Protection of architectural monuments and the cultural heritage of Kosice in students’ opinions

Celem badań była próba ujęcia opinii osób studiujących w Koszycach, dotyczących stanu utrzymania zabytkowych zabudowań miasta, kwestii ich własności, działań związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Koszyc oraz źródeł ich fi nansowania. W badaniach udział wzięło 114 osób, studentów Wydziału Architektury oraz Wydziału Budownictwa Technická Univerzita w Koszycach. Uzyskane odpowiedzi pozwalają ocenić, jaki jest stan świadomości, wiedza oraz zainteresowania studentów, dotyczące kluczowych kwestii związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego Koszyc, a zwłaszcza zabytkowych budowli miejskich.The aim of the research was an attempt to formulate the opinions of people studying in Kosice, regarding the condition of historical buildings of the city, question of their ownership, actions related to protection of the cultural heritage of Kosice, and sources of their financing. A total of 114 respondents were surveyed, they were students of the Faculty of Architecture and the Faculty of General Building of Technická Univerzita in Kosice. On the basis of the replies received, it is possible to assess the state of awareness, knowledge and interests of the students, concerning key issues connected with protection of the cultural heritage of Kosice, especially the historical urban architecture

Facades and frontage of the market square in Rzeszów, the state of research and restoration concepts

Zabudowa przyrynkowa w Rzeszowie była przedmiotem wnikliwych badań i analiz już w latach 80. i 90. XX w. Przeprowadzone wówczas badania terenowe, historyczne jak również kwerendy archiwalne miały na celu określenie charakterystyki historyczno-architektonicznej analizowanych kamienic oraz sporządzenie dla nich wytycznych konserwatorskich. Pomimo zdefiniowanych założeń konserwatorskich zamierzenia budowlane, pojawiające się z biegiem lat w przestrzeni rzeszowskiego Rynku, nie korespondują z historyczną tkanką miasta. Przygotowana przez autorów analiza historyczno-architektoniczna poprzedzona została badaniami terenowymi, historycznymi oraz kwerendą archiwalną. Przeprowadzone rozpoznanie umożliwiło porównanie stanu istniejącego fasad z zabudową historyczną.The buildings located at the old town market square in Rzeszów have been the subject of extensive research already in the 1980s and 1990s. The fieldworks conducted at the time as well as the historical research and archival inquires were to determine both the historical and architectural characteristics of the analyzed tenements, aiming at creating the conservation guidelines for them. Despite the conservation objectives defined, plans of the buildings appearing over the years in the market space did not correspond to the historical buildings already existing there. The prepared by the authors comparative analysis of the current state of the market facades and the historic structures allowed the identification of the works being carried out. All the activities conducted in the area of research have been classified into three groups. The prepared typology of modern conservation thought enabled first to draw conclusions and then work out the conservation guidelines. The presented concepts of revaluation of the Rzeszów market square facades attempt – in accordance with the applicable conservation doctrine – to merge the modern buildings with historical structure of the city

The so-called "Błonie church" in Przemyśl

Artykuł omawia historię budowy, ustrój architektoniczny oraz prace konserwatorskie i modernizacyjne kościoła wybudowanego na początku XX wieku w dzielnicy Błonie w Przemyślu. Wyszczególniono i scharakteryzowano uwarunkowania, w jakich przyszło budować nowy obiekt kościelny na peryferiach historycznego miasta. Pokazano poszczególne etapy budowy, wyposażania i instalowania w świątyni nowej infrastruktury. Opisano architekturę obiektu i zwrócono uwagę na jego wartości architektoniczne. Zinterpretowano wykonane prace modernizacyjne i konserwatorskie. Wykazano przyjmowanie podejścia utylitarnego, powszechnie akceptowanego i profesjonalnego. Kościół na Błoniu w Przemyślu, wybudowany na początku minionego wieku w stylu historyzującym (styl nawiązujący do poprzednich epok, neogotycki), stanowi jeden z wielu przykładów architektury tego nurtu. Wyraża również ambicje ówczesnych mieszkańców w zaspokajaniu swoich potrzeb duchowych. Dla Przemyśla jest reprezentatywnym przykładem afirmacji funkcji budowli na początku minionego stulecia. Po wpisaniu kościoła do rejestru zabytków przedstawia również dorobek architektoniczny i artystyczny historycznego miasta. W widoku panoramicznym przestrzeni zurbanizowanej zalicza się do form mocnych (wyróżnia się formą, gabarytami, masą).This article presents building history and architectural system as well as scope of conservation and modernisation of a church located in Przemyśl and built at the beginning of the 20th century in the Błonie quarter. It reveals circumstances and determinants prevailing at the time when a new church was being erected aon the outskirts of this historical city. Individual phases of building and equipping the church and installing its new infrastructure are discussed here, too. The article describes architecture of the building and highlights its architectural values. It also provides an interpretation of conservation and modernisation work that were carried out. Furthermore it emphasises adopted utilitarian attitudes that are generally accepted and deemed professional.The so-called "Błonie church" in Przemyśl erected at the beginning of the last century and presenting the neo-Gothic style, is one of many examples of this trend in architecture. It also expresses ambitions of city dwellers of the time to satisfy their spiritual needs. In case of Przemyśl it representatively instances affirmation of the building's functions in the early years of the previous century. After the church has been entered in the register of historical buildings it also constitutes an example of architectural and artistic achievements of this historical city. As an element of the panoramic view of urbanised space it ranks among strong architectural forms

