Filozofia nauki a historia nauki

Artykuł analizuje relacje pomiędzy filozofią nauki i historią nauki. Rozważane są dwa podejścia do fi lozofi i nauki, jedno reprezentowane przez formalną metodologię nauk i drugie - przez historycznie zorientowaną teorię nauki. O ile pierwsza koncepcja traktuje historię nauki jako niezbyt istotną dla fi lozofi i nauki, orientacja druga uważa, że pierwsza jest kluczem do drugiej. Najlepiej wyraża to znane powiedzenie Imre Lakatosa: "Filozofi a nauki bez historii nauki jest pusta, historia nauki bez fi lozofi i nauki jest ślepa". Artykuł bliżej rozważa koncepcje Thomasa S. Kuhna i Imre Lakatosa jako sztandarowe wersje historycznej metodologii nauki. Autor argumentuje, że są to raczej historiozofi czne wizje nauki niż historie nauki.The paper focuses on relations between philosophy of science and history of science. Two models of science are considered. The fi rst is provided by formal methodology (philosophy) of science. It assumes that (1) there exists an eff ective criterion of demarcation between science and non -science (in particular, pseudo -science); (2) science manifests itself in the same manner in all historical epochs; (3) science as a result (in particular, a system of propositions), not science as an activity, is the primary subject of philosophical investigations; (4) philosophy of science concentrates mostly on the context of justifi cation, not the context of discovery. Consequently, formal logic provides analytic devices for philosophy of science and history has a secondary importance. The second approach, the historical philosophy of science (or historicisms in the philosophy of science), denies the assumptions (1)-(4). Hence, the history of science is of the utmost importance for the philosophy of science. More specifi cally, history of science provides empirical data for the philosophy of science. As Imre Lakatos once said (it is a paraphrase of Kant) "Philosophy of science without history of science is empty, history of science without philosophy of science is blind". According to Lakatos, a rational reconstruction of the history of science constitutes the main task of the philosophy of science. The adjective "rational" indicates here that this reconstruction must be guided by principles elaborated by philosophical refl ection. Lakatos’s own proposal in this respect is captured by his famous idea of research programs as units organizing concrete scientifi c investigations and their development. The methodology of research programs is Lakatos’s answer to Kuhn’s philosophy of science as based on the concept of the paradigm of scientifi c activity accepted by scientists in a particular period. Lakatos objected that the acceptance of paradigms is, according to Kuhn, too irrational. In fact Lakatos wanted to combine Popper’s idea of the logic of scientifi c discover and Kuhn’s historicism. There are several objections to historicism. Disregarding one of the standard critical observations, namely that concerning the ambiguity of the terms "research program" and "paradigm", one can observe that the concepts of the external history of science and the internal history of science are unclear in philosophical theories of science off ered by Kuhn and Lakatos. Similar remarks apply to Paul Feyerabend’s rule "Everything goes" as admitt ing any methodology of scientifi c investigations. Since the representatives of historicism are almost exclusively interested in the internal history of science, they overlook the external history of science and blame it as naïve and consisting of popular stories concerning accidental circumstances related to great discoveries (Newton’s apple or killing of Archimedes). The author argues that this att itude is unjustifi ed. Clearly, any elaboration of the actual history is selective and thereby must appeal to some criteria of selection. On the other hand, too excessive use of philosophy in historical reconstruction converts history of science into historiosophy (speculative history) of science

Проблема рецепции средневековой южнославянской письменности – о переводах древнесербских текстов на польский язык

Перевел с польского: Иван Н. ПетровPublikacja powstała w związku z projektem naukowo-badawczym pt. "Recepcja piśmiennictwa oraz literatury ludowej kręgu Slavia Orthodoxa w Polsce – historia i bibliografia twórczości przekładowej", realizowanym w Centrum Ceraneum Uniwersytetu Łódzkiego. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC – 2012/05/E/HS2/03827

W fotelu recenzenta i na paradyzie: o krytyce teatralnej Kornela Makuszy\u144skiego

