2 research outputs found
Changes of Social Structure of North Korea and Social Inequality of the Peasant Class
ํ์๋
ผ๋ฌธ (์์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ์ฌํํ๊ณผ, 2014. 8. ํ๋์น.๊ตญ๋ฌธ์ด๋ก
์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฌธ์ ๋งํผ ์ค๋ซ๋์ ๊ด์ฌ์ ๋์์ด ๋๊ณ ๋ง์ ์ฌ๋๋ค์ ์ํด ๋
ผ์๋์ด์จ ์ฃผ์ ๋ ๋๋ฌผ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ ์ฌํ์์๋ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ์ ๋ณดํธ์ ์ธ ํ์์ผ๋ก ๊ฐ์ฃผ๋์ด ์๊ณ , ํ๊ฐ๊ธฐ์ค์ ๋ฐ๋ผ ๋ค์ํ ์ฐจ์์์ ์๋ฆฌ๋งค๊น ๋์ด์๋ค๋ ์ฌ์ค์ ์ด๋ ์ฌํ๋ ์ ๋ํ๋ ๋ถํ๋ฑ์ด ์กด์ฌํด ์๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๋ถํ์ฌํ๊ฐ ์ง๋๊ณ ์๋ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ๋๋ฏผ์ธต์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ณ ์ฐฐํ๊ณ ์ ๋ถํ์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ฌํ์ฃผ์ ์ฌํ๊ฐ ์ง๋ ๋ณดํธ์ ์ธ ๋ฌธ์ ์ ๋ถํ์ฌํ ํน์ ์ ํน์ฑ์ผ๋ก ๊ตฌ๋ถํ์ฌ ํ์
ํ์๋ค. ๋ํ, ๋ถํ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ผ ๋๋ฏผ์ธต์ด ๊ฒฝํํ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ์ ๊ณผ์ ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํด ๋ณธ ๋
ผ๋ฌธ์ ํ๋๋์ฅ์ ์ถ์ ํ๋ถ์๋ค๊ณผ์ ์ฌ์ธต ๋ฉด๋ด๊ณผ ์ญ์ฌ์ ์ํฉ์ ์ ๊ทผ๋ฒ ๋ฐ ์ ์ ๋์ฃผ์ ์ ๊ทผ๋ฒ์ ํ์ฉํ์ฌ ๋ถ์ํ์๋ค.
๋จผ์ , ์ฌํ๊ตฌ์กฐ ๋ณํ๋ฅผ ์ดํด๋ณด๊ธฐ ์ํด ์ฌํ์ฃผ์ ์ฒด์ ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ์ ํน์ฑ๊ณผ ๋ถํ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ์ ํ์ฑ ์์ธ๊ณผ ํน์ฑ์ ์ดํด๋ณด๊ณ , ์ด์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ถํ ๋๋ฏผ์ธต์ ๋ด์ ๋ถํ ์์ธ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ์ด๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ถํ์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ๋ ์ฌํ์ฃผ์ ์ฒด์ ๊ฐ ์ง๋๋ ํน์ฑ๊ณผ ๋ถํ ๋น๊ตญ์ด ์ฌํ์ฃผ์์ ๊ฐ์กฐ๋ฅผ ๊ฐ๋ ฅํ๊ฒ ์ถ์งํ๊ธฐ ์ํด ๊ตฌ์ถํ ์ถ์ ์ฑ๋ถ ์ ๋๋ฅผ ํตํด ์ธ์์ ์ธ ๊ณ์ธต ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ํ์ฑํ์๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. ์ฐ์ ํ๊ตญ ์ ์ ์ฐธ์ฌ๋์ ํผํด๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ถ์ ์ฑ๋ถ์ด ๊ตฌ๋ถ๋์ด ๋์ด์ ์ฌ๊ณ์ธตํ๊ฐ ๋ฐ์ํ์๊ณ , ์ด๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ ์น๊ถ๋ ฅ์ ๋ฌผ๋ก ์ด๊ณ ๊ฐ์ข
์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ํํ๋ค์ด ์ฐจ๋ฑ ์ง๊ธ๋์ด ๋ถํ ์ฌํ์ ๋ถํ๋ฑ์ ๋ฐ์์ํค๋ ๊ทผ๋ณธ ์์ธ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ๊ฒ์ฆํ ์ ์์๋ค.