Restoration of the grand altar in the Observant Church in Rzeszów

Celem opracowania jest omówienie koncepcji restauracji ołtarza wielkiego w zespole oo. Bernardynów w Rzeszowie autorstwa krakowskiego architekta Zygmunta Hendla. Pogłębiona analiza konceptu konserwatorskiego z I dekady XX wieku przeprowadzona została w oparciu o dokumentację projektową pochodzącą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Badania archiwalne i terenowe pozwoliły poszerzyć wiedzę, tak w zakresie historii omawianego zabytku, jak i historii konserwacji zabytków na ziemiach Galicji w okresie autonomii. Odnaleziona dokumentacja pozwoliła przybliżyć rozwiązania konserwatorskie przyjmowane w Galicji końcem XIX i początkiem XX wieku.The aim of the work is to discuss the concept of restoring the grand altar in the complex of Friars Minor of Observant in Rzeszów by the architect of Cracow Zygmunt Hendel. The in-depth characteristics of restoring projects from the first decade of the 19th century was performed on the basis of the project documentation coming from the resources of the National Museum in Cracow. Archive and field studies allowed to deepen knowledge of both the history of the discussed monument and the history and development of restoring monuments in the area of Galicia in the period of autonomy. The given documentation allowed to bring the assumed restoration solutions closer in Galicia at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century