Klasyfikacja tematyczna: Monografie pisarzy: Kornel Makuszy\u144ski; Historia krytyki literackiej i nauki o literaturze; Sztuka widowisk scenicznyc

HISTORIA SACRA A HISTORIA PROFANA. SZKIC Z TEOLOGII HISTORII

Dwudziesty wiek przyniósł niezwykłe ożywienie zainteresowań historią. Widoczne jest zjawisko odnowienia zmysłu historycznego w różnych dziedzinach nauki i kultury. Historia zbawienia (historia sacra) koincyduje z historią świecką, uniwersalną, powszechną (historia profana). Fakt koekstensywności historia sacra i historia profana jest konsekwencją porządku Wcielenia. Nie znaczy to, że należy utożsamiać historię zbawienia z historią czysto ludzką, uniwersalną. Bóg wykorzystuje splot konkretnych wydarzeń historii ogólnej dla objawienia siebie, swej woli i swych planów. Historia uniwersalna jest nie tylko płaszczyzną, na której dokonuje się Objawienie i zbawienie, ale stanowi także medium demonstrationis Objawienia. Bóg bowiem objawił się w historii i przez historię, przez konkretne wydarzenia i słowa. Wykorzystał zwyczajny bieg historii powszechnej dla nadania jej faktom ściśle określonego znaczenia. W ten sposób zamanifestował również swą obecność w świecie. Jezus Chrystus – Wcielony Bóg jest nie tylko początkiem, centrum i wypełnieniem historia sacra, ale również historia profana

The attractiveness of the project of practical methodology and virtue epistemology for the economic history research

Ewa Domańska, a distinguished historian of historiography and the methodologist of history, has provided an insightful commentary on the state of humanities and social sciences. The development of interdisciplinary research in social sciences and humanities has resulted in varying outcomes and interpenetrations. Interdisciplinary research helps the development of science. However, studies undertaken with less rigor may pose some threats into the long term. According to Domańska, the lack of qualifications and care (especially with respect to theory and methodology) may undermine the autonomy of a disciplines and the credibility of research in the given field. This timely warning prompted the author to create the project with the aim to assert the independence of the threatened disciplines and to “re-professionalize” these areas of study. This is to be achieved by emphasizing the role of theory in science—a strong embeddedness of a discipline in the theory. Domańska’s concept, in the form of a dichotomous project, seems to be a recipe for achieving this goal. It presupposes, on the one hand, a “practical methodology”, i.e. constructing the theory basing on empirical research material, and on the other hand the so-called “virtue epistemology”, which stresses an ethical aspect of the researcher’s attitude and labour. The aim of the paper is to discuss Domańska’s project and to draw attention to the originality of her concept in the context of economic and social sciences. The economic history is a peculiar discipline founded at the intersection of history and economics. Thus, it is possible to put forward the thesis that Domańska’s suggestions are relevant to the research of economic history. The author will seek to determine what cognitive opportunities arise from the ontology of economic history and their potential threats to the main disciplines of history and economics. The article will also examine if Domańska’s project is appropriate for the economic history research as it is deeply embedded in “practical methodology”, and so in theory. Next, the author aims to consider the role of new theoretical approaches in this field, and whether it is possible to formulate novel concepts within the scope of the economic history. Finally, the author will attempt to assess the significance of “virtue epistemology” or the ethical aspect of an economic historian’s work.Publication of English-language versions of the volumes of the “Annales. Ethics in Economic Life” financed through contract no. 501/1/P-DUN/2017 from the funds of the Ministry of Science and Higher Education devoted to the promotion of scholarship

Political Science, Politische Wissenschaft, Politologija. Literatura politologiczna w ujęciu porównawczym

Książka przedstawia trzy tradycje naukowej refleksji nad polityką: brytyjską, niemiecką oraz rosyjską. Zaprezentowana została historia oraz stan obecny nauki o polityce w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Rosji. Szczególnym przedmiotem zainteresowania autorów jest literatura, stosowana w kształceniu politologów w trzech wskazanych państwach.Praca powstała w wyniku realizacji projektu badawczego o nr DEC-2012/05/B/HS5/00597 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki

