Czy polskie przedszkola są gotowe do wyjścia w teren?Stan (nie)dojrzałości polskiego systemu edukacji i jego wybranych członków do edukacji outdoorowej

As human beings,we are moving dramatically away from nature, which results in negative consequences for both mental and physical health. Highly developed countries see a special need to restore contact with nature as early as possible(Simonienko 2021, 74). Are Polish kindergartens also ready to provide children with education in nature? This article aimsto describe the regulations of the educational law related to outdoor education in Polish kindergartens and to present the offer of educating teachers of early childhoodeducation in the field of outdoor education at universities in Poland. Outdoor education is a term that does not have a clear equivalent in Polish. Depending on the translation and understanding, we can attribute different origins and meanings to it. The article presents terminological inaccuracies regarding outdoor education in Poland. The functioning of the education system is based on the activities performed by teachers, working both with the studentsand (indirectly) with parents. The last part of thetext presents a description of selected attitudes of parents and children attending a forest kindergarten towards outdoor education.Współczesny człowiek drastycznie oddala się od natury, co skutkuje negatywnymi konsekwencjami dla zdrowia zarówno psychicznego jak i fizycznego. Wysoko rozwinięte państwa szczególnie dostrzegają potrzebę przywrócenia kontaktu z przyrodą, możliwie od najmłodszych lat(Simonienko 2021, 74). Czy polskie przedszkola także są gotowe, aby zapewnić dzieciom edukację w terenie? Celem niniejszego artykułu jest opis regulacji prawa oświatowego związanych z edukacją outdoorową w polskich przedszkolach oraz przedstawienie oferty kształcenia nauczycieli wczesnej edukacji w zakresie outdoor education na uczelniach wyższych w Polsce. Edukacja outdoorowa to termin, który nie posiada jednoznacznego odpowiednika w języku polskim. W zależności od tłumaczenia oraz sposobu rozumienia edukacji outdoorowej możemy przypisywać jej różne pochodzenie i znaczenie. W artykule przedstawione zostały nieścisłości terminologiczne dotyczące edukacji outdoorowej na gruncie polskim. Funkcjonowanie systemu oświaty jest oparte na czynnościach wykonywanych przez nauczycieli, pracujących zarówno z uczniem, jak i (pośrednio) z rodzicem. W ostatniej części niniejszego tekstu przedstawiono opis wybranych postaw rodziców i dzieci uczęszczających do przedszkola leśnego wobec edukacji outdoorowej

