Geneza i powstanie katolickiej placówki duszpasterskiej w Suszu

W 1831 r. utworzono w Suszu garnizon wojskowy. Z tego względu od 1832 r. dwa razy do roku proboszcz z Dzierzgonia odprawiał nabożeństwa w suskiej świątyni ewangelickiej. Od 1856 r. msze św. celebrowano w tej miejscowości już 4 razy do roku. Comiesięczną posługę duszpasterską w Suszu zainicjowano 15 maja 1861 r. Kilka lat później – w 1867 r. zakupiono za 1500 talarów budynek, w którym urządzono mieszkanie dla miejscowego księdza, a także tymczasową salę lekcyjną oraz kaplicę. Koszty pozyskania nieruchomości pokrył diecezjalny komitet Stowarzyszenia świętych Bonifacego i Wojciecha w Pelplinie. Pierwszego duszpasterza w Suszu – ks. Franza Alberta Loepera ustanowiono 20 czerwca 1870 r. dzięki deklaracji ze strony Stowarzyszenia św. Bonifacego w Dorsten, które zobowiązało się przekazywać na rzecz uposażenia duchownego 300 talarów rocznie przez 10 lat. W tym czasie mieszkało na obszarze analizowanej placówki ok. 230 katolików (w tym 40 żołnierzy). Prywatną szkołę katolicką w opisywanej miejscowości erygowano 13 kwietnia 1871 r. Początkowo uczyło się w niej 15 dzieci. W 1872 r. opiece ks. F. Loepera powierzono katolików mieszkających w Zalewie. W ciągu pierwszych lat działalności władze państwowe odmawiały przyznania placówce duszpasterskiej w Suszu praw parafialnych. W efekcie zrezygnowano tymczasowo z planów budowy własnej świątyni

Kinetics and mechanism of the reaction of acetonyl radical, CH3(CO)CH2, with Br2

The low pressure fast discharge flow method with laser induced fluorescence detection of CH3C(O)CH2 was employed to study the kinetics of the reaction CH3C(O)CH2 + Br2 → CH3C(O)CH2Br + Br (1) at 298, 323 and 365 K. The rate coefficient at room temperature is k1 = (2.33 ± 0.04 (2σ)) 10–12 cm3 molecule–1 s–1, which increases slightly with increasing temperature. Quantum chemistry (G2) and theoretical rate theory (conventional TST) computations have supplied results in qualitative agreement with experiment. The relatively slow rate of reaction (1) can be due to the resonance stabilization of the acetonyl radical. Keywords: reaction kinetics, acetonyl radical, Br2 molecule, resonance stabilizatio

Obraz Chin w piśmiennictwie Augustyna Zmarzłego SVD (1898-1966)

BrakIn 1924, in Mödling near Vienna, Augustyn Zmarzły was ordained a priest as a member of Society of the Divine Word. That same year, he went as a missionary to China where he worked for 25 years. During this time, he wrote many articles that were published in many magazines mainly in Poland, in Germany, and the United States. These articles focused on a wide range of issues, from Chinese history, customs, and culture, to ethnographic research. In the pages of the magazine “Nasz Misjonarz”, issued by Polish Divine World Missionaries in the interwar period, he published more than 120 letters. In Rev. Zmarzły’s texts he touched on current political events from the Far East.W 1924 r. Augustyn Zmarzły otrzymał święcenia kapłańskie w Mödling koło Wiednia jako członek Zgromadzenia Słowa Bożego. Tego roku wyjechał jako misjonarz do Chin, w których pracował przez 25 lat. W czasie swojego pobytu w Państwie Środka napisał wiele artykułów, które publikowano na łamach czasopism wychodzących m.in. w Polsce, a także w Niemczech i Stanach Zjednoczonych. Dotyczyły one szerokiejproblematyki, począwszy od historii Chin, tamtejszych zwyczajów i kultury, po badania etnograficzne. Jedynie na łamach czasopisma „Nasz Misjonarz”, wydawanego przez polskich werbistów w okresie międzywojennym, opublikował ponad 120 listów. W swoich tekstach poruszał bieżące wydarzenia polityczne z Dalekiego Wschodu

Działalność Kościoła ewangelickiego w Prusach Wschodnich w czasie I wojny światowej

