeże), czyli kruszywach i mułach węgla kamiennego, a także odpadach górniczych ze zwałowiska Siersza (odpady zwietrzałe). Do analizy przeznaczono 34 próbki. Określono zawartość całkowitą rtęci oraz wielkość wymywania rtęci z próbek stałych. Obliczono ponadto udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka, czyli poziom uwalniania rtęci z materiału (poziom wymycia). Badania wielkości wymywania rtęci określono metodą statyczną z zastosowaniem testu wymywalności 1:10. Najwyższą możliwością wymywania rtęci charakteryzują się odpady zwietrzałe ze zwałowiska Siersza i nieco niższą analizowane węgle kamienne z Górnośląskiego Z agłębia Węglowego (GZW). Dla próbek węgla kamiennego zawartość rtęci całkowitej kształtuje się w granicach 0,0275–0,1236 mg/kg. Natomiast wielkość wymywania rtęci z próbek węgli kształtuje się na poziomie 0,0008−0,0077 mg/kg. Odpady świeże typu kruszywa charakteryzują się wyższą zawartością rtęci całkowitej we frakcji najdrobniejszej 0-6 mm w granicach 0,1377−0,6107 mg/kg i zdecydowanie niższą we frakcji 80–120 mm w granicach 0,0508−0,1274 mg/kg. Wielkość wymywania jest porównywalna w obydwu frakcjach i kształtuje się na poziomie 0,0008−0,0057 mg/kg. Muły węglowe charakteryzują się zawartością rtęci całkowitej na poziomie 0,0937−0,2047 mg/kg. Obserwuje się także niskie wartości wymywania na poziomie 0,0014−0,0074 mg/kg. Odpady górnicze zwietrzałe charakteryzują się zawartością całkowitą rtęci w granicach 0,0622−0,2987 mg/kg. Obserwuje się jednak zdecydowanie wyższe wartości wymywania z odpadów zwietrzałych niż z odpadów wydobywczych świeżych. Wielkość ta kształtuje się na poziomie 0,0058−0,0165 mg/kg. W węglach kamiennych pobranych z GZW poziom wymycia kształtuje się na średnim poziomie 4,7%. Odpady wydobywcze charakteryzują się dużą zmiennością udziału formy wymywalnej rtęci a różnice wynikają z czasu sezonowania próbek. Odpady czy materiały uboczne produkcji węgla kamiennego typu kruszywa oraz muły węglowe wykazują udział formy wymywalnej rtęci na średnim poziomie 1,7%. W odpadach zwietrzałych udział formy wymywalnej zdecydowanie wzrasta do 7,3%. Charakterystyka wymywania jest zróżnicowana dla różnych grup badanego materiału. Podstawowe znaczenie a wykazane w pracy, mają czynniki takie jak rodzaj i pochodzenie próbek, ich skład granulometryczny oraz czas sezonowania materiału.The aim of the study is to determine the mercury content in hard coal, randomly taken from the U SCB and in by-products of hard coal mining (fresh mining waste), i.e. aggregates (gangue) and hard coal sludge and mining waste from the Siersza dump (weathered waste). The 34 samples were intended for analysis. The total mercury content and the amount of mercury leaching from solid samples was determined. The percentage of the leaching form in the total element content, i.e. the level of mercury release from the material (leaching level), was also calculated. The amount of mercury leaching was determined by a static method using a batch test 1:10. The highest possibility of leaching mercury is characterized by weathered waste from the Siersza dump and slightly lower analyzed hard coal from the U pper Silesian Coal Basin (USCB). For hard coal samples, the total mercury content is between 0.0275–0.1236 mg/kg. However, the amount of mercury leaching from coal samples is 0.0008–0.0077 mg/kg. The aggregate is characterized by a higher total mercury content in the finest fraction 0–6 mm, within 0.1377–0.6107 mg/kg and much lower in the 80-120 mm fraction, within 0.0508– –0.1274 mg/kg. The amount of elution is comparable in both fractions and amounts to 0.0008–0.0057 mg/kg. Coal sludge has a total mercury content of 0.0937–0.2047 mg/kg. L ow leaching values of 0.0014–0.0074 mg/ kg are also observed. Weathered mining waste has a total mercury content of 0.0622–0.2987 mg/kg. However, leaching values from weathered waste are much higher than from fresh mining waste. This value is 0.0058– –0.0165 mg/kg. In the hard coal extracted from U SCB, the leaching level is 4.7% on average. Mining waste is characterized by a large variation in the proportion of mercury leaching form and the differences result from the seasoning time of the samples. Waste or by-products of hard coal production, such as aggregates and coal sludge, show a mercury washout form at an average level of 1.7%. The proportion of leachable form in weathered waste increased strongly to 7.3%. Elution characteristics vary for different groups of materials tested. Factors such as the type and origin of samples, their granulometric composition and the seasoning time of the material are of fundamental importance and demonstrated in the work