Po stronie dziecka. Perspektywa children studies

Monografia powstała dzięki badaniom realizowanym w projekcie finansowanym w ramach Programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą Regionalna Inicjatywa Doskonałości na lata 2019-2022, nr projektu 009/RID/2018/19, kwota finansowania 8 791 222,00 złUniwersytet w BiałymstokuAbrams J. red., Reclaiming the Inner Child, London 1991.Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, tłum. M. Salwa, Warszawa 2008.Alcott L., Mali mężczyźni, tłum. Zofia Grabowska, Warszawa 1877.Alexander Ch., J. McMaster red., The Child Writer from Austen to Woolf, Cambridge-New York-Melbourne 2005.Althusser L., Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, tłum. A. Staroń, Warszawa 2006.Araszkiewicz A., Kopciuszek jako baśń o różnicy płci? w: Siostry i ich Kopciuszek, red. E. Graczyk, M. Graban-Pomirska, Gdynia 2002.Ariés P., Historia dzieciństwa, tłum. M. Ochab, Warszawa 2010.Axer J., T. Budrewicz red., Wokół „W Pustyni i w Puszczy”, Kraków 2012.B., Korespondencje, „Młodzież. Miesięcznik dla Uczącej się Młodzieży” 1916, nr 9-10.Bacchilega C., Postmodern Fairy Tales: Gender and Narrative Strategies, Philadelphia 1997.Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, tłum. H. Chudak , A. Tatarkiewicz, Warszawa 1975.James A. L. , James A., Key Concepts in Childhood Studies, London 2008.James A., Prout A., Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary Issues in the Sociological Study of Childhood, London 1997.Jarzebowski C., T. M. Safley red., Childhod and Emotion. Across Cultures 1450-1800, London–New York 2014.Jenks Ch., The Sociology of Childhood. Essential Readings, Aldershot 1992.Jonca M., „Anioł pół centymetra nad ziemią”. Literackie kreacje aniołów-dzieci i ich ikoniczne wyobrażenie w: Anioł w literaturze i kulturze, red. J. Ługowska , J. Skawiński , Wrocław 2004.Joosen V., Critical and Creative Perspectives on Fairy Tales: An Intertextual Dialogue Between Fairy-Tale Scholarship and Postmodern Retellings, Detroit 2011.Jorgensen J., A Wave of the Magic Wand: Fairy Godmothers in Contemporary American Media, „Marvels & Tales: Journal of Fairy-Tale Studies” 2007, t. 21, nr 2.Joteyko J., La Pédologie, Liège 1908.Joteyko J., Wiedza a intuicja w wychowaniu, „Przegląd Pedagogiczny” 1920, z. 1.Jung K. G., Fenomenologia dziecka, w: Dzieci, red. M. Janion , S. Chwin , t. 2, Gdańsk 1988.Bachtin M., Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970.Kamiński A., Andrzej Małkowski , Warszawa 1983.Karpiński W., Mapy Czesława Miłosza , „Zeszyty Literackie” 1979, nr 20.Kehily M. J. red., An Introduction to Childhood Studies, Maidenhead 2004.Kidd K., Making American Boys. Boyology and the Feral Tale, Minneapolis-London 2004.Kielburger C., Free the Children, New York 1998.Kimmel M. red., The Politics of Manhood. Profeminist Men Respond to the Mythopoetic Men’s Movement (and the Mythopoetic Leaders Answer), Philadelphia 1995.Kincheloe J. L., G. S. Cannella red., Kidworld. Childhood Studies. Global Perspectives and Education, New York–Bern–Berlin 2002.Kirchner H. red., Pisarz-wychowawca-myśliciel, Warszawa 1997.Konończuk E., Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury, „Teksty Drugie” 2011, nr 5.Korczak J., Dzieci ulicy; Dziecko salonu, red. H. Kirchner , A. Lewin , S. Wołoszyn , Warszawa 1998.Badinter E., XY. Tożsamość mężczyzny, tłum. G. Przewłocki, Warszawa 1993.Korczak J., Dzieła, t. 2: Koszałki opałki. Humoreski i felietony, red. H. Kirchner , A. Lewin , S. Wołoszyn , Warszawa 1998.Korczak J., Działa, t. 4: Szkoła życia Obrazki szpitalne. Artykuły pedagocziczne i medyczne (1900-12), red. H. Kirchner , A. Lewin , S. Wołoszyn , Warszawa 1998.Korczak J., Dzieła, t. 5: Mośki, Joski i Srule. Józki, Jaśki i Franki, red. H. Kirchner , A. Lewin , S. Wołoszyn , Warszawa 1997.Korczak J., Dzieła, t. 7: Jak kochać dziecko. Momenty wychowawcze. Prawo dziecka do szacunku, red. H. Kirchner , A. Lewin , S. Wołoszyn , Warszawa 1993.Korczak J., The Child’s Right to Respect. Janusz Korczak ’s Legacy. Lectures on Today’s Challenges for Children, Strasbourg 2009.Kostecka W., Baśń postmodernistyczna: przeobrażenia gatunku, Warszawa 2014.Kotlowitz A., There are no Children Here. The Story of Two Boys Growing up in the Other America, New York 1992.KraskaM., Czy Kopciuszek może być mężczyzną? w: Siostry i ich Kopciuszek, red. E. Graczyk , M. Graban-Pomirska . Gdynia 2002.Kristeva J., Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, tłum. M. Falski , Kraków 2007.Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1918. Zarys monograficzny. Materiały, Warszawa 1981.L. Bailly , Lacan . A Beginner’s Guide, Oxford 2009.Lang H., Język i nieświadomość. Podstawy teorii psychoanalitycznej Jacques’a Lacana , tłum. P. Piszczatowski , Gdańsk 2005.Langmuir E., Imagining Childhood, New Haven 2006.Lasoń-Kochańska G., Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży, Słupsk 2012.Leigh Hagan K. red., Women Respond to the Men ‘s Movement: A Feminist Collection, San Francisco 1992.Lenzer G., Children’s Studies and the Human Rights of Children, w: Children as Equals. Exploring the Rights of the Child, red. K. Alaimo , B. Klug , Lanham-New York–Oxford 2002.Lenzer G., Children’s Studies: Beginnings and Purposes, “The Lion and the Unicorn” 2001, nr 25.Lesnik-Oberstein K. red., Children in Culture. Approaches to Childhood, London 1996.Leszczyński G., Magiczna biblioteka. Zbójeckie księgi młodego wieku. Warszawa 2007.Leszczyński G., Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i w XX w. Wybrane problemy, Warszawa 2006.Leszczyński G. red., Kulturowe konteksty baśni, t.1: Rozigrana córa mitu, Poznań 2005.Baudrillard J., Symulakry i symulacja, Warszawa 2005.E. Lévinas , Bóg, śmierć i czas, tłum. J. Margański , Kraków 2008.Lewin A., Korczakowska walka o prawa dziecka, w: Prawa dziecka: deklaracje i rzeczywistość, red. J. Bińczycka , Kraków 1999.Lewin A., Korczak znany i nieznany, Warszawa 1999.Lewis T. E., R. Kahn , Education Out of Bounds: Reimagining Cultural Studies for a Posthuman Age, New York 2010.Lifton B. J., Th e King of Children: A Biography of Janusz Korczak , London 1988.Macleod D., Building Character in the American Boy: Th e Boy Scouts, YMCA, and Their Forerunners, 1870-1920, Wisconsin 2004.Manlove C., A Reading of At the Back of the North Wind, “North Wind” 2008, nr 27.Majchrowski Z., Kopciuszki Mickiewicza. w: Siostry i ich Kopciuszek, red. E. Graczyk i M. Graban-Pomirska . Gdynia 2002.Małkowska O., Andrzej Małkowski , Londyn 1944.Małkowski A., Jak skauci pracują, Kraków 1914.Belabbes A., Alice in Wonderland and Peter Pan. A Comparison of English and Scottish Fantasy Literature, Mainz 2009.Mason Ch. P., Crossing into Manhood: A Men’s Studies Curriculum, New York 2006.McMaster J., What Daisy Knew: The Epistemology of the Child Writer, w: The Child Writer from Austen to Woolf, red. Ch. Alexander , J. McMaster , Cambridge-New York-Melbourne 2005.Mead M., The Culture and the Commitment. A Study of Generation Gap, New York 1970.Mead M., Sex and Temperament: In Three Primitive Societies, New York 1935.Melchior-Bonnet S., The Mirror. A History, New York–London 2002.Melson G. F., Why the Wild Things Are: Animals in the Lives of Children, Cambridge 2001.Meresiński S., Henryk Sienkiewicz wobec tradycji romantycznej, Kielce 