Poczucie koherencji i psychospołeczne aspekty procesu starzenia się jako determinanty akceptacji i radzenia sobie w chorobie przewlekłej u pacjentów objętych opieką długoterminową

Abstract

StreszczenieWstępAntonovsky autor koncepcji poczucia koherencji udowodnił istnienie uogólnionych zasobów odpornościowych, które mobilizują człowieka do podjęcia walki z przeciwnościami, jakie pojawiają się w życiu. Momentem przełomowym i trudnym jest rozpoznanie chorobyprzewlekłej. Często choroba przewlekła nakłada się na fizjologiczny proces starzeniasię organizmu uruchamiając jednocześnie innego rodzaju obawy, troski i przeżycia. Silnepoczucie koherencji i wybór odpowiedniego stylu radzenia sobie z chorobą pozwalapacjentom osiągnąć optymalny stan zdrowia. Jest zatem ogromnym wyzwaniem, bo trwałym w czasie i z tego powodu możliwym do podjęcia.Cel pracyCelem pracy było określenie związków pomiędzy poziomem poczucia koherencji oraz uwarunkowaniami psychospołecznymi a poziomem akceptacji i rodzajem preferowanychstylów radzenia sobie z chorobą przewlekłą u pacjentów w wieku senioralnym objętych opieką długoterminową.Materiał i metodyPrzebadano 138 pacjentów przebywających w Zakładzie Pielęgnacyjno-Opiekuńczym Kolejowego Szpitala Uzdrowiskowego sp. z o. o. w Ciechocinku Oddział Zamiejscowy w Aleksandrowie Kujawskim oraz w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym Szpitala Powiatowego w Aleksandrowie Kujawskim. Poczucie koherencji ocenione było za pomocą kwestionariusza orientacji życiowej SOC 29 autorstwa Antonovsky’ego a pomiar radzenia sobie w sytuacjach stresowych kwestionariusz em CISS Endlera i Parkera, w polskiej adaptacji autorstwa Szczepaniaka, Strelaua i Wrześniewskiego. W modelu badań wykazano zmienne niezależne główne (SOC-29, GSES, AMTS,MMSE, GDS, Drabina Cantrila, ankieta własna, sytuacja rodzinna), zmienne niezależne poboczne (płeć, wiek, wykształcenie, poziom samodzielności) oraz zmienne zależne (CISS, AIS). Zgodę na prowadzenie badań wydała Komisja Bioetyczna Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Collegium Medicum w Bydgoszczy.WynikiOsoby chorujące przewlekle nie różnią się znacząco między sobą poziomem poczucia koherencji. Sensowność i zaradność nieznacznie różnicuje badaną grupę. Badani koncentrują się na podejmowaniu wysiłków zmierzających do rozwiązywania problemu poprzez poznawcze przekształcenia lub próby zmiany sytuacji. Osoby o wyższym poziomie globalnego SOC częściej stosują styl skoncentrowany na zadaniu podejmując działania zaradcze, mające na celu przystosowanie się do zmian narzuconych przez chorobę. Wyższe poczucie koherencji, zarówno większe poczucie zrozumiałości, zaradności i sensowności wpływa na wyższy poziom akceptacji choroby.WnioskiUzyskane wyniki mogą mieć istotny wpływ na wyznaczanie metod i sposobów pomocy w sytuacji, gdy człowiek nie radzi sobie sam w chorobie, nie jest zdolny do samoopieki częściowo lub całkowicie i jest zależny od pomocy innych. Wyniki badań mogą także wyznaczać zakres działań zorientowanych na profilaktykę starzenia się oraz przystosowania do starości - mogą posłużyć do opracowywania programów psychoedukacyjnych oraz jako wykładnik w prognozowaniu opieki nad pacjentem na różnych etapach choroby przewlekłej