Architecture and building. Metanarratives of architecture

The paper presents an outlook on the entire creative designing in architecture, defined as arranging space according to human needs. The categories of the Vitruvian Triad and Post-Modern Meaning and Ecology are applied here to analyze architectural works. Individual authors in particular cases and in varied proportions apply the factors resulting from these categories, depending on their creative attitude, ability, fashion, view of the world and so on. Common threads may be discerned in individual creations that form broader narratives in time. Two distinctly different and contrasting timeless meta-narratives emerge, named here Architecture and Building. The two lasting general tendencies define edges of the research area encompassing all actions and works of architecture. Historical and contemporary examples are described as belonging to the both meta-narratives

Architecture of the battlefields. A typology

The paper deals with artefacts – material works of architecture and sculpture – that are raised on battlefields to commemorate a military action, a victory, or a single hero. In the Mediaeval times churches and chapels were built on battlefields devoted to God in gratitude for victory, places of prayer for the fallen. The 19th c. in its rationalism operated with sculptural creations sometimes at a large architectural scale. Objects often were representations of meritorious persons. The 20th c. commemorates the victims with large cemetery complexes and monumental building arrays. Works dated in the 21st c. relate to situations of earlier history and no more are traditional figural monuments but try to create a spatial system of multisensory influence on the viewer. The paper presents cases of battlefields commonly concerned as historically most important. Existing commemorative arrays are characterized and their typology is proposed. Reflections on political manipulation with meaning and form of a monument are raised

Equilateral triangle and the Holy Trinity

The paper deals with architectural space designed and/or built on an equilateral triangular plan, and designated for a sacred function. The author discusses the exceptional features of equilateral triangle in comparison to other central layouts. The visual attractiveness of this geometrical shape is stressed. The architectural space built on this figure has a strong semantic potential in Christian culture in Europe, since a sacred object using such a shape is associated in an easy and unambiguous manner, which also points to the popularity of patrocinium of the Holy Trinity, as well as that of the Virgin and Child with St. Anne, among the analysed structures. A comprehensive catalogue is presented of sacred objects based on an equilateral triangular plan, which have been identified in the European culture area, and were created in the period between the 12th century and contemporary times. At the nexus of the Eastern and Western Church, which differentiate their teachings in terms of interpreting the Holy Trinity (the problem of Filioque), the patrocinium and the erection of temples in the form discussed here has an exceptional meaning, especially if these shrines belong to the Uniate Church, which merges Catholicism and the Orthodox church. The types of the corner detailing have been analysed