1992.Michalski K., Płomień wieczności. Eseje o myślach Fryderyka Nietzschego, Kraków 2007.Mikołejko Z., La Belle Dame Sans merci, „Twórczość” 1997, nr 9.Mills J., R. Mills , red. Childhood Studies. A Reader in Perspectives of Childhood. London 2000.Baluch A., Archetypy literatury dziecięcej, Kraków 1992.Miłosz Cz., L. Gyllensten, Mowy miane w Stockholmie przy wręczaniu nagrody Nobla. Przemówienie Czesława Miłosza w Akademii, „Kultura” 1981, nr 1.Montaigne de M., Próby, II, 8, tłum. T. Boy-Żeleński , Warszawa 1957.Moore R., D. Gillette , King. Warrior. Magician. Lover. Rediscovering the Archetypes of the Mature Masculine, New York 1991.Myer G., Children and Animals: Social Development and Our Connections to Other Species, West Lafayette 2007.Natov R., The Poetics of Childhood, New York-London 2006.Natov R., The Courage to Imagine. Th e Child Hero in Children’s Literature, London–New York–Oxford 2018.Nikolajeva M., Fairy Tale and Fantasy: From Archaic to Postmodern, „Marvels and Tales” 2003, nr 17.Nowak K., Dzieci rewolucji przemysłowej. Kto naprawdę zbudował współczesny świat, Kraków 2019.Ogonowska A., Uzależnienia medialne. Uwarunkowania, leczenie, profilaktyka, Kraków 2018.Olczak-Ronikier J., Korczak . Próba biografii, Warszawa 2012.Bartoletti S. C., Kids on strike!, Boston 1999.Paczoska E., Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk, Warszawa 2004.Péju P., Dziewczynka w baśniowym lesie. O poetykę baśni: w odpowiedzi na interpretacje psychoanalityczne i formalistyczne, tłum. M. Pluta , Warszawa 2008.Piaget J., Studia z psychologii dziecka, tłum. T. Kołakowska , Warszawa 1966.Piasecki E., M. Schreiber , Harce młodzieży polskiej, Lwów 1912.Pietrzak M., Piotruś Pan Jamesa Matthew Barriego – uwagi wstępne, „Zeszyty Nakowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1972, nr 91.Plotz J. A., Punch Reads Aunt Judy. Kipling , Ewing , and Uses of Children’s Literature, w: Twice-Told Children’s Tales: The Influence of Childhood Reading on Writers for Adults, red. B. Greenway , New York–London 2013.Plotz J., Romanticism and the Victorian Childhood, London 2001.Plotz J., Literary Ways of Killing a Child: The 19th Century Practice, w: Aspects and Issues in the History of Children’ Literature, red. M. Nikolajeva , Wesport, London 1995.Pollack W., Real Boys: Rescuing Our Sons from the Myths of Boyhood, New York 1998.Poovey M., Uneven Developments. The Ideological Work of Gender in Mid-Victorian England, Chicago 2009.Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, tłum. D. Danek, Warszawa 2010.Postman N., The Disappearance of Childhood, New York 1994.Propp W., Morfologia bajki, tłum. W. Wojtyga-Zagórska , Warszawa 1976.Przyłuska-Urbanowicz K., Pupilla. Metamorfozy figury drapieżnej dziewczynki w wyobraźni symbolicznej XX wieku, Gdańsk 2014.Qvortrup J., W. A. Corsaro , M.-S. Honig , Why Social Studies of Childhood? An Introduction to the Handbook, w: J. Qvortrup , W. A. Corsaro , M.-S. Honig red., The Palgrave Handbook of Childhood Studies, Basingstoke-Hampshire 2009.Qvortrup J., W. A. Corsaro , M.-S. Honig red., The Palgrave Handbook of Childhood Studies, Basingstoke-Hampshire 2009.Reynolds K. red., Modern Children’s Literature, New York 2005.Rose J., The Case of Peter Pan, or the Impossibility of Children’s Fiction (New Cultural Studies), Philadelphia 1993.Różycki B. W., Zachodnie kresy Rzeczpospolitej: wzdłuż granicy na Odrze i Nysie: nie tylko przewodnik, Piastów 2011.Rzymowski W., Poeci drobnych istnień, „Prawda” 1914, t. 14.Schlögel K., W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce, tłum. I. Drozdowska , Ł. Musiał , Poznań 2009.Bettelheim B., Janusz Korczak : A Tale for Our Time, w: idem, Recollections and Reflections, London 1990.Schwalbe M., Unlocking the Iron Cage the Men’s Movement, Gender Politics, and American Culture, New York 1996.Sedlaczek S. M. red., Harcerstwo. Praca zbiorowa, Warszawa 1922.Skworz J., Adaś Mickiewicz. Łobuz i mistrz, Poznań 2017.Slany K. red., Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, Warszawa 2018.Steinberg S. R., J. L. Kincheloe red., Kinderkulture. The Corporte Constrution of Childhood, Boulder 2011.Szczuka K., Kopciuszek i maskarada kobiecości, w: Siostry i ich Kopciuszek, red. E. Graczyk , M. Graban-Pomirska , Gdynia 2002.Sztachelska J., Czytanie Smilesa, w: Książka pokolenia. W kręgu lektur polskich doby postyczniowej, red. E. Paczoska , J. Sztachelska , Białystok 1994.Sztachelska J., Bohater z gombrowiczowską gębą albo stare i nowe spory o polską tożsamość (Z Sienkiewiczem w tle), w: Mity tożsamości, mity rozdwojenia, red. L. Wiśniewska , Bydgoszcz 2008.Sztachelska J., Od Darwina do mitu. Rzecz o Adolfie Dygasińskim, „Litteraria Copernicana” 2009, nr 2.Szycówna A., Pedologia, czyli nauka o dziecku, Warszawa 1910.Bettelheim B., Rany symboliczne. Rytuały inicjacji i zazdrość męska, tłum. D. Danek, Warszawa 1989.Szymborska K., Children Studies jako perspektywa metodologiczna. Współczesne tendencje w badaniach nad dzieckiem, „Teksty Drugie”2016, nr 4.Szymborska K., W laboratorium children studies. Dziecko i dzieciństwo w nowoczesnym dyskursie naukowym, w: Nowe opisanie świata. Literatura i sztuka dla dzieci i młodzieży. W kręgach oddziaływań, red. B. Niesporek-Szamburska , M. Wójcik-Dudek , Katowice 2013.Szymborska K., W metodologicznym tyglu Children Studies, w: Children Studies jako perspektywa interpretacyjna. Studia i szkice, red. J. Sztachelska , K. Szymborska , Białystok 2014.Szymborska K., Mors immatura. Dziecko i śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX i w początkach XX wieku (na tle europejskim), Kraków 2019.Szymborska K., Po drugiej stronie lustra? Dygasiński jako (bajko)pisarz, w: Literatura niewyczerpana. W kręgu mniej znanych twórców polskiej literatury lat 1863-1914, red. K. Fiołek , Kraków 2014.Szymborska K., „Potłuczone kawałeczki nieśmiertelności”. Przygody Piotrusia Pana J. M. Barriego , „Filoteknos. Literatura Dziecięca–Mediacja Kulturowa–Antropologia Dzieciństwa” 2013/14, nr 4.Szymborska K., Siła chłopięcej afi rmacji (Sienkiewicz i boyology), w: Sienkiewicz polityczny, Sienkiewicz ideologiczny, red. M. Gloger, R. Koziołek, Warszawa 2016.Szymborska K., Synowie Szeherezady i potomkowie Kopciuszka, czyli genderowe mistyfikacje w twórczości Karola Dickensa , w: Charles Dickens – refleksje, inspiracje, (re)interpretacje, red. E. Kujawska-Lis, A. Kwiatkowska , Olsztyn 2014.Śliwierski B., Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu, Gdańsk 2007.