Fitness yapan bireylerin egzersiz bağımlılığı, yaşam kalitesi düzeyleri ve ilişkili faktörler

Abstract

Çakır E. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hareket ve Antrenman Bilimleri Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2024. Amaç: Araştırmanın amacı, fitness yapan bireylerin egzersiz bağımlılığı, yaşam kalitesi düzeyleri ve ilişkili faktörleri incelemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırmada nicel yöntem takip edilmiş ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Gt Sports Fitness ve Folkart Carrera Fitness & Spa’da spor yapmaya başlayalı bir yıl olan, haftanın en az dört günü spor yapan 18-60 yaş arası 368 birey oluşturmaktadır. Araştırmanın veri toplama araçları, Kişisel Bilgi Formu, Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği, WHOQOL-BREF (Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Form) olarak belirlenmiştir. Verilerin analizinde önce verilerin normallik analizleri yapılmış ve normal dağılım göstermediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla parametrik testler yerine non-parametrik testler kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmada katılımcıların egzersiz bağımlılık düzeyi orta düzeyin üzerinde tespit edilmiştir. Egzersiz bağımlılık düzeyinde, haftalık antrenman süresi dışında diğer demografik özelliklerin (cinsiyet, yaş, eğitim durumu, medeni durum, gelir düzeyi) anlamlı bir farklılık oluşturmadığı bulgusu elde edilmiştir. Ayrıca, katılımcıların yaşam kalitesi düzeyi yüksek düzeyde bulgulanmıştır. Yaşam kalitesi düzeyinin yaş, gelir düzeyi ve haftalık antrenman süresine göre anlamlı düzeyde değiştiği tespit edilirken; cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu değişkenlerine göre istatistiksel yönden bir farklılık oluşmadığı bulgusu elde edilmiştir. Araştırmada son olarak egzersiz bağımlılığı ile yaşam kalitesi arasında istatistiksel yönden anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. Sonuç: Yapılan araştırmanın sonucunda katılımcıların egzersiz bağımlısı olduğu, egzersiz bağımlılığının haftalık antrenman süresi ile anlamlı düzeyde değiştiği, yaşam kalitesi düzeyinin yüksek düzeyde tespit edildiği, katılımcıların yaşam kalitesinin yaş, gelir düzeyi ve haftalık antrenman süresine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı, egzersiz bağımlılığı ile yaşam kalitesi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olmadığı yönünde sonuçlara ulaşılmıştır.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vi TABLOLAR DİZİNİ vii ÖZET ix ABSTRACT xi 1. GİRİŞ 1 1.1. Araştırmanın Amacı 1 1.2. Araştırmanın Problem Durumu 1 1.3. Araştırmanın Alt Problemleri 6 1.4. Araştırmanın Hipotezi/hipotezleri 6 1.5. Araştırmanın Varsayımları 6 1.6. Araştırmanın Sınırlılıkları 6 2. GENEL BİLGİLER 8 2.1. Fitness Sporu 8 2.1.1. Fitness Merkezi Tanımı 9 2.1.2. Fitnessin Birey İçin Yararları 9 2.2. Egzersiz Kavramının Tanımı ve Egzersizin Birey için Yararı 10 2.3. Bağımlılık ve Egzersiz Bağımlılığı Kavramlarının Tanımı 12 2.3.1. Egzersiz Bağımlılığının Tanı Kriterleri 13 2.3.2. Egzersiz Bağımlılığının Nedenleri 14 2.3.3. Egzersiz Bağımlılığı Ölçüm Yöntemleri 16 2.3.3.1. Tek Boyutlu Ölçümler 16 2.3.3.2. Çok Boyutlu Ölçümler 17 2.3.4. Egzersiz Bağımlılığının Tedavisi 17 2.4. Yaşam Kalitesi 18 2.4.1. Yaşam Kalitesi Boyutları 19 2.4.1.1. Öznel Boyut (Öznel Mutluluk-İyilik Hali ve Yaşam Doyumu) 20 2.4.1.2. Nesnel Boyut 21 2.4.2. Yaşam Kalitesini Arttıran ve Azaltan Faktörler 22 2.4.2.1. Yaşam Kalitesini Azaltan Faktörler 22 2.4.2.2. Yaşam Kalitesini Artıran Faktörler 23 2.5. İlgili Araştırmalar 23 3. GEREÇ VE YÖNTEM 26 3.1. Araştırmanın Yöntemi 26 3.1.1. Evren ve Örneklem 26 3.1.2. Dâhil Edilme ve Dışlama Kriterleri 27 3.1.3. Araştırmanın Uygulanacağı Yer ve Zaman 27 3.1.4. Veri Toplama Aracı 28 3.1.4.1. Kişisel Bilgi Formu 28 3.1.4.2. Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği 28 3.1.4.3. WHOQOL-BREF (Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Form) 29 3.1.5. Verilerin Analizi 29 4. BULGULAR 33 5. TARTIŞMA 48 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 55 KAYNAKLAR 58 EKLER 71 Ek 1. Etik Kurul Onayı 71 Ek 2. Spor Merkezi İzni 72 Ek 3. Kişisel Bilgi Formu 73 Ek 4. Egzersiz Bağımlılığı Ölçeği 74 Ek 5. WHOQOL-BREF (Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği-Kısa Form) 75 BİLİMSEL ETİK BEYANI 77 ÖZ GEÇMİŞ 7