During World War I the Evangelical Church faced new challenges. The pastoral care was no longer limited to the promotion and supervision of religious and sacramental life in parishes. The decrease of population, material losses and deteriorating economic situation led to the necessity of the Church getting involved in causes for the benefit of the rapidly increasing number of people affected by the war. Therefore, pastoral care was organized for refugees from East Prussia. Those who had stayed – families, orphans, widows, people in hospitals and on the war front, received help. The charity assistance addressed issues within parishes as well as beyond them, most of all, it was targeted at war-disabled people and at field ministry. Thanks to Evangelical societies, the number of worshippers involved in giving help to those in need increased. The Evangelical Church also cooperated with state authorities in social actions and logistics, involving e.g. the collection of gold, metals, clothes, as well as making church buildings available for war-related purposes.W czasie I wojny światowej przed Kościołem ewangelickim stanęły nowe wyzwania. Opieka pastoralna nad wiernymi przestała ograniczać się do animowania życia sakramentalnego i religijnego w parafiach. Ubytek ludności, starty materialne, czy też pogarszająca się sytuacja gospodarcza wygenerowały konieczność zaangażowania Kościoła na rzecz gwałtowanie wzrastającej liczby poszkodowanych. Rozpoczęto zatem organizowanie opieki pastoralnej nad uciekinierami z Prus Wschodnich, pomagano pozostającym na miejscu rodzinom, sierotom, wdowom, osobom przebywającym w lazaretach, szpitalach czy na froncie. Pomoc charytatywną ukierunkowano zarówno na cele parafialne i pozaparafialne, a zwłaszcza na rzecz inwalidów wojennych, czy też duszpasterstwa polowego. Dzięki stowarzyszeniom ewangelickim wrastała liczba wiernych zaangażowanych w niesienie pomocy potrzebującym. Kościół ewangelicki współpracował również z władzami państwowymi przy nadzwyczajnych akcjach społecznych i logistycznych, dotyczących np. zbiórki złota, metalu, ubrań oraz udostępniania obiektów kościelnych na cele wojenne

Próba nadania praw parafialnych katolickiej kuracji w Suszu na przełomie XIX i XX wieku. Przyczynek do badań nad pruską polityką wyznaniową

A contribution to the research on the Prussian religious policy. Attempts to grant the pastoral institution in Susz a legal entity were made as early as in 1868. At that time, efforts were made to allow free circulation of financial resources by the local Catholic mission station. The first priest of Susz, Franz Albert Loeper, who served in the town since 1870, repeated an earlier attempt. An application to obtain parish rights was submitted to the state authorities by proxy of the Bishop of Culm in 1873, unfortunately to no avail. After a few years the process was renewed; before that, representatives of the local Catholic community had been elected. Finally, the state authorities gave a permission to found a mission parish in Susz, which happened in 1920. Apart from the rights to unite worshippers and administer its property as well as the freedom to give sacraments, it did not have full parish rights. Therefore it could not apply for the financial privileges granted by the Prussian state. Subsequent requests to change the legal status of this institution were rejected; the unfavourable response was motivated by, among others, the decreasing number of worshippers. There was a serious fear that it would lead to the Polonization of Susz and the surrounding areas, as well as to the promotion of national identity within the Polish-speaking community. Despite many years of attempts, the legal status of the said parish was not changed. Its function depended on the financial help from the Bishopric of Culm and from Catholic societies and organisations.  Starania o nadanie osobowości prawnej placówce duszpasterskiej w Suszu podejmowano już w 1868 r. Zabiegano wówczas o swobodę obrotu środków finansowych przez tamtejszą katolicką stację misyjną. Pierwszy duszpasterz suski – ks. Franz Albert Loeper, urzędujący w tym mieście od 1870 r., ponowił wcześniejszą próbę. Wniosek o uzyskanie praw parafialnych przedłożono władzom państwowym za pośrednictwem biskupa chełmińskiego już w 1873 r., niestety bezskutecznie. Po kilku latach wznowiono procedurę, dokonując uprzednio wyboru przedstawicieli lokalnej wspólnoty katolickiej. Ostatecznie władze państwowe udzieliły pozwolenia na erygowanie parafii misyjnej w Suszu, co nastąpiło w 1902 r. Poza prawem zrzeszania wiernych, zarządzania własnym majątkiem i swobodą szafowania sakramentami, nie posiadała jednak pełni praw parafialnych. Nie mogła zatem ubiegać się o przywileje finansowe udzielane przez państwo pruskie. Kolejne prośby o zmianę statusu prawnego tejże placówki duszpasterskiej odrzucano, motywując nieprzychylne stanowisko m.in. spadkiem liczby wiernych. Obawiano się przy tym polonizacji Susza, jego okolic oraz krzewienia tendencji narodowościowych wśród polskojęzycznej społeczności. Mimo wieloletnich zabiegów nie udało się zmienić statusu prawnego opisywanej parafii misyjnej. Jej funkcjonowanie było uzależnione od pomocy finansowej ze strony diecezji chełmińskiej, stowarzyszeń i organizacji katolickich.