Świtalska-Jopek A., Symbole przemiany. Dzieło alchemiczne i proces wewnętrznego rozwoju w baśni o Kopciuszku, w: Siostry i ich Kopciuszek, red. E. Graczyk , M. Graban-Pomirska , Gdynia 2002.Bielik-Robson A., Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia, Kraków 2004.Tatar M., Enchanted Hunters: The Power of Stories in Childhood, New York 2009.Trentowski B., Chowanna, czyli System pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży, Poznań 1842.Ungeheuer-Gołąb A., Siedząca na drzewie... W poszukiwaniu żeńskich wzorców osobowych w literaturze dla dzieci, w: Nowe opisanie świata. Literatura i sztuka dla dzieci i młodzieży. W kręgach oddziaływań, red. B. Niesporek-Szamburska , M. Wójcik-Dudek , Katowice 2013.Veerman P. E., The Rights of the Child and the Changing Image of Childhood, Boston–London 1992.Waaldijk K., Janusz Korczak , Pioneer of Children’s Rights, w: Children’s Rights and Residential Care in International Perspective, red. W. de Boer i in., Amsterdam 1996.Wachowicz B., Dom Sienkiewicza , Warszawa 2000.Wachowicz B., Marie jego życia, Warszawa 1985.Wachowicz B., Druhno Oleńko! Druhu Andrzeju! Gawęda o twórcach Harcerstwa Polskiego Oldze i Andrzeju Małkowskich, Warszawa 1995.Wais J., Ścieżki baśni. Symboliczne wędrówki do wnętrza duszy, Warszawa 2007.Waksmund R., Dzieci-plemię nieznane. Od folklorystyki do etnografii dzieciństwa. „Literatura Ludowa” 1994, nr 3.Bielik-Robson A., Erros. Mesjański witalizm i filozofia, Kraków 2012.Wall J., Childism: The Challenge of Childhood to Ethics and the Humanities, w: The Children’s Table: Childhood Studies and the New Humanities, red. A. M. Duane , Athens-GA 2013.Waller A., Deep into Nature: Ecology, the Environment and Children’s Fiction, Lichfield 2009.Walsh S., Child/Animal: It’s the ‘Real’ Th ing, “The Yearbook of English Studies” 2002, t. 32.Waterman N., Jakim chłopiec być powinien, tłum. J. M., Warszawa–Kraków 1913.Waterman N., „Boy Wanted”, Toronto 1906.Weaver J. A., Educating the Posthuman, Biosciences, Fiction, and Curriculum Studies, Rotterdam–Boston–Taipei 2010.Weber S., Wrażliwy Wojownik, Warszawa 2007.Wieczorkiewicz A., Piotruś Pan w Ogrodach Kensingtońskich Jamesa Matthew Barriego. Kontekst–interpretacja–przekład, Lublin 2018.Witek-Malicka W., Dzieci z Auschwitz-Birkenau. Socjalizacja w obozie koncentracyjnym na przykładzie Dzieci Oświęcimia, Kraków 2013.Wolny H., „Cudowne bajki” Dygasińskiego , w: O Adolfie Dygasińskim. Materiały z sesji naukowej w 75-lecie śmierci pisarza. Kielce 18–19 maja 1977, red. H. Wolny , Kielce 1979Bińczycka J., Smolińska-Theiss B. red., Wymiary dzieciństwa. Problemy dziecka i dzieciństwa w zmieniającym się społeczeństwie, Kraków 2005.Wolny H., Literacka twórczość Adolfa Dygasińskiego . Studia, Kielce 1991.Wołoszyn S., Korczak , Warszawa 1978.Wood N., A (Sea) Green Victorian: Charles Kingsley and the Water-Babies, „The Lion and Unicorn” 1995, nr 19.Woźnowski W., Dzieje bajki polskiej, Warszawa 1998.Wróblewska V., Postmodernizm we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży, w: Książka dziecięca 1990–2005. Konteksty kultury popularnej i literatury wysokiej, red. G. Leszczyński , D. Świerczyńska-Jelonek , M. Zając , Warszawa 2006.Wróblewski M., Doświadczenie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury, Toruń 2019.Wyse D. red., Childhood Studies. An Introduction, Oxford 2004.Yousafzai M., Malala i jej czarodziejski ołówek, Lublin 2018.Yousafzai M., Ch. Lamb , To ja, Malala . Historia pakistańskiej dziewczyny, która z narażeniem życia walczy o prawa kobiet i ich dostęp do edukacji, tłum. M. Moltzan-Małkowska , Warszawa 2014.Zawada J., Jak prowadzić pracę skautową. Wskazówki dla instruktorów skautowych oraz program pracy skautowej (zastosowane do potrzeb młodzieży szkolnej), Kraków 1913.Bloom H., Lęk przed wpływem. Teoria poezji, tłum. A. Bielik-Robson, Kraków 2002.J. Zgodziński , Z Korczakiem w harcerstwo!, w: Na tropach harcerskiej metodyki. 100 lat harcerstwa polskiego, red. G. Miłkowska , K. Stech , Zielona Góra 2011.Ziege G. P., For the Good of the Children: A History of the Boys and Girls Republic, Detroit 2003.Zoe J., Children’s Literature and the Posthuman: Animal, Environment, Cyborg, New York 2015.Żawrocki O., Wskazówki dla Skautmistrzów, „Czuj Duch. Środowiskowy krąg instruktorski im. Andrzeja Małkowskiego . Hufiec Tatrzański” 1981, nr 4.Bly R., Żelazny Jan. Rzecz o mężczyznach, tłum. J. Tittenbrun, Poznań 1990.Bodkin M., Wzorce archetypowe w poezji tragicznej, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 2.Boguszewska H., Poradnia pedologiczna, „Opieka nad Dzieckiem” 1928, nr 2.Bolecki W., „Polowanie na postmodernistów (w Polsce)” i inne szkice, Kraków 1999.Borucki M., Wybitne dzieci sławnych Polaków, Warszawa 2019.Bowman V. red., Scholarly Resources for Children and Childhood Studies. A Research Guide and Annotated Bibliography, Lanham 2007.Bowman V., Spencer L. B., Toward a Definition of Children and Childhood Studies, w: Scholarly Resources for Children and Childhood Studies. A Research Guide and Annotated Bibliography, red. V. Bowman , Lanham–Toronto–Plymouth 2007.Braidotti R., The Posthuman, Cambridge 2013.Brzozowska-Brywczyńska M., Dziecięce obywatelstwo: kilka refleksji na marginesie dziecięcej partycypacji, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2014, nr 49.Brzozowska-Brywczyńska M., Partycypacja publiczna dzieci, „Analizy i Opinie” 2013, nr 4.Budrewicz Z., R. Nycz , R. Sendyka red., Pamięć i afekty, Warszawa 2014.Campbell J., Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, opr. B. S. Flowers, tłum. I. Kania , Kraków 1994.Campbell J., The Hero with a Thousand Faces, New York 1949.Campbell J., Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, opr. B. S. Flowers , tłum. I. Kania , Kraków 1994.Cataluccio F., Niedojrzałość. Choroba naszych czasów, Kraków 2006.Cataluccio F., Gombrowicz i niedojrzałość, w: Witold Gombrowicz nasz współczesny. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w stulecie urodzin pisarza, Uniwersytet Jagielloński – Kraków, 22-27 marca 2004, red. J. Jarzębski , Kraków 2010.Cecla F. La, Szorstkim być. Antropologia mężczyzny, tłum. H. Serkowska , Warszawa 2014.Cieślikowski J., Literatura osobna, Warszawa 1985.Cixous H., Śmiech meduzy, tłum. A. Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4-6.Clarke J., Histories of Childhood, w: Childhood Studies. An Introduction, red. D. Wyse , Oxford 2004.Clarke J., The Sociology of Childhood, w: Childhood Studies. An Introduction, red. D. Wyse , Oxford 2004.Coats K., Looking Glasses and Neverlands. Lacan , Desire, and Subjectivity in Children’s Literature, Iowa City 2004.Coles R., Children of Crisis: A Study of Courage and Fear, Boston 1964.Coles R., Migrants, Sharecroppers, Mountaineers, Boston 1967.Corsaro W. A., The Sociology of Childhood, California 2015.Corsaro W. A., L. Molinari , Entering and Observing in Children’s Worlds: a Reflection on a Longitudinal Etnography of Early Education in Italy, w: Research with Children: Perspectives and Practicies, red. P. Christensen , A. James , London–New York 2000.Cunningham H., The Invention of Childhood, London 2006.Czabanowska-Wróbel A., K. Zabawa red., Żywioły w literaturze dziecięcej. Woda, Kraków 2017.Czernow A. M. red., Janusz Korczak . Pisarz, Warszawa 2013.Czerwińska-Rydel A., Lustra Johanny, Opowieść o Johannie Schopenhauer, Warszawa 2015.Czerwińska-Rydel A., Słońcem na papierze. Niezwykłe losy Kornela Makuszyńskiego, Kraków 2017.Czerwińska-Rydel A., Sto tysięcy kartek. Opowieść o Józefie Ignacym Kraszewskim, Warszawa 2014.Dauzenroth E., Janusz Korczak życie dla dzieci, tłum. T. Semczuk , Kraków 2005.Dekkers M., Poczwarka. Od dziecka do człowieka, tłum. A. Bienias , Warszawa 2007.DeMause L., The History of Childhood, New York 1974.Dickens Ch., Frauds on the Fairies, „Household Words. A Weekly Journal” 1853, t. 8, nr 184.Dobrin S. I., K. Kidd red., Wild Things: Children’s Culture and Ecocriticism, Detroit 2004.Domańska E., Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, „Teksty Drugie” 2010, nr 1-2.Duane A. M. red., The Children’s Table. Childhood Studies and the

