A Draft Profile of a Very Unusual Scholar

Remarks on Professor Fritz Schütz

The Polish Debate around Fear by Jan Tomasz Gross from the Perspective of “Intermediary” Discourse Analysis

Zmodyfikowana wersja artykułów w języku niemieckim („Der polnische Streit um Jan Tomasz Gross’ Strach aus ‘vermittelnder’ dyskursanalytischer Perspektive”, w: A. Duszak, J. House (red.), Proceedings of the 4th Globe Conference, Warszawa, w druku) oraz angielskim („The Polish Debate around Fear by Jan Tomasz Gross from the Perspective of an ‘Intermediary’ Discourse Analysis”, w: R. Wodak, G. Auer Borea (red.), Justice and Memory, Wiedeń, w druku).Na początku 2008 roku odbyła się główna faza polskiej debaty wokół książki »Strach« Jana Tomasza Grossa, która odnosi się do kwestii polskiego antysemityzmu po II wojnie światowej i tym samym problematyzuje zbiorowy obraz własny Polaków jako narodu ofiar. Analiza debaty wokół »Strachu« będzie się koncentrować wokół analogii z niemiecką debatą z roku 1996 wokół książki Daniela Goldhagena »Gorliwi kaci Hitlera«; metadyskursowych aspektów debaty (wokół »Strachu« oraz dyskusji nad książką niż wydarzeń historycznych); niektórych własności polityzacji i medializacji debaty; problematycznej „etnizacji” sporu; polaryzacji stanowisk oraz niedoboru „pracy pośredniczącej” między przeciwstawnymi stanowiskami. Wnioski wynikające z analizy tej debaty prowadzą do postulatu „pośredniczącej” analizy dyskursu.The Polish Debate around »Fear« by Jan Tomasz Gross from the Perspective of an “Intermediary” Discourse Analysis. Key words: public debates, discourse analysis, anti-semitism, ethnicity, social construction of identity, relevance structures. Summary: The Polish debate around Jan Tomasz Gross’s »Fear« took place at the beginning of 2008. The book relates to the question of Polish anti-Semitism after Word War II, and by the same token, it identifies the Polish self-image of a nation of victims as the source of the problem. The analysis of the debate around »Fear« focuses on analogies with the German debate on Daniel Goldhagen’s »Hitler’s Willing Executioners« from 1996; metadiscursive aspects of the Polish debate (concerning the book and the debate itself rather than historical events); some features of debate’s politicization and mediatization; the problematic “ethnization” of the debate; polarization of the standpoints and the lack of “intermediary work” between standpoints. The conclusions lead to the postulation of an “intermediary” discourse analysis.Tekst powstał na podstawie analiz realizowanych w ramach projektu badawczego na temat języka wrogości w polskiej sferze publicznej, afiliowanego przy Collegium Civitas w Warszawie i finansowanego przez Fundację Batorego

Wiedza specjalistyczna i praktyka społeczna – przemiany i pułapki

Punktem wyjścia są ustalenia Talcotta Parsonsa i Geralda Platta na temat uniwersyteckich ról społecznych (1973, The American University). Traktując tezy Parsonsa i Platta jako punkt odniesienia rozpatrzone zostaną kierunki współczesnych przemian w obszarze uniwersyteckich ról społecznych, zwłaszcza w odniesieniu do dziedziny popularyzacji wiedzy specjalistycznej. Drugie przybliżenie do problemu relacji między wiedzą specjalistyczną i praktyką społeczną oraz do kwestii przemian w tym obszarze jest możliwe przy przyjęciu optyki Foucaultowskiej, kierującej spojrzenie badacza w stronę odmian władzy-wiedzy oraz problematyki dyspozytywów władzy. Uniwersytety, szkolnictwo wyższe oraz edukacja w ogólności są, jak się zdaje, szczególnie znaczącym przejawem ogólniejszych tendencji w dziedzinie sposobów zarządzania społeczeństwem. Na tle kierunkowych perspektyw analitycznych, wytyczonych przez Parsonsa i Foucualta warto przejrzeć się najbardziej wyrazistym bolączkom życia naukowego: przerostom biurokratyzacji, polityzacji i medializacji, przy jednoczesnym obniżaniu standardów wiedzy naukowej. Okazuje się, że tego rodzaju widoczne zjawiska i ich spektakularne przejawy, skupiając na sobie uwagę, stanowią zasłonę, za którą mogą się kryć mniej widowiskowe, lecz głębiej osadzone i bardziej szkodliwe, podstawowe procesy. Prócz refleksji analitycznej, ukierunkowanej na procesy, które jednostki nie mają wpływu, warto postawić pytanie o etyczny profil pracy naukowej. Przed laty Julien Benda piętnował „zdradę klerków”. Dzisiaj można mówić o jej nowych odmianach, związanych z wyzwaniami stawianymi przez społeczne ramy współczesnego życia naukowego

Der Film als Quelle kommunikativen Wissens und als didaktisches Mittel. Szenenanalyse von Norman Jewisons »In der Hitze der Nacht«