๋ถํ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ ๋ณํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ๋ 1990๋
๋ ์๋๋ ์ด์ ๊ณผ ์ดํ๋ก ๋ถ๋ฅํ์ฌ ์ดํด๋ณด์๋ค.
๋จผ์ , ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ 1990๋
๋ ์๋๋ ์ด์ ์ ์์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ถํ ์ฌํ์ฃผ์ ๊ฑด์ค ์๊ธฐ์ธ 1945๋
ํ ์ง๊ฐํ๋ถํฐ 1958๋
๋์
ํ๋ํ๊ฐ ์์๋๋ ์์ ๊น์ง ์๋ก์ด ์ง๋ฐฐ ์ง๋จ์ ๋ฑ์ฅ๊ณผ ํจ๊ป ๊ธ๊ฒฉํ ๊ณ์ธต ์ด๋์ด ๋ฐ์ํ ๊ฒ์ ํ์ธํ ์ ์์๋ค. 1990๋
๋ ์ค๋ฐ ์ด์ ๊น์ง๋ ๋์
๋ถ๋ฌธ์ ํน์์ฑ์ผ๋ก ์ธํด ์ง๋๋ณ ์ด ์์ฐ๋ ๋ฐ ์ถ๊ฐ์๋ ์์ ์ ๋ฌด๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์ฌํ๊ฒฝ์ ์ ์์ ํ๋ณด์ ์๋ ์์ค์์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํ์๋ค. ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ์ถ์ ์ฑ๋ถ๊ณผ ๊ณ๊ธ์ ์ํ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ ๋์ด๋ค ๊ฐ์ ์ฌํยท๊ฒฝ์ ์ ์ฐจ๋ณ๋ก ์ธํด ๋ถํ ๋๋ฏผ๋ค์ ์๋์ ๋ฐํ๊ฐ ๋ฐ ๋น๊ณค์ ๊ฒฝํํ์๊ณ , ์ง๋จ๋ ์ด์ ์ฒด๊ณ์ ๋นํจ์จ์ฑ๊ณผ 1980๋
๋ ๋ง ๋๊ตฌ๊ถ ์ฌํ์ฃผ์ ๋ชฐ๋ฝ์ผ๋ก ์ธํด ๋๋ฏผ์ธต์ ๊ทผ๋ก์์ ์ ํ์ ๋์
์์ฐ๋์ ๊ธ๊ฐ์ ์ผ๊ธฐํ์๋ค.
๋ค์์ผ๋ก ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ์ ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ 1990๋
๋ ์๋๋ ์ดํ์ ์์ ์ผ๋ก ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๊น์ ์ผ์ ์ ๊ตฐ์ ์น๊ฐ ๋ณธ๊ฒฉํ๋๊ณ 1990๋
๋ ์๋๋ ์๊ธฐ์ ๊ตญ๊ฐ ๋ฐฐ๊ธ ์ฒด๊ณ๊ฐ ๋ง๋น๋๋ฉด์, ์์ฅ ํ๋ ์ฐธ์ฌ์ ์ฌ์ ๊ฒฝ์ ํ๋์ ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ผ ์๋์ ๊ฒฉ์ฐจ๊ฐ ๊ธ๊ฒฉํ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ํนํ, 2002๋
7.1 ๊ฒฝ์ ๊ด๋ฆฌ ๊ฐ์ ์กฐ์น ์คํ ํ ๊ฐ๋ณ ํ๋ ๋์ฅ๋ค์ ์์จ๊ฒฝ์์ ์ํ ๋ถ๊ถํ๋ ๋๋ฏผ์ธต๊ฐ์ ์๋๊ฒฉ์ฐจ ์ฌํ์ ์ถ์ ์ฑ๋ถ ์ํฅ๋ ฅ์ ์ฝํ๋ผ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ฐ์ ธ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ธ๊ถ(๏คๆฌ) ์ ์ฐฉ์ผ๋ก ์ธํด ๊ธฐ์กด์ ์ถ์ ์ฑ๋ถ์ ๊ธฐ๋ฐ ํ ์ฌํ ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ๋ ํฌ๊ฒ ๋ณํํ์ง ์์๊ณ , ๋ถํ ์ฌํ์ ๊ณ์ธต ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ฌ์์ฐํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค.
