17 WRZEŚNIA 1939 ROKU NA KRESACH WSCHODNICH W PROPAGANDZIE RADZIECKIEJ ORAZ WE WSPÓŁCZESNYM SPOJRZENIU POLAKÓW I BIAŁORUSINÓW

On September 17, 1939, on the strength of the Ribbentrop-Molotov Pact established on August 23, 1939, Soviet troops carried out armed aggression on the Second Polish Republic without official declaration of war. As a result – Polish territories were divided between Germany and the USSR: the eastern territories of the country were influenced by the Kremlin and part of the eastern territories of the Second Polish Republic was incorporated into the Belorusian Soviet Socialist Republic. All war and aggressive activities required not only a deliberate military plan, but also the preparation of an appropriate propaganda ground: propaganda was a tool for creating the necessary background among the masses of the population and on the international arena. Propaganda was used by both the Polish and the Soviet sides: before, during and after the war. Before the war, Poles focused more on Nazi Germans, although some circles of the intelligentsia showed great interest in Soviet Russia. As for current awareness and official interpretation in relation to the events of September 17, 1939, they are considered an act of aggression. Propaganda has always been a strong weapon in the hands of the Soviets. Using this tool, they tried to create a ground and “justify” the aggression against Poland, a myth about the necessity of freeing the oppressed Ukrainians and Belarusians was invented, repeated until the collapse of the USSR. Currently, it is still possible to observe suchan interpretation in Belarus, although the situation is slowly changing, aiming at the recognition of historical truth.On September 17, 1939, on the strength of the Ribbentrop-Molotov Pact established on August 23, 1939, Soviet troops carried out armed aggression on the Second Polish Republic without official declaration of war. As a result – Polish territories were divided between Germany and the USSR: the eastern territories of the country were influenced by the Kremlin and part of the eastern territories of the Second Polish Republic was incorporated into the Belorusian Soviet Socialist Republic. All war and aggressive activities required not only a deliberate military plan, but also the preparation of an appropriate propaganda ground: propaganda was a tool for creating the necessary background among the masses of the population and on the international arena. Propaganda was used by both the Polish and the Soviet sides: before, during and after the war. Before the war, Poles focused more on Nazi Germans, although some circles of the intelligentsia showed great interest in Soviet Russia. As for current awareness and official interpretation in relation to the events of September 17, 1939, they are considered an act of aggression. Propaganda has always been a strong weapon in the hands of the Soviets. Using this tool, they tried to create a ground and “justify” the aggression against Poland, a myth about the necessity of freeing the oppressed Ukrainians and Belarusians was invented, repeated until the collapse of the USSR. Currently, it is still possible to observe suchan interpretation in Belarus, although the situation is slowly changing, aiming at the recognition of historical truth

Relacje Polski z Europą Środkowo-Wschodnią – Czechosłowacją (Czechami, Słowacją), Rumunią, Węgrami – w XX i XXI wieku oraz ich uwarunkowania wewnętrzne i międzynarodowe. Próba podsumowania

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Dialog” w latach 2018–2020 na potrzeby projektu Centrum Europejskiego Natolin Elektroniczna platforma transferu wiedzy i zasobów źródłowych. Wizje roli Polski w Europie Środkowo-Wschodniej w koncepcjach geopolitycznych, gospodarczych i cywilizacyjno-kulturowych w XX w

Everyday Lives in Occupied Poland. Some Ideas for a (Slightly) Different View

This article (or rather this essay) demonstrates several possibilities for a slightly different perspective on not so much everyday life during the occupation but on everyday lives. Only within the framework of the German occupation, which from the summer of 1941 covered almost the entire pre-war territory of Poland, the range of differences, both between administrative units (e.g., the General Government, the Wartheland or the Eastern Borderlands) as well as within them, between city and countryside, between individual social, professional, ethnic and age groups, was vast. The occupation was not a static and homogeneous phenomenon but a diverse and dynamic one, full of complex interactions. This text, based variously on the subject literature, published and archival sources (Polish and German), clandestine and official press, focuses on the following phenomena: the situation of Polish officials working for the occupation administration, mobility (both spatial and social – horizontal and vertical), relations between the city and the countryside, the breakdown of social norms, the wartime economy (with a greater than usually considered subjectivity of Polish actors) or the process of ‘taming’ the occupation (including terror), both materially and psychologically. The text may be treated as encouragement and invitation to interdisciplinary, methodologically innovative, cross-sectional research on Polish society during the Second World War

Relacje Polski z Europą Wschodnią (Litwą, Łotwą, Estonią, Białorusią i Ukrainą) w XX i XXI wieku oraz ich uwarunkowania wewnętrzne i międzynarodowe. Próba podsumowania

Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Dialog” w latach 2018–2020 na potrzeby projektu Centrum Europejskiego Natolin Elektroniczna platforma transferu wiedzy i zasobów źródłowych. Wizje roli Polski w Europie Środkowo-Wschodniej w koncepcjach geopolitycznych, gospodarczych i cywilizacyjno-kulturowych w XX w

