Urban green networks: case of Istanbul, Sariyer

Abstract

Sürdürülebilir kentler ancak sürdürülebilir yeşil alan planlama yaklaşımlarıyla mümkündür. Kentsel yaşam kalitesinin arttırılması için kent genelinde yeşil ağların oluşturulması sürdürülebilirlik açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu tezin amacı Sarıyer örneğinde kentsel yeşil ağ sistemi ile ilgili potansiyelin ve bu sistemin bileşenlerinin karakterlerinin ortaya konulmasıdır. Kentsel yeşil ağ sistemleri literatürde üç farklı fakat bağlantılı konseptler olarak anlatılmaktadır: Ekolojik ağlar, Yeşil yollar ve Yeşil altyapı.Ekolojik ağlar kentsel alanların sürdürülebilir planlanması ve yönetiminde etkin rol alabilecek yaklaşımlardandır. Ekolojik ağlar flora ve fauna alanlarına habitat oluşturarak peyzajdaki bağlantıları sağlayan rekreatif aktivitelere de imkan veren sistemlerdir. Ekolojik ağların bir alt birimi olarak yeşil yollar ise çizgisel açık alanlar boyunca rekreatif, kültürel, doğal ve ekonomik yarar sağlayan koridor sistemleri olarak tariflenebilir. En güncel olarak karşımıza çıkan yeşil altyapı kavramı ise kentsel yeşil omurga oluşturulmasını sağlayan bir yeşil alan sistemidir. Yeşil altyapı, gri altyapıyı (yollar, kanallar,vb.) takip eden çizgisel hatlar, olabildiği gibi, çekirdek alanlara da sahip olabilen geniş lekelerin kentsel bağlantısının kurulduğu bir sistemdir. Bu çalışmada bahsi geçen kavramların tanımlarının detaylarına inilerek birbirlerini tamamladıkları ve ayrı oldukları noktalar ile kentsel alanlarda doğal kaynakların korunmasındaki etkinlikleri irdelenmektedir. Kentsel yeşil alan sisteminin sürdürülebilirliğinin sağlanmasında bu konseptlerin entegre kullanılmalarının gerekliliği vurgulanmaktadır.Çalışmanın ana materyallerini İstanbul ili Sarıyer ilçesi ve komşu parsellerine ait uzaktan algılama görüntüleri oluşturmaktadır. Bunlar 1 m çözünürlüğe sahip renkli 2005 yılına ait IKONOS uydu görüntüsü ve 30 m çözünürlüğe sahip 1992 tarihli LANDSAT uydu görüntüsüdür. Bunun yanında 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ve 1/1000 - 1/5000 ölçekli imar planları kullanılmıştır. Çalışmada mevcut verilerin işlenmesinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (ArcGIS 10) ve Uzaktan algılama (ERDAS IMAGINE 9.1) programları kullanılmıştır. Elde edilen verilerin yorumlanmasında Microsoft office 2010 Word, Excel, Powerpoint, Access; Adobe Photoshop CS5 ve AutoCAD 2010 ve Google Earth PRO programlarından yararlanılmıştır.Çalışmada izlenen yöntem beş aşamalıdır. Buna göre ilk aşama, yeşil ağ kavramıyla ilgili alt konseptler olan, ekolojik ağlar, yeşil yollar ve yeşil altyapı kavramları ile ilgili literatürlerin ve dünyadan örneklerin tarandığı kısımdır. İkinci aşama uzaktan algılama tekniklerini kullanarak Sarıyer ilçesindeki alan kullanım değişimlerinin ortaya konulmasıdır. Bunun için 1992 ve 2005 yıllarına ait iki farklı uydu görüntüsünden yararlanılmıştır. Üçüncü aşama Sarıyer ilçesinde alan kullanım arazi örtüsü değişikliklerini yönlendiren tehditlerin ortaya konulmasıdır. Dördüncü aşamada GIS işlemleriyle elde edilen veriler ile Sarıyer ilçesinin peyzaj potansiyelinin ortaya konulduğu ve bu potansiyelin yeşil ağ oluşturulmasına yönelik peyzaj elemanlarının tespitinin yapıldığı aşamadır. Son aşama ise Sarıyer ilçesi örnek alanında yeşil ağlar geliştirilmesi konusunda önerilerin oluşturulmasıdır.Sarıyer ilçesinin mevcut sorunları, üç ana başlık altında ele alınmıştır. Bunlar ilçenin nüfus yoğunluğu, gecekondu yerleşimleri ve önerilen üçüncü köprü projesidir. Buna göre, İstanbul'un ortalamasına kıyasla Sarıyer ilçesinin gelişme hızı ve nüfus yoğunluğu daha azdır. Fakat buna rağmen Sarıyer kendi içinde hiç durmadan yağ lekesi gibi mevcut ormanların çeperlerine doğru genişlemektedir. İlçede artan nüfus ve gecekondu bölgelerinin, yanında önerilen üçüncü köprü ile, kentleşmenin artması olasıdır.Sarıyer ilçesinde alan kullanımları değişimi, ülkemizdeki diğer kentsel alanlarda rastlanan durumlarla örtüşmektedir: doğal alanların ve tarım alanlarının azalması ve kentsel alanların artması. Bu alanların birbirlerine dönüşümü değişim matrisi ile izlenmiştir.