์ด์์ ๋
ผ์๋ฅผ ํตํด ๋ถํ์ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ๋ ์ถ์ ์ฑ๋ถ๊ณผ ๊ณ๊ธ์ด ๊ฐ์ฅ ํฐ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ฐํํ๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ํตํด ์ ์นโค์ฌํโค๊ฒฝ์ ์ ํํ๋ค์ด ๊ฒฐ์ ๋จ์ ๋ฐ๋ผ ๋ถํ ์ฌํ์ ๋ถํ๋ฑ์ ๊ทผ์ ๋ผ๋ ๊ฒ์ ์ ์ ์์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์๋ณธ์ ์ถ์ ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํยท๊ฒฝ์ ์ ๋ถํ๋ก ์๋ก์ด ๊ณ์ธต ๋ถํ๊ฐ ๋ฐ์ํ์๊ณ , ๊ตญ๊ฐ์ ๊ธฐ๋ฅ๊ณผ ํต์ ๋ ฅ ์ฝํ์ ๋ฐ๋ฅธ ์์ฅ ์์ญ์ ํ๋๊ฐ ๊ฒฐ๊ตญ ๊ณํ ๊ฒฝ์ ๋ถ๋ฌธ์ ๋์ฒดํ๋ฉด์ ๊ธฐ์กด ์ฒด์ ์ ๊ทผ๋ณธ์ ์ธ ๋ณํ๋ฅผ ์ด๋ ํ ๊ฐ๋ฅ์ฑ์ด ์๋ค๋ ๊ฒ์ด ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๊ฒฐ๋ก ์ด๋ค.
๋ถํ ๋๋ฏผ๋ค์ ์ฌํ์ฃผ์ ์ฒด์ ์ ๋ํ ๋ถ๋ง ์ฆ๋์ ์ง์์ ์ธ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ๊ณผ ์ฐจ๋ณ์ ๊ฒฝํํด ์ค๊ณ ์์ผ๋ฉฐ, ์ด๋ ๋
ธ๋๋ ฅ ์์ค๊ณผ ๊ทผ๋ก์์ ์ ํ์ ์์ธ์ด ๋์๊ณ , ์ ์น์ ์ง๋ฐฐ๊ด๊ณ์ ์ฝํํ์์ ๋ฐ์์ํค๊ณ ์๋ค. ์ด๋ฌํ ์ ์น์ ์ง๋ฐฐ๊ด๊ณ์ ์ฝํ๋ ๊ธฐ์กด์ ์ ํต์ ์ธ ์ค์๊ณํ๊ฒฝ์ ๊ฐ ํ๋ค๋ฆฌ๊ณ ์์์ ์๋ฏธํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก, ์ด๋ฏธ ๋ถํ์ฒด์ ๊ฐ ๋ด๋ถ์ ์ธ ๋ณํ๋ฅผ ์ผ์ผํค๊ณ ์์์ ์ ์ถํ ์ ์๋ ํ์์ด๋ค. ์ญ์ฌ์ ์ผ๋ก ์ด๋ ์ฌํ๋ ์ฌํ์ ๋ถํ๋ฑ๊ณผ ์ฐจ๋ณ, ์ ์น์ฒด์ ์ ๊ฐ๋ฑ๊ณผ ๋ชจ์ ๋ฑ์ด ์กด์ฌํ์๊ณ , ์ด๋ฌํ ์ฌํํ์์ ์๋ก์ด ์ฒด์ ๋ฅผ ๋๋์ํค๋ ๊ทผ์ ๊ฐ ๋์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ถํ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ์ ๋ณํ์ ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ์ ๋ํ ์ฒด๊ณ์ ์ธ ๋ถ์์ ๋ถํ ์ฌํ๊ตฌ์กฐ๋ฅผ ์ดํดํ๊ณ , ํฅํ ๋ฐ์ํ ์ฒด์ ๋ณํ๋ฅผ ์์ธกํ๋๋ฐ ํ์ํ ์๋ฏธ ์๋ ์์
์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ค.
