Patostreaming – charakterystyka i prawne konteksty zjawiska

The article describes the phenomenon of patostreaming which is present in the Polish Internet. The authors applied the desk research method and the analysis of media content. The authors explain what is characteristic of patostreaming and how it was created. There is an analysis of media content published by the most recognizable patostreamers: Gural, Rafatus, Daniel Magical and Rafonix. There is a defi nition of the most important concepts related to the discussed problem, as well as the classification of patostreaming content. The second part of the paper analyses the phenomenon from the legal point of view, taking into account the issues of legal liability of persons submitting content, persons viewing content, as well as platforms providing access to this material. The authors also discussed legal diffi culties related to solving the patostreaming problem.W artykule scharakteryzowano zjawisko patostreamingu obecne w polskim internecie. Problem został opisany pod kątem jego społecznych i prawnych aspektów. W badaniu zastosowana została metoda desk research oraz analiza treści medialnych. Wyjaśniono czym się charakteryzuje i jak powstał patostreaming. Dokonano analizy treści medialnych publikowanych przez najbardziej rozpoznawalnych patostreamerów: Gurala, Rafatusa, Daniela Magicala i Rafonixa. Przedstawiono definicję najważniejszych pojęć powiązanych z omawianym problemem, a także sklasyfikowano treści patostreamingowe. W drugiej części dokonano wstępnej analizy zjawiska pod katem prawnym, uwzględniając kwestie odpowiedzialności prawnej osób zamieszczających treści, osób oglądających treści, a także platform udostępniających materiały noszące znamiona patologii. Omówiono także trudności prawne związane z ich zwalczaniem.Andruszkiewicz K., Znaczenie działań marketingowych stosowanych przez usługodawców w podejmowaniu decyzji konsumenckich na rynku komercyjnych usług edukacyjnych, „Zeszyty Studenckie Wydziału Ekonomicznego «Nasze Studia»” 2015, nr 7, s. 119–128. Ciepły F., O kontratypie sztuki, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 10, s. 26–41. Dobieszewski A., Przyczyny i przejawy patologii społecznej, „Polityka i Społeczeństwo” 2004, nr 1, s. 153–166. Dukiet-Nagórska T. (red.), Prawo karne. Część ogólna, szczególna i wojskowa, Wolters Kluwer, Warszawa 2018. Fietkiewicz K.J., Dorsch I., Scheibe K., Zimmer F., Stock W.G., Dreaming of Stardom and Money: Micro-celebrities and Influencers on Live Streaming Services, [w:] G. Meiselwitz (red.), Social Computing and Social Media: User Experience and Behavior, Lecture Notes in Computer Science, 10th International Conference, SCSM 2018, held as part of HCI International 2018, Las Vegas, NV, USA, July 15–20, 2018, Proceedings, Part I, T. 10913, Springer, 2018. Hutchins B., Signs of Meta-change in Second Modernity: The Growth of E-Sport and the World Cyber Games, „New Media & Society” 2008, nr 10 (6), s. 851–869. Kalitowski M., Komentarz do art. 255 k.k., [w:] M. Filar (red.), Kodeks karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016. Kmieciak-Goławska A., Patostreaming jako narzędzie popularyzacji podkultury przemocy, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii (PTK) 2009, nr 25, s. 171–183. Patotreści w internecie. Raport o problemie, 2018, https://fdds.pl/wp-content/uploads/2019/08/fdds-raport-patotresc-www.pdf (dostęp: 10.10.2019). Polak Z., Szkodliwe treści, [w:] A. Wrzesień (red.), Bezpieczeństwo dzieci online. Kompendium dla rodziców i profesjonalistów (s. 96–100), Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa; Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 2015. Sakowicz A., Komentarz do art. 18 k.k., [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2017. Siedlanowski P., Homo crudelis? Patostream – kolejna patologia w sieci, „Biuletyn Edukacji Medialnej” 2018, nr 2, s. 44–57. Akty prawne Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483). Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2019, poz. 1145, z późn. zm.). Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2018, poz. 1600, z późn. zm.). Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. 2019, poz. 821, z późn. zm.). Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoho- lizmowi (t.j. Dz.U. 2018, poz. 2137, z późn. zm.). Źródła prasowe i internetowe Borys M., Zadymiarze internetu i jedna zadymiara, „Dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik. com/artykul/8252-zadymiarze-internetu-i-jedna-zadymiara.html (dostęp: 10.10.2019). Czubkowska S., Donejty pompują dymy. Jak zarabiają patostreamerzy i dlaczego nikt tego nie kon- troluje?, „Gazeta Wyborcza”, 3.09. 2019, http://wyborcza.pl/7,156282,25138386,donejty-pompuja-dymy-jak-zarabiaja-patostreamerzy-i-dlaczego.html (dostęp: 18.09.2019). Dembowski P., Twitch najpopularniejszą platformą do streamingu gier i e-sportu, https://www.press.pl/tresc/56309,twitch-najpopularniejsza-platforma-do-streamingu-gier-i-e-sportu https://www.spidersweb.pl/2016/06/youtube-transmisje-na-zywo.html (dostęp: 10.04.2019). Kacewicz M., Co kręci Rosjan i Ukraińców? Były więzień Sojuza, który daje sobie spuścić łomot na YouTube, „Newsweek”, https://www.newsweek.pl/swiat/rosja-ukraina-byly-wiezien-sojuza-ktory-zarabia-na-publicznym-lomocie/479zkzf (dostęp: 10.12.2019). Klimko M., Era zagrajmera, „Polityka” 2019, nr 13 (3204). Komunikat na stronie RPO: Patostreaming – co robimy? Deklaracja uczestników Okrągłego Stołu RPO do walki z patotreściami w internecie, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/deklaracja-uczestnikow-okraglego-stolu-rpo-do-walki-z-patotresciami-w-internecie (dostęp: 10.09.2019). Korus J., Hudzik A., Patologia na żywo. Skąd się wzięli patostreamerzy, „Newsweek”, https://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/patologia-na-zywo-skad-sie-wzieli-patostreamerzy/4s5qhg8 (dostęp: 10.04.2019). Obszarny M., Rafonix skazany za polowanie na „wykopka” w Piotrkowie. Sąd uznał, że to był samosąd, „Dziennik Łódzki”, https://dzienniklodzki.pl/rafonix-skazany-za-polowanie-na-wykopka-w-piotrkowie-sad-uznal-ze-to-byl-samosad/ar/c1-14071477 (dostęp: 10.09.2019). Połowaniuk M., YouTube spuszcza prawdziwą bombę! Przyszłość platformy to wideo na żywo, https://www.spidersweb.pl/2016/06/youtube-transmisje-na-zywo.html (dostęp: 10.04.2019). SW, Poznański „pato-streamer” znów nadaje. Sąd uchylił zakaz Guralowi, https://epoznan.pl/news-news-89144 (dostęp: 10.09.2019). Torcińska S., Marta Linkiewicz kto to? Instagram, ile ma lat i kim jest? Patostream i patostreamer – co to?, https://polskatimes.pl/marta-linkiewicz-kto-to-instagram-ile-ma-lat-i-kim-jest-patostream-i-patostreamer-co-to-zdjecia-wideo/ar/c15-13918985 (dostęp: 10.09.2019). Władca smartfonów, reż. Pablo Ben Yakov, 2018, https://vod.pl/filmy-dokumentalne/wladca-smartfonow/xh81pry (dostęp: 10.12.2019). www.famemma.com (dostęp: 10.09.2019). www.twitch.tv (dostęp: 10.04.2019). www.youtube.com/watch?v=RWS9CipW8zs (dostęp: 10.09.2019). www.youtube.com/watch?v=cXOokKaYmoI (dostęp: 11.12.2019). www.youtube.com/watch?v=fjMXS4feiwg (dostęp: 11.12.2019). www.youtube.com/channel/UCErYNylQlYYX3piVQocJlWQ/about (dostęp: 10.12.2019). Żelazińska A., Patostreamerzy – nowe „gwiazdy” internetu, „Polityka”, 8.05.2018, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ludzieistyle/1747520,1,patostreamerzy--nowe-gwiazdy-internetu.read (dostęp: 10.09.2019)

