Block-type military balneum in Timacum Minus: Its spatial arrangement, social impacts, and architectural analogies

Prilikom arheoloških istraživanja u periodu 1975-1980. otkriveni su ostaci rimskog kupatila na oko sto metara severoistočno od kastela. Prema koncepciji prostornog plana objekta, jasno se izdvajaju dva dela - istočni i zapadni. Analizom konstruktivnih elemenata tih delova utvrđeno je da zapadni deo predstavlja stariju fazu a istočni deo mlađu fazu rimskog kupatila. Zapadni deo kupatila podeljen je unutrašnjim poprečnim i podužnim zidom na četiri prostorije koje su opremljene kadama za kupanje. Tri prostorije imale su hipokauste, a u četvrtoj nisu postojale instalacije za grejanje. TA poslednja prostorija imala je funkciju frigidarijuma, dok su preostale tri imale funkciju toplih prostorija (kaldarijuma, tepidarijuma i, izvesno, lakonikuma). Istočni deo kupatila sastoji se od jedne veće prostorije u kojoj nije bilo kada za kupanje ili instalacija za grejanje. U njenim ostacima zatečeno je više fragmenata fresaka, stakla, krovnog pokrivača i izgorelih drvenih konstrukcija. Prema prostornom odnosu između ove prostorije i starijeg zapadnog dela utvrđeno je da je ona morala imati funkciju apoditerijuma. Softverskom analizom unutrašnjeg prostornog sklopa rimskog kupatila ispitivan je uticaj arhitekture na socijalno ponašanje korisnika. Posebno su analizirane vizure, povezanost, vizuelna integracija i mogućnost vizuelnog definisanja najkraćeg direktnog puta pri komuniciranju između pojedinačnih prostorija. Uticaj ovih kategorija na neposrednu fizičku i vizuelnu komunikaciju ukazuje na to da se ovaj objekat u svom zapadnom delu odlikovao niskom vrednošću socijalne povezanosti. Istočni deo rimskog kupatila (apoditerijum) karakteriše veći uticaj na socijalizaciju korisnika. Generalno, stepen integracije pojedinačnih prostora u celinu jako je Mali, što upućuje na to da je i stepen socijalizacije unutar rimskog kupatila na Timacum Minus-u bio veoma nizak. Prostorni odnos između pojedinačnih prostorija u starijem zapadnom delu određuje pripadnost plana prvobitnog rešenja tipu blokovskog sklopa rimskih kupatila. Prema površini koju zauzima, stepenu unutrašnje dekorativnosti i socijalne interakcije koju prostor objekta definiše, rimsko kupatilo u Timacum Minus-u definiše se kao balneum. Prostorna koncepcija ovog rimskog kupatila jedinstvena je na teritoriji Srbije prema specifičnoj sažetosti rešenja blokovskog sklopa. Na tlu jugoistočne Evrope postoji Mali broj sličnih rešenja, u kojima se mogu prepoznati i izvesne razlike u arhitektonskim detaljima. Najveći broj sličnih rešenja blokovskog tipa balneuma registrovan je kod vila rustika na području gornje Rajne i gornjeg Dunava (tj. antičke Germanije Superior i Zapadne Recije).The remains of a Roman bath are situated northeast of the remains of the Timacum Minus castrum. The discovered building is small in size, with a total area of about 242 m². According to the specific layout of rooms, with a reduced spatial organization of its plan, the building belongs to the reduced block-type of military small baths - balneae. In the territory of Serbia, no military balneae of this type have been discovered so far, which are otherwise common for border areas throughout the Roman Empire. The specific spatial relationship between the individual rooms and the characteristic building forms registered in the building plan indicate that the origin of the architecture of the military balneum in Timacum Minus should be associated with the Roman architecture of the balneae that belong to the villae rusticae in Central Europe

From an element to a composition: Reconstruction of a vault of terracotta tubes from Timacum Minus, Serbia