Analysis of municipal waste generation rate in Poland compared to selected European countries

The generated municipal waste rates provided in the planning documents are a tool for forecasting the mass of waste generated in individual waste management regions. An important issue is the decisive separation of two concepts: waste generated and waste collected. The study includes analysis of the generation rate for Poland with division into urban and rural areas. The estimated and projected rate of municipal waste generation for Poland provided in subsequent editions of National Waste Management Plans (KPGO) changed since 2000 within wide range from about 300 to more than 500 kg per capita in an individual year (kg/pc/year). Currently, the National Waste Management Plan for the years 2017-2022 estimates municipal waste generation rate at approx. 270 kg/per capita/year with a projected increase to 330 kg/per capita/year in 2030. Most European countries adopt higher municipal waste generation rate, often exceeding 600 kg/per capita/year. The objective of the paper is therefore to analyze the causes of this difference in the declared values. The morphological composition of municipal waste stream in Poland and in selected European countries (e.g. France, Belgium, Switzerland) was analyzed. At present it is not possible to balance the value of the generation rate with the rate of waste collection in Poland. The conducted analyzes allow for determining a number of reasons for variation of the rate value in particular countries, mostly morphological composition of municipal waste, inclusion of household-like waste from infrastructure facilities or not and amount of waste collected in rural areas. The differences in the generation rates and provided possible reasons indicate the need to harmonize the methodology for estimating rates of municipal waste generation in various countries, including Poland

Recognition of the location of sand and gravel excavations in relation to the MGB limits and surface watercourses in the Silesian Voivodeship

Kopalnie odkrywkowe (wyrobiska), przewidziane do rekultywacji, mogą być miejscem potencjalnego lokowania kruszyw lub odpadów produkowanych w sektorze górnictwa węgla kamiennego oraz odpadów innych grup. Szerokie zastosowanie w tym procesie mogą mieć wyselekcjonowane frakcje odpadów wydobywczych górnictwa węgla kamiennego należące do grupy 01. Ten sam materiał odpadowy może być zarówno produktem, jak i odpadem, w związku z czym stosuje się odmienne przepisy prawne w zależności od zaklasyfikowania materiału. Celem nadrzędnym jest, żeby lokowanie materiału obcego w wyrobisku nie spowodowało szkody w środowisku. W ramach prezentowanej pracy poddano analizie kopalnie odkrywkowe skał okruchowych w województwie śląskim, w których są eksploatowane surowce zaklasyfikowane jako piaski i żwiry. Stworzono listę wszystkich eksploatowanych w 2016 r. wyrobisk tych złóż na terenie województwa. Istotnym zagadnieniem jest rozpoznanie usytuowania czynnych wyrobisk odkrywkowych na tle uwarunkowań stawianych dla lokalizacji składowisk odpadów. Wyrobiska przeznaczone do potencjalnego przyjmowania materiału odpadowego zweryfikowano pod względem możliwości usytuowania na obszarach ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz pod względem lokalizacji w dolinach rzek i obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Te dwa kryteria lokalizacyjne należą do kryteriów wykluczających, czyli takich, które należy bezwzględnie respektować przy wyborze lokalizacji składowisk, a tym samym przy wyborze lokalizacji wyrobisk przeznaczonych do wypełniania materiałem odpadowym. Efektem pracy jest opracowana mapa rozmieszczenia eksploatowanych wyrobisk piasków i żwirów z uwzględnieniem ich lokalizacji w stosunku do wód podziemnych. Wyrobiska piasków i żwirów zlokalizowano na tle granic GZWP, a nie granic ich stref ochronnych. W celu wytypowania obszarów potencjalnie narażonych na niebezpieczeństwo powodzi sprawdzono odległość granic każdego wyrobiska w stosunki do linii najbliższego cieku powierzchniowego. Przyjęto dwa kryteria odległości wyrobiska do linii cieku: do 500 m oraz do 1000 m. Przedstawione rozpoznanie daje jedynie przybliżony obraz możliwości lokowania materiału obcego w procesie rekultywacji technicznej ze względu na warunki lokalizacyjne obiektu rekultywowanego.Opencast mines (excavations), intended for reclamation, can be the sites of potential placement of aggregates or waste produced by hard coal mining and other sectors. Selected fractions of hard coal mining waste from group 01 have a wide range of applications in this process. The same raw material can be both a product and a waste, and therefore different legal regulations depending on the classification of the material are applied. The main aim is that placement of foreign material in the excavation will not cause damage to the environment. The paper presents the study of opencast mines of clastic rocks in the Silesian Voivodeship, where sands and gravels are exploited. A list of all opencast mines exploited in the province in 2016 has been created. An important issue is the recognition of the location of active excavations against the background of conditions for the location of landfill sites. Excavations intended for the potential acceptance of waste material were verified in terms of the possibility of locating them within groundwater protection areas, river valleys, and areas exposed to flooding hazard. These two location criteria belong to the exclusion criteria, i.e. those that must be strictly respected when choosing the location of landfills, and thus when selecting the location of excavations intended for reclamation with waste material. The result of the study is a map of the distribution of sand and gravel excavations, taking into account their location in relation to groundwater. The excavations were located against the limits of the MGB, and not the boundaries of their protection zones. The distance between the boundaries of each excavation was also checked in relation to the line of the nearest surface watercourse. Two criteria for the distance of the excavation to the watercourse line were adopted: up to 500 m and up to 1000 m. The location conditions of the analyzed objects are important at the stage of the reclamation process. The presented diagnosis gives only an approximate picture of the possibility of locating foreign material in the process of technical reclamation due to the location conditions of the reclaimed object

