Development and planning of Tourism in Landmannalaugar

Abstract

Í ritgerð þessari er fjallað um þolmörk og skipulag ferðamannastaðarins Landmannalauga í Friðlandi að Fjallabaki en það er fjölsóttasti ferðamannastaðurinn á hálendi Íslands. Fjöldi ferðamanna hefur óneitanlega haft áhrif á ásýnd friðlandsins og hefur það nú verið sett á forgangslista Umhverfisstofnunar yfir svæði sem þarfnast umbóta svo að verndargildi þess viðhaldist. Helsta ástæða þess að ekki hefur verið brugðist sem skyldi við þeim fjölda ferðamanna sem í Landmannalaugar sækir er skortur á deiliskipulagi. Um er að ræða eitt flóknasta deiliskipulagsmál hálendis Íslands þar sem áherslur hagsmuna- og skipulagsaðila eru ólíkar og stjórnast meðal annars af viðskipta-, skipulags-, náttúruverndar- og fjárhagslegum hagsmunum. Þessar ólíku áherslur hafa orðið til þess að erfitt hefur reynst að taka ákvarðanir um framtíð Landmannalauga. Í rannsóknunum, sem unnar voru fyrir ritgerð þessa á árunum 2009 og 2010, er reynt að meta viðhorf og áherslur ólíkra hagsmunaaðila þ.e. ferðamanna, ferðaþjónustuaðila, sveitarfélagsins og umhverfis- og skipulagsyfirvalda til skipulags og þolmarka Landmannalauga. Þetta er gert til að hægt sé að komast að farsælli lausn um skipulag þess og að um það ríki almenn sátt. Þetta er einnig í samræmi við áherslur í nýjum skipulagslögum nr. 123/2010 um aukna þátttöku almennings og hagsmunaaðila við gerð skipulagsáætlana. Niðurstöður rannsóknanna eru metnar með tilliti til reglugerða hins opinbera og stefnumörkun stjórnvalda um framtíð Fjallabakssvæðisins auk fyrri rannsókna á þolmörkum svæðisins. Þær leiða í ljós að lítið samráð hefur verið haft við helstu hagsmunaaðila í Landmannalaugum, þ.e.a.s. svokallaða friðlandsnefnd, þrátt fyrir skýra kröfu um það í auglýsingu um friðlýsingu Fjallabaks frá árinu 1979. Einnig kemur í ljós að viðhorf ferðamanna í Landmannalaugum eru í flestum tilvikum í samræmi við viðhorf fulltrúa Umhverfisstofnunar og umhverfisstefnu Ferðamálastofu þar sem vernd og viðgangur náttúrunnar er álitinn grundvöllur að framtíðarnýtingu Landmannalauga og framgangi ferðaþjónustu þar. Að mati höfundar er mikilvægt að Umhverfisstofnun, í gegnum friðlandsnefnd, komi með skýra stefnu um hvernig þeir telji réttast að standa að náttúruvernd á svæðinu. Mælt er með því að mun meira samráð sé haft við hagsmunaaðila í Landmannalaugum til að sátt geti ríkt um skipulag svæðisins.Ferðamálastof