Obnovom arheoloških iskopavanja antičkog kastela Timakum Minus 2019. godine stvorile su se nove mogućnosti za tumačenja njegovih građevina koje su istraživane pre više decenija. Među ostacima građevina oko antičkog kastela Timacum Minus-a posebnu pažnju privlači delimično istražen "objekat sa hipokaustom", naročito u pogledu njegovih konstruktivnih karakteristika. Pored inače čestih antičkih konstrukcija hipokausta i zidnog grejanja, među ostacima ove građevine uočena je i posebna vrsta građevinskih elemenata - keramičke cevi za svodove. Velika količina otkrivenih cevi ukazala je na to da je ova građevina zaista imala svodove izrađene od njih. Iako je pojava cevi za svodove prilikom istraživanja antičkih lokaliteta na tlu jugoistočne Evrope registrovana, ona nije dovoljno dokumentovana, kao što ni sama funkcija cevi često nije prepoznata. Jedan od razloga za to jeste nedovoljna upućenost istraživača u specifične karakteristike cevi za svodove i njihovu funkciju, usled čega se one mešaju sa vodovodnim cevima, tubulusima ili kalemovima vezanim za zidno grejanje - budući da svaki od tih elemenata pripada keramičkim proizvodima koji su namenjeni građevinarstvu. U radu su razmatrane karakteristike cevi za svodove na Timakum Minusu, kao i kontekst u kome su pronađene unutar "objekta sa hipokaustom". Na osnovu nalaza pečata kohorte Aurelije II Daradanorum određeno je da "objekat sa hipokaustom" i konstrukcija svodova od keramičkih cevi potiču iz III veka - u kome je i inače pojava tih svodova širom Rimskog carstva bila česta. Prilikom sistematizacije vrsta keramičkih cevi na Timakum Minusu posebno je izdvojena ona koje je bilo najviše u "objektu sa hipokaustom". U sklopu nje je prepoznat i sasvim specifičan centralni element koji je omogućavao da se dva niza cevi na istom pravcu, ali iz suprotnih smerova, međusobno spoje. Taj element je definisao oblik svoda kojim su bile pokrivene prostorije čiju je rekonstrukciju osnove bilo moguće izvršiti. Arhitektonske analize "objekta sa hipokaustom", kao i karakteristike uočene na samim cevima ukazale su na to da su prostorije bile pokrivene poluobličastim svodom, izgrađenim od lučnih vertikalnih nizova cevi koje su u temenu bile ,,zaključane" centralnim elementom. Rekonstrukcija izgleda cevi i načina njihovog ređanja uklapa se u hronologiju izvođenja objekta i svoda tokom III veka. Daljim statičkim analizama došlo se do još nekoliko saznanja. Pokazalo se da je preko svoda morao biti nanesen određen sloj malterne mase da bi debljina svoda dosegla optimalnu vrednost u opsegu 20-30 cm. Na osnovu proporcija objekta koje su određene u njegovoj osnovi ispitana je visina objekta, gde je grupa slučajeva takođe definisana proporcionalno. Prema našim analizama, zidovi prostorija "objekta sa hipokaustom" u kojima su cevi registrovane mogli su dosezati visinu do 3,08 m, dok je visina prostorija u temenu svoda mogla biti 6,16 m. Ovim istraživanjem pokušali smo da ukažemo na veliki značaj pojedinačnih arhitektonsko-građevinskih elemenata, a među njima i keramičkih cevi za svodove, kojima se često ne pridaje dovoljna pažnja. Nalazi keramičkih cevi za svodove u Timakum Minusu, uz izvršene arhitektonske analize, upotpunjuju sliku otkrivenog "objekta sa hipokaustom" iz više aspekata. Posebno je značajno definisanje njegove visine, koje je veoma teško za antičke građevine profane arhitekture na našem tlu budući da su najčešće sačuvane u prizemnoj ili temeljnoj zoni. Značaj nalaza keramičkih cevi za svodove u Timakum Minusu veliki je stoga što je on omogućio kako konkretno definisanje konteksta njihovog nalaza tako i rekonstrukciju oblika određenih delova građevine pomoću tog elementa, što do sada nije istraživano prilikom analiza antičke arhitekture na tlu jugoistočne Evrope.The renewal of the archaeological excavations of Timacum Minus in 2019 initiated extensive analyses and an additional interpretation of the results of previous excavations of its buildings. One of the buildings outside the fortification has attracted special attention, because of both its constructive solutions and its dimensions. Although the archaeological research of "the building with a hypocaust" has never been completed, there are enough discovered segments that indicate the applied building techniques and constructions. In addition to under-floor and wall heating systems, this building had vaults built of terracotta tubes. The rarely discovered and insufficiently documented examples of this type of vaulted structure in Roman architecture in south-eastern Europe necessitate a deeper analysis of their remains in Timacum Minus, with the aim of obtaining relevant information important not only for the reconstruction of the construction process and appearance of "the building with a hypocaust", but also for future architectural analyses of Roman buildings in the territory of Serbia and in the surrounding region

