KADINLARIN JİNEKOLOJİK KANSERLERE YÖNELİK FARKINDALIKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİ

Amaç: Araştırma kadınların jinekolojik kanserlere yönelik farkındalıklarını etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma analitik-kesitsel olarak, Aralık 2020-Aralık 2021 tarihleri arasında, Denizli il merkezine bağlı 65 adet Aile Sağlığı Merkezine kayıtlı olan 20-65 yaşları arasındaki 650 kadınla yürütülmüştür. Araştırmanın verileri Tanıtıcı Bilgi Formu ve Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri Statistical Package For Social Science (SPSS) 25.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, değişkenlerin karşılaştırılmasında Pearson ki-kare, Mann Whitney U, One Way ANOVA ve Kruskal Wallis testleri ile post-hoc analizinde Bonferroni testi kullanılmıştır. Bulgular: Kadınların yaş ortalaması 41,061±12,15, %37,80’i ilkokul mezunu, %57,70’i bir işte çalışmaktadır. Kadınlar en sık görülen jinekolojik kanser türünün (%29,70) rahim ağzı kanseri olduğunu ifade etmişlerdir. Kadınların %28,90’ı kanser tarama testi yaptırmış, yaptırılan tarama testinin %57,90’ı pap smear taraması olduğu belirlenmiştir. Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği toplam puan ortalaması 158,34±16,84, “Jinekolojik Kanserlerde Erken Tanı ve Bilgi Farkındalığı” alt ölçek puan ortalaması 17,30±2,09, “Jinekolojik Kanser Riskleri Farkındalığı” alt ölçek puan ortalaması 29,97±4,93, “Jinekolojik Kanserlerden Korunma Farkındalığı” alt ölçek puan ortalaması 23,80±3,32, “Jinekolojik Kanserlerde Rutin Kontrol ve Ciddi Hastalık Algısı Farkındalığı” alt ölçek puan ortalaması 87,28±12,10 olarak bulunmuştur. Kadınların jinekolojik kanserlere yönelik farkındalıklarını yaş, eğitim, çalışma durumu, sosyal güvence, gelir durumu, eşin eğitim durumu, gebelik sayısı, menopoz durumu, aile planlaması yöntemi kullanımı, alkol ve sigara kullanımı, egzersiz yapma, ailede kanser x öyküsü, kanserlere ilişkin bilgi sahibi olması, tarama testi yaptırma durumunun etkilediği tespit edilmiştir (p<0,05). Sonuç: Bu çalışmadaki kadınların jinekolojik kanserlere yönelik farkındalıklarını etkileyen bir çok faktör olduğu tespit edilmiştir. Jinekolojik kanserlerlere yönelik farkındalığı artırmaya yönelik toplumdaki kadınların statüsünün artırılması ve sağlıklı yaşama yönelik davranışların kazandırılması gerekmektedir.KABUL VE ONAY ....................................................................................................................i TEŞEKKÜR .............................................................................................................................ii İÇİNDEKİLER..........................................................................................................................iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ......................................................................................iv TABLOLAR DİZİNİ..................................................................................................................vi ÖZET.....................................................................................................................................ix ABSTRACT .............................................................................................................................x 1.GİRİŞ...................................................................................................................................1 1.1. Problemin Tanımı ve Önemi ..........................................................................................1 1.2. Araştırmanın Amacı .......................................................................................................3 1.3. Araştırmanın Soruları ....................................................................................................3 2.GENEL BİLGİLER.................................................................................................................4 2.1. Jinekolojik Kanserler ve Kadının Yaşamındaki Yeri........................................................4 2.2. Jinekolojik Kanser Çeşitleri............................................................................................6 2.2.1. Over Kanseri...............................................................................................................7 2.2.2. Endometrium (Rahim) Kanseri .................................................................................10 2.2.3. Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri.....................................................................................13 2.2.4. Vulva Kanserleri.........................................................................................................18 2.2.5. Vajen Kanseri ............................................................................................................20 2.3. Ebelerin Jinekolojik Kanserlere Yönelik Farkındalık Oluşturmadaki Rolü.....................22 3. GEREÇ VE YÖNTEM.........................................................................................................24 3.1. Araştırmanın Şekli........................................................................................................24 3.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri .....................................................................24 3.3. Araştırmanın Zamanı...................................................................................................24 3.4. Araştırma Evreni ve Örneklemi....................................................................................25 3.5. Araştırmaya Alınma ve Dışlanma Kriterleri ................................................................26 3.6. Veri Toplama Araçları.................................................................................................26 3.6.1. Tanıtıcı Bilgi Formu (EK-1).......................................................................................26 3.6.2. Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği (EK-2) ......................................................27 3.7. Ön Uygulama.............................................................................................................28 3.8. Verilerin Toplanması.................................................................................................28 3.9. Verilerin Değerlendirilmesi........................................................................................28 3.10. Araştırmanının Sınırlılıkları ......................................................................................29 3.11. Araştırmanın Güçlükleri...........................................................................................29 3.12. Araştırmanın Etik Yönü............................................................................................29 4.BULGULAR .....................................................................................................................30 5.TARTIŞMA.......................................................................................................................62 6. SONUÇ VE ÖNERİLER .....................................................................................................72 6.1. Sonuçlar......................................................................................................................72 6.2. Öneriler......................................................................................................................73 7. KAYNAKLAR....................................................................................................................75 EKLER .................................................................................................................................98 BİLİMSEL ETİK BEYANI ......................................................................................................113 ÖZ GEÇMİŞ........................................................................................................................11

BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ YAŞADIĞI İŞ KAZALARI VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