Patostreaming jako narzędzie popularyzacji podkultury przemocy

Pathological streaming is a form of livestreaming, which contains violence and vulgar or ob- scene materials. This kind of videos are very popular among Internet users, especially those who are underage. The article describes this phenomenon, the Polish authors of such content and the recipients of pathological livestreaming as well. It also presents a number of psycho- logical mechanisms responsible for transmission of subculture of violence rules. Pathological livestreaming is presented as a deviant norms popularizer and a serious threat to young people.Patostreaming to internetowa transmisja w czasie rzeczywistym treści o charakterze wulgarnym, obscenicznym i przemocowym. Tego typu nagrania cieszą się dużą popularnością wśród internautów, w szczególności przedstawicieli młodego pokolenia. Niniejszy artykuł opisuje rzeczone zjawisko, jego twórców w Polsce oraz odbiorców, a także mechanizmy psychologiczne, które sprzyjają transmisji wzorców podkultury przemocy. Ukazuje patostreaming jako źródło popularyzacji dewiacyjnych norm i zachowań oraz realne zagrożenie dla młodego odbiorcy materiałów publikowanych w internecie

Homo crudelis in the era of Internet

Powszechny dostęp do Internetu wiąże się ze wzrostem liczby patologicznych aktywności w Sieci. Autor przedstawia zjawisko patostreamingu – emitowanych na żywo demoralizujących zachowań, aktów agresji werbalnej i przemocy fizycznej, których celem jest zyskanie popularności mierzonej oglądalnością oraz korzyściami finansowymi. Patostream został ukazany w perspektywie historycznej jako odwieczne zapotrzebowanie na okrucieństwo oraz jako przejaw ekshibicjonizmu i narcyzmu w kulturze mediów wizualnych.Common access to the Internet is strictly correlated with increased number of pathological activities in the Web. The paper presents the patho-streaming phenomenon – online live emissions of demoralized behaviours and verbal and physical aggression acts with the purpose of gaining popularity measured by the number of viewers as well as financial benefits. Pathostream is presented from historical perspective as an answer to the eternal demand for cruelty and also as a symptom of exhibitionism and narcissism in mass media [email protected] w BiałymstokuBaran, M., Cichocka, E., Maranowski, P., Pander, W. (2016). Cybernauci – diagnoza wiedzy, umiejętności i kompetencji dzieci i młodzieży, rodziców i opiekunów oraz nauczycieli w zakresie bezpiecznego korzystania z Internetu. Raport podsumowujący badanie ex-ante. Pozyskano z: https://cybernauci.edu.pl/wp-content/uploads/2016/06/Cybernauci-diagnoza-wiedzyumiej% C4%99tno%C5%9Bci-i-kompetencji.-Raport.pdf, [data dostępu: 08.02.2020].Barlińska, J. (2013). Młodzież w Sieci – podłoże zachowań agresywnych. W: Ł. Wojtasik (red.), Jak reagować na cyberprzemoc. Poradnik dla szkół. Warszawa: Fundacja Dzieci Niczyje.Baron-Cohen, S. (2014). Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa. Sopot: Smak Słowa.Bauman, Z. (1992). Nowoczesność i Zagłada. Warszawa: Fundacja Kulturalna Masada.Bauman, Z. (1993). O nowoczesności TEJ Zagłady – raz jeszcze. Kultura Współczesna, 2.Baumeister, R.F. (2001). Evil: Inside human violence and cruelty. New York, NY: Holt Paperbacks.Bek, D., Popiołek, M. (2019). Patostreaming – charakterystyka i prawne konteksty zjawiska. Zarządzanie Mediami, 7(4), 247–262.Błachnio, A. (2007). Przegląd wybranych badań nad wpływem Internetu na dobrostan psychiczny i społeczny użytkowników. Psychologia Społeczna, t. 2, 3–4 (5), 225–233.CBOS. (2015). Dzieci i młodzież w Internecie – korzystanie i zagrożenia z perspektywy opiekunów. Pozyskano z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_110_15.PDF, [data dostępu: 09.02.2020].Chalier, Ph. (2017). Is gratuitous violence the characteristic of man. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/318858549_Is_gratuitous_violence_the_characteristic_of_ man, [data dostępu: 08.02.2020].Cyrek, B. (2018). Czarny humor i odwrażliwienie: postawy internautów wobec kultury nadmiaru i fake newsów. Media, Kultura, Komunikacja Społeczna, t. 14, 4, 25–34.Dutton, K. (2014). Mądrość psychopatów. Warszawa: Muza.Eco, U. (2018). Historia brzydoty. Wyd. 6. Poznań: Rebis.Foucault, M. (2009). Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszawa: Aletheia.Freud, S. (1991). Wprowadzenie do narcyzmu. W: K. Pospiszyl, Zygmunt Freud. Człowiek i dzieło, (s. 273–308). Przeł. B. Kocowska, A. Czownicka, M. Albiński, L. Jekels. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.Freud, S. (2001). Teoria libido i narcyzm (Wykład XXVI). W: S. Freud, Wstęp do psychoanalizy. Przeł. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki. Warszawa: Altaya.Fromm, E. (1996). Serce człowieka. Jego niezwykła zdolność do dobra i zła. Warszawa: PWN.Gazeta Prawna. (2009). Zabili, bo chcieli zobaczyć jak umiera człowiek. Pozyskano z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/379990,zabili-bo-chcieli-zobaczycjak- umiera-czlowiek.html,komentarze-najnowsze,1, [data dostępu: 03.05.2020].Górka, M. (2017). Cyberbezpieczeństwo dzieci i młodzieży. Realny i wirtualny problem polityki bezpieczeństwa. Warszawa: Difin.Groves, Ch.L., Prot, S., Anderson, C.A. (2006). Violent media effects. Theory and evidence. W: H.S. Friedman (red.), Encyclopedia of Mental Health, (t. 4). Wyd. 2. Berkeley: Academic Press.Horney, K. (1987). Nowe drogi w psychoanalizie. Warszawa: PWN.Horney, K. (1999). Neurotyczna osobowość naszych czasów. Poznań: Rebis.Jacobi, J. (2014). Psychologia C.G. Junga. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.Jędrzejko, M., Morańska, D. (2014). Cyfrowi Tubylcy. Socjopedagogiczne aspekty nowych technologii cyfrowych. Warszawa: Aspra.Katechizm Kościoła Katolickiego. (1994). Poznań: Pallotinum.Kmieciak-Goławska, A. (2018). Patostreaming jako narzędzie popularyzacji podkultury przemocy. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. Prof. Stanisława Batawii (PTK), 25, 171–183.Kim są patostreamerzy? Historia Rafatusa. (2018). Pozyskano z: https://uwaga.tvn.pl/reportaze,2671,n/kim‑sa‑patostreamerzy‑historia‑rafatusa,257377.html, [data dostępu: 20.12.2018].Kohut, H. (1977). Restoration of the Self. New York: Internation University Press.Kozak, S. (2011). Patologie komunikowania w Internecie. Warszawa: Difin.Krajewska, A. (2012). Niebezpieczeństwa szybkostrzelnej kultury obrazu w okresie dzieciństwa. Journal of Modern Science, 3, 91–107.Lelonek-Kuleta, B. (2012). Uzależnienie od czynności – zdefiniowanie pojęcia, specyfika problemu oraz kierunki diagnozy. Serwis Informacyjny NARKOMANIA, 1(57), 13–18.Mellibruda, J., Sobolewska-Melibruda, Z. (2011). Integracyjna psychoterapia uzależnień. Teoria i praktyka. Wyd. 2. Warszawa: IPZ PTP.Miller, A.G. (red). (2008). Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej. Kraków: WAM.Ministerstwo Cyfryzacji. (2019). Edukacja przede wszystkim, czyli jak walczyć ze zjawiskiem patostreamów. Pozyskano z: https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/edukacja-przede-wszystkim- czyli-jak-walczyc-ze-zjawiskiem-patostreamow, [data dostępu: 09.02.2020].Moore, J.J. (2019). Powiesić, wybebeszyć, poćwiartować, czyli historia egzekucji. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.NIK. (2017). Zapobieganie i przeciwdziałanie cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży. Pozyskano z: https://www.nik.gov.pl/plik/id,15249,vp,17730.pdf, [data dostępu: 08.02.2020].Olchanowski, T. (2013). Pedagogika a paradygmat nieświadomości. Warszawa: Eneteia.Perry, G. (2018). The evil inside us all. New Scientist, t. 240 (3199), 39–41.Płatek, P.P. (2017). Wpływ Internetu na rozwój człowieka w refleksji semantyczno-kulturowej. Warszawskie Studia Pastoralne UKSW, 2 (35), 155–186.Polak, M. (2009). Cyfrowi imigranci i tubylcy, czyli spróbujmy zintegrować dwa światy w polskiej szkole. Prezentacja multimedialna. Pozyskano z: www.slideshare.net/edunews/cyfrowi‑tubylcy‑i‑imigranci, [data dostępu: 30.12.2018].Popularny Gural zatrzymany. Policja zajęła się patologią na Youtube. Pozyskano z: https://www.wprost.pl/zycie/10114610/popularny‑gural‑zatrzymany‑policja‑zajela‑sie‑patologia‑na ‑youtube.html, [data dostępu: 21.12.2018].Prensky, M. (2001). Digital Natives. Digital Immigrants. Pozyskano z: www.marcprensky.com/writing/Prensky%20‑%20Digital%20Natives,%20Digital%20Immigrants%20‑%20Part1. pdf, [data dostępu: 11.02.2019].Pyżalski, J. (2012). Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.Siedlanowski, P. (2018). Homo crudelis? Patostream – kolejna patologia w sieci. Biuletyn Edukacji Medialnej, 2.Sofsky, W. (1999). Traktat o przemocy. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.Spitzer, M. (2013). Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci? Warszawa: Dobra Literatura.Suchodolska, M. (2018). Gural, Rafonix, Rafatus, Daniel Magical, czyli podglądanie patologii na YouTubie. Przemoc, pijaństwo i defekacja na żywo. Pozyskano z: https://technologia. dziennik.pl/internet/artykuly/573748,gural-rafonix-rafatus-daniel-magical-youtube-patostreamerzy.html, [data dostępu: 08.02.2020].Szpunar, M. (2016). Kultura cyfrowego narcyzmu. Kraków: AGH.Tanaś, M. (red.). (2016). Nastolatki wobec Internetu. Raport NASK. Pozyskano z: https://akademia.nask.pl/publikacje/Nastolatki_wobec_internetu_.pdf, [data dostępu: 08.02.2020].Urbańska, A. (1997). Koncepcja mimesis René Girarda. Etnografia Polska, t. XLI, 1–2, 21–45.Walendzik, G., Wilkosz, K. (2018). Zapobieganie i przeciwdziałanie przemocy w cyberprzestrzeni. Ochrona dzieci i młodzieży. Kontrola Państwowa, t. 63, 1 (63), 51–69.Wierciński, J. (2019). Wyroki więzienia dla patostreamerów z Gdańska za transmisję na żywo z pobicia 58-letniego sąsiada. Pozyskano z: https://dziennikbaltycki.pl/wyroki-wiezieniadla- patostreamerow-z-gdanska-za-transmisje-na-zywo-z-pobicia-58letniego-sasiada/ar/c1-14140439, [data dostępu: 08.02.2020].Wojtyna, M. (2019). Nuda, dymy, podmiotowość. Patostream jako gatunek. Tekstualia. Palimpsesty Literackie, Artystyczne, Naukowe, 5 (58), 55–70.2(12)486