Principia of Roman castrum Pontes: Spatial and social relations in the building

Pravilna podela unutrašnjeg prostora pod izgrađenim strukturama unutar kastela Pontes je odredila mesto i površinu Principije. Kvadratni oblik centralnog dvorišta i ritmičan niz pojedinih bočnih prostorija, simetrično rešenje u planu, pojava pravih uglova i paralelnih zidova su nagovestili mogućnost postojanja određenih geometrijskih odnosa u planu građevine. Sprovedena analiza geometrije plana Principije ukazuje da su stranice kvadrata prema kojem je određena osnova centralnog dvorišta u jednom smeru podeljene na četiri dela, a u drugom na tri dela. Takvi geometrijski odnosi su definisali raspone prostorija unutar Principije. Četvrtina dužine stranice ovog kvadrata odgovara rasponu bočnih prostorija i bazilike, dok trećina dužine stranice odgovara širini glavne komunikacije pravca jug-sever, širini i dubini aedesa i pojedinih prostorija u nizu na južnoj strani Principije. Spomenuta podela kvadrata u slučaju Principije odgovara broju delova na koji su podeljene dužine bedema na svakoj strani što ukazuje na istovetan pristup u proporcionalnoj podeli dužina bedema fortifikacija i u podeli prostora Principije. Geometrijski odnosi su inicirali analizu uticaja plana Principije na ponašanje korisnika po pitanju fizičke i vizuelne komunikacije. Ova vrsta analiza nam je razjasnila prednosti specifične podele kolonade centralnog dvorišta na određeni broj interkolumnija. Ona je takođe postavila osnove za moguća tumačenja funkcija pojedinih prostora, komunikacija i prostorija na jugu, kao što su bočni izlazi, koridori između oficina, prostorije na krajnjim uglovima Principije i platforme za tribunale.The decision of Roman Emperor Trajan to build this famous bridge also influenced the stone constructions of the associated castra on both sides of the Danube, in the areas of today's village of Kostol in Serbia and the town of Drobeta-Turnu Severin in Romania. For this reason, we analyze in this paper the castrum Pontes in Serbia, which we suppose was characterized by dimensional relations between the constituent elements. Certain relations noticed in the plan of castrum fortifications can also be observed in the plan of an individual building-within the main principia. The classical plan of a Roman principia and the specific geometric relations in the case of Pontes Principia influence certain social relations of users and this building. An analysis of analogous solutions in the auxiliary castra of Limes also contributes to a better definition of the functions of certain rooms of the principia. However, by applying modern software designed for architectural analyses, we can study the above relationships more thoroughly and offer suggestions for functions that have not been determined yet

INVESTMENT AND ECONOMIC GROWTH: THE EXAMPLE OF BOSNIA AND HERZEGOVINA

An investment is a factor of the economic growth and a mandatory constituent in the majority of development models. This study analyzes the impact of the gross investment on the economic growth in Bosnia and Herzegovina (BiH) for the period 2005-2017, and provides the assessment of the interdependence of investment and a newly added value in industry. The relationship between the foreign investment and the economic growth is also included. The dependent variables are the GDP growth rate and the added value in industry (as % of GDP). The independent variables are the total investment rate (as % of GDP) and the foreign investment rate (as % of GDP). The hypothesis is that the gross investment and the foreign investment are positively correlated with the GDP growth rate. The investments contribute to a higher newly added value in industry. The results show that the gross investment is a significant factor of the economic growth because there is a high significance and positive correlation between the observed variables (the total investment and the GDP growth). This shows that the investment growth stimulates the economic growth in Bosnia and Herzegovina. But the dynamic analysis as an investment-GDP ratio shows oscillations. The impact of investments on the share of the newly added value in industry is insignificant and negative. The results of the dynamic analysis are similar. The relationship between the variables of the foreign investment rates and the GDP growth is significant and positive. Although the foreign investments are not sufficient, they still contribute, to a certain extent, to the economic growth of BiH

New Zealand: land or marine island?

