De sphygmologia... Doktorat Onufrego Dzianotta z 1836 roku i próba oceny jego wartości

W pracy przeprowadzono analizę wartości pracy doktorskiej, pochodzącej z 1836 r., pod tytułem De Sphygmologia seu Doctrina de Pulsu, autorstwa krakowskiego lekarza Onufrego Dzianotta. Łaciński tekst przetłumaczono i poddano ocenie pod kątem przydatności w swojej epoce, walorów nowoczesności w obliczu realiów ówczesnej krakowskiej medycyny oraz zgodności zawartych treści z dzisiejszą wiedzą medyczną. W niniejszym opracowaniu zestawiono wybrane z dzieła Dzianotta informacje z historii sfygmologii, wiadomości o istocie pulsu oraz o zasadach praktycznego posługiwania się tym badaniem. Według autorów niniejszej pracy Dzianott dokonał nie tylko próby własnego spojrzenia na tę metodę diagnostyczną, ale przede wszystkim stworzył prawdziwe kompendium XIX-wiecznej wiedzy z zakresu sfygmologii. Zaprezentował wiele terminów medycznych dotyczących tętna, usiłując równocześnie przyporządkować poszczególnym obserwacjom różne jednostki chorobowe. Przeprowadził też ocenę nowego, bo wprowadzonego 2 lata wcześniej, pulsomierza, przyrządu wynalezionego przez Herrisona, francuskiego lekarza. Praca Dzianotta według dzisiejszych kryteriów naukowych zawiera kilka błędów merytorycznych i nie należy do najnowocześniejszych opracowań z tej dziedziny. Nie ustrzegła się także pewnego nieładu w nazewnictwie i posiada braki z zakresu logiki wywodu naukowego. Jest to jednak cenny dokument dziejowy o niewątpliwej wielkiej wartości historycznej dla polskiej medycyny i dokonanie na miarę tworzenia się zalążków rodzimej kardiologii w pierwszej połowie XIX wieku. Cenne informacje zawarte w tej pracy, a przede wszystkim możliwość zapoznania się na jej podstawie z pojmowaniem problemów kardiologicznych w owym czasie, sprawiają, że niekwestionowane pozytywy przeważają zdecydowanie nad pewnymi niedostatkami. Autorzy przypomnieli tę pracę, bowiem stanowi ona cząstkę dziedzictwa polskiej kardiologii, a z perspektywy minionych lat błędów popełnionych przez Dzianotta nie można oceniać inaczej jak tylko z wyrozumiałością. (Folia Cardiol. 2004; 11: 61–73

De sphygmologia... Doktorat Onufrego Dzianotta z 1836 roku i próba oceny jego wartości

W pracy przeprowadzono analizę wartości pracy doktorskiej, pochodzącej z 1836 r., pod tytułem De Sphygmologia seu Doctrina de Pulsu, autorstwa krakowskiego lekarza Onufrego Dzianotta. Łaciński tekst przetłumaczono i poddano ocenie pod kątem przydatności w swojej epoce, walorów nowoczesności w obliczu realiów ówczesnej krakowskiej medycyny oraz zgodności zawartych treści z dzisiejszą wiedzą medyczną. W niniejszym opracowaniu zestawiono wybrane z dzieła Dzianotta informacje z historii sfygmologii, wiadomości o istocie pulsu oraz o zasadach praktycznego posługiwania się tym badaniem. Według autorów niniejszej pracy Dzianott dokonał nie tylko próby własnego spojrzenia na tę metodę diagnostyczną, ale przede wszystkim stworzył prawdziwe kompendium XIX-wiecznej wiedzy z zakresu sfygmologii. Zaprezentował wiele terminów medycznych dotyczących tętna, usiłując równocześnie przyporządkować poszczególnym obserwacjom różne jednostki chorobowe. Przeprowadził też ocenę nowego, bo wprowadzonego 2 lata wcześniej, pulsomierza, przyrządu wynalezionego przez Herrisona, francuskiego lekarza. Praca Dzianotta według dzisiejszych kryteriów naukowych zawiera kilka błędów merytorycznych i nie należy do najnowocześniejszych opracowań z tej dziedziny. Nie ustrzegła się także pewnego nieładu w nazewnictwie i posiada braki z zakresu logiki wywodu naukowego. Jest to jednak cenny dokument dziejowy o niewątpliwej wielkiej wartości historycznej dla polskiej medycyny i dokonanie na miarę tworzenia się zalążków rodzimej kardiologii w pierwszej połowie XIX wieku. Cenne informacje zawarte w tej pracy, a przede wszystkim możliwość zapoznania się na jej podstawie z pojmowaniem problemów kardiologicznych w owym czasie, sprawiają, że niekwestionowane pozytywy przeważają zdecydowanie nad pewnymi niedostatkami. Autorzy przypomnieli tę pracę, bowiem stanowi ona cząstkę dziedzictwa polskiej kardiologii, a z perspektywy minionych lat błędów popełnionych przez Dzianotta nie można oceniać inaczej jak tylko z wyrozumiałością. (Folia Cardiol. 2004; 11: 61–73