Akademicki Związek św. Bonifacego w Braniewie w drugiej połowie XIX wieku

Akademicki Związek św. Bonifacego w Braniewie (Akademischer Bonifatiusverein) erygowano 25 października 1887 r. z inicjatywy Bernharda Oestreicha. Wstąpiło wówczas do niego 28 kleryków Seminarium Duchownego w Braniewie. Celem działania tej organizacji było zadośćuczynienie duchowym i materialnym potrzebom katolików żyjących w diasporze. Protektorat nad tym związkiem objął od semestru zimowego 1887/1888 ks. prof. Franz Dittrich. Członkami honorowymi tej organizacji byli przeważnie wykładowcy Liceum Hosianum oraz animatorzy Seminarium Duchownego. Członkiem zwyczajnym mógł stać się każdy kleryk tego seminarium, natomiast nadzwyczajnym – jego absolwent. Fundusze na cele statutowe związku pozyskiwano ze składek członkowskich oraz z przychodów nadzwyczajnych (sprzedaż znaczków pocztowych, piwa, donacje za przedstawienia teatralne, koncerty muzyczne itp.). Dzięki nim wspierano ośrodki akademickie w Halle, Kilonii, Berlinie itd. W 1888 r. postanowiono, że 1/3 zebranych środków finansowych tego braniewskiego związku zostanie przekazana na placówki duszpasterskie diecezji warmińskiej. Odtąd jego beneficjentami była m.in. Święta Siekierka, Górowo Iławeckie, Kętrzyn, Ełk i Gołdap

Katolicka placówka duszpasterska w Suszu w latach 1879-1884

Katolicka kuracja w Suszu borykała się z wieloma trudnościami, wynikającymi m.in. z usytuowania na obszarach diaspory. Niewielka liczba wiernych należących do tej placówki nieustannie wzrastała, chociaż w 1879 r. liczba zgonów przewyższała liczbę chrztów. W 1883 r. odnotowano już 412 osób tej konfesji skupionych wokół Susza i okolic. Szczególną opieką otaczano młodsze pokolenia, zapewniając im możliwość edukacji w prywatnej szkole katolickiej w Suszu. Kontynuowano posługę duszpasterską wśród miejscowych żołnierzy oraz podjęto szereg inicjatyw zmierzających do intensyfikacji opieki pastoralnej nad więźniami. Kuratus suski ks. Franz Albert Loeper dojeżdżał do Zalewa, aby sprawować cztery razy w roku msze św. dla tamtejszych katolików. Funkcjonowanie placówki duszpasterskiej było uzależnione od wsparcia katolików nie tylko z diecezji chełmińskiej, ale również spoza granic lokalnego Kościoła. Szczególną rolę w tym względzie odegrało Stowarzyszenia św. Bonifacego, które dotowało m.in. wynagrodzenie duszpasterza oraz nauczyciela katolickiego w Suszu

Z dziejów katolickiej parafii w Miłakowie w XIX wieku

Proboszcz z Ełdyt Wielkich ks. Heinrich Renkel (Renze) zakupił 5 kwietnia 1852 r. wolnostojący dom w Miłakowie, aby zaadaptować go na cele kultu religijnego. Urządzono w nim oratorium, które poświęcił ełdycki proboszcz ku czci Krzyża Świętego 12 grudnia 1855 r. Od tego czasu księża z Ełdyt Wielkich okazjonalnie sprawowali w nim katolickie nabożeństwa. W związku ze wzrastającą liczbą wiernych w 1864 r. nabyto parcelę pod budowę kościoła. Tegoż roku utworzono w Miłakowie kurację oraz nominowano pierwszego duszpasterza, którym został ks. Augustin Bargel. Jego następcą ustanowiono w 1865 r. ks. Antona Gerigka, który energicznie przystąpił do realizacji inwestycji budowlanej. Kamień węgielny pod nową świątynię położono w 1867 r. Ostatecznie wybudowano kościół salowy w stylu neogotyckim. Uroczystość jego konsekracji ku czci Znalezienia i Podwyższenia Krzyża Świętego, której przewodniczył biskup Filip Krementz, miała miejsce 4 lipca 1869 r. W 1859 r. erygowano w Miłakowie szkołę katolicką. W czasie kulturkampfu wakował urząd proboszcza w tym mieście. W 1879 r. na obszarze parafii mieszkało 1014 katolików, zaś w 1895 r. – 950. Budowę obiektów kościelnych oraz pensję duszpasterzy i pracowników kościelnych dotowały stowarzyszenia i organizacje katolickie, zwłaszcza Towarzystwo św. Franciszka Ksawerego i Stowarzyszenie św. Bonifacego i Wojciecha we Fromborku

Kapituła Warmińska wobec remontu katedry fromborskiej w pierwszej połowie XIX wieku

W pierwszej połowie XIX w. Kapituła Warmińska zmagała się z brakiem funduszy na przeprowadzenie gruntownego remontu katedry we Fromborku. Prusy nie wypłacały bowiem pełnej dotacji na rzecz diecezji warmińskiej, do której zobowiązali się władcy tego państwa. Z tego względu Kapituła Warmińska stała na stanowisku, że gruntowny remont katedry jest obowiązkiem władz państwowych. W 1834 r. Karl Friedrich Schinkel informował rząd pruski o pogarszającym się stanie technicznym tej świątyni. Wydano zatem pozwolenie na jego realizację pod nadzorem Augusta Bertrama oraz Naczelnej Deputacji Budowlanej. Prace remontowe przeprowadzono w latach 1839–1841. Objęły one restaurację dachów, murów i szczytów świątyni. Katedrze przywrócono purystyczny, gotycki wygląd. Koszt remontu wynosił 10 984 talary 17 srebrnych groszy i 5 fenigów