W kierunku dizajnu: o projektowaniu (historii) mody

The article explores the understanding and perception of fashion in terms of design. To demonstrate the relevance of such a research direction, the author analyses two exhibitions devoted to fashion: Items: Is Fashion Modern? prepared by New York-based Museum of Modern Art (MoMA), and Fast Fashion: Dark Side of Fashion organized by the Museum für Kunst und Gewerbe in Hamburg. The analysis shows that talking about fashion not through art and its language, but through the categories of design allows us to see it more  comprehensively and to grasp more problems. However, in order for a change in this direction to take place, it is  necessary to verify what we understand by the word ‘fashion’. One of the solutions is provided by Alice Payne, a researcherfrom Australia. The division she proposes would make it easier to look at fashion not through art, but through design, which would enrich the language in which fashion is usually discussed and, consequently, its social perception. Finally, the author also proposes that the history of fashion should be appropriately enriched with the perspective of design, so that this discipline can take on a new meaning and thus support the transformation of fashion in the future.Artykuł podejmuje kwestie zagadnienie rozumienia i postrzegania mody w kategoriach dizajnu. Aby wskazać celowość takiego kierunku badań, autor analizuje dwie wystawy poświęcone modzie. Pierwszą z nich jest Items: Is Fashion Modern? przygotowana przez nowojorskie Museum of Modern Art (MoMA), drugą zaś Fast Fashion: Dark Side of Fashion zorganizowana przez Museum für Kunst und Gewerbe w Hamburgu. Z analizy wynika, że mówienie o modzie nie przez sztukę i jej język, ale przez kategorie dizajnu pozwala zobaczyć ją pełniej, ująć więcej problemów. By jednak zmiana w tym kierunku mogła się dokonać, potrzebna jest weryfikacja tego, co rozumiemy przez słowo moda. Jedno z rozwiązań przynosi badaczka z Australii, Alice Payne. Zaproponowany przez nią podział ułatwiłby patrzenie na modę nie przez sztukę, a właśnie przez dizajn, wzbogaciłby język, jakim o modzie się z reguły mówi, i w konsekwencji jej społeczne postrzeganie. Ostatecznie autor proponuje również, aby odpowiednio wzbogacić o perspektywę dizajnu także historię mody, by dyscyplina ta nabrała nowego znaczenia i tym samym wspomagała przemianę mody w przyszłości

Wpływ udziału Skarbu Państwa w akcjonariacie na efektywne obciążenie podatkiem dochodowym

The purpose of the article is to answer the question of whether the state’s ownership of companies has an impact on the current effective corporate income tax burden. The article tests the hypothesis that the effective income tax rate (ETR) for state-owned companies is higher than for other companies. The study of the relationship between the effective income tax rate and the state’s ownership is carried out employing linear regression, and the parameters of the econometric models are estimated using the classical least squares method. The analysis covers 151 companies listed on the Warsaw Stock Exchange, representing nine sectors over the period 2004–2021. The analysis of the cross-sectional data for the subsequent years shows that the ETR is significantly affected by the state’s ownership only in certain periods and the interdependencies are either positive or negative. A positive correlation appears in 2007, 2013 and 2017, while a negative occurs in 2008 and 2020. In the latter two years, the economic prosperity index fell the fastest, in the first case because of the financial crisis, in the second because of the COVID-19 pandemic. In the other years indicated, when economic prosperity was good, state-owned companies showed a higher effective income tax rate, which was in the interest of the main owner. The observations lead us to consider the extent of state authority in the sphere of dominium and respect for the rights of minority shareholders.Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy udział Skarbu Państwa w akcjonariacie spółek ma wpływ na kształtowanie się bieżącego, efektywnego obciążenia podatkiem dochodowym od osób prawnych. W pracy weryfikowana jest hipoteza, że efektywna stawka podatku dochodowego (ETR) dla spółek Skarbu Państwa jest wyższa niż w innych przedsiębiorstwach. Badanie zależności pomiędzy efektywną stawką podatku dochodowego a udziałem Skarbu Państwa w akcjonariacie jest przeprowadzane za pomocą regresji liniowej, a parametry modeli ekonometrycznych są estymowane przy użyciu klasycznej metody najmniejszych kwadratów. Analiza dotyczy 151 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, reprezentujących 9 sektorów gospodarki, w latach 2004–2021. Analiza danych w ujęciu przekrojowym dla kolejnych lat wskazuje, że ETR tylko w niektórych okresach jest istotnie statystycznie zależny od udziału Skarbu Państwa w akcjonariacie, przy czym zależności te są zarówno dodatnie, jak i ujemne. Korelacja dodatnia pojawia się w latach 2007, 2013 oraz 2017, natomiast ujemna w latach 2008 i 2020. W tych dwóch latach wymienionych jako ostatnie wskaźnik koniunktury gospodarczej spadał najszybciej, w pierwszym wypadku z powodu kryzysu zaufania do instytucji finansowych, w drugim – z powodu pandemii COVID-19. W pozostałych wskazanych latach, gdy koniunktura gospodarcza była dobra, podmioty ze znaczącym udziałem państwa w akcjonariacie wykazywały wyższą efektywną stawkę podatku dochodowego, co było w interesie ich głównego właściciela. Poczynione obserwacje skłaniają do refleksji na temat zakresu władztwa państwa w sferze dominium i respektowania praw akcjonariuszy mniejszościowych