For an ethic of architecture

Stan środowiska zbudowanego skłania do zastanowienia się, w jaki sposób etyka wpływa na projektowaną przestrzeń i jej jakość estetyczną. W konsekwencji powstają pytania dotyczące - z jednej strony - zapisów obowiązującej architektów etyki zawodowej, z drugiej - praktycznych wskazówek mających związek z architektonicznym projektowaniem i planowaniem. W czasie, kiedy zagadnienia odporności (firmitas) i użyteczności (utilitas) zostały w dużej mierze opanowane przez inne gałęzie projektowania, nie zapominając o problematyce ekologicznej, uznano piękno (venustas) za najistotniejszy konstytutywny atrybut architektury. Przedstawiono wybrane interpretacje Piękna i jego związków z Dobrem (Witruwiusz, 1954; Tatarkiewicz, 1962, 1982), także w świetle najnowszych ustaleń neurobiologii i neuroestetyki (Zeki, 2011, 2019; Qiuling et al., 2018; Ishizu, Tsukiura, Cabeza, 2011). Przyjęto pojęcie stosowność (Krakowski, 1989) - rozumiane jako pojęcie piękna celowego, uwarunkowanego społecznie - za odpowiednie dla opisu standardu estetycznego projektowanego środowiska zbudowanego. Praca jest próbą znalezienia praktycznych sposobów zapewnienia jakości estetycznej (piękna) w nowo projektowanych i przeprojektowywanych sytuacjach przestrzennych. Wskazano - z jednej strony - dziedzinę prawodawstwa zawodowego (kodeksy etyki zawodowej architektów), gdzie zagadnienia estetyczne są zasadniczo pomijane, z drugiej zaś - konieczność nauczania i wdrażania procesu projektowania jako czułego (Tokarczuk, 2019) i uważnego dialogu (Dominiczak, 2016) w specyficznym rozumieniu spotkania z Innym (Drugim), niezależnie czy to będzie architekt, użytkownik, czy też budowla. Zwrócono uwagę na propozycję estetyki kreacyjnej (Sławińska, 1973) jako potencjalnie możliwej integralnej dziedziny twórczości projektanckiej. W odróżnieniu od etyki zawodowej architektów, która dotyczy osób biorących udział w procesie projektowania i odpowiedzialnych pod względem etycznym za swoje postępowanie w ramach zawodu (działalności projektanckiej), etyka architektury odnosi się do relacji estetycznych, jakie powstają w sytuacjach architektonicznych (Dominiczak, 2016). W takim rozumieniu obiekty zbudowane są personifikowane i - jako mające swoją tożsamość byty (o ile projektant zechce) - wchodzą w dialog z Innymi bytami (Levinas, 1998), które zarówno tworzą, jak i stanowią daną przestrzeń.The state of the built environment makes one inclined to ponder how ethics affects the space that is designed and its aesthetic quality. As a consequence, there arise questions concerning the provisions of ethical codes of professional conduct that architects must adhere to on the one hand, while on the other, the practical guidelines for architectural design and planning. In a period when matters of durability (firmitas) and utility (utilitas) have been largely dominated by other branches of design, including the matters of ecology, beauty (venustas) has come to be considered as the most essential constituent attribute of architecture. Selected interpretations of Beauty and its relationship with Good (Vitruvius, 1954; Tatarkiewicz, 1962, 1982) have been presented, including in light of the latest findings of neurobiology and neuroaesthetics (Zeki, 2011, 2019; Qiuling et al., 2018; Ishizu, Tsukiura, Cabeza, 2011). The term appropriateness (Krakowski, 1989) is herein accepted, understood as a notion of intentional, socially conditioned beauty and considered proper to describe the aesthetic standard of the built environment under design. This paper is an attempt at finding practical methods of ensuring aesthetic quality (beauty) in newly designed and redesigned spatial situations. It identifies the field of professional law (the ethical code of conduct for architects), wherein aesthetic matters are largely ignored on the one hand, while on the other it points to the necessity to teach and implement a design process that is tender (Tokarczuk, 2019) and mindful (Dominiczak, 2016) dialogue in a specific understanding of encounters with the Other (the Second), whether it’s an architect, a user or a structure. It notes the proposal of creative aesthetics (Sławińska, 1973) as a potentially possible integral branch of design. Contrary to the professional ethics of architects, which pertains to individuals who practice design and are ethically responsible for their professional conduct (design), the ethic of architecture refers to aesthetic relationships that emerge in architectural situations (Dominiczak, 2016). In this understanding, built structures are personified and seen as entities with their own identities (if the designer wills it) that engage in dialogue with Other entities (Levinas, 1998), which both create and define a given space

Revitalisation of post-industrial areas through the preservation of technical heritage in Poland

Tyt. z nagłówka.Bibliogr. s. 191-[192].Przedmiotem artykułu jest rewitalizacja terenów poprzemysłowych rozumiana jako proces odnowy przestrzeni fizycznej, środowiska przyrodniczego i środowiska społecznego. Celem jest wskazanie istotnego, a w Polsce w niewielkim jeszcze stopniu zauważanego, sposobu rewitalizacji poprzez ochronę poprzemysłowych zabytków techniki. Omówione zostały aspekty prawne ochrony i adaptacji infrastruktury przemysłowej, ze wskazaniem na brak odpowiedniego powiązania przepisów regulujących działalność przemysłową i ochronę zbytków. Przedstawione zostały wybrane obiekty z terenu Małopolski, które mimo posiadanych znaczących walorów historycznych i architektonicznych, pozostają niezauważone i niedocenione zarówno przez właścicieli, jak i władze terytorialne. Wskazano wyprzedzające likwidację zakładu przemysłowego budowanie wizji z udziałem szerokiego grona interesariuszy jako właściwy, innowacyjny sposób postępowania.The paper presents revitalization of postindustrial areas as a process of regeneration of physical space, natural environment, and social environment. The aim of the paper is to point out a crucial, yet rarely applied in Poland, way of revitalization through preservation of post-industrial heritage. Legal aspects of protection and adaptation of industrial infrastructures in Poland are described with the focus on the lack of adequate interrelations between legal regulations of industrial activity and monuments preservation. Some postindustrial sites in the Małopolska region are presented, which - in spite of their significant historic and architectural values - remain imperceptible and underestimated both by their owners and the local territorial authorities. Vision setting process, being an important step preceding the plant's liquidation, in which broad groups of stakeholders would participate is recommended as a proper innovative procedure.Dostępny również w formie drukowanej.SŁOWA KLUCZOWE: dziedzictwo techniki, rewitalizacja, tereny poprzemysłowe, ochrona konserwatorska, aspekty prawne, fabryka narzędzi wiertniczych, kopalnia węgla kamiennego, rafineria. KEYWORDS: postindustrial areas, technical heritage, revitalization, protection, legal aspects, drilling tools factory, coal mines, oil refinery