Područje Novog Zelanda iznimno je zanimljivo područje za biogeografska istraživanja jer nam daje uvid u procese širenja biljnih i životinjskih vrsta koji bi, osim lokalnog, mogli biti primjer globalnog naseljavanja tijekom geološke povijesti Zemlje, odvajanja, izolacije i daljnje specijacije organizama. Zbog specifičnih geoloških procesa Novi Zeland ima karakteristike kopnenog, ali i morskog otoka što je biljnim i životinjskim organizmima dalo mogućnost dvojakog načina nastanjivanja. Dio arhaičnih rodova otoke je naselio prije odvajanja dijelova Gondvane, dok su recentne vrste otoke nastanile putem disperzije. Drevna izolacija i ponovno izdizanje dijelova kontinentalnog fragmenta nakon razdoblja transgresije su glavni uzroci visokog stupnja endemizma otoka.New Zealand is an extremely interesting area for biogeographical studies because it gives us an insight into the processes of the spread of plant and animal species which, except for local, could be an example of global settlement of species during the geological history of Earth, separation, isolation and further speciation of organisms. Due to the specific geological processes New Zealand has the characteristics of both land and marine islands and these characteristics have given plant and animal organisms the possibility of dual modes of settlement. Part of the archaic genera on the islands was settled before the separation of Gondwana, while the recent species islands inhabited by dispersion. Ancient isolation and heaving of the continental fragments after a period of transgression are the main causes of the high degree of endemicity that exists on the islands

LE MOTIF DU PONT DANS LA POÉSIE FRANÇAISE (HUGO, RIMBAUD, APOLLINAIRE)

Vu que le motif du pont est associé à la ville comme sujet et objet de la poésie moderne, comme lieu d’errances poétiques, d'amour, d'inspiration, lieu de naissance du mal ou d’incompréhension du poète, ce qui peut se voir le mieux dans la deuxième partie des Fleurs du mal de Baudelaire (1857) intitulée « Tableaux parisiens », il n’est pas étonnant que motif soit présent dans la poésie à l'époque moderne, du romantisme jusqu’à nos jours. À cause de cela, notre recherche sur la présence et le rôle du pont dans la poésie française se base sur quelques poèmes des poètes les plus importants du XIXe et du XXe siècles. L'objectif de notre analyse est le poème « Le Pont » du recueil Les Contemplations (1856) de Victor Hugo et le poème « Les Ponts » du recueil Illuminations (1895) d’Arthur Rimbaud. La recherche est complétée par l'analyse de l'un des plus beaux poèmes français du XXe siècle, « Le Pont Mirabeau » du recueil Alcools (1913) de Guillaume Apollinaire

KNOWLEDGE OF ANTI-DISCRIMINATION LEGISLATION AND READINESS TO SEEK ANTI-DISCRIMINATION PROTECTION OF RESPONDENTS EMPLOYED IN THE SYSTEM OF SCIENCE AND HIGHER EDUCATION OF THE REPUBLIC OF CROATIA

The intention of the paper is to achieve two goals: to point out the seriousness of the consequences of age discrimination in employment and the importance of knowledge of law, and to check the situation in the science and higher education system of the Republic of Croatia when it comes to knowledge of anti-discrimination legislation to seek protection against age discrimination. In view of the above, the paper is divided into two parts, the general part, the theoretical part and the special part. The theoretical part is focused on definition and analysis of discrimination and age discrimination, statistical indicators of discrimination and age discrimination in the Republic of Croatia, the importance of knowledge of the law and the procedure for protection against discrimination before Croatian courts. Special attention in the theoretical part of the paper is paid to the analysis of the case law of the Court of Justice of the EU regarding age discrimination. A special part of the paper is focused on the presentation and analysis of data obtained through empirical research.  Keywords: age discrimination, protection against discrimination, system of science and higher education of the Republic of Croati