Pedagogika lasu i pierwsze ścieżki jej teoretycznych konceptualizacji

Treść artykułu stanowi próbę otwarcia perspektywy badań pedagogicznych, w której dziecko i dorosły nie stanowią centrum poznawczego, ale stają wobec wyrażania się Natury, a dosłowniej Lasu jako medium pedagogicznego. Zapis wielką literą pojawia się również w zaproponowanej koncepcji przyrodo-Słowia, która stanowić może kulturowo-rodzime nawiązanie do anglosaskiego przyrodopisarstwa (ang. nature-writing). O ile to ostatnie eksponuje estetyczny i artystyczny walor świadectwa kontaktu z naturą w postaci osobistej eseistyki, o tyle estetyką przyrodo-Słowia, z jej etycznym i pragmatycznym uzasadnieniem, jest umiejętnością milczenia, słuchania własnego słuchania, szeptu, zająknięcia i ogólnie ujmując – zrównoważonego sposobu mówienia. Propozycja ta stanowi próbę wskazania na możliwe teoretyczne i praktyczne fundamentum pedagogii i pedagogiki lasu, nie podejmując jeszcze pogłębionych refleksji nad metodologią własnego przedmiotu. Dlatego w artykule wyeksponowano przede wszystkim dokonania współczesnej myśli humanistycznej w Polsce (dwoistość versus od-uczanie się, kompetencje głębokie, pedagogika akuologiczna), które stanowić mogą pierwsze ścieżki konceptualizacji, inicjujące podłoże definicyjne, semantyczne i w przyszłości metodologiczne dla inter- i transdyscyplinarnej inicjatywy nazwanej pedagogiką lasu.   