Leczenie operacyjne zespołu Blanda-White’a-Garlanda u noworodka z rozległym pozawałowym uszkodzeniem lewej komory. Czy korekcja jest bardziej korzystna od transplantacji serca?

Zespół Blanda-White’a-Garlanda (BWG), czyli nieprawidłowe odejście lewej tętnicy wieńcowej od pnia płucnego, jest rzadką wadą wrodzoną, która może powodować znaczne problemy diagnostyczne i terapeutyczne. Leczeniem z wyboru jest operacyjne odtworzenie fizjologicznego (dwunaczyniowego) ukrwienia wieńcowego. Ryzyko powikłań leczenia chirurgicznego, które przede wszystkim zależy od następstw przebytego zawału serca, stanu mięśnia sercowego i szkód niedokrwiennych wyrządzonych przez wadę przed operacją, jest a priori podwyższone u noworodków i małych niemowląt. W niniejszej pracy przedstawiono raport z zakończonego sukcesem leczenia operacyjnego noworodka z zespołem BWG, którego przyjęto do ośrodka autorów w stanie ciężkim, z wstępnym rozpoznaniem kardiomiopatii rozstrzeniowej. Wyjątkowość tego przypadku polega na bardzo wczesnej manifestacji klinicznej i bezzwłocznej interwencji chirurgicznej w okresie noworodkowym, która wiązała się z dodatkowym ryzykiem związanym z przebytym zawałem serca i skrajnie obniżoną jego kurczliwością. Prezentowana opcja terapeutyczna okazała się skutecznym sposobem leczenia, co zaprzeczyło tezie, że przeszczep serca jest postępowaniem z wyboru w przypadku rozległego uszkodzenia mięśnia lewej komory u noworodka. (Folia Cardiol. 2004; 11: 687-696

Leczenie operacyjne zespołu Blanda-White’a-Garlanda u noworodka z rozległym pozawałowym uszkodzeniem lewej komory. Czy korekcja jest bardziej korzystna od transplantacji serca?