ÖZET BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİNDE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ YAŞADIĞI İŞ KAZALARI VE İLİŞKİLİ FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ Aygün G. Aydın Adnan Menderes Uygulama ve Araştırma Hastanesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Programı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2020. Sağlık çalışanlarında verilen hizmetin özellikleri ve işin niteliği sebebiyle çalışma ortamında çok fazla olumsuz etmen bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı bir uygulama ve araştırma hastanesinde çalışan sağlık çalışanlarının yaşadığı iş kazaları ve ilişki faktörlerini belirlemek üzere yapılmış kesitsel bir çalışmadır. Araştırma Aydın Adnan Menderes Uygulama ve Araştırma Hastanesi’ sinde görev yapan sağlık çalışanları ile Ekim 2018- Aralık 2019 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evreni 1037 kişi, örneklemi ise 610 kişi oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak 40 soruluk anket formu ve Öztürk ve Babacan (2012) tarafından geliştirilen Hastanelerde İş Güvenliği Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma öncesi Aydın Adnan Menderes Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nden kurum izni, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan etik onay, araştırmada kullanılan ölçek ile ilgili araştırmacılardan gerekli izinler alınmıştır. Elde edilen veriler SPSS 24 programında ve bilgisayar ortamında değerlendirilmiştir. Çalışmada PearsonChi-Square, Fisher’s Exact testleri kullanılmıştır. Araştırmanın bağımsız değişkenleri demografik özellikler, çalışma koşulları ve iş güvenliği bağımlı değişkenleri ise sağlık çalışanlarında iş kazalarıdır. Araştırma sonucundan elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan sağlık çalışanlarının %69’unun kadın, %44’i evli olup yaş ortalaması 29,11±6,11’dir. Sağlık çalışanlarının %28,7’ sinin çocuk sahibi olduğu, %70’i lisans ve üstü eğitim düzeyine sahip olduğu, iş kazası sayısının 2,51±1,84 olduğu saptanmıştır. Sağlık çalışanları Hastanelerde İş Güvenliği Ölçeğinden ortalama 131,48±36,18 puan almıştır. Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışanların çalışmayanlara göre, fazla mesai yapanların yapmayanlara göre iş kazası geçirme oranı daha yüksek bulunmuştur. Ameliyathane ve acil de çalışan sağlık çalışanlarında iş kazası oranı yüksek görülmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi alan sağlık çalışanlarının iş kazası geçirme oranı almayanlara göre daha düşük bulunmuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda farklı örneklem gruplarında iş kazaları ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi; risk gruplarına yönelik eğitim aktivitelerine yer verilmesi önerilmektedir.KABUL VE ONAY SAYFASI i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vii ŞEKİLLER DİZİNİ viii TABLOLAR DİZİNİ ix ÖZET x ABSTRACT xii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 3 2.1. İş Kazası ile İlgili Genel Bilgiler 3 2.1.1. İş Kazasının Tanımı 3 2.1.2. İş Kazası Çeşitleri 4 2.1.3. İş Kazalarının Nedenleri 4 2.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramları 5 2.2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Tanımı 5 2.2.2. İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramının Amacı 6 2.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi 6 2.2.3.1. Çalışan açısından önemi 7 2.2.3.2. İşveren açısından önemi 7 2.2.3.3. Ülke ekonomisi açısından önemi 7 2.2.3.4. İş sağlığı ve güvenliğini belirleyen faktörler 8 2.3. Meslek Hastalıkları 8 2.4. İş ile İlgili Hastalıklar 9 2.5. Sağlık Hizmetlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği 9 2.5.1. Sağlık Hizmetlerine İlişkin Temel Bilgiler 10 2.5.1.1. Sağlık kavramı 10 2.5.1.2. Sağlık hizmetlerinin tanımı 10 2.5.1.3. Sağlık hizmetlerinde çalışanların özellikleri 11 2.6. Sağlık İşletmelerinde İşyeri Ortam Faktörleri 12 2.6.1. Fiziksel Faktörler 13 2.6.1.1. Gürültü 13 2.6.1.2. İklimlendirme 13 2.6.1.3. Aydınlatma 14 2.6.1.4. Radyasyon 14 2.6.1.5. Kimyasal faktörler 15 2.6.1.6. Anestezi gazları 16 2.6.1.7. İlaçlar 16 2.6.1.8. Antiseptik ve dezenfektan maddeler 16 2.6.1.9. Sterilizasyon malzemeleri 17 2.6.1.10. Laboratuvar malzemeleri 17 2.6.1.11. Biyolojik faktörler 17 2.6.1.12. Ergonomik faktörler 18 2.6.1.13. Psikososyal faktörler 19 2.6.1.14. Diğer faktörler 19 2.7. Sağlık Hizmetlerinde İş Kazaları 20 2.7.1. Kesici-delici Alet Yaralanmaları 20 2.7.2. Kas- İskelet Sistemi Yaralanmaları 20 2.7.3. Kan ve Vücut Sıvıları ile Maruziyet 21 2.7.4. Fiziksel Nedenli Olan İş Kazaları 21 2.7.5. Kimyasal Madde ile Maruziyet 22 2.7.6. Alerjik Reaksiyonlar 22 2.7.7. Şiddet Maruziyeti 22 2.7.8. Çarpma-Düşme ve Burkulmaya Bağlı İş Kazaları 23 2.7.9. Diğer Kazalar 23 2.8. İş Kazalarının Rapor Edilmesi, Kaydı, İzlenmesi 23 2.9. İş Kazalarının Önemi 24 2.10. İş Kazalarının Önlenmesi 24 2.10.1. Uluslararası Önlemler 25 2.10.2. Türkiye’deki Önlemler 25 2.11. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinde İş Yeri Hemşireliği 26 3. GEREÇ VE YÖNTEM 28 3.1. Araştırmanın Tipi 28 3.2. Araştırmanın yapıldığı yer ve zaman 28 3.3. Araştırmanın Evren ve Örneklemi 28 3.4. Araştırmaya Katılma Kriterleri 29 3.5. Araştırmadan Dışlanma Kriterleri 29 3.6. Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Araçları 29 3.6.1. Anket Formu 29 3.6.2. Hastanelerde İş Güvenliği Ölçeği 29 3.7. Araştırmanın Ön Uygulaması 30 3.8. Araştırmanın Uygulama Planı 30 3.9. Araştırmanın Etik Yönü 31 3.10. Araştırmanın İstatistiksel Değerlendirilmesi 31 3.11. Araştırmanın Değişkenleri 31 3.12. Çalışma Planı (Ekim 2018-Aralık 2019) 32 4. BULGULAR 33 4.1. Sağlık Çalışanlarının Sosyo-demografik Özelliklerine İlişkin Bulguların Değerlendirilmesi 33 4.2. Sağlık Çalışanlarının Mesleki Özellik, Çalışma Koşullarına İlişkin Bulguların Değerlendirilmesi 37 4.3. Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Özelliklerine İlişkin Bulguların Değerlendirilmesi 39 4.4. Sağlık Çalışanlarının Bağışıklama Özelliklerinin Dağılımı 40 4.5. Hastanede İş Güvenliği Ölçeğinin Bulguların Değerlendirilmesi 43 4.6. Sağlık Çalışanlarının Sosyo-Demografik ve Kişisel Tanımlayıcı Özellikleri ile Son 1 Yılda İş Kazası Geçirme Durumlarının Karşılaştırılması 45 4.7. Hastanelerde İş Güvenliği Ölçeği Alt Boyutları ile Meslek Hayatı Boyunca ve Son 1 Yılda İş Kazası Geçirme Durumlarının Korelasyonu 49 5. TARTIŞMA 50 6. SONUÇ VE ÖNERİ 57 6.1. Sonuçlar 57 6.2. Öneriler 58 KAYNAKLAR 59 EKLER 66 Ek 1. Anket Formu 66 Ek 2. Hastanede İş Güvenliği Ölçeği 71 Ek 3. Etik Kurul İzin Belgesi 73 Ek 4. Aydın Adnan Menderes Uygulama ve Araştırma Hastanesi İzin Belgesi 75 Ek 5. Gönüllü Onam Formu 77 ÖZGEÇMİŞ 8

SIÇANLARDA TRİNİTROBENZEN SÜLFONİK ASİT İLE OLUŞTURULMUŞ DENEYSEL KOLİT MODELİNDE NÖRALTERAPİ VE ELEKTRİKSEL STİMÜLASYONUN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Amaç: İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları (İBH), gastrointestinal sistemi tutan sistemik kronik bir hastalıktır. Nöralterapi prokain yada lidokain enjeksiyonu ile uygulanan bir düzenleme tedavisidir. Çalışmanın amacı, sıçanlarda Trinitrobenzen Sülfonik Asit (TNBS) ile oluşturulmuş deneysel kolit modelinde nöralterapi ve/veya elektriksel stimülasyonun (ES) uygulamasının etkisini araştırmaktır. Gereç ve Yöntem: Doksan bir erkek Wistar Albino sıçan 13 gruba ayrılmıştır (sham kontrol, TNBS, TNBS+intrarektal (i.r.) prokain, TNBS+i.r. lidokain, TNBS+intraperitonal (i.p.) prokain, TNBS+i.p. lidokain, TNBS+subkutan (s.c.) prokain, TNBS+s.c. lidokain, TNBS+ES, TNBS+ES+i.r. prokain, TNBS+ES+i.r. lidokain, TNBS+ES+i.p. prokain, TNBS+ES+i.p. lidokain). Kolit % 37 etanol ile çözülen TNBS kullanılarak oluşturulmuştur. Prokain ya da lidokain 10mg/kg dozda 3 gün uygulandı. ES ise Mide 36 noktasına 3 gün boyunca 10 dk/gün olarak uygulandı. Tedavi sonrası deneklerin kolon segmenti ile böbrek dokusu çıkartılarak biyokimyasal ve histopatolojik olarak incelendi. Bulgular: Biyokimyasal analizlerde; TNBS grubunda oksidatif streste (MDA, MPO) ve proinflamatuar yanıtta (TNF-, IL-1beta, IL6) görev alan parametreler yükselirken, antioksidan değerlerde (SOD, CAT, GPx) ve anti-inflamatuar yanıtta (IL4 ve IL10) azalma saptanmıştır. Tedavi ile bu değerler kontrol grubuna yaklaşmıştır. Histopatolojik analizlerde tedavi gruplarında kolon dokusunda belirgin iyileşme gözlenirken böbrek dokusunda kısmen iyileşme gözlendi. Sonuç: Nöralterapi uygulamaları anti-inflamatuar mekanizmalar ile İBH’da terapötik etkinliği deneysel kolit modeli ile gösterilmiştir. Nöralterapi ile ES uygulamasının sinerjik etki ile iyileştirme potansiyeli olduğu gözlenmiştir.KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ v ŞEKİLLER DİZİNİ vii TABLOLAR DİZİNİ viii RESİMLER DİZİNİ ix ÖZET….. xi ABSTRACT xii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları 4 2.1.1. İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları Epidemiyolojisi 6 2.1.2. İnflamatuar Bağırsak Hastalıklarının Etyopatogenezi 7 2.1.3. İnflamatuar Bağırsak Hastalıklarının Tanı ve Tedavisi 13 2.2. Lokal Anestezikler 15 2.3. Nöralterapi 19 2.3.1. İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Regülasyonunda Nöralterapi Yaklaşımı 23 2.4 Akupunktur ve Elektriksel Stimülasyon 25 3. GEREÇ VE YÖNTEM 28 3.1. Gereç 28 3.1.1. Deney Hayvanları 28 3.1.2. Kolit Oluşturma 28 3.1.3. Deney Grupları 29 3.1.4. Kullanılan Kimyasal Maddeler ve Kitler 32 3.1.5. Kullanılan Cihazlar 33 3.2. Yöntem 34 3.2.1. Makroskopik Değerlendirme 34 3.2.2. Biyokimyasal Yöntemler 34 3.2.3. Histopatolojik Analiz 36 3.2.4. İstatistiksel Değerlendirme 37 4. BULGULAR 38 4.1. Makroskopik Skorlama 38 4.2. Biyokimyasal Bulgular 41 4.3. Histopatolojik Bulgular 51 5. TARTIŞMA 61 SONUÇ VE ÖNERİLER 70 KAYNAKLAR 73 EKLER 83 EK 1. Adü-Hadyek Belgesi 83 BİLİMSEL ETİK BEYANI 85 ÖZ GEÇMİŞ 8

Water buffalo breeding in Afyonkarahisar province : sample of Küçükçobanli Village

Bu çalışma Afyonkarahisar ilinde mandacılık işletmelerinin hangi alışkanlıklara sahip olduğunu, bu alışkanlıkları nasıl, ne zaman ve nereden edindiklerini ortaya koymak maksadıyla ele alınma ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu amaçla merkeze 4 Km mesafede bulunan ve ildeki manda populasyonunun önemli bir kısmını barındıran Küçükçobanlı köyü örnek olarak seçilmiştir. Seçilen bu köyümüzün Afyonkarahisar ilindeki manda yetiştiriciliği hakkında genel durumu ortaya koyacağı, bunun için de yeterli materyale sahip olduğu ve çevresindeki diğer yerleşim yerlerine örnek teşkil ettiği düşünülmüştür. Öncelikle köyde manda yetiştiren işletme sahipleri tespit edilmiş ve bu yetiştiricilerle kişisel görüşme yapılarak kendileriyle anket çalışması yapılmıştır. Ayrıca kurum istatistiklerinden yararlanılmış ve gözlem yapılmıştır. Verilerin analizi EXCEL programında yapılmıştır. Yaptığımız görüşmeler neticesinde yetiştiricilerin geçmişten gelen bazı alışkanlıkları halen yaşattıkları ve uyguladıkları, bazı alışkanlıkları ise gelişen yaşam şartları, ekonomi, teknoloji karşısında terk ettikleri, zamana uymak açısından yeni tekniklere hemen adapte oldukları görülmüştür. Süt üretimi açısından birincil olarak inek besledikleri, mandayı ise geleneksel manda kaymağı üretimi için ellerinden çıkarmadıkları anlaşılmıştır. Afyonkarahisar yöresinde manda kaymağı, manda yoğurdu, kaymaklı lokum, kaymak şekeri, fermente sucukta kullanılan manda eti mandacılık işletmelerinin en önemli gelir kaynakları olduğu tespit edilmiştir.The purpose of this research is to find out the routines of the Water Buffalo Businesses in the province of Afyonkarahisar and also to gather information about how, when and where they needed these routines. For this purpose, Küçükçobanlı village; which is 4 km away from the city center and hosts a significant portion of the population of water buffalos in the province, was chosen as an example. This village was chosen; because it was considered to give an Overview of the status of the water buffalo breeding in the province of Afyonkarahisar; since it has enough material to take it as an example and exemplary for other surrounding settlements in the province. First of all, business owners, who are breeding water buffalo in the village, were identified and surveys were conducted with these breeders by personal interviews. In addition, observations were made and statistics made by TUIK were used. EXCEL program is used to analyze the data gathered. As a result of the interviews with the breeders, we saw that they still have and implement some old routines from the past experiences whereas they changed some of the routines as a result of the developing life conditions, economy and technology to in order to comply with the time and to adapt immediately. It was observed that for milk production, they were primarily feeding cows; while they were feeding water buffalos for traditional water buffalo cream production. It was found out that, Water Buffalo cream, water buffalo yoghurt, water buffalo cream Turkish delight, water buffalo cream sugar and water buffalo meat used in the fermented sausage are the most important sources of income of the water buffalo businesses in the province of Afyonkarahisar