System podatkowy II Rzeczypospolitej Polskiej

Zdigitalizowano i udostępniono w ramach projektu pn. Rozbudowa otwartych zasobów naukowych Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku, dofinansowanego z programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki na podstawie umowy SONB/SP/512497/2021.Uniwersytet w BiałymstokuDolata S., Podstawy wiedzy o polskim systemie podatkowym, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2011.Gomułowicz A., Małecki J., Podatki i prawo podatkowe, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004.Jezierski A., Historia gospodarcza Polski 1815-1980, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1987.Małe roczniki statystyczne z lat 1923-1939, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1923-1939.Noniewicz Cz., Historia gospodarcza Polski Odrodzonej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2004.Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1920/21, GUS, Warszawa 1921.Taylor E., Polityka skarbowa i system podatkowy Rzeczypospolitej Polskiej, Nakładem Wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu, Poznań 1929.14915

Sprawa „Wniosku o korektę punktacji czasopisma Studia Historiae Scientiarum z 20 punktów na 70 punktów”

The article presents facts about the hitherto pending “Complaint calling for a correction of the score given to the journal Studia Historiae Scientiarum from 20 to 70 points” (of September 9, 2019 and of January 15, 2020) addressed to the Science Evaluation Commission of the Ministry of Science and Higher Education of the Polish Government. It analyzes publicly available information on the presence of Polish journals on ‘history’, ‘history of science’ and ‘history and philosophy of science’ in indexation databases or journal libraries and their bibliometric indicators. This information is compared with the scoring awarded in the ministerial evaluation of journals in 2019. Since the ministerial scoring is not related to the actual achievements of the journal of the Commission on the History of Science, Polish Academy of Arts and Sciences, urgent change in the scoring of this journal has been demanded.Artykuł przedstawia fakty dotyczące nierozpatrzonego dotąd „Wniosku o korektę punktacji czasopisma Studia Historiae Scientiarum z 20 punktów na 70 punktów” (z 9 września 2019 i 15 stycznia 2020 r.) skierowanego do Komisji Ewaluacji Nauki MNiSW.   Analizuje on publicznie dostępne informacje na temat obecności polskich czasopism z dyscyplin „historia”, „historia nauki” oraz „historia i filozofia nauki” w bazach indeksacyjnych lub biblioteach czasopism i ich wskaźników bibliometrycznych. Informacje te są porównane z przyznanymi punktami w ministerialnej ewaluacji czasopism z 2019 r.   Ponieważ ministerialna punktacja nie ma związku z rzeczywistym dorobkiem czasopisma Komisji Historii Nauki PAU, podniesiono kwestię pilnej zmiany punktacji tego czasopisma.   &nbsp

Wprowadzenie do historii cyfrowej

Klasyfikacja tematyczna: Tendencje rozwoju kultury; Badania nad kultur\u105; Proces kulturowy; Dost\u119p do kultury. Uczestnictwo w kulturze; Komunikacja masowa; \u15arodki masowego przekazu (og\uf3lnie); Socjologia nauki; Historia i stan wsp\uf3\u142czesny nauk

Biblioteka im. Stefana Żeromskiego w Zakopanem : przegląd dziejów i działalności do roku 2010

W artykule opisałam proces kształtowania się instytucji bibliotecznych w Zakopanem od drugiej połowy XIX wieku. Podjęłam próbę określenia ich roli w powstaniu Czytelni Zakopiańskiej, która w kolejnych latach "wyrosła" na Miejską Bibliotekę Publiczną. Jej historia i rozwój są związane z działalnością wielkich osobowości polskiej nauki i kultury, które niejednokrotnie w stolicy polskich Tatr szukały sposobu na poratowanie zdrowia. Niniejszy artykuł miał na celu przybliżyć dzieje Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Stefana Żeromskiego w Zakopanem oraz scharakteryzować jej działalność edukacyjno-oświatową od momentu jej powstania do roku 2010