Energy fraction in municipal waste generated in selected south-eastern voivodeships of Poland

25. Wielgosiński, G. 2020 – Termiczne przekształcanie odpadów. Wydawnictwo Nowa Era. Analizą objęto wytwarzanie frakcji energetycznej i jej udział w odpadach komunalnych wytwarzanych przez mieszkańców województw południowo-wschodniej Polski (województwo małopolskie, województwo śląskie oraz województwo podkarpackie). Udziały poszczególnych frakcji morfologicznych w całym strumieniu odpadów komunalnych są zróżnicowane w zależności od województwa. Analizę przeprowadzono na podstawie dostępnych dokumentów planistycznych (na lata 2016–2022) oraz materiałów sprawozdawczych (za lata 2017‒2019). Za frakcje energetyczne uznano odpady z tworzyw sztucznych, papieru i tektury, tekstyliów, drewna oraz odpady wielomateriałowe. Udział frakcji energetycznych w całkowitym strumieniu wytwarzanych odpadów komunalnych w województwie małopolskim sięga blisko 49%. W województwach podkarpackim oraz śląskim udział ten kształtuje się odpowiednio na poziomie 29 i 36%. Ustalono, że wielkość wytwarzania frakcji energetycznej w województwiemałopolskim kształtowała się w granicach od 500 531 do 603 875 Mg rocznie. Wielkość wskaźnika wytwarzania tej frakcji w województwie jest na poziomie 148–177 kg/M/rok. Roczna wielkość wytwarzania odpadów frakcji energetycznej w województwie podkarpackim mieściła się w granicach 138 239–165 100 Mg. Wartości wskaźnika wytwarzania kształtują się na poziomie 65–78 kg/M/rok. Wytwarzanie frakcji energetycznej w województwie śląskim mieściło się w granicach 553 556‒700 868 Mg rocznie. Wartości wskaźnika wytwarzania tej frakcji kształtują się na poziomie 122–155 kg/M/rok. Wykazano ponadto szacowaną wielkość niezagospodarowanej masy frakcji energetycznej, która może być docelowo wysegregowana w instalacji i skierowana do dalszego przetwarzania a obecnie najprawdopodobniej zasila strumień odpadów zmieszanych. Masa takiej frakcji jest zdecydowanie zróżnicowana dla województw i mieściła się w szerokich granicach od 10 do 71% masy wytworzonej. Ze względu na trudności metodyczne, napotkane w trakcie analizy, uzyskane wyniki należy traktować orientacyjnie.The analysis covered the production of the energy fraction and its percentages in the municipal waste produced by the inhabitants of the voivodships of south-eastern Poland (Małopolskie, Śląskie and Podkarpackie voivodships). The shares of individual morphological fractions in the entire stream of municipal waste vary depending on the voivodship. The analysis was carried out on the basis of available planning documents (for 2016‒2022) and reporting documents (for 2017‒2019). Wastes from plastics, paper and cardboard, textiles, wood and multi-material waste were considered as energy fractions. The percentages of energy fractions in the total stream of municipal waste generated in the Małopolskie Voivodship is close to 49%. In the Podkarpackie and Śląskie Voivodships, the percentages is 29 and 36%, respectively. The production of the energy fraction in the Małopolskie Voivodship ranged from 500,531 to 603,875 Mg per year. The production index of the fraction in the voivodeship was set at the level of 148–177 kg/per capita/year. The annual volume of energy fraction waste generation in the Podkarpackie Voivodship ranged from 138,239 to 165,100 Mg. The values of the production index range from 65 to 78 kg/per capita/year. The production of the energy fraction in the Śląskie Voivodship ranged from 553,556 to 700,868 Mg annually. The production index of the fraction are at the level of 122–155 kg/per capita/year. Moreover, the estimated the mass of the energy fraction, which can be ultimately segregated in the installation and directed to further processing, and currently most likely feeds the stream of mixed waste, has been shown. The mass of the a fraction is definitely differentiated for voivodeships and ranged from 10 to 71% of the produced mass. Due to methodological difficulties encountered during the analysis, the obtained results should be treated as indicative