Prawno-ekonomiczne ujęcie założeń i celów Wspólnej Polityki Rolnej 2023–2027. Próba oceny współzależności

The Common Agricultural Policy (CAP) is a partnership between society and agriculture, ensuring a stable supply of good-quality food and guaranteeing support for farmers’ incomes while protecting the environment and the dynamic development of Europe’s rural areas. The changing reality, as well as European society’s own expectations regarding  healthy and safe food at affordable prices, or the emergence of an environmental conscience, are the reasons for reforming European agricultural policy. The author aims to determine whether the directions of the CAP 2023–2027 and the adopted measures and legal solutions serve the achievement of both primary and specific objectives. The paper analyses the issue of the reformed CAP 2023–2027. The methodology is based on the presentation of the historical outline of the CAP, and the analysis of the EU documents, economic materials and legal literature, as well as reference to the practice of direct payments. The problem of the differences in the priorities of the European society in terms of expectations regarding the directions of CAP or the contradictions in the solutions adopted for direct payments, limiting their availability, is addressed, alongside other issues. In the light of the findings of this article, it is necessary for the EU legislator to redirect CAP 2023–2027, with the primary aim of ensuring the EU’s self-sufficiency and food security. At present, income support for farmers must therefore be prioritized in order for other objectives and orientations of the CAP to be achieved, especially the environmental ones.Wspólna Polityka Rolna (WPR) to partnerstwo między społeczeństwem a rolnictwem, zapewniające stabilne dostawy żywności dobrej jakości, a nadto gwarantujące wsparcie dochodów rolników przy jednoczesnej ochronie środowiska i dynamicznym rozwoju obszarów wiejskich w Europie. Zmieniająca się rzeczywistość, a także oczekiwania samego społeczeństwa europejskiego w zakresie zdrowej i bezpiecznej żywności dostępnej w przystępnych cenach czy kształtowanie się świadomości ekologicznej stanowią przyczyny reformy europejskiej polityki rolnej. Autorka zmierza do ustalenia, czy kierunki WPR 2023–2027 oraz przyjęte środki i rozwiązania prawne służą realizacji celów zarówno pierwotnych, jak i szczegółowych. Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest problematyka zreformowanej WPR na lata 2023–2027. W artykule przedstawiono zarys historyczny WPR oraz poddano analizie dokumenty UE, a także dane ekonomiczne oraz literaturę prawniczą. Wykorzystano również dane dotyczące praktyki w zakresie płatności bezpośrednich. Poruszono m.in. problem różnic priorytetów społeczeństwa europejskiego w zakresie oczekiwań co do kierunków polityki rolnej czy sprzeczności w przyjętych rozwiązaniach co do płatności bezpośrednich ograniczających ich dostępność. Biorąc pod uwagę ustalenia poczynione w niniejszym artykule, konieczna jest zmiana przez unijnego ustawodawcę kierunków polityki rolnej na lata 2023–2027 celem zagwarantowania przede wszystkim samowystarczalności i bezpieczeństwa żywnościowego UE. Obecnie wsparcie dochodów rolników musi być zatem kwestią priorytetową umożliwiającą realizację pozostałych celów i kierunków WPR, zwłaszcza środowiskowo-klimatycznych