Armenian cathedral in Lviv

Data budowy świątyni ormiańskiej we Lwowie łączona jest z datą założenia miasta, czyli z rokiem 1256. Jednak dokładną datę wzniesienia katedry mogłyby określić prowadzone w sposób metodyczny badania. Pierwotna świątynia ormiańska we Lwowie założona została na planie prostokąta z wykształconym prezbiterium oraz nawami bocznymi zakończonymi absydami. Zgodnie z przestrzeganą tradycją świątynia była budowlą orientowaną. Ściany katedry wymurowano z kamienia łączonego zaprawą wapienną i oblicowano płytami kamiennymi. Grubość murów była dość znaczna, bo sięgała około 1,4 m. Sylweta XIV-wiecznej świątyni nawiązywała do układu bazylikowego i zwieńczona była nałożoną na przecięciu się nawy głównej z transeptem kopułą. Oryginalne rozwiązanie kopuły opierało się na żebrach łukowych wykonanych z ceramicznych naczyń (wkładanych jedno w drugie). Z zewnątrz kopułę obłożono kamiennymi płytami i pokryto dachem dwunastopołaciowym. Konstrukcję kopuły ułożono na tamburze wykonanym z cienkich płyt wapiennych, który spoczął na pendentywach łączących się z filarami kościoła. Dachy pokryto płytami kamiennymi. Powyższe rozwiązanie świadczyło o wysokich umiejętnościach budowlanych zaangażowanego przy budowie katedry architekta-budowniczego i warsztatu budowlanego. Zarówno nawę główną, jak i boczne pokryto sklepieniami kolebkowymi. Do przebadania pozostaje wyjaśnienie zachowanej różnicy przekrojów filarów, gdyż podkopułowe filary od strony wschodniej mają przekrój 0,58 × 0,72 m, a zachodnie 0,72 × 0,72 m. Do katedry prowadziły dwa wejścia – od strony zachodniej i południowej. W oparciu o literaturę przedmiotu uznaje się wejście od strony południowej za główne. Do dziś zachowały się elementy dekoracji malarskiej i kamiennej, które mogą być datowane na czas budowy kościoła. Ślady ornamentyki kamiennej ze stylizacją roślinną i geometryczną odczytać można na filarach i gzymsie w środkowej absydzie. Pomimo licznych przebudów świątyni (począwszy od XVII wieku) i niedokończonych projektów, wytworzony został swoisty fenomen architektury wyrażający się w formie wielowiekowego kościoła. Przebudowy i narastające ustroje architektoniczne oraz zachowane malowidła obrazują zmieniające się idee artystyczne. Stan ten z punktu widzenia konserwatorskiego mógł być osiągnięty, ponieważ do prac przy katedrze zatrudniani byli twórcy reprezentujący wysoki poziom warsztatowy. Obiekt o niekwestionowanych wartościach architektonicznych i artystycznych powinien być w dobie współczesnej poddany wszechstronnym badaniom konserwatorskim, które oceniłyby wielokulturowość świątyni, przenikanie się prądów kulturalnych. Należy również zadbać i oto, aby kolejne restauracje i rewaloryzacje świątyni prowadzone były z zachowaniem utrwalonych tradycji konserwatorskich i z wykorzystaniem najnowszych idei.The date of erection of the Armenian church in Lviv can be associated with the date of the city location, namely 1256. However, the exact date of the cathedral construction could only be defined after methodically conducted research. The original Armenian temple in Lviv was designed on a rectangular ground plan, with a developed presbytery and side aisles ending in apses. According to the observed tradition, the church was an oriented building. The walls of the cathedral were built from stone bonded with lime mortar and faced with stone slabs. The walls were fairly thick, reaching up to 1.4 m. The silhouette of the 14th – century church alluded to the basilica layout, and was topped with a dome located over the crossing of the nave with the transept. The originally designed dome was supported on arched ribs made of pottery vessels (put one into another). On the outside, the dome was tiled with stone and covered with a dodecahedral hipped roof. The dome construction was supported on a tambour made from thin limestone slabs, which was placed on pendentives joining the church columns. The roofs were tiled with stone. The above described design bore evidence of remarkable building skills displayed by the building architect and the workers employed to erect the cathedral. Both the central nave and the side aisles were covered with barrel vaults. What remains to be clarified, is the preserved difference in cross-section of pillars, since the pillars under the dome on the east side measure 0.58 × 0.72 m in cross-section, while those on the west side 0.72 × 0.72 m. There were two entrances leading to the cathedral, on the west and south side. Basing on the literature of the subject, the entrance on the south side is regarded as the main one. Elements of painted and stone decorations which could be dated to the period when the church was erected have been preserved until today. Traces of stone ornamentation with floral and geometric stylization can still be deciphered on the pillars and the cornice in the middle apse. Despite numerous reconstructions (since the 17th century) and unfinished projects, the church has become a specific architectural phenomenon expressed through its centuries-old form. Reconstructions and accumulated architectonic orders as well as the preserved paintings reflect the changing artistic ideas. From the conservation point of view, such a state might have been achieved because highly qualified artists were employed to work at the cathedral. As an object of unquestionable architectural and artistic value, it should nowadays be subjected to a thorough conservation examination, which would evaluate the multi-cultural character of the church and merging of cultural trends there. One must also see to it that any subsequent restoration and conservation work in the church is carried out with the emphasis on preserving the existing conservation traditions and making use of the latest ideas

Results of researches conducted on chosen plans of the Lemkos "chyże"

Artykuł stanowi kontynuację poprzedniej części, w której zostało omówione łemkowskie budownictwo ludowe [1,5,8,9,11]. W tej części artykułu opisane zostały wyniki badań przeprowadzonych na wybranych planach łemkowskich chyż. Jako przykłady wybrano obiekty pochodzące z dwóch historycznych, łemkowskich miejscowości- Komańczy i Bartnego. Badania przeprowadzono na chałupach pochodzących z końca XIX i początku XX wieku. Porównano w ten sposób rozplanowanie i gabaryty chałup reprezentujących Łemkowszczyznę wschodnią i środkową [2-4,6,7,10]. Przeanalizowanie lokalnych odmian chyż pozwoliło wysunąć wnioski dotyczące rozplanowania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych, a szczególnie ich usytuowania ze względów funkcjonalnych. Porównano szerokości i długości budynków, a także proporcje dachu do wysokości całego budynku. Znaczna część budynków udokumentowanych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku jest już nieistniejąca. Zachowane do czasów obecnych chałupy, zazwyczaj są mocno przebudowane lub niszczeją, popadając w ruinę.Article is a continuation of the previous part, in which Lemkos’ folk architecture has been analyzed. In this part of the article the results of tests carried out on selected plans of the Lemkos’ ‘chyże’ have been presented. These objects were from two historical Lemkos’ villages-Komańcza and Bartne. The research was conducted on the cottages from the end of the 19th and beginning of the 20th century. The layout and the dimensions of the latter representing Central and Eastern Lemkos’ homeland have been compared. By examining of the local varieties of ‘chyże’ conclusions regarding the layout of residential and commercial building were possible to be drawn, especially as regards their location for functional reasons. The width and length of the buildings, as well as the ratio of the roof to the height of the entire building have been compared accordingly. A significant part of the buildings documented in the 60’s and the 70’s of the 20th century is already non-existent. Cottages preserved to the present time, are usually extensively rebuilt or deteriorating, thus falling into disrepair