Uczeń jako aktor kulturowy : polonistyka szkolna w warunkach płynnej nowoczesności

Autor niniejszej pracy stawia sobie za cel przygotowanie nauczycieli do udanego i sprawnego wykorzystania możliwości przywrócenia polonistyce szkolnej wymiaru podmiotowego. Zgromadzony transdyscyplinarny zestaw wiadomości oraz omówione rozmaite kompetencje interpretacyjne z dziedziny teorii literatury, teatru, dramatu, antropologii literackiej, regionalizmu i aksjologicznego wymiaru oceniania mają stanowić podbudowę dla praktykowania w szerokiej skali ponowoczesnego paradygmatu nauczania języka polskiego. Proponowane tutaj sposoby nauczania oraz postawy dydaktyczne projektują sposoby uprawiania polonistycznej edukacji szkolnej w czasach opisywanych jako ponowoczesność, nowoczesność płynna lub nowoczesność późna3. Odmienność tej kultury od kultury nowoczesnej nakazuje wyraźnie postawić pytanie, w jaki sposób polonistyka, wiążąc doraźne potrzeby instrumentalne i społeczne z tradycją, będąc jednym z najważniejszych instytucjonalnych transmiterów tożsamości narodowej, może być zarazem „płynnonowoczesna”. W jakim stopniu powinna zachowywać profil słowiańskiej, centralno-europejskiej wrażliwości oraz jej metafizycznej wyobraźni i racjonalności, a w jakim stopniu może się swobodnie otwierać na globalne konteksty i praktyki kulturowe. Wszak to one stawiają przed narodowym projektem kształcenia języka i humanizmu najtrudniejsze wyzwania. Niniejsza praca wyrasta z nie nowego przecież przekonania, iż szkolna polonistyka ma zadania znacznie wykraczające poza wąsko rozumiane specjalizacje filologiczno-językoznawcze. Nauczyciel umiejętnie łączący kompetencje zdobyte na kilkudziesięciu przedmiotach kształcenia pedagogicznego, językowego, filologicznego, kulturowego, socjologicznego, medioznawczego i antropologicznego, przy odpowiednim metodycznym ukierunkowaniu sprawnie przekształci nauczanie języka polskiego w praktykowaną w szkole antropologię kulturowo-literacką. Tak rozumiana działalność nauczyciela będzie się zarazem budować i ugruntowywać na mającym już setki lat tradycji modelu humanitas. Otworzy to szansę łączenia starych sposobów uczestnictwa w kulturze ze współczesnymi praktykami kulturowymi, które dookreślą zainteresowania szkoły w ścisłym związku z coraz szybciej zmieniającymi się uwarunkowaniami społecznymi. Praktyki kulturowe, podtrzymujące jakość życia jednostki i społeczności, obok rdzennych wartości i kanonu symboli, będą istotnym czynnikiem regulującym cele realizowane na języku polskim. Z ich ogólnego obrazu powinna wynikać aplikowana na lekcjach poetyka doświadczenia, koncepcja odbioru lektury i zakres gramatyki języka