Wpływ eliminacji odpowiedzi nieuważnych respondentów na replikację wyników badań w naukach społecznych

Much of scientific research is difficult or even impossible to replicate or reproduce, a phenomenon known as the replication crisis. One contributing factor to this crisis is the poor quality of the data used in research. This can often be attributed to inattentive or atypical respondents. By eliminating data from these groups, the quality of the research data might improve, potentially increasing the likelihood of successful replication. However, this approach can also contribute to the replication crisis. The methods for detecting and removing inattentive and atypical respondents vary significantly, produce different outcomes, and can be applied in numerous ways – adding another layer of complexity to the replication challenge. The main purpose of the article is to point out the risks inherent in using different methods for detecting inattentive and atypical responses in relation to the replicability of survey results. The article is divided into two parts. The first discusses issues related to the sources of the replication crisis in the social sciences and the potential impact of methods for detecting inattentive responses on research replicability. In the second part, based on a case study of one of the surveys posted on Open Science Framework (OSF), the article demonstrates how subtle yet significant the impact of the methods used to detect and remove inattentive and atypical respondents can be on the success of survey replication. The final section identifies steps to reduce the replication problem associated with the use of methods to detect inattentive and atypical responses.Znaczna część badań naukowych jest trudna lub nawet niemożliwa do replikowania lub odtworzenia, co określane jest mianem kryzysu replikacji. Jednym z czynników przyczyniających się do tego kryzysu jest niska jakość danych wykorzystywanych w badaniach. Często można to przypisać nieuważnym lub nietypowym respondentom. Eliminacja danych z tych grup może poprawić jakość danych badawczych i potencjalnie zwiększyć prawdopodobieństwo udanej replikacji. Eliminacja takich danych może czasami mieć skutek odwrotny. Metody wykrywania i usuwania nieuważnych i nietypowych respondentów różnią się znacznie, dlatego też dają różne wyniki i mogą być stosowane na wiele sposobów, dodając kolejny poziom złożoności w kontekście replikacji. Głównym celem artykułu jest wskazanie na zagrożenie tkwiące w posługiwaniu się różnymi metodami wykrywania nieuważnych i nietypowych odpowiedzi dla możliwości odtworzenia wyników badania. Artykuł podzielony jest na dwie części. W pierwszej omówiono zagadnienia związane ze źródłami kryzysu replikacji w naukach społecznych i potencjalnego wpływu metod wykrywania nieuważnych odpowiedzi respondentów na możliwości replikowania badań. W drugiej części, na podstawie analizy przypadku jednego z badań zamieszczonych w systemie Open Science Framework (OSF), pokazano, jak subtelny, a zarazem znaczący może być wpływ zastosowanych metod wykrywania i usuwania nieuważnych i nietypowych respondentów na powodzenie replikacji badań. W końcowej części artykułu wskazano na kroki mające na celu ograniczenie problemu z replikacją związaną z wykorzystaniem metod wykrywania nieuważnych i nietypowych respondentów