Związek Patriotów Polskich w zachodnich obwodach Ukraińskiej SRR (1944-1946)

Celem pracy jest ukazanie genezy i działalności czterech zarządów obwodowych Związku Patriotów Polskich znajdujących się we Lwowie, Stanisławowie, Drohobyczu i Czortkowie, na tle ówczesnej sytuacji społeczno–politycznej. Ma ona również uwypuklić specyfikę funkcjonowania Związku na terenie tzw. Zachodniej Ukrainy (różniącą się od działalności ogniw w głębi terytorium ZSRR i na Wileńszczyźnie) oraz odpowiedzieć na pytanie, czy praca ZPP miała tam służyć Polakom, czy raczej ZSRR – realizując plany Moskwy wobec ziem wschodnich II RP.Początkową cezurą pracy jest formalnie 22 września 1944 r., czyli dzień powołania Tymczasowego Zarządu Obwodowego ZPP we Lwowie. Całość rozważań wymagała jednak poprzedzenia szerszym wstępem, sięgającym końca XIX wieku. Miał on na celu zobrazowanie niezwykle skomplikowanej sytuacji społecznej, politycznej i gospodarczej interesującego mnie rejonu. Rozdział pierwszy prezentuje rys historyczny Galicji Wschodniej, obszaru, na którym krzyżowały się interesy Polaków, Ukraińców, Sowietów i Żydów. Obejmuje on okres od wybuchu I wojny światowej, poprzez wojnę polsko–ukraińską o Lwów, zagrożenie miasta podczas konfliktu polsko–bolszewickiego, okres dwudziestolecia międzywojennego, okupacje: sowiecką i niemiecką. Przedstawiam w nim również stosunki etniczne oraz polityczne obszaru. Rozdział drugi omawia działania polskich komunistów we Lwowie w okresie pierwszej okupacji sowieckiej, utworzenie struktur ZPP na szczeblu centralnym ZSRR oraz działania zmierzające do rozwinięcia działalności na terenie USRR. Opisuję w nim również działania wojskowe prowadzone przez Armię Czerwoną na przedwojennych ziemiach wschodnich II RP oraz akcję „Burza”. Kolejne rozdziały ukazują funkcjonowanie poszczególnych ogniw ZPP na interesującym mnie obszarze. Ich zróżnicowanie wynika w głównej mierze z dostępności i zawartości materiału archiwalnego, dotychczasowego dorobku badaczy działalności ZPP w ZSRR oraz przyjętego układy problemowego pracy. W rozdziale trzecim skupiam się na kwestiach organizacyjnych. Prezentuję tworzenie ogniw ZPP we Lwowie, Stanisławowie, Drohobyczu i Czortkowie, sylwetki członków ZPP w zachodnich obwodach USRR, współpracę z Zarządem Głównym i PKWN oraz inicjatywy podejmowane w celu przyciągnięcia elektoratu. Rozdział czwarty ukazuje działalność społeczno–opiekuńczą ZPP. Przedstawiam w nim funkcjonowanie schronisk, stołówek i ambulatoriów, udzielanie pomocy materialnej oraz prawnej. Szczególną opieką Związek otoczył sieroty, starców oraz rodziny wojskowych. W piątym prezentuję inicjatywach podejmowane wśród młodzieży, organizowanie świetlic, kółek zainteresowań, kursów samokształceniowych czy przedstawień charytatywnych. Dzięki powołaniu Nadzwyczajnej Komisji Egzaminacyjnej wielu młodych ludzi mogło ukończyć określony etap nauki. Rozdział szósty omawia pracę na płaszczyźnie kulturalno–oświatowej. Opisuję w nim m.in. obchody świąt i rocznic, zbiórkę książek i rewindykację polskich dóbr kultury oraz akcję pomocy Warszawie. Ukazuję działalność referatu prasowego, oddziału radiowego, sekcji naukowej oraz Teatru Małych Form „Miniatury”. Rozdział siódmy prezentuje funkcjonowanie zarządów rejonowych i kół ZPP w zachodnich obwodach USRR. Ostatni rozdział ósmy, omawia szereg inicjatyw podejmowanych przez aktywistów w celu ułatwienia rodakom przesiedleń do Polski. Prezentuje umowę pomiędzy PKWN a RKL USRR w sprawie przesiedlenia ludności oraz problemy z niej wynikające, zwłaszcza na przełomie 1945/1946 r. Praca została wzbogacona licznymi aneksami. Obejmują one m.in.: blisko dwieście biogramów wybranych zetpepowskich członków, aktywistów i sympatyków; tabele z obsadą personalną poszczególnych zarządów obwodowych oraz Teatru Małych Form „Miniatury”; plany pracy poszczególnych wydziałów oraz listy osób, które otrzymały od ZPP pomoc materialną