Zazdrość i działalność naukowa : studium z zakresu naukoznawstwa pedagogicznego

Since antiquity, jealousy has been counted among the traits of character that one must feel ashamed of and try to eliminate through self-improvement. In the ancient Greece all the attributes that could become the object of another person’s jealousy, such as: good fortune, health, beauty, wisdom, talents, were perceived not as something that resulted from human efforts but rather as a gift from God and, simultaneously, a task associated with their proper use. Jealousy was considered an impious act and a form of ingratitude for what one had been endowed with. Over the next centuries jealousy did not phase into obsolescence and remained a significant concept in social, legal, political, moral, religious or upbringing spheres. Today jealousy is viewed as a component of the human nature while the behavior resulting from jealousy is treated rather with leniency. This “sanctioning” of jealousy does not seem favorable due to the hazards if creates, such as the breakup of the bonds of brotherhood or solidarity, first among smaller social groups and then among the whole of humanity. As a result, jealousy ceased to be thoroughly analyzed as a human trait that may inhibit or in some cases render impossible an optimal academic development and hinder cultural progress. The author decided to focus this research project on the issue of destruction in the academic development not in order to brand the evil existing in a certain environment, institution or an occupational group. One of her motives was the desire and the necessity to reveal the stumbling blocks in the academic development in the form of “artificial obstacles”, created by jealous individuals, which strain the relationships and complicate the progress of academic career for others, especially as regards the practice of unequal treatment of employees (not always in the form of mobbing, but relatively often – as distributive inequality). Among other motives for focusing this research on jealousy was the author’s concern and worry for the quality of life of researchers as well as the quality of their occupational activity (dynamism of individual academic development). There is one more reason why the author selected this particular subject as the focus of her study. The aim of permanent education (including academic) is to acquire the ability of enjoying cordiality that comes from individuals who do not feel jealousy towards the researchers but wish them a good and happy life. The aim of this study, whose results are hereby published, was to fathom the opinions of academics (researchers and academic teachers) concerning the symptoms, types and conditions, as well as ways of preventing chronic jealousy in this occupational group. Increased and long-term jealousy, manifested most often in the form of hostile behavior towards other employees has come to be considered as an inhibitor of scientific development, that is to say a factor that makes it difficult both for the person who feels jealous and for the person who becomes the object of jealousy, to carry on a relatively normal occupational life. Examining the problem of jealousy in this occupational group, apart from following cognitive aims related to the indicated subject of the study, the author also needed to focus on utilitarian aims (such as raising the level of awareness in the field of destructive effects of escalation of jealousy in collective life, especially as regards the development of researchers and the general academic progress). Aims such as shaping a proper approach to the problem in research employees and academic teachers, supporting attitudes that oppose jealousy, increased self-control of behavior caused by this complex negative emotion can be classified as upbringing and preventive aims, which in turns leads to the necessity of going beyond the cognitive function in this study. The structure of this monograph contains the answers to the research problems and outlines how these answers were reached. Apart from the table of contents and a detailed introduction (which justifies the undertaken scope of the studied problems, describes the methodological and organizational foundations for the study and presents the structure itself of the monograph), the work contains 7 chapters closely related as regards the studied subject matter, the end, bibliography, personal index, a summary with key words and a note on the author. In the course of the first chapter, in order to identify jealousy as an emotion, it became necessary to disambiguate the term from other semantically related concepts, especially envy, hatred, greed, vanity, unkindness and disapproval. Subsequent lexical analyses made it possible to discern other terms, such as “rivalry”, “emulation”, “competition”, “ambition” and “aspirations”, all bearing certain significance in the process of revealing the genesis of jealousy. The second chapter examines the types of jealousy. In order to illustrate this negative emotion three levels of jealousy were analyzed. The stages of becoming jealous were described, along with the response on the part of the person who becomes the object of jealousy. The description of short-term and chronic jealousy is a result of examining the problem of persistence of jealousy. The third chapter focuses on the mechanism, reasons and objects of jealousy, revealing personal, environmental and situational factors constituting significant obstacles in prosperous occupational development of academic researchers and teachers. Jealousy is depicted both as an affective mechanism necessary for human survival and, at the same time, as a deficiency in research activities. Emphasis is laid on the multiplicity and variety of objects of jealousy as well as on the fact that their number is virtually limitless. The fourth chapter deals with a differential description of somatic, psychic and behavioral symptoms of jealousy, and discusses similarities and differences in the expression of this negative emotion among men and women. The author has analyzed the results of her own studies, in which the participants expressed their opinions concerning the forms of jealousy experienced from their academic colleagues as well as from employees of other universities. The fifth chapter studies probable effects of jealousy both for those who succumb to it and those who suffer it from the social environment. The author proves that jealous individuals expose themselves to: mental suffering, disturbances in interpersonal communication, sense of loneliness, acquisition of other unfavorable character traits (such as mendacity, cynicism), negative inclination, unflattering social opinion, slowdown of academic development. Probable effects among those suffering jealousy from their environment are: disturbance of the image of the world, other people and oneself; generation of other negative emotions; the feeling of lack of academic support; hypercritical reactions; mobbing; attempts aimed at hindering and slowing down of academic development or even at preventing one from getting promoted; inhibiting creativity of talented academics. The sixth chapter contains a description of values, dispositions and attitudes of academics, which constitute direct opposites to jealousy. The author points out that among the values diminishing the risk of escalation of jealousy are: respect, tolerance, freedom, courage. The list of dispositions reducing such an emotional state as jealousy includes: gratitude, generosity, benevolence, generosity, selflessness, openness, modesty, truthfulness, authenticity, magnanimity, honesty. Among the attitudes considered to be completely opposite to jealousy are: expressing admiration and recognition, protectiveness, passion for research work, sensitivity to manifestations of originality of research projects, affirmation of life. Chapter seven concentrates on preventing jealousy and neutralizing the habit of feeling jealousy, by means of an educational process, especially among academic students and budding researchers. The author presents the principles of upbringing and moral self-education along with methods for eliminating jealousy such as reflection and auto-reflection, overcoming stereotypes and resisting delusions, developing talents, avoiding perfectionism, developing a tradition for celebrating one’s own successes and those achieved by others, demonstrating the pointlessness of this emotional state. In order to prevent chronic jealousy the author proposes that university employees should frequently refer to the code of professional ethics and modify unfavorable institutional procedures. This monograph constitutes an inter-disciplinary study in the field of pedagogical science, and as such it is addressed to the academics representing all the fields (the humanities, social, technical), disciplines (especially pedagogics, philosophy, psychology, sociology) and sub-disciplines. It is also recommended to students (including at the doctoral level) and all those cooperating with universities, for example to those applying the results of studies in certain practical specialties, such as in the sphere of the economy. It may also prove interesting to the family members of various academics and help them better understand the difficulties this kind of work involves. The monograph may also help specialists in the field of pedagogics, teachers, educators, guardians and animators in the process of preparing the youth for university education and possible employment as academic teachers. The author also hopes, perhaps first and foremost, that this work will foster dynamic cognitive, emotional and moral development of students and young researchers. Key words: science, science studies, pedagogical science studies, scientist, scholar, professional, professor, doctor, lecturer, assistant, junior lecturer, predecessor, continuer, young researcher, a researcher breaking the moulds in science, knowledge, branch of science, discipline, sub-discipline, department of science, jealousy, envy, hate, malevolence, disapproval, hostility, vanity, rapacity, greed, rivalry, emulation, competition, ambition, aspirations, scientific activity, scientific work, scientific activity, research project, research procedure, subject of studies, research aims, research method, research technique, research tool, examined group, area of research, research stages, biography, autobiography, interview, document, student, doctoral student, junior academic, young adult, scientific-didactic worker, scientific employee, intellectualist, inventor, discoverer, creator, researcher, human being, humankind, university, academy, technical university, higher education, college, institution, scientific atmosphere, academic environment, ethos, inauguration, tradition, culture, personal culture, intellectual culture, moral culture, pedagogic culture, scientific authority, professional qualifications, competences, cooperation, collaboration, agreement, emotional closeness, acquaintance, companionship, friendship, scientific contacts, chair, research facility, research team, MA and doctoral seminar, department, institute, rector, vice-rector/s, dean, vice-dean/s, director of an institute, vice-director/s, manager of a field of studies, mentor, mediator, defeatism, drawback, expression, reason, symptom, effect, value, disposition, trait, virtue, vice, fault, attitude, temperament, individuality, character, personality, motivation, individual development: cognitive, social, emotional, moral, spiritual, health: physical, psychic, social, moral, spiritual, attitude of service, ministry, service, offer of study, humanities, prophylactics, diagnostics, therapy, gratitude, munificence, generosity, selflessness, helpfulness, modesty, admiration, recognition, respect, respectability, truth, scientific supervision, interests, passion, scientific creativity, originality, novelty, abilities, biological makings, cognitive skills, scientific talent, genius, scientific work, publication, article, scientific monograph, monograph chapter, scientific output, cultural heritage, conference, congress of specialists, scientific seminar, colloquium, doctoral commission, habilitation commission, national and international internship, studies, studying, openness, tolerance, intellectual independence, moral independence, magnanimity, authenticity, truthfulness, honesty, courage, affirmation of life, upbringing, process of upbringing, educational process, formation, self-upbringing, education, self-teaching, method of upbringing and self-upbringing, principle of upbringing and self-upbringing, moral norm, moral upbringing, form of upbringing and self-upbringing, master, teacher, educator, guardian, animator, student, fosterling, support, help, care, promotion, grant, business trip, upbringing climate, university pedagogics, theory of upbringing, theory of moral upbringing, general pedagogics, pedagogics of work, pedeutology, pedagogics of culture, andragogy, pedagogics of health, philosophy of science, psychology of science, sociology of science, “pedagogics of science”, history of science, the study of the professional development of the human being, interdisciplinarity, professional development, self-betterment, auto-education, auto-creation, auto-correction, pedagogical ethics, code of professional ethics, good manners in science, popularization of scientific achievements, discovery, invention, implementation, patent, innovation, program, adaptation, procedure, organization, democracy, social inclusion, economic development, scientific development, technology, technical civilization, technical progress, scientific progress