Pokrzywdzony przestępstwem a cesja roszczeń będących wynikiem jego popełnienia

The article aims to evaluate the case-law concerning the situation of the purchaser of a debt resulting from a criminal offence in criminal proceedings and to present the author’s view on the possibility of resolving this issue. In the author's opinion, the reference of case-law theses to the content of the criminal and civil law provisions, when interpreted not only linguistically but also systemically, raises doubts as to the validity of the case-law positions. These doubts arise primarily from the juxtaposition of criminal and civil law provisions, which should also be applied when deciding on the obligation to make reparation. Meanwhile, according to civil law, the purchaser of a claim should acquire the same procedural rights as those of the seller. However, criminal courts do not apply civil law provisions in this regard, denying the acquirer not only the status of an injured party, but even the possibility to apply for an obligation to make reparation in their favour in a criminal trial. This position is the result of adopting a narrow interpretation of the definition of victim, which does not include the purchaser of a claim. The issue in question leads to real practical problems, as acceptance of the theses prevailing in the case-law may lead to harming the purchaser of the claim and unfounded, axiologically unjustified privileging of the offender. It should be noted, however, that while this problem is significant, it has not been the subject of frequent academic reflection. The case-law theses in question, despite raising substantial doubts, are often accepted in criminal law doctrine.Celem artykułu jest ocena tez orzecznictwa dotyczącego sytuacji nabywcy wierzytelności będącej wynikiem przestępstwa w postępowaniu karnym i przedstawienie poglądu autora dotyczącego możliwości rozstrzygnięcia tego problemu. Zdaniem autora odniesienie tez orzecznictwa do treści przepisów prawa karnego oraz cywilnego, przy ich wykładni nie tylko językowej, lecz także systemowej, musi powodować wątpliwości co do słuszności tez stawianych w orzecznictwie. Wynikają one przede wszystkim z zestawienia ze sobą przepisów prawa karnego i cywilnego, które także powinno być stosowane przy orzekaniu o obowiązku naprawienia szkody. Tymczasem według przepisów prawa cywilnego nabywca wierzytelności powinien nabyć te same uprawnienia procesowe, które przysługiwały jej zbywcy. Jednakże sądy karne nie stosują w tym zakresie przepisów prawa cywilnego, odmawiając nabywcy nie tylko statusu pokrzywdzonego, ale nawet możliwości ubiegania się o orzeczenie na jego rzecz obowiązku naprawienia szkody w procesie karnym. Takie stanowisko wynika z przyjęcia wąskiej interpretacji definicji pokrzywdzonego, nieobejmującej swoim zakresem nabywcy wierzytelności. Omawiana kwestia prowadzi do realnych problemów praktycznych, ponieważ akceptacja tez dominujących w orzecznictwie może prowadzić do poszkodowania nabywcy wierzytelności i bezpodstawnego, nieuzasadnionego aksjologicznie, uprzywilejowania sprawcy przestępstwa. Zaznaczyć przy tym należy, że problem ten choć realnie istniejący, nie jest przedmiotem zbyt częstej refleksji naukowej, albowiem omawiane tezy orzecznictwa, choć muszą budzić wątpliwości, są zazwyczaj akceptowane w doktrynie prawa karnego

Karnoprawne ograniczenia poszukiwania zabytków archeologicznych jako element krajowego systemu ochrony dziedzictwa kulturalnego (uwagi modelowe)

The paper addresses the criminal law issue of the exclusion of unlawfulness or culpability of behaviour in cases of illegal border crossing, as regulated in Polish law under Article 264 § 2 of the Criminal Code and Article 49a of the Petty Offenses Code, through the application of the state of necessity. The analysis is conducted in the context of the ongoing  immigration crisis on the Polish-Belarusian border since 2021. The initial section provides a general discussion on the application of the state of necessity to situations involving border crossings without formal authorization, with particular consideration given to the object of protection of the relevant regulations and the balance between sacrificed and preserved goods. The paper favourably evaluates recent literature suggesting that individuals crossing the border from Belarus into Poland may have acted under a state of necessity, thereby excluding the unlawfulness of their behaviour. Subsequent sections consider more specific issues, including the problem of perpetrators contributing to the creation of the danger and the legalization of the threat through the Polish Government’s decision to strengthen the border protection infrastructure along the Polish-Belarusian border, aimed at preventing its crossing at unauthorized points. The analysis concludes that these issues do not necessarily preclude the application of the state of necessity to various forms of illegal border crossing. However, it identifies a need to examine the differentiation – or lack thereof – between the internal and external borders of the European Union concerning their protection through criminal law measures.Przedmiotem opracowania jest prawnokarna problematyka wyłączenia bezprawności lub zawinienia zachowania w przypadku czynu zabronionego nielegalnego przekroczenia granicy, stypizowanego w art. 264 § 2 Kodeksu karnego oraz art. 49a Kodeksu wykroczeń przez odwołanie się do stany wyższej konieczności, analizowana w kontekście trwającego od 2021 r. kryzysu imigracyjnego na granicy polsko-białoruskiej. W pierwszej części ogólnie omówiono zastosowanie tej instytucji do sytuacji przekroczenia granicy mimo braku formalnych ku temu uprawnień, w szczególności z uwzględnieniem przedmiotu ochrony ww. regulacji oraz wagi dóbr – poświęcanego i ratowanego. Aprobatywnie oceniono przy tym prezentowany w literaturze pogląd, że w wybranych sytuacjach, w których dochodziło ostatnio do przekraczania granicy polskiej od strony białoruskiej, sprawcy działali właśnie w stanie wyższej konieczności, i to co do zasady w formie, w której wyłącza on bezprawność zachowania. Na tym tle w kolejnych częściach artykułu rozważono bardziej szczegółowe zagadnienia, a mianowicie problem ewentualnego przyczynienia się sprawców do powstania zagrożenia oraz legalizacji zagrożenia przez podjęcie przez Rząd Polski decyzji o wzmocnieniu urządzeń chroniących granicę polsko-białoruską w celu uniemożliwienia jej przekroczenia w miejscach do tego nieprzeznaczonych. W podsumowaniu wskazano, że problemy te nie stoją jednak na przeszkodzie zastosowaniu stanu wyższej konieczności do różnych form, w jakich do nielegalnego przekroczenia granicy dochodziło, niemniej weryfikacji poddać należy brak rozróżnienia między granicą wewnętrzną Unii Europejskiej i granicą zewnętrzną na poziomie ich karnoprawnej ochrony