Wymywanie rtęci i innych pierwiastków z płyt azbestowo-cementowych w różnych warunkach środowiska

The leachability of pollutants from asbestos-containing waste, previously used for roofing was investigated. Laboratory tests were performed under static conditions (tests 1–20) in accordance with the TCLP methodology (with the use of acetic acid as the leaching medium, initial pH = 3.15). The maintaining of constant leaching conditions proved to be impossible at the experimental stage. Following the stabilization of conditions, the pH range for the obtained solutions increased to an average value of 8.3. Aluminum, boron, barium, cadmium, chromium, copper, iron, nickel, lead, strontium, zinc, and mercury were identified in the eluate. The low leachability of individual metals under the planned conditions was observed. In general, no leaching of such metals as cadmium, nickel, and lead was observed. The mercury content in the eluates is below the quantification limit, but the obtained values fall to around the limit of detection for the element. As compared with leaching with the use of distilled water (Klojzy-Karczmarczyk et al. 2021), zinc and boron additionally appear in eluates. The determined value of leachability for the individual analyzed elements increases from double to a few times with the use of the TCLP method. The value of leaching for barium is on average 5.56 mg/kg, for chromium it is 1.10 mg/kg, for copper 0.26 mg/kg, and for iron 0.80 mg/kg. In addition, the leaching of boron of around 3.00 mg/kg and of zinc 1.84 mg/kg was found. Higher leachability values were found only for strontium and aluminum. The leaching of strontium is on average around 62 mg/kg. While the leaching of aluminum is lower than values identified in the previous tests with the use of distilled water and is around 2.76 mg/kg. Products of leaching contain mainly pollutants characteristic of cement (aluminum, strontium, and iron).Przeprowadzono badania wymywalności zanieczyszczeń z odpadów zawierających azbest, stosowanych wcześniej jako pokrycia dachowe. Przeprowadzono badania laboratoryjne w warunkach statycznych (test 1:20) zgodnie z metodyką TCLP (przy udziale roztworu kwasu octowego, jako medium ługujące, pH początkowe 3,15). Na etapie eksperymentu okazało się niemożliwe utrzymanie stałych warunków ługowania. Po ustabilizowaniu warunków zakres pH dla uzyskanych roztworów wzrasta do średniej wartości 8,3. W eluatach oznaczano glin, bor, bar, kadm, chrom, miedź, żelazo, nikiel, ołów, stront, cynk oraz rtęć. Obserwowana jest niska wymywalność poszczególnych metali w założonych warunkach. Nie obserwuje się generalnie wprowadzania do roztworów metali takich jak kadm, nikiel, ołów. Zawartość rtęci kształtuje się w eluatach poniżej granicy oznaczalności, ale uzyskane wartości mieszczą się w okolicach granicy wykrywalności tego pierwiastka. W porównaniu do ługowania z zastosowaniem wody destylowanej (Klojzy-Karczmarczyk i in. 2021) pojawia się w eluatach dodatkowo cynk oraz bor. Stwierdzona wielkość wymywania dla poszczególnych analizowanych pierwiastków wzrasta od 2 do kilku razy przy zastosowaniu metody TCLP. Wielkość wymywania dla baru wynosi średnio 5,56 mg/kg, chromu 1,10 mg/kg, miedzi 0,26 mg/kg, żelaza 0,80 mg/kg. Dodatkowo stwierdzono wymywanie boru na poziomie 3,00 mg/kg i cynku 1,84 mg/kg. Wyższe wartości wymywalności stwierdzono jedynie dla strontu i glinu. Wymywanie strontu kształtuje się na średnim poziomie 62 mg/kg. Natomiast wymywanie glinu jest niższe w porównaniu do wcześniejszych badań z zastosowaniem wody destylowanej i jest na poziomie 2,76 mg/kg. W produktach wymywania obecne są głównie zanieczyszczenia charakterystyczne dla cementu (glin, stront, żelazo)