MOBBING NA RADNOM MJESTU MEĐU ISPITANICIMA – NASTAVNICIMA ZAPOSLENIM U SREDNJIM ŠKOLAMA GRADA POŽEGE, POŽEŠKO-SLAVONSKA ŽUPANIJA, REPUBLIKA HRVATSKA

Initial research into the phenomenon of workplace mobbing dates back to 1972 and was conducted in Sweden. Of exceptional importance for determining the existence of mobbing, is a proper understanding of the behaviour that can be subsumed under the term as well as its clear distinction from the usual conflicts in the workplace and various forms of harassment. The aim of the present paper is to check the existence of mobbing in the workplace among respondents – teachers employed in secondary schools in the City of Pozega, Republic of Croatia. In this sense, the paper is divided into two parts in terms of content: theoretical and special part. In the theoretical part of the paper, mobbing will be conceptually defined and its distinction towards harassment as a form of discrimination will be analyzed. The theoretical part of the paper includes an overview of earlier research into mobbing in the EU and the Republic of Croatia and an analysis of the procedure for obtaining legal protection in the case of mobbing in accordance with applicable regulations of the Republic of Croatia. A special part of the paper is dedicated to the analysis of the results collected by the conducted empirical research. The mentioned research included 350 teachers employed in six secondary schools in the City of Pozega. These are the Gymnasium, the School of Economics, the Technical School, the School of Crafts, the School of Agriculture and Food and the Music School. At the end of the paper, the author presents concluding remarks in which she gives recommendations for improving the detected problems.Inicijalna istraživanja fenomena mobbinga na radnom mjestu datiraju iz 1972. godine i prove- dena su u Švedskoj. Iznimnu važnost za utvrđivanje egzistiranja mobbinga ima pravilno razu- mijevanje ponašanja koje se može podvesti pod navedeni pojam kao i njegovo jasno razliko- vanje od uobičajenih sukoba na radnom mjestu i različitih oblika uznemiravanja. Cilj rada je provjeriti postojanje mobbinga na radnom mjestu među ispitanicima – profesorima zaposle- nim u srednjim školama grada Požege, Republika Hrvatska. U tom smislu rad je u sadržajno podijeljen na dva dijela: teorijski i poseban dio. U teorijskom dijelu rada pojmovno će se odre- diti mobbing te analizirati njegova distinkcija prema uznemiravanju kao obliku diskriminacije. Teorijski dio rada obuhvaća i pregled dosadašnjih istraživanja mobbinga u EU-u i Republici Hrvatskoj te analizu postupka ostvarivanja pravne zaštite u slučaju mobbinga sukladno važe- ćim propisima Republike Hrvatske. Posebni dio rada posvećen je analizi rezultata prikupljenih provedenim empirijskim istraživanjem. Navedeno istraživanje obuhvatilo je 350 nastavnika/ profesora zaposlenih u šest srednjih škola u gradu Požegi. Riječ je o Gimnaziji, Ekonomskoj školi, Tehničkoj školi, Obrtničkoj školi, Poljoprivredno-prehrambenoj školi i Glazbenoj školi. Na kraju rada autorica iznosi zaključna razmatranja u kojima daje preporuke za poboljšanje detektiranih problema

Immigrants as the Enemy: Psychoanalysis and the Balkans\u27 Self-Orientalization

Maria Todorova claims that Edward Said\u27s orientalism differs from balkanism since the Balkans were never colonized in the traditional (political and economic) sense. Yet the colonial politics of representation and colonial psychology have been fully operational there. This article interprets the work of two world-renowned psychoanalysts from the Balkans, Julia Kristeva and Slavoj Zizek, as part of a continuum of centre-to-periphery representation predicated upon the West/East geopolitical split. Their respective work thus becomes relevant not only to Said\u27s orientalism but, more specifically, to Todorova\u27s concept of balkanism, as elucidated in her seminal work, Imagining the Balkans