The International Olympic Committee as policymaker: Identifying the leading areas of change in candidature, delivery and legacy aspects of the Olympic Games

Studies on policy process provide a practical methodological approach for analysing how identified problems are addressed, or how other issues receive special attention from the entities responsible for policy design. In this article, it is argued that the International Olympic Committee (IOC), as an international non-governmental not-for-profit organization, has its own initiative to design policies and reforms aimed at solving problems and challenges that emerge during each stage of the Olympic Games lifecycle: candidature process, event organization, and realization of legacy strategy. Therefore, the main aim of this paper is to identify the leading areas of change in the policy created by the IOC, based on the analysis of strategic documents published by this organization or its appointed commissions. The research applies qualitative and quantitative methods. The qualitative part is based on a critical literature review, elements of a case study, desk research, and comparative analysis. Quantitative methods are represented by the visualization of statistical data and the ‘text as data’ approach, where the IOC documents are analysed in the integrated development environment R Studio by using functions included in the quanteda R package. The main findings demonstrate the growing importance of sustainability and legacy in all aspects of the Olympic Games lifecycle, along with the implementation of consecutive policy reforms. One interesting conclusion that emerged from the analysis is that some recommendations are very similar or even recurrent. In this study, the research attention is also drawn to the fact that the usefulness and effectiveness of the policies implemented at various stages of the Olympic Games lifecycle are contingent upon the quality of the institutions of the host countries