Dewzrost: Słownik Nowej Ery

Dewzrost jest odrzuceniem iluzji wzrostu i wezwaniem do odpolitycznienia publicznej debaty skolonizowanej przez język ekonomii. Jest to projekt popierający demokratycznie wprowadzone ograniczenie produkcji i konsumpcji w celu osiągnięcia sprawiedliwości społecznej oraz zrównoważonego rozwoju. Książka oferuje obszerne, ale zwięzłe i przystępnie napisane omówienie głównych tematów i wyzwań związanych z ideą dewzrostu. Ponadto zawiera zestaw słów kluczowych przydatnych w bieżących debatach politycznych – inspirując rozwiązania na różnych poziomach: lokalnych, krajowych i globalnych. Jest to najbardziej wszechstronne omówienie tematu dewzrostu dostępne w języku angielskim, dzięki czemu może służyć jako punkt odniesienia w międzynarodowych dyskusjach na ten temat. Redaktorami tomu są związani z Uniwersytetem Autonomicznym w Barcelonie (Hiszpania): Giacomo D’Alisa, Federico Demaria oraz Giorgos Kallis. Wszyscy trzej są członkami „Research & Degrowth”, www.degrowth.org

Gospodarstwa edukacyjne w systemie rolnictwa społecznego

Tytuł projektu: Gospodarstwo edukacyjne – innowacyjna forma przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Lider: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Partner: Stowarzyszenie Gospodarstw Edukacyjnych Województwa ŚląskiegoEuropejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-202

Dług jako urządzenie wychowawcze

W książce prezentowana jest koncepcja długu jako urządzenia (dispositif), które wywiedzione zostało z dorobku M. Foucaulta, a zmodyfikowane ujęciem G. Deleuze'a. Książka daje wgląd zarówno w historyczne sposoby rozwiązywania kwestii zadłużenia, jak i w to, co dzieje się z pracą długu jako urządzenia wychowawczego podczas kryzysu finansowego i społecznego w Islandii. Fragmenty wywiadów odsłaniają napięcia społeczne na wyspie, skalę kryzysu, rozpad znaczenia własności, przewrotne role instytucji edukacyjnych, a także wyzwania związane z organizowaniem się społeczeństwa. Książka podejmuje kwestie pedagogiczne – od teorii uczenia się osób obciążonych długami po identyfikację splotów władzy, wiedzy i oporu związanych z polityką normalizacji zadłużenia. Ponadto śledzimy działania instytucji, które wspólnie pracują na to, żeby konieczność spłacania długów pozostała oczywistością. Autor wskazuje też możliwe ścieżki zakorzenienia tematu długu w tradycji myśli pedagogicznej, żeby pokazać współodpowiedzialność pedagogów za legitymizację porządku społecznego opierającego się na długu. Wreszcie przedstawia zadania edukacyjne wchodzące w zakres konceptualizowanej w pracy „pedagogiki długu”, na którą składają się: A) Prowadzone tylko z perspektywy wierzycieli oddziaływania wychowawcze organizowane przez państwo i korporacje Uruchamiają się one w momencie, gdy ludzie chcą korzystać ze swoich praw m.in. do mieszkania, mobilności, prowadzenia działalności gospodarczej, opieki zdrowotnej, usług edukacyjnych. Swoją represyjność wobec obywateli-konsumentów oddziaływania te ujawniają w momencie kryzysu finansowego. B) Praktyki zorganizowanego oporu o zróżnicowanym poziomie radykalizmu społecznego, w tym niestandardowe sposoby życia w celu włączenia się w porządek społeczny. Także refleksja nad praktyką podejmowanych przez ruchy społeczne inicjatyw edukacyjnych, które mają lub miały na celu wyzwolenie osób opresjonowanych. C) Oswajanie, trening i wytwarzanie w ludziach pre-dyspozycji do zajmowania określonych pozycji czy opinii w związku z długami. Ideologiczna praca na rzecz pedagogiki długu odbywa się w różnych jej obszarach: od socjalizacji (przekaz międzypokoleniowy, pamięć poddaństwa) przez ukryty program szkolny (rola zobowiązań w relacjach z innymi) po wzory kultury popularnej (role dłużników i wierzycieli, znaczenia długów).Fundusz Stypendialny i Szkoleniow

Wartości – Edukacja – Przemiany. Inspiracje dla teorii i praktyki społecznej

Publikacja dofinansowana przez Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w BiałymstokuWydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstok

Zjawisko bezrobocia a bezpieczeństwo obywateli w województwie łódzkim

Wydział HumanistycznyRozprawa poświęcona jest badaniu oddziaływań, jakie może wywoływać zjawisko bezrobocia na bezpieczeństwo obywateli województwa łódzkiego. Aby zidentyfikować zakres tego oddziaływania oraz zależności istniejących między zjawiskiem bezrobocia a wybranymi obszarami bezpieczeństwa przeprowadzono analizę literatury przedmiotu oraz dostępne dane statystyczne, a także przeprowadzono badanie empiryczne wśród osób bezrobotnych, zarejestrowanych w wybranych Powiatowych Urzędach Pracy województwa łódzkiego. Zgodnie z założonym celem rozprawy, jej teoretyczna część zawiera charakterystykę definicji bezpieczeństwa, pracy i bezrobocia oraz ich funkcji jaką odgrywają w życiu każdej osoby, grupy oraz całych społeczności. Dokonano też charakterystyki zjawiska bezrobocia w Polsce oraz w krajach Unii Europejskiej oraz zadań instytucji państwowych w zakresie zapobiegania i łagodzenia skutków bezrobocia. Wyniki analizy literatury i badania empirycznego pozwalają sądzić, iż bezrobocie jest zjawiskiem wielowymiarowym, swoim zakresem przenika do różnych sfer życia człowieka oraz całych społeczeństw. Jego oddziaływanie na poszczególne obszary bezpieczeństwa występuje z różnym nasileniem w różnych okresach pozostawania bez pracy. Podejmowane natomiast działania zmierzające do zmniejszenia poziomu bezrobocia, przyczyniają się do wzrostu poczucia bezpieczeństwa. Poruszane w rozprawie zagadnienia i otrzymane w ich wyniku wnioski, mogą być wykorzystane w dydaktyce, a wyniki badania empirycznego mogą znaleźć również zastosowanie w praktyce