์ฃผ์์ด:์ฌํ๋ถํ๋ฑ, ์ฌํ๊ตฌ์กฐ ๋ณํ, ๋ถํ ๋๋ฏผ์ธต, ๋ด์ ๋ถํ, ์ถ์ ์ฑ๋ถ, 1990๋
๋ ์๋๋
ํ ๋ฒ: 2012-20090๋ชฉ ์ฐจ
๊ตญ๋ฌธ์ด๋ก i
ํ๋ชฉ์ฐจ vi
์ 1 ์ฅ ์ ๋ก 1
์ 1 ์ ์ฐ๊ตฌ๋ชฉ์ ๊ณผ ๋ฌธ์ ์ ๊ธฐ 1
์ 2 ์ ๊ธฐ์กด์ฐ๊ตฌ ๊ฒํ 6
์ 3 ์ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ์๋ฃ 11
์ 2 ์ฅ ์ฌํ์ฃผ์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ์ ํน์ฑ 15
์ 1 ์ ์ฌํ์ฃผ์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ์ ์์ธ๊ณผ ํน์ฑ 16
์ 2 ์ ๋ถํ์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ ํ์ฑ ๋ฐฐ๊ฒฝ๊ณผ ํน์ฑ 23
์ 3 ์ฅ ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ์ ๊ตฌ์กฐ:
1990๋
๋ ์๋๋ ์ด์ 28
์ 1 ์ ๋น์ฑ๊ณผ ์ถ์ ์ฑ๋ถ์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌ๊ณ์ธตํ 29
1. ํ ์ง๊ฐํ๊ณผ ์ ์ง๋ฐฐ๊ณ์ธต ๋ฑ์ฅ 29
2. ํ๊ตญ ์ ์๊ณผ ์ฌ๊ณ์ธตํ 35
์ 2 ์ ์ง๋์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ์ 46
1. ์ง๋๋ณ ์ฌํยท๊ฒฝ์ ์ ๊ฒฉ์ฐจ ๋ฐ์ ๊ตฌ์กฐ 46
2. ์ถ๊ฐ ์๋ ์์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ๋น๋ถ๊ฒฉ์ฐจ 52
์ 3 ์ 1990๋
๋ ์๋๋ ๋ฐ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 58
1. 1990๋
๋ ๋์
์์ฐ๋ ๊ฐ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ์์ธ 58
2. ๋๋ฏผ์ธต์ ๊ทผ๋ก์์ ์ ํ ์์ธ 69
์ 4 ์ฅ ๋๋ฏผ์ธต์ ์ฌํ๋ถํ๋ฑ ๋ฐ์ ๊ตฌ์กฐ:
1990๋
๋ ์๋๋ ์ดํ 78
์ 1 ์ ์์ฅํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๊ธฐ์กด ๋ถํ๋ฑ ๊ตฌ์กฐ์ ๊ท ์ด 80
1. ์ง์ญ๋ณ ๋น๋ถ๊ฒฉ์ฐจ ๋ฐ์ ๊ตฌ์กฐ 80
2. ์ฌ์ ๊ฒฝ์ ํ๋ ์์ ์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ๋น๋ถ๊ฒฉ์ฐจ 87
์ 2 ์ 2002๋
7.1 ๊ฒฝ์ ๊ด๋ฆฌ ๊ฐ์ ์กฐ์น์ ๋ฑ์ฅ 93
1. ์ค์์ง๊ถ์ ๋์ฅ ์ด์ ์ฒด๊ณ์ ๋ถ๊ถํ 93
2. ๊ฐ๋ณ ๋์ฅ์ ๊ฒฝ์ ์์จ์ฑ ํ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋น๋ถ๊ฒฉ์ฐจ 98
์ 3 ์ ๋นํฉ๋ฒ์ ํ๋์ ํ๋ ๋ฐ ๋น๋ถ๊ฒฉ์ฐจ์ ์ฌํ 107
1. ์์ฅ ์์ญ์ ์ถ์์ ๊ธ๊ถ(๏คๆฌ) ์ ์ฐฉ์ ์ฌํ
107
2. ์ถ์ ์ฑ๋ถ ์ํฅ๋ ฅ์ ์ฝํ ๋ฐ ๊ธฐ์กด ๊ณ์ธต ๊ตฌ์กฐ์ ์ฌ์์ฐ 121
์ 5 ์ฅ ๊ฒฐ ๋ก 129
์ 1 ์ ์์ฝ ๋ฐ ํจ์ 129
์ 2 ์ ํ๊ณ ๋ฐ ํฅํ ๊ณผ์ 135
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 138
๋ถ๋ก 1 149
ABSTRACT 150Maste