De Nedrus en de Holrus: de geschiedenis van twee Nederlandse banken in Rusland ten tijde van de Eerste Wereldoorlog

Abstract

De Nedrus en de Holrus: opkomst en ondergang van twee Nederlandse banken in Rusland tijdens de Eerste Wereldoorlog Tijdens de Eerste Werldoorlog werden er in Rusland twee Nederlandse banken geopend: de Nedrus en de Holrus. Promovendus Chris Scheerder beschrijft de opkomst en ondergang van deze banken, die vlak na de oorlog werden genationaliseerd door het communistische regime. Met deze geschiedenis van de Nedrus en de Holrus belicht Scheerder een nieuw aspect van de dynamische ontwikkeling van het Nederlandse bankwezen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Daarnaast illustreert zijn onderzoek welke economische potentie Rusland destijds werd toegedicht en welke repercussies de Eerste Wereldoorlog had op de wereldhandel. In de jaren vlak voor, tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog maakte het Nederlandse bankwezen een stormachtige ontwikkeling door. Uitgerekend tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er door de directies van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) en de Rotterdamsche Bankvereeniging (Robaver) afzonderlijk besloten om een dochterinstelling in Rusland op te richten, respectievelijk de Nederlandsche Bank voor Russischen Handel (Nedrus) en de Russisch-Hollandsche Bank (Holrus). Geen vreemde keuze, want al sinds de achttiende eeuw stroomde Nederlands kapitaal rijkelijk richting Rusland. In 1914 had zelfs ongeveer twintig procent van de Nederlandse buitenlandse investeringen haar weg daarheen gevonden. Sinds het uitbreken van de oorlog hadden zowel de NHM als de Robaver een geweldige groei doorgemaakt en beide zochten naar mogelijkheden om ook in het buitenland te expanderen. Daarbij kozen zij onder meer voor Rusland, in de veronderstelling dat het land na het einde van de oorlog een geweldige economische ontwikkeling zou doormaken. Dat deed het ook, maar niet op de manier waarop was gehoopt. In het communistische Rusland was geen plaats voor kleine bolwerken van het Westerse kapitalisme zoals de Nedrus en de Holrus. Amper twee jaar na oprichting werden beide banken dan ook genationaliseerd. Hiermee kwam een einde aan een even korte als unieke episode in de geschiedenis van het Nederlandse bankwezen als ook de Nederlands-Russische handelsbetrekkingen.