Zespół Blanda-White’a-Garlanda (BWG), czyli nieprawidłowe odejście lewej tętnicy wieńcowej od pnia płucnego, jest rzadką wadą wrodzoną, która może powodować znaczne problemy diagnostyczne i terapeutyczne. Leczeniem z wyboru jest operacyjne odtworzenie fizjologicznego (dwunaczyniowego) ukrwienia wieńcowego. Ryzyko powikłań leczenia chirurgicznego, które przede wszystkim zależy od następstw przebytego zawału serca, stanu mięśnia sercowego i szkód niedokrwiennych wyrządzonych przez wadę przed operacją, jest a priori podwyższone u noworodków i małych niemowląt. W niniejszej pracy przedstawiono raport z zakończonego sukcesem leczenia operacyjnego noworodka z zespołem BWG, którego przyjęto do ośrodka autorów w stanie ciężkim, z wstępnym rozpoznaniem kardiomiopatii rozstrzeniowej. Wyjątkowość tego przypadku polega na bardzo wczesnej manifestacji klinicznej i bezzwłocznej interwencji chirurgicznej w okresie noworodkowym, która wiązała się z dodatkowym ryzykiem związanym z przebytym zawałem serca i skrajnie obniżoną jego kurczliwością. Prezentowana opcja terapeutyczna okazała się skutecznym sposobem leczenia, co zaprzeczyło tezie, że przeszczep serca jest postępowaniem z wyboru w przypadku rozległego uszkodzenia mięśnia lewej komory u noworodka. (Folia Cardiol. 2004; 11: 687-696

The First Polish Research Paper on Death by Asphyxia. A Doctoral Dissertation by Jan Błażej Bobrzyński “De asphyxia in genere”, 1837

Praca zawiera tłumaczenie z języka łacińskiego XIX-wiecznej dysertacji doktorskiej Jana Błażeja Bobrzyńskiego na temat śmierci z powodu uduszenia, pod znamiennym tytułem De asphyxia in genere. Dysertacja powstała w Krakowie, a jej promotorem był profesor Maciej Józef Brodowicz, pełniący wówczas urząd dziekana Wydziału Lekarskiego Akademii Krakowskiej. Promocja doktorska odbyła się 26 czerwca 1837 roku. Poza tłumaczeniem tekstu we wstępie omówiono okoliczności powstania pracy oraz podano podstawowe informacje biograficzne dotyczące autora rozprawy. W komentarzu, zamieszczonym w końcowej części pracy, podano kilka krytycznych uwag na temat rozprawy, jak również pozytywną ocenę zaleceń klinicznych Bobrzyńskiego i rzetelności wykorzystania piśmiennictwa. Rozprawę oceniono jako encyklopedyczny przegląd ówczesnej wiedzy lekarskiej w omawianym zakresie wiedzy, wzbogaconej anegdotami, opisami zabobonów i popularnych w XIX wieku poglądów na temat stanów śmierci klinicznej oraz w ogólności procesu umierania: czy to w gwałtownych okolicznościach, czy też w aurze niezbyt zrozumiałych wówczas patofizjologicznych zjawisk towarzyszących procesowi umierania organizmu. Dysertację doktorską Bobrzyńskiego uznano za niezwykły i bardzo wartościowy dokument przybliżający nam realia wiedzy lekarskiej I połowy XIX wieku na temat asfiksji i możliwości ratowania życia chorego zagrożonego skrajną niewydolnością oddechową.The paper presents a translation from Latin of the 19thcentury doctoral dissertation by Jan Błażej Bobrzyński on death by asphyxia, which was tellingly entitled “De asphyxia in genere” The dissertation was prepared in Cracow and was supervised by Professor Maciej Józef Brodowicz, the then Dean o f the Faculty of Medicine, Medical Academy of Krakow. The title o f Doctor of Medical Sciences was conferred upon the candidate on June 26, 1837. In addition to the translated text, in the introduction, the paper discusses circumstances o f the report preparation and provides basic biographical information on the author of the dissertation. The discussion in the final part of the paper gives several critical comments on the dissertation, as well as reflects high appreciation o f Bobrzyński’s clinical recommendations and his reliable use o f literature. The dissertation is recognized as an encyclopedic review of contemporary medical knowledge enriched with anecdotes, superstitions and popular 19th-century views on clinical death and the process o f dying in general: be it death surrounded by violent circumstances or suffused with an aura of at the time not quite understood phenomena accompanying the process of dying. The doctoral dissertation by Bobrzyński is presented as a unique and extremely valuable document bringing us closer to the real medical knowledge of the mid-19th century on asphyxia and possibilities o f saving the life of a patient endangered by extreme respiratory failure