Satysfakcja z miejsca zamieszkania: analiza porównawcza państw Unii Europejskiej

The subject of article is the satisfaction with housing among residents of European Union countries. The objective of the study is to compare the perceived satisfaction with housing among the inhabitants of these countries, and to divide the EU countries into homogeneous groups based on the aforementioned satisfaction; to assess whether the housing and social policy models implemented in the countries are coincident with the results of the grouping; and to determine whether housing deprivation is present in the resulting groups. Data comes from two sources: The European Quality of Life Survey (EQLS) 2016, which contains variables reflecting respondents’ subjective satisfaction with housing, and the Eurostat database, which contains information on housing deprivation. The analysis showed that five is the optimal number of clusters. In these groups, the residents’ satisfaction with housing was analysed, thus identifying the clusters of residents who are most and least satisfied with housing. Furthermore, it was shown that there is a relationship between the housing policy model implemented in a country and the clustering results, while no analogous relationship was found for social policy models. It was indicated which housing deprivation elements were most and least prevalent in the designated groups of countries. Problems affecting a significant proportion of households in the designated groups are excessive dampness, ambient noise, pollution, and crime in the area. The article contributes to the literature on quality of housing, which is one of the aspects of quality of life. It highlights the similarities among countries in terms of housing satisfaction and explores potential factors influencing these similarities.Przedmiotem artykułu jest poziom satysfakcji z miejsca zamieszkania wśród mieszkańców państw Unii Europejskiej. Celem badania jest porównanie odczuwanego przez mieszkańców tych państw zadowolenia związanego z ich miejscem zamieszkania, podzielenie państw UE na jednorodne grupy ze względu na wcześniej wspomnianą satysfakcję, jak również ocena, czy modele polityki mieszkaniowej i społecznej realizowane w danych państwach są zbieżne z wynikami grupowania, oraz określenie, czy w powstałych grupach występuje zjawisko deprywacji mieszkaniowej. Dane zaczerpnięto z dwóch źródeł: Europejskiego Badania Jakości Życia (EQLS) 2016, które zawiera m.in. zmienne odzwierciedlające subiektywne poczucie satysfakcji z miejsca zamieszkania respondentów, oraz bazy danych Eurostat, zawierającej m.in. informacje na temat deprywacji mieszkaniowej. Analiza pokazała, że optymalnym rozwiązaniem jest podział państw na pięć grup. W powstałych grupach przeanalizowano, w jakim stopniu mieszkańcy odczuwają satysfakcję z miejsca zamieszkania, dzięki temu wskazano zbiory mieszkańców najbardziej oraz najmniej zadowolonych z miejsca swojego zamieszkania. Ponadto wykazano, że istnieje zauważalny związek między modelem polityki mieszkaniowej stosowanym w danym państwie a wynikami grupowania, natomiast w przypadku modeli polityki społecznej nie zauważono analogicznych powiązań. Dodatkowo wskazano, które elementy deprywacji mieszkaniowej występowały najczęściej, a które najrzadziej w wyznaczonych grupach państw. Problemami, które dotykają znaczną część gospodarstw domowych we wszystkich wyznaczonych grupach, są nadmierna wilgotność, hałas z ulicy lub od sąsiadów, zanieczyszczenie oraz przestępczość w okolicy miejsca zamieszkania. Artykuł wnosi wkład do literatury na temat jakości zamieszkania, która jest jednym z istotnych aspektów jakości życia. Pokazuje, które państwa są podobne ze względu na odczuwaną przez mieszkańców satysfakcję z miejsca zamieszkania oraz od czego to podobieństwo może zależeć

The implications of urban shrinkage for the budgets of Polish cities

Contemporary demographic processes involving the decline and aging of the population and the accompanying economic crisis in many cities around the world are referred to as shrinking. The causes and effects of this phenomenon are still insufficiently explained. The article investigates the financial effects of shrinking on the budgets of Polish cities. The article aims to indicate how the loss of inhabitants may affect the city’s economy, and thus the city’s budget, and to identify and assess differences between selected budget categories in shrinking cities and in those cities that have not experienced the problem of depopulation. First, a literature review was conducted, followed by a financial analysis of the budgets of shrinking cities, which was supplemented with a comparative analysis of the selected revenues and expenditures of budgets of cities that were not undergoing the shrinking process. The research period covered the years 2018–2022. As the analyses show, the way in which cities’ demographic problems impact their financial situation occurs through the economy, the condition of which in the era of knowledge-based economies depends on human capital resources. The financial analysis of selected budget indicators allowed us to conclude that shrinking cities had much lower budget revenues per capita, lower revenue independence, and lower budget expenditures. The opposite situation was observed in the case of expenditure on benefits for natural persons, the higher level of which in shrinking cities confirmed the need for greater involvement of cities in financing social policy.Contemporary demographic processes involving the decline and aging of the population and the accompanying economic crisis in many cities around the world are referred to as shrinking. The causes and effects of this phenomenon are still insufficiently explained. The article investigates the financial effects of shrinking on the budgets of Polish cities. The article aims to indicate how the loss of inhabitants may affect the city’s economy, and thus the city’s budget, and to identify and assess differences between selected budget categories in shrinking cities and in those cities that have not experienced the problem of depopulation. First, a literature review was conducted, followed by a financial analysis of the budgets of shrinking cities, which was supplemented with a comparative analysis of the selected revenues and expenditures of budgets of cities that were not undergoing the shrinking process. The research period covered the years 2018–2022. As the analyses show, the way in which cities’ demographic problems impact their financial situation occurs through the economy, the condition of which in the era of knowledge-based economies depends on human capital resources. The financial analysis of selected budget indicators allowed us to conclude that shrinking cities had much lower budget revenues per capita, lower revenue independence, and lower budget expenditures. The opposite situation was observed in the case of expenditure on benefits for natural persons, the higher level of which in shrinking cities confirmed the need for greater involvement of cities in financing social policy