Film jako źródło wiedzy o komunikowaniu i jako środek dydaktyczny. Analiza sceny z filmu „W upalną noc” Normana Jewisona. Scena z filmu „W upalną noc” (tytuł oryginalny „In the Heat of the Night”) z 1967 roku analizowana jest przy użyciu interakcjonistycznego modelu „roboczego porozumienia” McCalla i Simmonsa. Przy tej okazji rozpatrywane są takie zagadnienia ogólne, jak: perspektywa konstrukcjonistyczna w jej interpretatywnej postaci; różnica między wiedzą substancjalną (knowledge about) i proceduralną (knowledge how); relacja między wiedzą potoczną i naukową oraz kwestia porozumienia substancjalnego i porozumienia „roboczego”. W wymiarze praktycznym tekst odnosi się do pytania o skuteczność oddziaływania przekazów antyrasistowskich oraz do sposobów wykorzystania filmu w badaniach społecznych i pracy dydaktycznej.Eine Szene aus dem Film "In der Hitze der Nacht" (Originaltitel "In the Heat of the Night") von 1967 wird mit Hilfe des interaktionistischen Modells der "Arbeitsübereinstimmung" (working agreement) von McCall and Simmons analysiert. In diesem Kontext werden allgemeine Fragen diskutiert, wie z.B. die nach der Perspektive des interpretativen Konstruktionismus, nach dem Unterschied zwischen dem substantiellen Wissen (knowledge about) und dem prozeduralen Wissen (knowledge how), nach dem Verhältnis zwischen dem Alltagswissen und dem wissenschaftlichen Wissen sowie nach dem Problem der substantiellen Übereinstimmung und der "Arbeitsübereinstimmung". Praktische Aspekte des Textes beziehen sich auf die Fragen der Effektivität von antirassistischen Botschaften und der Verwendung von Filmen in der Sozialforschung und in der Didaktik

Der polnische Streit um Jan Tomasz Gross’ Strach aus ‚vermittelnder‛ diskursanalytischer Perspektive

The Polish debate around Jan Tomasz Gross’s "Fear" took place at the beginning of 2008. The book relates to the question of Polish anti-semitism after Word War II, and by the same token, it identifies the Polish self-image of a nation of victims to be a problem. The presented analysis of the debate around Fear concentrates on: analogies with the German debate on Daniel Goldhagen’s "Hitler’s Willing Executioners" from 1996; meta-discursive aspects of the Polish debate (the debate concerned the book and the debate itself rather than historical events); some features of debate’s politicization and medialization; the problematic “ethnization” of the debate; polarization of the standpoints and the lack of “intermediary work” aiming at an intermediation between standpoints. The conclusions lead to the postulation of an “intermediary” discourse analysis

O przynależności dialektalnej włodawskich gwar ukraińskich – problemy metodologiczne

W artykule przeanalizowano gwary znajdujące się w swej najdawniejszej postaci na obszarze południowo-wschodniego Podlasia, ujęte administracyjnie w granicach powiatu włodawskiego wraz z przyległymi obszarami sąsiednich powiatów. Stosowane tutaj określenie terytorialne - powiat włodawski - oznacza obszar administracyjny obowiązujący do 1 czerwca 1975 r. W prezentowanym opisie gwar uwzględnia się także fakty z peryferiów sąsiednich powiatów, tj. bialskiego, radzyńskiego, parczewskiego i łęczyńskiego. Granicę wschodnią powiatu włodawskiego, stanowiącą zarazem granicę państwową z Ukrainą, stanowi rzeka Bug

Analiza formalna filmu – analiza warsztatowa – analiza „partyturowa”…(?)

The text Analiza formalna filmu – analiza warsztatowa – analiza ‘partyturowa [Formal analysis of film – workshop analysis – score notation analysis] is recalling the rules of “score notation analysis”, popularized by professor Bolesław Włodzimierz Lewicki in the 1960s, when he was the dean and lecturer at the Łódź history. Interestingly, the method was not well received by the students and critics. The historical perspective also appears in the curriculum of the time and has been utilized by Lewicki as a “reference system”. Thusly, it is the entirety of his concept and the theoretical background available at the time. Feridun Erol’s example score notation analysis of the movie The Last Day of Summer is an integral part of the text. Another reason – more important, since it is still valid – is the noticeable deficiency of workshop analyses and the function of means of expression in shaping a film. This state of affairs is probably the result of peculiar and de facto difficult knowledge on filmmaking, and even if theoreticians are familiar with this field, there are legitimate worries a reader unacquainted with it may be lost.The text Analiza formalna filmu – analiza warsztatowa – analiza ‘partyturowa [Formal analysis of film – workshop analysis – score notation analysis] is recalling the rules of “score notation analysis”, popularized by professor Bolesław Włodzimierz Lewicki in the 1960s, when he was the dean and lecturer at the Łódź history. Interestingly, the method was not well received by the students and critics. The historical perspective also appears in the curriculum of the time and has been utilized by Lewicki as a “reference system”. Thusly, it is the entirety of his concept and the theoretical background available at the time. Feridun Erol’s example score notation analysis of the movie The Last Day of Summer is an integral part of the text. Another reason – more important, since it is still valid – is the noticeable deficiency of workshop analyses and the function of means of expression in shaping a film. This state of affairs is probably the result of peculiar and de facto difficult knowledge on filmmaking, and even if theoreticians are familiar with this field, there are legitimate worries a reader unacquainted with it may be lost.