İlçede oluşturulacak muhtemel bir yeşil ağ sistemine girdi oluşturacak lekeler; doğal lekeler, tahribat alanları, bitkilendirilmiş alanlar, su yüzeyleridir. Bu sisteme girdi oluşturan diğer bir eleman ise koridorlardır. Bunlar; doğal koridorlar, bitkilendirilmiş yol koridorları, orman yol koridorları ve akarsu koridorlarıdır. Buna göre ilçedeki leke ve koridorların yapılacak iyileştirmelerle daha güçlü hale getirilebileceğini söylemek mümkündür.Sarıyer ilçesindeki peyzaj kompozisyonunu kentsel lekelerin ormanlık alanları parçaladığı ve bitkilendirilmiş lekelerin kent içinde sıklıkla yer aldığı bir mozaik olarak tanımlanabilir. Bu nedenle ilçedeki en temel sorun hızla artan kentleşme ve buna bağlı olarak nüfus yoğunluğudur. İlçe alan kullanım karakteristikleri açısından sahip olduğu geniş doğal alanlarla, yeşil ağ elemanlarına güçlü bir potansiyel oluşturmaktadır. İlçede yeşil ağ elemanlarının bulunma potansiyeli, leke ve koridor türlerine göre farklılık göstermekle birlikte oldukça yüksektir. Doğal lekeler bu potansiyelde ilk sırayı alırken, diğer leke ve koridor türleri de iyileştirilmeler sonrasında yeşil ağ elemanı olma potansiyeli güçlenecek alanlardır.Sustainable cities would only be possible with sustainable green area planning approaches. To increase the living quality, creating green networks in cities provides important opportunities. This study pursues cities as a component of the natural systems and develops sustainability approaches based on the identification of the characteristics of the nature-city interaction.The aim of this thesis is to reveal the potential of urban green networks and its network contributors' characteristics in case of Sariyer. Urban green networks are explained in three different but connected concepts in literature: Ecological networks, Green ways, Green Infrastructure.Ecological networks are aspects which would have effective roles on planning and managing sustainable regions. Ecological network systems establish connection for landscaping by providing a habitat for flora and fauna areas together with supporting recreation activities. As a sub unit of ecological networks, green ways can be described as corridor systems providing recreation, cultural, natural and economical usage through linear open spaces. The most up to date green infrastructure concept is a green area system establishing urban green framework. Green infrastructure is a system connecting large patches which would have core areas together with linear lines following grey infrastructure (roads, ducts, etc.).In this study, by moving into detailed descriptions of mentioned concepts, their common and variant features and their effectiveness on sustainable natural resources will be examined; the need on integrating all those concepts to support sustainable urban green areas is emphasized. This three concepts are handled on the basis of connectiviy which is an important concept for sustainable cities. Connectivity is an energy flow and movement process between green spaces to the benefit of organism. Sustainability on urban green areas will be possible with continious green lines. Therefore connectivity is important concept for urban sustainability.The basic material of this study is satellite images of Sariyer and neighbor plots which are 2005 dated IKONOS satellite images with 1m resolution and 1992 dated LANDSAT satellite images with 30m resolution. Besides this, 1/100.000 scale environmental plan and 1/5000 scale masterplan are used. Population information is obtained from the State Statistical Institute and boundary of case study is adapted from Istanbul Municipality district map.To interpret existing data Geographical Information Systems (ArcGIS10) and Remote Sensing Programs (ERDAS IMAGINE 9.1) are used. To interpret obtained data Microsoft Office 2010 Word, Excel, Power Point, Access; Adobe Photoshop CS5, AutoCAD 2010 and Google Earth Pro programs are used.The methodological approach of this study has five steps. The first step contains examination of the literature related to green networks and their sub concepts ecological networks, green ways and green infrastructure. The second step is producing Sariyer?s land use changes by using remote sensing techniques. 1992 and 2005 dated different satellite images are used to state land use changes. This material is scrutinized to further understand the anticipated land use change. On-site observations are conducted for understanding dynamics and also for ground truthing of the land use maps. Supervised classification method was employed to acquire land use maps with six major classes: settlement (built up areas), empty fields (mostly mining sites), agricultural lands, natural areas, roads, and water. Transformation of these land use classes are revealed with the change matrix. The third step, is to reveal three important threat for Sarıyer which shape land use changes on land cover. These are: the level of informal settlements, density of the population and proposed third bridge on Istanbul. In the fourth step, potential of green network elements and its characteristics are determined. Green network elements are determined as patches and corridors in land mosaic of Sarıyer. The last step constitutes results and recommendations. Results are stated by analysing findings about the study area. Recommendations are states potential green networks? elements improvement points in case of Sariyer.Current problems of Sarıyer province are categorized in three groups. These are: Population density of the province, squatter settlements and the proposed third bridge. According to these problems, within the comparison of average rates in Istanbul, the growth rate and population density of the province is lower than the city. However, despite of this low rates the province itself is constantly expanding throughout the surrounding forest areas. Related to this growth of population, existing squatter settlements and proposed third bridge, acceleration of concerns towards the province seems possible in terms of economic and urban development.The land use characteristic analysis shows that Sarıyer province had variations in different years. Land use changes in province Sarıyer is tally with other urban areas in Turkey. Natural areas and agricultural lands are decreasing and urbanization is increasing. Transformation of those areas is observed with change matrix. The increase in urbanization leads to the decrease in contact with nature. Especially when we look at the urbanization on the forest boundary, we see the formation is going to be the opposite with the forest. So that it is easy to say, this is an incongruous structure between natural areas and settlements.The green network in the province has been revealed by detecting the potential green network pathces and corridors. Natural patches, disturbance areas, introduced patches, agricultural lands and water surfaces in the province were investigates as patches. And other potential green network element which is corridor, are categorized: introduced road corridors, forest road corridors, river corridors and natural corridors. The % 82 of Sarıyer province is the potential element of green network. Findings shows that natural patches cover the largest area in province which has a significant potential as green network element. Than introduced patches, distubance patches, agricultural lands and water surfaces pursue that rate. For the corridors; introduced road corridors are the biggest. Forest road corridors and natural corridors pursue them, and river corridors are the least ones. According to that, saying that patches and corridors in the province can be strengthening as green network potential elements are possible.According to findings, Sarıyer landscape mosaic is, in forest areas fragmented with settlements and lots of introduced patches are in settlements areas. Although whereof all negatives in Sariyer province, by applying the recommendations to the province can be developed in case of sustainability. The potential green network system elements recommended for the sustainability development includes recommendations on participating the private usages of Sariyer into the green network. To do that, the problems we faced by exposing Sariyer?s current situation were blended with green network characteristics and findings.The problems on the province (squatter settlement, population growth and proposed third bridge) which threat the potential green network elements should transform to the opportunities. The forest area as part of natural patches in Sariyer province natural matrix is a patch with its own structure type. To sustain this situation, existing formation should be compatible with this structure. Introduced patches in province are compose mostly with exotic vegetation, the natural vegetation should be used in planting and permeable surfaces like rain gardens should be preferred instead of impermeable surfaces. Agricultural lands should be handled as a biodiversity potential elements because of hedgerow corridors in land. Disturbance patches should repair with natural staff and vegetation, and should support with management plans. And water surfaces should be improve with shore line potential and disturbed ponds and lakes should be repaired.Corridors are important because of making connection between patches in network. As longest corridors in province introduced road corridors are narrow, they should be wider. Forest road corridors, soil surfaces should be narrow and they should be wider. River corridors should be connected and especially in urban areas they need daylighting approaches to improve riparian corridor potential. And natural corridors, as remnant, small natural lines have significant benefit to improve biodiversity and therefore have huge potential as a green network element. So that they should be strength, large and more longer in landscape to succeed their important missions.Having the urban as part of the natural system would only be possible with composing green network corridors, improving the patches and including green network concepts by the transition areas in planning practices as redirector tools.Yüksek LisansM.Sc